پنجمین همایش ملی خلیج فارس در بندر کنگ
نویسنده: دکتر محمد حسن نیا
همایشهای ملی و بین المللی خلیج فارس هرساله در مکانهای متعدد ایران زمین و در برخی دیگر از کشورها برگزار می گردد. در این همایش اندیشمندان و خلیج فارس پژوهان دور همدیگر جمع شده و به ارائه مطالعات خود میپردازند. نام خلیجفارس از جمله نامهای تاریخی است که از گذشته بسیار دور تاکنون در اسناد، قراردادها و مکاتبات مورد استفاده همه اقوام و ملتها قرار داشته است و در طول تاریخ نه تنها بخشی از خاک ایران محسوب می‌شده و حاکمیت آن در دست ایرانی‌ها بوده است، بلکه به اذعان تمام منابع تاریخی موجود این پهنه آبی با عناوینی نظیر خلیج فارس، خلیج عجم، دریای فارس و یا بحر فارس شناخته شده است. دهم اردیبهشت ماه هر سال مصادف با «روز ملی خلیج فارس» است تا این روز مناسبتی باشد برای پاسداشت خلیج فارس که نمادی از غرور ملی و افتخار میهنی بوده و خواهد بود. خلیج فارس یا دریای پارس نام آبراههای بین المللی و پراهمیت در آسیای غربی و منطقه خاورمیانه است که در امتداد دریای عمان و در میان ایران و شبه جزیره عربستان قرار دارد. مساحت خلیج فارس 237،473کیلومتر مربع است، طول آن حدود ۹۰۰ کیلومتر و عرض متوسط آن ۲۵۰ کیلومتر است و پس از خلیج مکزیک و خلیج هادسون سومین خلیج بزرگ جهان به شمار می آید. خلیج فارس از شرق از طریق تنگه بین المللی و استراتژیک هرمز و دریای عمان و اقیانوس هند و دریای عرب راه دارد و از غرب به دلتای رودخانه اروندرود که حاصل پیوند دو رودخانه دجله و فرات و پیوستن رود کارون به آن است، خط میشود. عرض خلیج فارس در مکانهای متعدد با همدیگر تفاوت دارد و آن هم در کرانههای شمالی و جنوبی همسان نیست. هشت کشور در اطراف خلیج فارس قرار دارند.
کشورهای ایران، عمان، عراق، عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی، قطر و بحرین در کناره خلیج فارس هستند. در این میان سواحل شمالی خلیج فارس تماما در جغرافیای سیاسی ایران قرار دارند به سبب وجود منابع سرشار نفت و گاز در خلیج فارس و سواحل آن، این آبراه در سطح بین المللی، منطقهای مهم و راهبردی به شمار می‌آید. نام تاریخی این خلیج، در زبان‌های گوناگون ترجمه عبارت خلیج فارس یا دریای پارس بوده است. همچنین در تمام سازمانهای بین المللی نام رسمی این خلیج «خلیج فارس» است. خلیج فارس همواره منبع ثروت برای خلیج فارس نشین آن بوده است و در یک دوره مروارید، در تمام دوران ماهی و دیگر آبزیان خوراکی و در دوران نیز نفت را به ساحل نشینان و کشورهای سهیم در خود هدیه داده است. مطالعات خلیج فارس مطالعات بسیار گستردهای میباشد که تمامی جوانب تاریخ، فرهنگ، اقتصاد و مسائل اجتماعی خلیج فارس را در بر میگیرد. بنابراین در همایشهای خلیج فارس علاوه بر نام خلیج فارس به خلیج فارس از نگاههای متعدد نیز پرداخته می شود. بندر کنگ از بنادر مهم خلیج فارس است که پایگاه دانش سنتی لنج سازی و دریانوردی در آن قرار دارد. در پنج سال اخیر همایشهای خلیج فارس با دبیری علمی نگارنده برگزار گردیده است. مسئول هر چهار همایش جناب آقای مهندس ایوب زارعی شهردار بندر تاریخی کنگ بودند. در این همایشها از اساتید خلیج فارس شناس دعوت گردیده تا به ارائه مقالات خود بپردازند. پنجمین همایش ملی خلیج فارس در بندر کنگ در محدودیتهای کرونایی و بدون حضور جمعیت برگزار گردید. در این همایش قرار بود ده نفر سخنرانی نمایند که سه نفر از اساتید به دلیل مشکلات کرونایی که برای نزدیکان آنها به وجود آمد، در جلسه سخنرانی شرکت ننمودند و هفت نفر از اساتید در این جلسه به ارائه سخنرانی پرداخته که تا پاسی از شب سخنرانیها ادامه داشت. در ابتدای برنامه نگارنده به عنوان دبیر علمی همایش در ارتباط با اهمیت روز ملی خلیج فارس، نام خلیج فارس و چگونگی نامگذاری و دلیل روز ملی خلیج فارس صحبت نموده و به عنوان نمودند که خلیج فارس به عنوان یک نعمت خدادادی برای اقوام و کشورهایی است که در اطراف آن ساکن هستند. همواره بین اقوام متعدد در سواحل شمالی و جنوبی خلیج فارس مناسبات اقتصادی، فرهنگی اجتماعی وجود داشته است. تا پیش از ورود استعمار کهن، کلاسیک و جدید در خلیج فارس، همواره مناسبات حسنه بین کرانههای شمالی و جنوبی خلیج فارس وجود داشته است. استعمار کهن که مربوط به عصر اسکندر مقدونی و ادوار بعد از آن بود در خلیج فارس پایداری چندانی نداشت. از سده شانزدهم میلادی استعمار کلاسیک با ورود پرتغالیها به اقیانوس هند و خلیج فارس شروع گردید. با توجه به
