پایش تحولات تجارت جهانی در یک نگاه
خیز چین برای تحول عظیم با دلارزدایی از تجارت
گروه اقتصاد - چین با خرید نفت و گاز از ایران، ونزوئلا، روسیه و برخی از کشورهای آفریقایی در ازای پرداخت یوان، مشغول ایجاد یک شبکه امنیتی مالی از طریق دلارزدایی از تجارت خارجی است که یک تحول عظیم در تجارت جهانی انرژی محسوب می‌شود.
در پنجاه و سومین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی»، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه‌شده و آخرین روندها و پیش‌بینی‌های اقتصادی تهیه‌شده توسط بزرگ‌ترین نهادهای اقتصادی بین‌المللی، در قالب داده‌های تازه مورد واکاوی قرارگرفته‌اند.در بخش تحولات جهانی، چین با زمینه‌سازی برای خلق یک تحول عظیم در تجارت جهانی انرژی خبرساز بوده است. خرید نفت و گاز از کشورهای ایران، ونزوئلا، روسیه و برخی از کشورهای آفریقایی به واحد پول رسمی چین و تلاش برای ایجاد یک شبکه امنیتی مالی از طریق دلارزدایی از تجارت خارجی، ازجمله مقدمات این تحول بوده است. از سوی دیگر چین به‌واسطه توفیق شرکت‌های تولیدکننده باتری‌های الکتریکی در توسعه فناوری و کنترل زنجیره تأمین و نیز به دلیل کمبود مواد خام مانند نیکل و لیتیوم در سطح جهان و قیمت بالای آنها، توانسته ضمن پیشی گرفتن از ژاپن و کره جنوبی، نیمی از سهم بازار در حوزه باتری‌های الکتریکی را تصاحب کند.حذف روسیه از بازار اروپا و تبدیل آن به منبع تأمین انرژی چین نیز منافع بی‌شماری برای چین به همراه داشته است و همین امر سبب افزایش صددرصدی سهم یوان در صندوق ثروت ملی روسیه و استحکام بیشتر پیوندهای مالی بین مسکو و پکن شده؛ اگرچه برخلاف چین، موقعیت روسیه در جهان بیش‌ازپیش تضعیف شده است. از آن جمله می‌توان به کاهش وابستگی انگلیس به انرژی روسیه، کاهش درآمدهای انرژی روسیه، بلوکه شدن دارایی‌های میلیاردرهای روسی در غرب و متضرر شدن آنها به دلیل اعمال تحریم‌های بی‌سابقه و نیز تلاش اروپا برای مصادره قانونی دارایی‌های روسیه و استفاده از آن برای بازسازی اوکراین، اشاره کرد.در بخش تحولات منطقه، خبر بهره‌برداری دوبی از یک طرح توسعه اقتصادی بلندپروازانه با هدف دو برابر کردن اندازه اقتصاد در دهه آینده و تثبیت موقعیت دوبی در بین سه شهر برتر جهانی موردتوجه قرار گرفته است. ابوظبی نیز قراردادی را با قزاقستان در مورد یک سرمایه‌گذاری لجستیکی مشترک و ارائه خدمات کشتیرانی و فراساحلی در دریای خزر امضا کرده است.در سوی دیگر، عربستان با استفاده از فرصت رخ داده در پی جنگ روسیه و اوکراین، سرمایه‌گذاری مشترکی را با توتال در حوزه تولید مواد شیمیایی پیشرفته برنامه‌ریزی کرده تا بتواند موقعیت جهانی خود را در بازار نفت ارتقا دهد. گسترش همکاری با کره جنوبی در زمینه اقتصاد و انرژی و نیز افزایش همکاری این کشور با ژاپن در حوزه انرژی پاک و فناوری جذب کربن، از جمله جدیدترین سیاست‌های عربستان بوده است. در مقابل مصر با پیش گرفتن پروژه‌های عظیم و جاه‌طلبانه ساخت پایتخت جدید و ایجاد نمادهای اغراق شده شهری هم‌زمان با سقوط شدید ارزش پول این کشور و بحران اقتصادی، موجی از انتقادات را متوجه خود ساخته است.در بخش داده‌های تازه پنجاه و سومین گزارش «پایش تحولات تجارت جهانی»، مهم‌ترین تحولات خاورمیانه در سال 2022 با محوریت جنگ روسیه و اوکراین و نیز تحولات حوزه انرژی بررسی شده است. توافق آرامکو با چین، صادرات گاز قطر به آلمان از سال 2026 و همکاری امارات متحده عربی و عربستان با کشورهای آفریقایی در حوزه انرژی از جمله این موارد هستند. کشف یک میدان گازی عظیم در مصر نیز به دلیل افزایش احتمال قطع وابستگی اروپا به سوخت‌های فسیلی روسیه، سبب شده تا اهمیت این کشور در معادلات بین‌المللی افزایش چشمگیری داشته باشد. مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در حرکتی منسجم و کارشناسی، تهیه و انتشار سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را باهدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است و در این گزارش‌ها مسائل مهم روز از منظر تأثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی
قرار می‌گیرند.
