واکاوی اقتصادسرآمد از چشم انداز دريايي رهبري معظم انقلاب
دريا یک منبع ثروت فوق العاده برای کشور است
گروه دریامحور – امید اسماعیلی - طي سالي كه دارد براي ما دست تكان مي‌دهد و مي‌رود، بارها در باره دريا و اقتصاد درياپايه سخن گفتيم. حسن ختام امسال ما با مروري بر فرمايشات رهبر انقلاب اسلامي با محور و موضوع درياست.
بررسي نگاه فرهنگي، اقتصادي و امنيتي رهبر انقلاب به دريا، جالب، عميق، درس‌آموز، راهبردي و تعيين‌كننده است و تكليف شرعي و وظيفه ملي همه را معلوم و معين مي‌كند. بررسي اين نگاه‌ها كه در بيانات ايشان متبلور است، دو نكته را براي فعالان حوزه دريا به خوبي تبيين مي‌كند: اول: راه را درست مي‌رويم. دوم: تلاش بيشتري بكنيم:
فرهنگ دريايي
رهبر جمهوري اسلامي ايران همواره نگاه فرهنگي به مسائل را مد نظر قرار داده‌اند و به مقوله فرهنگ بسيار تاكيد دارند تا جايي در باره فرهنگ مي‌گويند: «فرهنگ آن چيزي است كه من حاضرم جانم را برايش بدهم» اين نوع از بيان از زبان يك رهبر مقتدر، نشان مي‌دهد كه فرهنگ چه ارزشي دارد و رهبر به بعد فرهنگي مسائل چقدر اهميت مي‌دهد. به راحتي مي‌توان گفت: فرهنگ در اولويت است در هرجا و هر زمينه.
دريا و اقتصاد درياپايه هم از نگاه فرهنگي قابل ديد و بررسي است. چيزي كه در كشور ما به شدت از آن غفلت شده است و رسانه‌ها – به خصوص رسانه ملي- در اين باره بسيار كم كار كرده است. مقام معظم رهبري در باره چنين نظري دارند:
فرهنگ عمومي دريايي ايران
«با وجود سابقه دریانوردی ایرانیان در گذشته که باعث انتقال فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی به مناطق دیگر دنیا شد و سواحل طولانی دریایی در شمال و به‌خصوص جنوب ایران، فرهنگ استفاده از فرصت‌های دریا در کشور مورد غفلت واقع شده و باید به فرهنگ عمومی مردم تبدیل شود....فرهنگ سازی در این زمینه و ایجاد فهم عمومی از دریا به عنوان یک زیر ساخت اساسی ضروری است».
ايشان در مناسبت ديگري حتا به مصداق‌هايي از كار فرهنگي مي‌پردازند:
«تولیدات هنری از جمله پویانمایی در شناساندن فرصت های متنوع دریا مؤثر است. با استفاده از تولیدات هنری و معرفی ظرفیت‌های پیشرفت دریاپایه کشور چه در بخش نظامی و چه در بخش عمرانی، شوق مردم به استفاده از این فرصت افزایش خواهد یافت».
اين كه فرصت‌هاي دريا چگونه به فرهنگ عمومي مي‌تواند تبديل شود و مزاياي اين نگرش چيست، بحث مفصلي مي‌طلبد؛ اما در يك فشرده مي‌توان گفت: باور ما ايراني‌ها به اين كه ما يك كشور دريايي هستيم نه يك كشور خشك، آن‌قدر مهم و اساسي است كه مي‌تواند روند و رويه اقتصاد كشور و حتا نشاط ملي كشور را تغيير دهد و به اوج برساند. ما در اين باره سخن‌ها گفتيم و باز در سال آينده، در راستاي فرهنگ سازي دريايي سخن خواهيم گفت.
گنج پنهان، اقتصاد بزرگ ايران
ديدگاه رهبري در حوزه دريا، بنيادين و اساسي است كه اگر مسئولان درك مناسبي از اين ديدگاه‌ها دريافت مي‌كردند- كه نكردند- تا كنون كشور ما به قطب اقتصادي منطقه و حتا فراتر تبديل شده بود. رهبري با تعبير بسيار قابل تامل نسبت به سواحل مكران تحت عنوان «گنج پنهان» مي‌گويد:
« در چند سال گذشته بحث توسعه سواحل مکُران مطرح شد و دولت ها هم از آن استقبال کردند اما پیشرفت جدی در این موضوع نیازمند فرهنگ سازی است... مسئله آبادسازی سواحل مکُران نیز جزو همین کارهای اساسی است که باید با همکاری دولت، برنامه های مورد نظر در این منطقه با سرعت بیشتری دنبال شود. سواحل گسترده جمهوری اسلامی و به ویژه ساحل دریای عمان و عقبه آن در منطقه مکُران ثروت عظیم ملی است که اگر دولت و سایر مسئولان با نگاه راهبردی به مناطق دریایی، به کمک بیایند، این منطقه عظیم و مهم می تواند توانایی های زیادی را برای جمهوری اسلامی به وجود آورد».
