ساختار متشکل و فراگیر برای معاملات ارزی
با تشکیل بازار متشکل فراگیر، بانک مرکزی میتواند در چارچوب سیاست پولی و از طریق تشکیل کریدور نرخ ارز، به پیشبینیپذیری و ثباتبخشی به بازار کمک کند و از بروز حملات سوداگرانه به بازار ممانعت نماید.
در ایران، ساختار بازار ارز در دورههای مختلف تغییرات عمدهای داشته است. همواره بانک مرکزی نقش اصلی را در بازار ارز به لحاظ تعیین نرخ و تخصیص ارز برعهده داشته است؛ ولی در عین حال در برخی دورهها، محدودیتهای بیشتر و در برخی دورهها محدودیتهای کمتری در خصوص نرخ ارز و امکان حضور سایر بازیگران نظیر بانکها و صرافیها وجود داشته است. یکی از اصلیترین ویژگیهای بازار ارز در ایران این است که دولت به عنوان بزرگترین فروشنده ارز، بانک مرکزی را ملزم به خرید ارز نفتی به نرخ معین مینماید. در مقابل، در برخی ادوار نیز بانک مرکزی موظف به فروش ارز به نرخ مورد نظر دولت و طبق سیاستهای تجاری دولت بوده است. طی ادوار گذشته، متعهد شدن بانک مرکزی به حمایت از یک نرخ ارز تثبیتشده و همچنین الزام بانک مرکزی به خرید ارز نفتی و تخصیص آن بر اساس نرخ مورد نظر دولت، جایگاه بانک مرکزی را از یک نهاد سیاستگذار و مسئول ثبات اقتصاد کلان به یک کارگزار مسئول سهمیهبندی و تخصیص ارز و فروش ارز به مشتریان تقلیل داده است. چنین نگاهی به نقش بانک مرکزی در بازار ارز، مانع از شکلگیری یک بازار کارآ و متشکل ارزی در کشور شده است.
اخیراً بانک مرکزی تصمیماتی را در خصوص تشکیل بازار متشکل ارزی اتخاذ کرده است. تشکیل بازار متشکل ارزی برای معاملات اسکناس، گام مهمی در جهت ثباتبخشی به بازار ارز محسوب میشود. ضمن استقبال از این گام مفید، میتوان به سیاستگذار توصیه کرد گامهای بعدی را در آینده نزدیک برای تشکیل یک بازار متشکل ارزی فراگیر طی کند.
در یک افق وسیعتر، بازار ارز کشور باید ساختاری چندلایه داشته باشد. بر این اساس، میتوان یک ساختار چندلایه به شرح زیر برای بازار ارز پیشنهاد داد:
لایه اول بازار متشکل فراگیر، بازاری است که بین بانک مرکزی و بانکهای کشور شکل میگیرد. کنترل نوسانات کوتاهمدت و مدیریت شوکهای ارزی و سایر عملیات بانک مرکزی در چارچوب سیاستهای پولی، از طریق این لایه انجام میشود و بانک مرکزی میتواند از طریق این بازار سیاستهای مداخلهای خود را در چارچوب سیاست پولی و از طریق عملیات بازار به اجرا درآورد. بانک مرکزی در این بازار، نقشی در تخصیص ارز برای واردات یا خرید ارز از صادرکنندگان یا خرید ارز نفتی از دولت برعهده نخواهد داشت.
لایه دوم بازار متشکل فراگیر، یک بازار عمدهفروشی ارز است که بین مشتریان اصلی شکل میگیرد. تمامی صادرکنندگان، واردکنندگان، صرافیها و بانکهای کشور، در این بازار معاملات عمده ارزی را انجام میدهند. به طور خاص، شرکتهای دولتی نظیر شرکت نفت و سایر شرکتهای ارزآور دولتی، ارز خود را در این بازار به فروش میرسانند. تمامی واردکنندگان، صادرکنندگان، صرافیها و بانکها، در این بازار اقدام به خرید و فروش ارز از طریق ساز و کار حراج میکنند.