در پنجاه و سومین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی»، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه‌شده و آخرین روندها و پیش‌بینی‌های اقتصادی تهیه‌شده توسط بزرگ‌ترین نهادهای اقتصادی بین‌المللی، در قالب داده‌های تازه مورد واکاوی قرارگرفته‌اند.در بخش تحولات جهانی، چین با زمینه‌سازی برای خلق یک تحول عظیم در تجارت جهانی انرژی خبرساز بوده است. خرید نفت و گاز از کشورهای ایران، ونزوئلا، روسیه و برخی از کشورهای آفریقایی به واحد پول رسمی چین و تلاش برای ایجاد یک شبکه امنیتی مالی از طریق دلارزدایی از تجارت خارجی، ازجمله مقدمات این تحول بوده است. از سوی دیگر چین به‌واسطه توفیق شرکت‌های تولیدکننده باتری‌های الکتریکی در توسعه فناوری و کنترل زنجیره تأمین و نیز به دلیل کمبود مواد خام مانند نیکل و لیتیوم در سطح جهان و قیمت بالای آنها، توانسته ضمن پیشی گرفتن از ژاپن و کره جنوبی، نیمی از سهم بازار در حوزه باتری‌های الکتریکی را تصاحب کند.حذف روسیه از بازار اروپا و تبدیل آن به منبع تأمین انرژی چین نیز منافع بی‌شماری برای چین به همراه داشته است و همین امر سبب افزایش صددرصدی سهم یوان در صندوق ثروت ملی روسیه و استحکام بیشتر پیوندهای مالی بین مسکو و پکن شده؛ اگرچه برخلاف چین، موقعیت روسیه در جهان بیش‌ازپیش تضعیف شده است. از آن جمله می‌توان به کاهش وابستگی انگلیس به انرژی روسیه، کاهش درآمدهای انرژی روسیه، بلوکه شدن دارایی‌های میلیاردرهای روسی در غرب و متضرر شدن آنها به دلیل اعمال تحریم‌های بی‌سابقه و نیز تلاش اروپا برای مصادره قانونی دارایی‌های روسیه و استفاده از آن برای بازسازی اوکراین، اشاره کرد.در بخش تحولات منطقه، خبر بهره‌برداری دوبی از یک طرح توسعه اقتصادی بلندپروازانه با هدف دو برابر کردن اندازه اقتصاد در دهه آینده و تثبیت موقعیت دوبی در بین سه شهر برتر جهانی موردتوجه قرار گرفته است. ابوظبی نیز قراردادی را با قزاقستان در مورد یک سرمایه‌گذاری لجستیکی مشترک و ارائه خدمات کشتیرانی و فراساحلی در دریای خزر امضا کرده است.در سوی دیگر، عربستان با استفاده از فرصت رخ داده در پی جنگ روسیه و اوکراین، سرمایه‌گذاری مشترکی را با توتال در حوزه تولید مواد شیمیایی پیشرفته برنامه‌ریزی کرده تا بتواند موقعیت جهانی خود را در بازار نفت ارتقا دهد. گسترش همکاری با کره جنوبی در زمینه اقتصاد و انرژی و نیز افزایش همکاری این کشور با ژاپن در حوزه انرژی پاک و فناوری جذب کربن، از جمله جدیدترین سیاست‌های عربستان بوده است. در مقابل مصر با پیش گرفتن پروژه‌های عظیم و جاه‌طلبانه ساخت پایتخت جدید و ایجاد نمادهای اغراق شده شهری هم‌زمان با سقوط شدید ارزش پول این کشور و بحران اقتصادی، موجی از انتقادات را متوجه خود ساخته است.در بخش داده‌های تازه پنجاه و سومین گزارش «پایش تحولات تجارت جهانی»، مهم‌ترین تحولات خاورمیانه در سال 2022 با محوریت جنگ روسیه و اوکراین و نیز تحولات حوزه انرژی بررسی شده است. توافق آرامکو با چین، صادرات گاز قطر به آلمان از سال 2026 و همکاری امارات متحده عربی و عربستان با کشورهای آفریقایی در حوزه انرژی از جمله این موارد هستند. کشف یک میدان گازی عظیم در مصر نیز به دلیل افزایش احتمال قطع وابستگی اروپا به سوخت‌های فسیلی روسیه، سبب شده تا اهمیت این کشور در معادلات بین‌المللی افزایش چشمگیری داشته باشد. مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در حرکتی منسجم و کارشناسی، تهیه و انتشار سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را باهدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است و در این گزارش‌ها مسائل مهم روز از منظر تأثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی
قرار می‌گیرند.