گروه صنعت و تجارت- محصولات متفاوتی در جهان از عسل یا ترکیب عسل تهیه می‌شوند. عسل در عرصه‌های متفاوتی همچون کاربردهای پزشکی، پیشگیری از بیماری و حفظ سلامت مورد استفاده واقع می‌شود.مطالعات محدود بازار فروش با وجود ادعای برخی دستگاه‌ها مبنی بر مطالعه جامع بازارهای هدف صادراتی، عدم حمایت و هدایت دقیق و اصولی تولید‌کننده، رها کردن تولید‌کننده در مرحله فروش و از همه مهم‌تر بی‌توجهی به نیاز بازار موجب شده است شهد شیرین از دست برود و به قیمت نازل به فروش برسد.
واردات و صادرات عسل نقش عمده ای درتعیین قیمت عسل داشته و بدون شک وضعیت اقتصادی تولید کننده را تحت تأثیر قرار می دهد. کشورهای مهم صادر کننده عسل عبارتند از: آرژانتین، مکزیک، گواتمالا، کانادا، جمهوری دومینکین، اسپانیا، آمریکا، السالوادر، شیلی، برزیل، جمهوری خلق چین، استرالیا و زلاندنو. کشورهای مهم وارد کننده عسل عبارتند از: آلمان غربی، بلژیک، هند، انگلستان، فیلیپین، سوئیس، فرانسه، اتریش، ایتالیا و بعضی از کشورهای عربی خاورمیانه و حوزه خلیج فارس.
قبل از سال 1357 کشورمان نیز جزء کشورهای وارد کننده عسل به شمار می آمد و عسل بسته بندی شده به صورت های مختلف به بازارهای ایران راه می یافت ولی در سال های بعد، بازار از نقطه نظر صادرات و واردات برای مدتی راکد شد و قیمت عسل نیز برای چندین سال تقریباً ثابت ماند.
اخیراً با توجه به سیاست اقتصادی دولت مبنی بر صادرات کالاهای غیر نفتی، عسل نیز در گروه کالاهای صادراتی قرار گرفت و لذا تولید کنندگان و صادر کنندگان اقدام به صادرات عسل به کشورهای مختلف خصوصاً کشورهای همسایه خلیج فارس نمودند. در رابطه با صادرات عسل باید توجه داشت که تاکنون چندان از سیستم های پیشرفته بسته بندی عسل در ایران استفاده نشده است، تولید کنندگان مجبورند محصول خود را به صورت فله ای و در ظروف مخصوص با حجم زیاد صادر نمایند. ضمناً باید توجه داشت که بازارهای خارجی در رقابت شدیدی از نظر بسته بندی و قیمت می باشند. بنابراین باید نهایت کوشش به عمل آید که عسل تولیدی ایران بتواند جای مناسبی برای خود در بازارهای جهانی باز نماید.
از جمله فعالیت های مناسبی که باید انجام شود، دقت در تفکیک انواع عسل از منابع شهد متفاوت، اعمال روش های صحیح تصفیه، صاف کردن عسل و تنظیم رطوبت عسل در حدود 17 الی 185 درصد است. بهتر است برای انجام عملیات روی عسل در صورت امکان از حرارت استفاده نشود و در صورت لزوم نباید حرارت بیش از 48 درجه سانتی گراد به مدت نیم ساعت اعمال شود. بالاخره به کارگیری ظروف مناسب حمل و نقل و در نظر گرفتن شرایط مناسب انبارداری می توانند مجموعاً زمینه های مناسبی را برای بازاریابی عسل ایرانی در کشورهای خارجی فراهم نمایند.
صادرات عسل در کشور از سال 1370 با متوسط سالانه 2200 تن آغاز گردیده و ایران در ردیف پانزدهم کشورهای صادر کنندة عسل در جهان پس از کشورهای آرژانتین، چین، مکزیک، استرالیا، آلمان، اسپانیا، رومانی، ترکیه، کانادا، اروگوئه، مجارستان، بلغارستان، آمریکا و کوبا قرار دارد
استان اردبیل در حالی از استان‌های پیشرو در تولید عسل کوهی است که ساماندهی نامناسب تولیدات و عدم حمایت موجب شده ‏عسل اردبیل به نام کشورهای دیگر بسته‌بندی شده و به فروش برسد.استان اردبیل با تولید سالانه شش هزار تن عسل در رتبه‌های ‏بالای تولید این محصول در کشور ایستاده است و به تعبیر کارشناسان موقعیت کوهستانی و اقلیم متنوع آب و هوایی آن موجب شده ‏عسل کوهی تولید شده از کیفیت قابل توجهی برخوردار شود.با این وجود در فروش این محصول نه تنها تدابیر مناسب اتخاذ نشده ‏بلکه تولید‌کنندگان، تولید خود را به دست گرفته و به بازارهای دیگر مراجعه می‌کنند تا شاید نظر خریداری جلب شود.
زنبور عسل در تولید محصولات کشاورزی، حفظ محیط زیست و امنیت غذایی کشور نقش فراوانی دارد.
غلامحسین طهماسبی قائم مقام سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در همایش روز جهانی زنبور عسل اظهار کرد: تحقیقات دنیا نشان می‌دهد که زنبور عسل بین ۶۰ تا ۱۴۳ برابر به ارزش تولیدات کشاورزی و محیط زیست کمک می‌کند.
وی افزود: زنبور عسل در تولید یک سوم غذای انسان در کره زمین نقش مستقیم و غیر مستقیم دارد.
طهماسبی ادامه داد: در سیاست‌گذاری‌های کلان با محصولات استراتژیک متعددی در بخش مواجه هستیم که در قدم اول باید آن را تأمین کنیم تا در شرایط دشوار کنونی دستمان به سوی بیگانگان دراز نشود.
قائم مقام سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با بیان اینکه زنبور عسل نقش بی‌بدیلی در امنیت غذایی جهان ایفا می‌کند، اظهار کرد: بر این اساس عسل را نباید یک محصول لوکس دانست چرا که در تولید محصولات کشاورزی و حفظ محیط زیست اهمیت فراوانی دارد.
وی با اشاره به اینکه زنبور عسل در امنیت غذایی کشور نقش بسزایی دارد، بیان کرد: زنبور داران به ازای هر یک ریال درآمدی که دارند ۹۰ ریال سود می‌رسانند که این امر نشان می‌دهد زنبور عسل در بخش کشاورزی جایگاه بی‌بدیلی دارد.
این مقام مسئول در پایان تصریح کرد: در ۲ تا ۳ سال اخیر مقالاتی راجع به کاهش جمعیت زنبور عسل منتشر شده است که این امر بیانگر اهمیت زنبور عسل در دنیا و تامین امنیت غذایی کشور است.