مسائل سیاسی را با مسائل اقتصادی گره نزنیم!
چابهار، چشم انتظار
ایرج گلشنی
درسی باید آموخت از هند. به رغم داشتن مشکل سیاسی با کشورهایی مانند چین و امریکا و ژاپن و حتا آلمان، رابط اقتصادی خودشان را حفظ کرده اند واین گونه تبدیل شده اند به قدرت چهارم اقتصاد دنیا. به عبارتی، هندی ها یاد گرفته اند که مسائل سیاسی را با مسائل اقتصادی گره نزنند؛ کاری که ما برعکسش را انجام می دهیم و دود آن هم می رود در چشم جایی مانند چابهار. دنیا با سرعت بسیار زیادی در پیش چشم ما در حال تحول است. به طور مثال، شاهزاده عربستان به صراحت به بایدن گفت که اگر شما سراغ ما نیاید، ما با بقیه کار خواهیم کرد. جالب است که ترامپ به صراحت عربستان را گاو شیرده نامید؛ اما برنامه های اقتصادی بین دو کشور همچنان ادامه یافت! در روزگاری به سر می بریم که هیچ کشوری برای روابط اقتصادی، منتظر کشور دیگری نمی ماند. تغییر در جهان به سرعت شگرفی در حال رخ دادن است. شی جی پینگ رئیس جمهور چین به ریاض میرود و تمام کشورهای عرب منطقه در آن جا جمع میشوند. شاهزاده محمدبن سلمان با وزیر هندوستان هر دو هفته یک بار تلفنی صحبت می کند. حتی یک بار که هواپیمای وزیر امور خارجه هند از آسمان عربستان در حال عبور بود، از ایشان دعوت به گفت وگو کرد و در چادری در صحرا با هم دیدار و گفت وگو کردند. این ماجراها نشان می دهد که دنیا ترمز نمی کند که همه برسند. جهان اقتصاد بی مکث حرکت می کند و هیچ ترحمی به هیچ کشوری ندارد. در سال اخیر (2023) دنیا وارد رکود می شود. چین به رکود بزرگ وارد می شود و تحقیقات بانک جهانی می گوید که این رکود بر اقتصاد جهان اثر می گذارد. بدیهی است که بر اقتصاد ایران اثر بیشتری خواهد گذاشت زیرا روابط ما با چین بسیار زیاد است و ما اغلب تخم مرغ های خود را در سبد چین گذاشته ایم. با تلنگری به چین، اقتصاد ما خواهد لرزید؛ به همین خاطر است که توسعه روابط اقتصادی با سایر کشورها اهمیت پیدا می کند. یکی از این کشورهای مهم برای ما، هند است. امروز هند رئیس دورهای گروه 20 است که بزرگ ترین اقتصادهای دنیا عضو آن هستند. به نظر می رسد خیلی موثر باشد اگر ایران عضو گروه 20 باشد. ایران یکی از بزرگ ترین اقتصاد غیر عضو سازمان تجارت جهانی است، و به رغم تمامی مشکلات، هنوز حرف برای گفتن داریم. به منابعی دسترسی داریم که دنیا محتاج آن است؛ از این روست که به راحتی از چشم اقتصاد جهان نمی افتیم, این است که مهم است و بسیار مهم است که صدای ایران در گروه 20 شنیده شود.
اهمیت هند برای ما از دو جهت اساسی است:
اول: قانون پرتفوی است و ما باید تخم مرغ هایمان را در سبدهای مختلف قرار دهیم. اقتصادهای بزرگ دنیا برای ما اهمیت دارند و اهمیت ندارد که چین باشد، روسیه باشد، هند یا آلمان یا هر کشور دیگر. هند هم یک اقتصاد بزرگ است و بنا به نزدیکی و ارتباط دریایی، قیمت تمام شده کالاها نسبت به کشورهای دیگر کاهش می یابد و ما مزیت نسبی داریم.