مکتب مرکانتلیسم که در اسپانیا پرتغال اجرا میگردد، استعمار پرتغالیها در زمان ورود با خشونت و جنگ و غارت همراه بود. اما در انتهای کار آنها رو به روی تجاری آوردند. در زمان ورود پرتغالیها به بنادر سواحل شمالی و جنوبی خلیج فارس به آتش کشیده شدند و مردم برخی از بنادر مسیر را به دستور البوکرک گوش و بینی بریدند و قلعهها و استحکامات زیادی در جزایر و بنادر سواحل شمالی و جنوبی خلیج فارس ایجاد گردید. پرتغالی ها در مدت ۱۱۵ سال در جزیره هرمز مستقر بودند و قلعه اصلی آنها در سواحل شمالی خلیج فارس قلعه پرتغالیهای جزیره هرمز بود. با توجه به عملکرد بد پرتغالیها در سواحل شمالی خلیج فارس در زمان شاه عباس اول صفوی به فرماندهی امامقلیخان از خلیج فارس بیرون رانده شدند. روز بیرون رانده شدن پرتغالی ها را از سواحل شمالی خلیج فارس و قلعه پرتغالیهای هرمز را که مصادف با دهم اردیبهشت ماه میباشد، روز ملی خلیج فارس نامگذاری نمودند و هر ساله این روز با ایجاد همایشها و مراسمهای متعدد جشن گرفته میشود. امسال هفته هرمزگان نیز در دهه اول اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ در ارتباط با خلیج فارس برگزار گردید که بیشتر برنامه‌های آن مجازی بوده است.
سخنران نخستین نشست جناب آقای نصر‌الله کریمی از فرهنگیان و نویسندگان شهرستان و شهر پارسیان بوده که در ارتباط با تاریخ و فرهنگ پارسیان و نقش پارسیان در خلیج فارس به ایراد سخنرانی پرداخت است. ایشان ابتدا به وجه تسمیه پارسیان و چگونگی تغییر نام گاوبندی به پارسیان در بستر زمان پرداخته و به صورت مفصل به این مهم پرداختند. سپس از آثار باستانی تاریخی پارسیان نام به میان آورده است که این آثار در سراسر شهرستان پارسیان وجود دارند. بحث پیوستگی فرهنگی پارسیان و تمام روستاهای آن به استان هرمزگان از دیگر مواردی بود که در این سخنرانی به آن پرداخته شد. آقای کریمی تاکنون کتاب‌های متعددی راجع به پارسیان نوشتن که مورد توجه خلیج فارس پژوهان نیز قرار گرفته است. پارسیان پاسبان خلیج فارس از جمله کتاب‌های ایشان است که در جلسه سخنرانی از آن نام برده شده است. ارائه مقاله ایشان کمک زیادی به حوزهها برای شناخت بیشتر پارسیان در مطالعات خلیج فارس نمود و توانست جامعه پارسیان را به به خوبی بشناساند. سخنران دوم این همایش جناب آقای دکتر محمد دواری استاد زبان انگلیسی، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و رئیس دانشگاه آزاد شهر جناح بوده است. ایشان که اصالتاً جنوبی و از بندر مقام هستند، شناخت خوبی از سواحل شمالی و جنوبی خلیجفارس و اشتراکات آنها داشته و در چهارمین همایش ملی خلیج فارس نیز در ارتباط با تاثیرات زبانی کرانههای شمالی خلیج فارس کرانههای جنوبی آن به ایراد سخنرانی پرداخته بودند و سخنرانی علمی خوبی ارائه داده بودند. در پنجمین همایش ملی خلیج فارس نیز به اشتراکات کرانههای شمالی و جنوبی خلیج فارس در زمینه موسیقی، پوشش، خوراک، موسیقی و غیر پرداختند. ایشان عنوان نمودند که اشتراکات زیادی در کرانههای شمالی و جنوبی خلیج فارس وجود دارد که می تواند باعث همبستگی فرهنگی و اجتماعی در این کلانها گردد و در صورتی که کشورهای استعمارگر بین ایران و کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس اختلاف نیندازند و چشم به نفت و گاز خلیج فارس نداشته باشند، هشت کشور حوزه خلیج فارس همانند گذشتههای دور میتوانند همواره به همگرایی بیشتر فکر کنند.