در واقع این لایه از بازار ارز، بازار اصلی عمدهفروشی ارز کشور محسوب میشود. این نکته را نیز باید توجه داشت که چنین سازوکاری نیازمند برخی مقدمات است. یکی از مسائلی که از پیش باید تعیین تکلیف شود، رابطه مالی نفت و بودجه عمومی و ارتباط آن با بانک مرکزی است. در این خصوص، مدل مناسبتری از یک قاعده مالی به این شکل است که تمامی عواید ارزی حاصل از صادرات نفت و گاز، در اختیار صندوق توسعه ملی قرار گیرد و صندوق توسعه ملی سالانه از طریق فروش ارز در بازار بینبانکی (لایه دوم بازار ارز)، مبلغ ثابت ریالی تعیینشده در قانون را به حساب خزانه واریز کند. در این صورت، صندوق توسعه ملی به جای دولت، فروشنده عمده ارز در بازار بینبانکی خواهد بود. اگر چنین مدلی مورد نظر دولت نباشد، حداقل انتظار میرود که الزام خرید ارز نفتی توسط بانک مرکزی لغو شود و شرکت نفت و سایر شرکتهای دولتی بتوانند ارز خود را مستقیماً در بازار بینبانکی به فروش برسانند.
ساختاری که در این جا تشریح شد، یک ساختار متشکل و فراگیر برای معاملات ارزی است و توصیه میشود بانک مرکزی به تدریج و طی یک زمانبندی، به سوی استقرار چنین بازاری حرکت کند.
این نکته نیز در خصوص توسعه بازار ارز قابل ذکر است که لازم است بانک مرکزی زمینههای لازم را برای خرید و فروش ارز در بازارهای نقدی و مشتقات ارزی توسعه دهد. در این زمینه به طور خاص، راهاندازی بازار آتی ارز حائز اهمیت است.
نکته بسیار مهم و حائز اهمیت آن است که ثباتبخشی به بازار ارز کشور، به مجموعهای از اقدامات و برنامهها نیاز دارد که فقط یکی از آن برنامهها، تشکیل بازار متشکل ارزی است و تشکیل بازار متشکل ارزی به تنهایی برای ثباتبخشی به بازار کافی نیست. یکی از اصلیترین الزامات پایداری بازار ارز و ثبات نرخ ارز، کنترل عوامل بنیادین موثر بر نرخ ارز، به طور خاص رشد نقدینگی و تورم مزمن اقتصاد ایران است. بدون مدیریت رشد نقدینگی و کاهش تورم، امکان ثبات و پایداری نرخ ارز وجود نخواهد داشت. بنابراین اصلیترین و مهمترین عامل ثباتبخشی به بازار ارز، کنترل رشد نقدینگی است./ایبِنا
در ایران، ساختار بازار ارز در دورههای مختلف تغییرات عمدهای داشته است. همواره بانک مرکزی نقش اصلی را در بازار ارز به لحاظ تعیین نرخ و تخصیص ارز برعهده داشته است؛ ولی در عین حال در برخی دورهها، محدودیتهای بیشتر و در برخی دورهها محدودیتهای کمتری در خصوص نرخ ارز و امکان حضور سایر بازیگران نظیر بانکها و صرافیها وجود داشته است. یکی از اصلیترین ویژگیهای بازار ارز در ایران این است که دولت به عنوان بزرگترین فروشنده ارز، بانک مرکزی را ملزم به خرید ارز نفتی به نرخ معین مینماید. در مقابل، در برخی ادوار نیز بانک مرکزی موظف به فروش ارز به نرخ مورد نظر دولت و طبق سیاستهای تجاری دولت بوده است. طی ادوار گذشته، متعهد شدن بانک مرکزی به حمایت از یک نرخ ارز تثبیتشده و همچنین الزام بانک مرکزی به خرید ارز نفتی و تخصیص آن بر اساس نرخ مورد نظر دولت، جایگاه بانک مرکزی را از یک نهاد سیاستگذار و مسئول ثبات اقتصاد کلان به یک کارگزار مسئول سهمیهبندی و تخصیص ارز و فروش ارز به مشتریان تقلیل داده است. چنین نگاهی به نقش بانک مرکزی در بازار ارز، مانع از شکلگیری یک بازار کارآ و متشکل ارزی در کشور شده است.