دوم: قرارداد سه جانبه ایران-هند –افغانستان است. که در این چارچوب، مساله چابهار از سه جنبه اهمیت راهبردی پیدا می کند:
جنبه اول: ارتباط بیشتر با هند به عنوان جایگزین احتمالی برای اقتصادهایی که ممکن است به ما وفادار نباشند؛ زیرا اقتصاد جهانی برای کسی قسم نخورده که بنا به تعارف، بماند و بایستد. اقتصاد سایر کشورها هم همینطور. به رسم دوستی و برادری، چین کمترین توجهی به ما نخواهد داشت؛ همان طور که یک راست رفت و با عربستان بست. این قاعده است و ما چه بخواهیم و چه نخواهیم باید بر این قاعده بازی کنیم. پس هند به عنوان یک اقتصاد جایگزین برای موارد خاص- مانند برنج و چای- حائز اهمیت است.جنبه دوم: که مهمتر است این است که چابهار به عنوان بخشی از سرزمین ما اگر راه بیفتد، استان سیستان و بلوچستان را از محرومیت نجات می دهدو این کم چیزی نیست. دستاوردش معنادار است. به ایجاد اشتغال در سطح ملی، به افزایش صادرات و واردات و به درآمد ارزی آن اشاره نمی کنیم و تاکید می کنیم همین که چابهار بتواند خون تازه ای در رگ سیستان و بلوچستان جاری کند بسیار بسیار بسیار خوب است. جنبه سوم که از هر دو موارد بالا مهم تر است؛ اطاعت امر ولی است. رهبر معظم انقلاب اسلامی خواستار توسعه مکران هستند و در این باره تاکید فرموده اند. این فرمان باید به حد اعلی درجه به رسمیت شناخته شود و عملیاتی شود. سال ها از فرمان رهبر انقلاب مبنی بر اهمیت مکران و ضرورت توسعه آن می گذرد؛ ولی مکران نسبت به آن چه که باید و آن چه که هست، تغییری نیافته است. حرکت بسیار کند و لاک پشتی است و آن چه دارد می گذرد در شأن فرمایش رهبر نیست. چابهار بخشی از مکران است و توسعه آن، از این جنبه شرعی و میهنی اهمیت دارد.
درسی باید آموخت از هند. به رغم داشتن مشکل سیاسی با کشورهایی مانند چین و امریکا و ژاپن و حتا آلمان، رابط اقتصادی خودشان را حفظ کرده اند واین گونه تبدیل شده اند به قدرت چهارم اقتصاد دنیا. به عبارتی، هندی ها یاد گرفته اند که مسائل سیاسی را با مسائل اقتصادی گره نزنند؛ کاری که ما برعکسش را انجام می دهیم و دود آن هم می رود در چشم جایی مانند چابهار. دنیا با سرعت بسیار زیادی در پیش چشم ما در حال تحول است. به طور مثال، شاهزاده عربستان به صراحت به بایدن گفت که اگر شما سراغ ما نیاید، ما با بقیه کار خواهیم کرد. جالب است که ترامپ به صراحت عربستان را گاو شیرده نامید؛ اما برنامه های اقتصادی بین دو کشور همچنان ادامه یافت! در روزگاری به سر می بریم که هیچ کشوری برای روابط اقتصادی، منتظر کشور دیگری نمی ماند. تغییر در جهان به سرعت شگرفی در حال رخ دادن است. شی جی پینگ رئیس جمهور چین به ریاض میرود و تمام کشورهای عرب منطقه در آن جا جمع میشوند. شاهزاده محمدبن سلمان با وزیر هندوستان هر دو هفته یک بار تلفنی صحبت می کند. حتی یک بار که هواپیمای وزیر امور خارجه هند از آسمان عربستان در حال عبور بود، از ایشان دعوت به گفت وگو کرد و در چادری در صحرا با هم دیدار و گفت وگو کردند. این ماجراها نشان می دهد که دنیا ترمز نمی کند که همه برسند. جهان اقتصاد بی مکث حرکت می کند و هیچ ترحمی به هیچ کشوری ندارد. در سال اخیر (2023) دنیا وارد رکود می شود. چین به رکود بزرگ وارد می شود و تحقیقات بانک جهانی می گوید که این رکود بر اقتصاد جهان اثر می گذارد. بدیهی است که بر اقتصاد ایران اثر بیشتری خواهد گذاشت زیرا روابط ما با چین بسیار زیاد است و ما اغلب تخم مرغ های خود را در سبد چین گذاشته ایم. با تلنگری به چین، اقتصاد ما خواهد لرزید؛ به همین خاطر است که توسعه روابط اقتصادی با سایر کشورها اهمیت پیدا می کند. یکی از این کشورهای مهم برای ما، هند است. امروز هند رئیس دورهای گروه 20 است که بزرگ ترین اقتصادهای دنیا عضو آن هستند. به نظر می رسد خیلی موثر باشد اگر ایران عضو گروه 20 باشد. ایران یکی از بزرگ ترین اقتصاد غیر عضو سازمان تجارت جهانی است، و به رغم تمامی مشکلات، هنوز حرف برای گفتن داریم. به منابعی دسترسی داریم که دنیا محتاج آن است؛ از این روست که به راحتی از چشم اقتصاد جهان نمی افتیم, این است که مهم است و بسیار مهم است که صدای ایران در گروه 20 شنیده شود.
اهمیت هند برای ما از دو جهت اساسی است:
اول: قانون پرتفوی است و ما باید تخم مرغ هایمان را در سبدهای مختلف قرار دهیم. اقتصادهای بزرگ دنیا برای ما اهمیت دارند و اهمیت ندارد که چین باشد، روسیه باشد، هند یا آلمان یا هر کشور دیگر. هند هم یک اقتصاد بزرگ است و بنا به نزدیکی و ارتباط دریایی، قیمت تمام شده کالاها نسبت به کشورهای دیگر کاهش می یابد و ما مزیت نسبی داریم.
دوم: قرارداد سه جانبه ایران-هند –افغانستان است. که در این چارچوب، مساله چابهار از سه جنبه اهمیت راهبردی پیدا می کند:
جنبه اول: ارتباط بیشتر با هند به عنوان جایگزین احتمالی برای اقتصادهایی که ممکن است به ما وفادار نباشند؛ زیرا اقتصاد جهانی برای کسی قسم نخورده که بنا به تعارف، بماند و بایستد. اقتصاد سایر کشورها هم همینطور. به رسم دوستی و برادری، چین کمترین توجهی به ما نخواهد داشت؛ همان طور که یک راست رفت و با عربستان بست. این قاعده است و ما چه بخواهیم و چه نخواهیم باید بر این قاعده بازی کنیم. پس هند به عنوان یک اقتصاد جایگزین برای موارد خاص- مانند برنج و چای- حائز اهمیت است.جنبه دوم: که مهمتر است این است که چابهار به عنوان بخشی از سرزمین ما اگر راه بیفتد، استان سیستان و بلوچستان را از محرومیت نجات می دهدو این کم چیزی نیست. دستاوردش معنادار است. به ایجاد اشتغال در سطح ملی، به افزایش صادرات و واردات و به درآمد ارزی آن اشاره نمی کنیم و تاکید می کنیم همین که چابهار بتواند خون تازه ای در رگ سیستان و بلوچستان جاری کند بسیار بسیار بسیار خوب است. جنبه سوم که از هر دو موارد بالا مهم تر است؛ اطاعت امر ولی است. رهبر معظم انقلاب اسلامی خواستار توسعه مکران هستند و در این باره تاکید فرموده اند. این فرمان باید به حد اعلی درجه به رسمیت شناخته شود و عملیاتی شود. سال ها از فرمان رهبر انقلاب مبنی بر اهمیت مکران و ضرورت توسعه آن می گذرد؛ ولی مکران نسبت به آن چه که باید و آن چه که هست، تغییری نیافته است. حرکت بسیار کند و لاک پشتی است و آن چه دارد می گذرد در شأن فرمایش رهبر نیست. چابهار بخشی از مکران است و توسعه آن، از این جنبه شرعی و میهنی اهمیت دارد.