رهبر انقلاب اسلامي در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیئت دولت با رهبر انقلاب در هفته دولت 1401 به روشني بيان مي‌كنند:
«یکی دیگر از مسائل مهم اولویت‌های بخش اقتصاد، همین دریاست. من چند سال است که راجع به مسئله دریا تأکید کنم؛ خب یک حرکت‌های کوچکی هم انجام گرفته اما آن کاری که باید بشود ، نشده است. دریا خیلی مهم است؛ خود دریا، آب دریا، محصولات دریایی، بنادر موجود، مناطق مسکونی ای که اطراف دریا می شود به وجود آورد، یک منبع ثروت فوق العاده است برای کشور. ما، هم در شمال دریا داریم، هم در جنوب دریاهای آزاد داریم که این یکی از امتیازات بزرگ کشور ماست؛ ما باید از این، حداکثر استفاده را بکنیم. ...فواید دریا برای یک کشور و یک ملت، فواید راهبردی است؛ فواید بزرگ و کلان است. ... توسعه استفاده از ظرفیت بی بدیل دریا» از اولویت هاست».
شوربختانه بي‌توجهي مسئولان وقت، زمان را از ما گرفت؛ هر چند در چند ماه اخير با موضع گيري صريح و قوي دولت سيزدهم به سمت دريا، اميدها براي تحقق نگاه رهبري زنده شده است.
دريا و امنيت ايران
«دسترسی به آب های آزاد، اتصال به چهار گوشه جهان از راه دریا و امکان دفاع از کشور در بستر دریا از جمله برکات دریاست که مردم و مسئولان باید به آن توجه کنند».
***
در اين نوشتار كوتاه كه گذري به ديدگاه‌هاي حضرت آیت الله خامنه ای بود، حداقل سه نگاه بنيادين قابل تشخيص است: نگاه فرهنگي به دريا، نگاه اقتصادي به دريا و نگاه امنيتي به دريا. اگر مباحث ايشان را دنبال كنيم، اركان ديگري از انديشه دريايي درخواهيم يافت؛ اما در همين مختصر به چند نتيجه روشن مي‌توان دست يافت:
در نگاه فرهنگي به دريا، نواقص شديد و عقب‌ماندگي بزرگي داريم و بي‌ترديد خواست و امر رهبري بر اين است كه جبران كنيم. تمامي رسانه‌هاي كشور بايد براي فرهنگ سازي دريايي به صف شوند و عموم ابزارهاي فرهنگي، هنري و ادبي بايد در اختيار ترويج فرهنگ دريايي قرار گيرد. اگر ابعاد و عمق «فرهنگ» را دريابيم و «اجزاء مرتبط با دريا»را به آن بيفزايم و «نتايج حاصله» را برآورد كنيم، تازه درخواهيم يافت كه رهبر چه گفت و مساله چقدر مهم و اثربخش است.
در نگاه اقتصادي به همين بسنده مي‌كنيم كه هيچ كشوري به اوج صنعت و اقتصاد نرسيده مگر اين كه به دريا تكيه كرده باشد و اين نكته‌اي ثابت شده است. ايران نيز به عنوان يك كشور دريايي، مي‌تواند با تكيه به دريا به سرعت نابساماني اقتصاد خشكي‌زده را رفع كند و به بالندگي بزرگ تاريخي خود برسد.
و امنيت. نگاه امن ازدريا به كشور، نگاهي است راهبردي، دقيق، موثر و موفق. روزگار دريا نقطه ضعف ما بود. كشور ما از سمت دريا بي‌نگهبان رها شده بود و دو طرف دريايي ما دو چشم اسفنديار ما شده بود. اما امروز وضعيت كاملا متفاوت است و اين درياست كه مي‌تواند از ما محافظت كند. هم از حيث اقتصادي كمك برساند و هم از حيث نظامي. با وجود سلحشوران دريايي ايران زمين در بخش اقتصادي و نظامي اكنون دريا محل امن ما و كشور ماست.
نگاه‌هاي رهبر معظم انقلاب اسلامي در باره دريا و اقتصاد درياپايه را حسن ختام سال 1401 روزنامه دريايي اقتصاددريامحور مي‌دانيم و با اميد به اين كه سال 1402 سال شكوفايي اقتصاد درياپايه باشد و شاهد رويكرد همگاني به سمت دريا و نعمات دريا باشيم، خود و همه مسئولان و فعالان را به مداقه در فرمايشات رهبري دعوت كرده و سال خوبي را براي همه ايرانيان آرزو مي‌كنيم.