اخیراً بانک مرکزی تصمیماتی را در خصوص تشکیل بازار متشکل ارزی اتخاذ کرده است. تشکیل بازار متشکل ارزی برای معاملات اسکناس، گام مهمی در جهت ثباتبخشی به بازار ارز محسوب میشود. ضمن استقبال از این گام مفید، میتوان به سیاستگذار توصیه کرد گامهای بعدی را در آینده نزدیک برای تشکیل یک بازار متشکل ارزی فراگیر طی کند.
در یک افق وسیعتر، بازار ارز کشور باید ساختاری چندلایه داشته باشد. بر این اساس، میتوان یک ساختار چندلایه به شرح زیر برای بازار ارز پیشنهاد داد:
لایه اول بازار متشکل فراگیر، بازاری است که بین بانک مرکزی و بانکهای کشور شکل میگیرد. کنترل نوسانات کوتاهمدت و مدیریت شوکهای ارزی و سایر عملیات بانک مرکزی در چارچوب سیاستهای پولی، از طریق این لایه انجام میشود و بانک مرکزی میتواند از طریق این بازار سیاستهای مداخلهای خود را در چارچوب سیاست پولی و از طریق عملیات بازار به اجرا درآورد. بانک مرکزی در این بازار، نقشی در تخصیص ارز برای واردات یا خرید ارز از صادرکنندگان یا خرید ارز نفتی از دولت برعهده نخواهد داشت.
لایه دوم بازار متشکل فراگیر، یک بازار عمدهفروشی ارز است که بین مشتریان اصلی شکل میگیرد. تمامی صادرکنندگان، واردکنندگان، صرافیها و بانکهای کشور، در این بازار معاملات عمده ارزی را انجام میدهند. به طور خاص، شرکتهای دولتی نظیر شرکت نفت و سایر شرکتهای ارزآور دولتی، ارز خود را در این بازار به فروش میرسانند. تمامی واردکنندگان، صادرکنندگان، صرافیها و بانکها، در این بازار اقدام به خرید و فروش ارز از طریق ساز و کار حراج میکنند.
در واقع این لایه از بازار ارز، بازار اصلی عمدهفروشی ارز کشور محسوب میشود. این نکته را نیز باید توجه داشت که چنین سازوکاری نیازمند برخی مقدمات است. یکی از مسائلی که از پیش باید تعیین تکلیف شود، رابطه مالی نفت و بودجه عمومی و ارتباط آن با بانک مرکزی است. در این خصوص، مدل مناسبتری از یک قاعده مالی به این شکل است که تمامی عواید ارزی حاصل از صادرات نفت و گاز، در اختیار صندوق توسعه ملی قرار گیرد و صندوق توسعه ملی سالانه از طریق فروش ارز در بازار بینبانکی (لایه دوم بازار ارز)، مبلغ ثابت ریالی تعیینشده در قانون را به حساب خزانه واریز کند. در این صورت، صندوق توسعه ملی به جای دولت، فروشنده عمده ارز در بازار بینبانکی خواهد بود. اگر چنین مدلی مورد نظر دولت نباشد، حداقل انتظار میرود که الزام خرید ارز نفتی توسط بانک مرکزی لغو شود و شرکت نفت و سایر شرکتهای دولتی بتوانند ارز خود را مستقیماً در بازار بینبانکی به فروش برسانند.
ساختاری که در این جا تشریح شد، یک ساختار متشکل و فراگیر برای معاملات ارزی است و توصیه میشود بانک مرکزی به تدریج و طی یک زمانبندی، به سوی استقرار چنین بازاری حرکت کند.