جناب دکتر دواری که شناخت نسبتا خوبی از اقتصاد و فرهنگی کرانههای شمالی و جنوبی خلیج فارس دارند، نگاهشان این بود که تاکید کشورهای استعمارگر همواره تلاش در جهت واگرایی در بین کشورهای مناطق داشته و ایجاد همایشها و نشست‌های علمی و تاکید بر مشترکات کشورهای منطقه خلیج فارس می تواند نقشه کشورهای خارجی را در ارتباط با برهم زدن روابط کشورهای منطقه خلیج فارس بی اثر نماید. ایشان همواره به مصادیق این اشتراکات در زمینه پوشش و موسیقی و نت های موسیقی پرداخته که نشان می داد به خوبی به مسائل همگرایی منطقهای واقع می باشند. در مورد معماری و مصادیق بارز آن در کشور قطر و امارات متحده و تاثیرپذیری این کشورها از معماری ایرانی و بنادر جنوبی ایران نیز سخن به میان آوردند. از امارات بستکیه در دبی که نماد معماری ایرانی در کشور امارات است نیز سخن گفتند و به گردشگری پذیری آن اشراف خوبی داشتند و عنوان نمودند که سبک معماری بستکی در بیشتر بنادر جنوبی ایران نیز وجود دارد. در بخش بعدی نوشتار تلاش میگردد به بیانات دیگر ارائه دهندگان مقاله در ارتباط با پنجمین همایش ملی خلیج فارس در بندر کنگ نیز
پرداخته شود.
همایشهای ملی و بین المللی خلیج فارس هرساله در مکانهای متعدد ایران زمین و در برخی دیگر از کشورها برگزار می گردد. در این همایش اندیشمندان و خلیج فارس پژوهان دور همدیگر جمع شده و به ارائه مطالعات خود میپردازند. نام خلیجفارس از جمله نامهای تاریخی است که از گذشته بسیار دور تاکنون در اسناد، قراردادها و مکاتبات مورد استفاده همه اقوام و ملتها قرار داشته است و در طول تاریخ نه تنها بخشی از خاک ایران محسوب می‌شده و حاکمیت آن در دست ایرانی‌ها بوده است، بلکه به اذعان تمام منابع تاریخی موجود این پهنه آبی با عناوینی نظیر خلیج فارس، خلیج عجم، دریای فارس و یا بحر فارس شناخته شده است. دهم اردیبهشت ماه هر سال مصادف با «روز ملی خلیج فارس» است تا این روز مناسبتی باشد برای پاسداشت خلیج فارس که نمادی از غرور ملی و افتخار میهنی بوده و خواهد بود. خلیج فارس یا دریای پارس نام آبراههای بین المللی و پراهمیت در آسیای غربی و منطقه خاورمیانه است که در امتداد دریای عمان و در میان ایران و شبه جزیره عربستان قرار دارد. مساحت خلیج فارس 237،473کیلومتر مربع است، طول آن حدود ۹۰۰ کیلومتر و عرض متوسط آن ۲۵۰ کیلومتر است و پس از خلیج مکزیک و خلیج هادسون سومین خلیج بزرگ جهان به شمار می آید. خلیج فارس از شرق از طریق تنگه بین المللی و استراتژیک هرمز و دریای عمان و اقیانوس هند و دریای عرب راه دارد و از غرب به دلتای رودخانه اروندرود که حاصل پیوند دو رودخانه دجله و فرات و پیوستن رود کارون به آن است، خط میشود. عرض خلیج فارس در مکانهای متعدد با همدیگر تفاوت دارد و آن هم در کرانههای شمالی و جنوبی همسان نیست. هشت کشور در اطراف خلیج فارس قرار دارند.