بررسي نگاه فرهنگي، اقتصادي و امنيتي رهبر انقلاب به دريا، جالب، عميق، درس‌آموز، راهبردي و تعيين‌كننده است و تكليف شرعي و وظيفه ملي همه را معلوم و معين مي‌كند. بررسي اين نگاه‌ها كه در بيانات ايشان متبلور است، دو نكته را براي فعالان حوزه دريا به خوبي تبيين مي‌كند: اول: راه را درست مي‌رويم. دوم: تلاش بيشتري بكنيم:
فرهنگ دريايي
رهبر جمهوري اسلامي ايران همواره نگاه فرهنگي به مسائل را مد نظر قرار داده‌اند و به مقوله فرهنگ بسيار تاكيد دارند تا جايي در باره فرهنگ مي‌گويند: «فرهنگ آن چيزي است كه من حاضرم جانم را برايش بدهم» اين نوع از بيان از زبان يك رهبر مقتدر، نشان مي‌دهد كه فرهنگ چه ارزشي دارد و رهبر به بعد فرهنگي مسائل چقدر اهميت مي‌دهد. به راحتي مي‌توان گفت: فرهنگ در اولويت است در هرجا و هر زمينه.
دريا و اقتصاد درياپايه هم از نگاه فرهنگي قابل ديد و بررسي است. چيزي كه در كشور ما به شدت از آن غفلت شده است و رسانه‌ها – به خصوص رسانه ملي- در اين باره بسيار كم كار كرده است. مقام معظم رهبري در باره چنين نظري دارند:
فرهنگ عمومي دريايي ايران
«با وجود سابقه دریانوردی ایرانیان در گذشته که باعث انتقال فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی به مناطق دیگر دنیا شد و سواحل طولانی دریایی در شمال و به‌خصوص جنوب ایران، فرهنگ استفاده از فرصت‌های دریا در کشور مورد غفلت واقع شده و باید به فرهنگ عمومی مردم تبدیل شود....فرهنگ سازی در این زمینه و ایجاد فهم عمومی از دریا به عنوان یک زیر ساخت اساسی ضروری است».
ايشان در مناسبت ديگري حتا به مصداق‌هايي از كار فرهنگي مي‌پردازند:
«تولیدات هنری از جمله پویانمایی در شناساندن فرصت های متنوع دریا مؤثر است. با استفاده از تولیدات هنری و معرفی ظرفیت‌های پیشرفت دریاپایه کشور چه در بخش نظامی و چه در بخش عمرانی، شوق مردم به استفاده از این فرصت افزایش خواهد یافت».
اين كه فرصت‌هاي دريا چگونه به فرهنگ عمومي مي‌تواند تبديل شود و مزاياي اين نگرش چيست، بحث مفصلي مي‌طلبد؛ اما در يك فشرده مي‌توان گفت: باور ما ايراني‌ها به اين كه ما يك كشور دريايي هستيم نه يك كشور خشك، آن‌قدر مهم و اساسي است كه مي‌تواند روند و رويه اقتصاد كشور و حتا نشاط ملي كشور را تغيير دهد و به اوج برساند. ما در اين باره سخن‌ها گفتيم و باز در سال آينده، در راستاي فرهنگ سازي دريايي سخن خواهيم گفت.
گنج پنهان، اقتصاد بزرگ ايران
ديدگاه رهبري در حوزه دريا، بنيادين و اساسي است كه اگر مسئولان درك مناسبي از اين ديدگاه‌ها دريافت مي‌كردند- كه نكردند- تا كنون كشور ما به قطب اقتصادي منطقه و حتا فراتر تبديل شده بود. رهبري با تعبير بسيار قابل تامل نسبت به سواحل مكران تحت عنوان «گنج پنهان» مي‌گويد:
« در چند سال گذشته بحث توسعه سواحل مکُران مطرح شد و دولت ها هم از آن استقبال کردند اما پیشرفت جدی در این موضوع نیازمند فرهنگ سازی است... مسئله آبادسازی سواحل مکُران نیز جزو همین کارهای اساسی است که باید با همکاری دولت، برنامه های مورد نظر در این منطقه با سرعت بیشتری دنبال شود. سواحل گسترده جمهوری اسلامی و به ویژه ساحل دریای عمان و عقبه آن در منطقه مکُران ثروت عظیم ملی است که اگر دولت و سایر مسئولان با نگاه راهبردی به مناطق دریایی، به کمک بیایند، این منطقه عظیم و مهم می تواند توانایی های زیادی را برای جمهوری اسلامی به وجود آورد».