این نکته نیز در خصوص توسعه بازار ارز قابل ذکر است که لازم است بانک مرکزی زمینههای لازم را برای خرید و فروش ارز در بازارهای نقدی و مشتقات ارزی توسعه دهد. در این زمینه به طور خاص، راهاندازی بازار آتی ارز حائز اهمیت است.
نکته بسیار مهم و حائز اهمیت آن است که ثباتبخشی به بازار ارز کشور، به مجموعهای از اقدامات و برنامهها نیاز دارد که فقط یکی از آن برنامهها، تشکیل بازار متشکل ارزی است و تشکیل بازار متشکل ارزی به تنهایی برای ثباتبخشی به بازار کافی نیست. یکی از اصلیترین الزامات پایداری بازار ارز و ثبات نرخ ارز، کنترل عوامل بنیادین موثر بر نرخ ارز، به طور خاص رشد نقدینگی و تورم مزمن اقتصاد ایران است. بدون مدیریت رشد نقدینگی و کاهش تورم، امکان ثبات و پایداری نرخ ارز وجود نخواهد داشت. بنابراین اصلیترین و مهمترین عامل ثباتبخشی به بازار ارز، کنترل رشد نقدینگی است./ایبِنا
ارسال دیدگاه
عناوین این صفحه
-
رونق تولید و شفافیت معاملات تجاری با سامانه سککوک
-
حذف « سود مرکب»
-
استقبال از گشایش جدید در اوراق مسکن
-
ادامه سلطه دلار تا ۲۵ سال آینده
-
ساختار متشکل و فراگیر برای معاملات ارزی
-
بانک پاسارگاد ۱۵۱ ریال سود محقق کرد
-
بانک رفاه کارگران خوب کار کرده و مشکلی ندارد
-
اعلام قرعه کشی حساب های قرض الحسنه پس انداز بانک رفاه در سال ۹۷
-
چتر حمایت بانک ملی ایران بر سر صادرات کشور
-
هشدار به صاحبان ارزهای خانگی
اخبار روز
-
توضیحات سازمان تأمیناجتماعی پیرامون ادعای کذب استخدام خارج از چارچوب نیروهای قراردادی
-
دوره های جامع آموزش ادمینی و طراحی سایت همراه با استخدام و معرفی به بازار کار رایگان
-
صدا و سیما باید اخبار را امانتدارانه به مخاطب منتقل کند تا اعتماد مخاطب را جلب کند
-
شانزدهمین همایش ملی و نمایشگاه قیر، آسفالت و ماشینآلات در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی برگزار میشود
-
آغاز مراحل فنی طرح تعیین حریم گسل های شهر دماوند
-
انجام ۸۰ هزار خدمت تخصصی در حوزه دهان و دندان در قالب با لبخند با برکت
-
۳۰۰ هزار نفر در صف وام ازدواج هستند؛ مقررات تغییر نکرده است
-
اراده دولت چهاردهم برای اصلاح شرایط سخت اقتصادی
-
آلن بدرود، آقای خاص سینمای فرانسه
-
انتخاب وزیر زن در راستای استفاده از ظرفیتهای قانون اساسی است
-
حمایت انجمن اسلامی وزارت نیرو از دکتر علی آبادی وزیر پیشنهادی نیرو
-
معابر محلات چیذر و حکمت بهسازی شد
-
پیرامون بوستان نیاوران، نفسی تازه گرفت
-
اجرای ۶ هزار متر مکعب دیوار حائل در منطقه یک تهران
-
دروازه فرهنگی محور گردشگری دربند به سازه رسید
-
ارسال ۷ هزار وسیله سرمایشی به سراسر کشور در قالب پویش نسیم برکت
-
غلامرضا نوری قزلجه گزینه نهایی پزشکیان برای وزارت جهاد کشاورزی
-
داروت اولین پلتفرم داروخانه بلاکچینی کشور تاسیس شد
-
واریز 745 میلیارد تومان سود به حساب اعضای بازنشسته صندوق ذخیره فرهنگیان
-
رونمایی از کتاب "الشام" و "عشق چرا ندارد" در فرهنگسرای عطار نیشابوری