کشورهای ایران، عمان، عراق، عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی، قطر و بحرین در کناره خلیج فارس هستند. در این میان سواحل شمالی خلیج فارس تماما در جغرافیای سیاسی ایران قرار دارند به سبب وجود منابع سرشار نفت و گاز در خلیج فارس و سواحل آن، این آبراه در سطح بین المللی، منطقهای مهم و راهبردی به شمار می‌آید. نام تاریخی این خلیج، در زبان‌های گوناگون ترجمه عبارت خلیج فارس یا دریای پارس بوده است. همچنین در تمام سازمانهای بین المللی نام رسمی این خلیج «خلیج فارس» است. خلیج فارس همواره منبع ثروت برای خلیج فارس نشین آن بوده است و در یک دوره مروارید، در تمام دوران ماهی و دیگر آبزیان خوراکی و در دوران نیز نفت را به ساحل نشینان و کشورهای سهیم در خود هدیه داده است. مطالعات خلیج فارس مطالعات بسیار گستردهای میباشد که تمامی جوانب تاریخ، فرهنگ، اقتصاد و مسائل اجتماعی خلیج فارس را در بر میگیرد. بنابراین در همایشهای خلیج فارس علاوه بر نام خلیج فارس به خلیج فارس از نگاههای متعدد نیز پرداخته می شود. بندر کنگ از بنادر مهم خلیج فارس است که پایگاه دانش سنتی لنج سازی و دریانوردی در آن قرار دارد. در پنج سال اخیر همایشهای خلیج فارس با دبیری علمی نگارنده برگزار گردیده است. مسئول هر چهار همایش جناب آقای مهندس ایوب زارعی شهردار بندر تاریخی کنگ بودند. در این همایشها از اساتید خلیج فارس شناس دعوت گردیده تا به ارائه مقالات خود بپردازند. پنجمین همایش ملی خلیج فارس در بندر کنگ در محدودیتهای کرونایی و بدون حضور جمعیت برگزار گردید. در این همایش قرار بود ده نفر سخنرانی نمایند که سه نفر از اساتید به دلیل مشکلات کرونایی که برای نزدیکان آنها به وجود آمد، در جلسه سخنرانی شرکت ننمودند و هفت نفر از اساتید در این جلسه به ارائه سخنرانی پرداخته که تا پاسی از شب سخنرانیها ادامه داشت. در ابتدای برنامه نگارنده به عنوان دبیر علمی همایش در ارتباط با اهمیت روز ملی خلیج فارس، نام خلیج فارس و چگونگی نامگذاری و دلیل روز ملی خلیج فارس صحبت نموده و به عنوان نمودند که خلیج فارس به عنوان یک نعمت خدادادی برای اقوام و کشورهایی است که در اطراف آن ساکن هستند. همواره بین اقوام متعدد در سواحل شمالی و جنوبی خلیج فارس مناسبات اقتصادی، فرهنگی اجتماعی وجود داشته است. تا پیش از ورود استعمار کهن، کلاسیک و جدید در خلیج فارس، همواره مناسبات حسنه بین کرانههای شمالی و جنوبی خلیج فارس وجود داشته است. استعمار کهن که مربوط به عصر اسکندر مقدونی و ادوار بعد از آن بود در خلیج فارس پایداری چندانی نداشت. از سده شانزدهم میلادی استعمار کلاسیک با ورود پرتغالیها به اقیانوس هند و خلیج فارس شروع گردید. با توجه به
مکتب مرکانتلیسم که در اسپانیا پرتغال اجرا میگردد، استعمار پرتغالیها در زمان ورود با خشونت و جنگ و غارت همراه بود. اما در انتهای کار آنها رو به روی تجاری آوردند. در زمان ورود پرتغالیها به بنادر سواحل شمالی و جنوبی خلیج فارس به آتش کشیده شدند و مردم برخی از بنادر مسیر را به دستور البوکرک گوش و بینی بریدند و قلعهها و استحکامات زیادی در جزایر و بنادر سواحل شمالی و جنوبی خلیج فارس ایجاد گردید. پرتغالی ها در مدت ۱۱۵ سال در جزیره هرمز مستقر بودند و قلعه اصلی آنها در سواحل شمالی خلیج فارس قلعه پرتغالیهای جزیره هرمز بود. با توجه به عملکرد بد پرتغالیها در سواحل شمالی خلیج فارس در زمان شاه عباس اول صفوی به فرماندهی امامقلیخان از خلیج فارس بیرون رانده شدند. روز بیرون رانده شدن پرتغالی ها را از سواحل شمالی خلیج فارس و قلعه پرتغالیهای هرمز را که مصادف با دهم اردیبهشت ماه میباشد، روز ملی خلیج فارس نامگذاری نمودند و هر ساله این روز با ایجاد همایشها و مراسمهای متعدد جشن گرفته میشود. امسال هفته هرمزگان نیز در دهه اول اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ در ارتباط با خلیج فارس برگزار گردید که بیشتر برنامه‌های آن مجازی بوده است.