رهبر انقلاب اسلامي در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیئت دولت با رهبر انقلاب در هفته دولت 1401 به روشني بيان مي‌كنند:
«یکی دیگر از مسائل مهم اولویت‌های بخش اقتصاد، همین دریاست. من چند سال است که راجع به مسئله دریا تأکید کنم؛ خب یک حرکت‌های کوچکی هم انجام گرفته اما آن کاری که باید بشود ، نشده است. دریا خیلی مهم است؛ خود دریا، آب دریا، محصولات دریایی، بنادر موجود، مناطق مسکونی ای که اطراف دریا می شود به وجود آورد، یک منبع ثروت فوق العاده است برای کشور. ما، هم در شمال دریا داریم، هم در جنوب دریاهای آزاد داریم که این یکی از امتیازات بزرگ کشور ماست؛ ما باید از این، حداکثر استفاده را بکنیم. ...فواید دریا برای یک کشور و یک ملت، فواید راهبردی است؛ فواید بزرگ و کلان است. ... توسعه استفاده از ظرفیت بی بدیل دریا» از اولویت هاست».
شوربختانه بي‌توجهي مسئولان وقت، زمان را از ما گرفت؛ هر چند در چند ماه اخير با موضع گيري صريح و قوي دولت سيزدهم به سمت دريا، اميدها براي تحقق نگاه رهبري زنده شده است.
دريا و امنيت ايران
«دسترسی به آب های آزاد، اتصال به چهار گوشه جهان از راه دریا و امکان دفاع از کشور در بستر دریا از جمله برکات دریاست که مردم و مسئولان باید به آن توجه کنند».
***
در اين نوشتار كوتاه كه گذري به ديدگاه‌هاي حضرت آیت الله خامنه ای بود، حداقل سه نگاه بنيادين قابل تشخيص است: نگاه فرهنگي به دريا، نگاه اقتصادي به دريا و نگاه امنيتي به دريا. اگر مباحث ايشان را دنبال كنيم، اركان ديگري از انديشه دريايي درخواهيم يافت؛ اما در همين مختصر به چند نتيجه روشن مي‌توان دست يافت:
در نگاه فرهنگي به دريا، نواقص شديد و عقب‌ماندگي بزرگي داريم و بي‌ترديد خواست و امر رهبري بر اين است كه جبران كنيم. تمامي رسانه‌هاي كشور بايد براي فرهنگ سازي دريايي به صف شوند و عموم ابزارهاي فرهنگي، هنري و ادبي بايد در اختيار ترويج فرهنگ دريايي قرار گيرد. اگر ابعاد و عمق «فرهنگ» را دريابيم و «اجزاء مرتبط با دريا»را به آن بيفزايم و «نتايج حاصله» را برآورد كنيم، تازه درخواهيم يافت كه رهبر چه گفت و مساله چقدر مهم و اثربخش است.
در نگاه اقتصادي به همين بسنده مي‌كنيم كه هيچ كشوري به اوج صنعت و اقتصاد نرسيده مگر اين كه به دريا تكيه كرده باشد و اين نكته‌اي ثابت شده است. ايران نيز به عنوان يك كشور دريايي، مي‌تواند با تكيه به دريا به سرعت نابساماني اقتصاد خشكي‌زده را رفع كند و به بالندگي بزرگ تاريخي خود برسد.
و امنيت. نگاه امن ازدريا به كشور، نگاهي است راهبردي، دقيق، موثر و موفق. روزگار دريا نقطه ضعف ما بود. كشور ما از سمت دريا بي‌نگهبان رها شده بود و دو طرف دريايي ما دو چشم اسفنديار ما شده بود. اما امروز وضعيت كاملا متفاوت است و اين درياست كه مي‌تواند از ما محافظت كند. هم از حيث اقتصادي كمك برساند و هم از حيث نظامي. با وجود سلحشوران دريايي ايران زمين در بخش اقتصادي و نظامي اكنون دريا محل امن ما و كشور ماست.
نگاه‌هاي رهبر معظم انقلاب اسلامي در باره دريا و اقتصاد درياپايه را حسن ختام سال 1401 روزنامه دريايي اقتصاددريامحور مي‌دانيم و با اميد به اين كه سال 1402 سال شكوفايي اقتصاد درياپايه باشد و شاهد رويكرد همگاني به سمت دريا و نعمات دريا باشيم، خود و همه مسئولان و فعالان را به مداقه در فرمايشات رهبري دعوت كرده و سال خوبي را براي همه ايرانيان آرزو مي‌كنيم.