سخنران نخستین نشست جناب آقای نصر‌الله کریمی از فرهنگیان و نویسندگان شهرستان و شهر پارسیان بوده که در ارتباط با تاریخ و فرهنگ پارسیان و نقش پارسیان در خلیج فارس به ایراد سخنرانی پرداخت است. ایشان ابتدا به وجه تسمیه پارسیان و چگونگی تغییر نام گاوبندی به پارسیان در بستر زمان پرداخته و به صورت مفصل به این مهم پرداختند. سپس از آثار باستانی تاریخی پارسیان نام به میان آورده است که این آثار در سراسر شهرستان پارسیان وجود دارند. بحث پیوستگی فرهنگی پارسیان و تمام روستاهای آن به استان هرمزگان از دیگر مواردی بود که در این سخنرانی به آن پرداخته شد. آقای کریمی تاکنون کتاب‌های متعددی راجع به پارسیان نوشتن که مورد توجه خلیج فارس پژوهان نیز قرار گرفته است. پارسیان پاسبان خلیج فارس از جمله کتاب‌های ایشان است که در جلسه سخنرانی از آن نام برده شده است. ارائه مقاله ایشان کمک زیادی به حوزهها برای شناخت بیشتر پارسیان در مطالعات خلیج فارس نمود و توانست جامعه پارسیان را به به خوبی بشناساند. سخنران دوم این همایش جناب آقای دکتر محمد دواری استاد زبان انگلیسی، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و رئیس دانشگاه آزاد شهر جناح بوده است. ایشان که اصالتاً جنوبی و از بندر مقام هستند، شناخت خوبی از سواحل شمالی و جنوبی خلیجفارس و اشتراکات آنها داشته و در چهارمین همایش ملی خلیج فارس نیز در ارتباط با تاثیرات زبانی کرانههای شمالی خلیج فارس کرانههای جنوبی آن به ایراد سخنرانی پرداخته بودند و سخنرانی علمی خوبی ارائه داده بودند. در پنجمین همایش ملی خلیج فارس نیز به اشتراکات کرانههای شمالی و جنوبی خلیج فارس در زمینه موسیقی، پوشش، خوراک، موسیقی و غیر پرداختند. ایشان عنوان نمودند که اشتراکات زیادی در کرانههای شمالی و جنوبی خلیج فارس وجود دارد که می تواند باعث همبستگی فرهنگی و اجتماعی در این کلانها گردد و در صورتی که کشورهای استعمارگر بین ایران و کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس اختلاف نیندازند و چشم به نفت و گاز خلیج فارس نداشته باشند، هشت کشور حوزه خلیج فارس همانند گذشتههای دور میتوانند همواره به همگرایی بیشتر فکر کنند.
جناب دکتر دواری که شناخت نسبتا خوبی از اقتصاد و فرهنگی کرانههای شمالی و جنوبی خلیج فارس دارند، نگاهشان این بود که تاکید کشورهای استعمارگر همواره تلاش در جهت واگرایی در بین کشورهای مناطق داشته و ایجاد همایشها و نشست‌های علمی و تاکید بر مشترکات کشورهای منطقه خلیج فارس می تواند نقشه کشورهای خارجی را در ارتباط با برهم زدن روابط کشورهای منطقه خلیج فارس بی اثر نماید. ایشان همواره به مصادیق این اشتراکات در زمینه پوشش و موسیقی و نت های موسیقی پرداخته که نشان می داد به خوبی به مسائل همگرایی منطقهای واقع می باشند. در مورد معماری و مصادیق بارز آن در کشور قطر و امارات متحده و تاثیرپذیری این کشورها از معماری ایرانی و بنادر جنوبی ایران نیز سخن به میان آوردند. از امارات بستکیه در دبی که نماد معماری ایرانی در کشور امارات است نیز سخن گفتند و به گردشگری پذیری آن اشراف خوبی داشتند و عنوان نمودند که سبک معماری بستکی در بیشتر بنادر جنوبی ایران نیز وجود دارد. در بخش بعدی نوشتار تلاش میگردد به بیانات دیگر ارائه دهندگان مقاله در ارتباط با پنجمین همایش ملی خلیج فارس در بندر کنگ نیز
پرداخته شود.