شناخت ارزش های معماری بافت تاریخی و جایگاه آن در توسعه پایدار راهکاری برای توسعه بندر کنگ
نجمه ملک پور بهابادی - بنادر لنگه و کنگ، از بنادر تاریخی و با هویت کناره‌های سواحل خلیج فارس بوده و بافت و سیمای شاخص این بنادر به علل و شرایط شکل‌گیری و تغییراتشان را در طول تاریخ ایجاد کرده است.
جمع بندی
بررسی اقدامات و فعالیت های صورت گرفته توسط نهادهای مختلف و مقایسه‌ی آن با رویکردهای نیاز مبنا و دارایی مبنا نشان می‌دهد اقدامات دولتی در بندر کنگ غالباً بدون توجه به ظرفیت‌های جمعی و منابع و بر مبنای رویکرد نیاز مبنا صورت گرفته است. در سال‌های اخیر با اقدامات نهادهای دولتی به ویژه شهرداری، سرمایه های کالبدی در بندر کنگ در حال تقویت است اما عدم توجه به دارایی‌های بافت تاریخی اعم از کالبدی، اجتماعی و اقتصادی و بهره‌برداری از آنها امری است که در اکثر طرح‌های شهری به چشم می خورد. در این طرح ها و بافت تاریخی به عنوان محدوده‌ای تفکیک شده از شهر مطرح می شود که رسیدگی به امور آن بدون تعامل راهگشا بر عهده میراث فرهنگی است. ادامه این روند در اثر سوء به دنبال دارد، اول محدود شدن بافت تاریخی به مرزهای تعیین شده‌ی آن و عدم ارتباط مناسب آن با شهر که به تدریج منجر به تخریب بافت از داخل می گردد، اتفاقی که کم و بیش در حال شکل گرفتن است. دوم هدایت جمعیت از درون بافت به خارج از آن که باعث از دست رفتن محبت و شاخصه‌ی بافت یعنی سرمایه اجتماعی آن شده و بازسازی هایی که گهگاه توسط اهالی صورت می‌گیرد را نیز مختل می‌کند.
از طرفی در برنامه‌های دولتی، تقویت سرمایه‌های اجتماعی با وجود فعالیت‌های چشمگیر مردمی، جایگاهی ندارد. با این وجود مشارکت‌های مردمی در بافت تاریخی هرچند به صورت ناخودآگاه، بر مبنای شناخت سرمایه های فرهنگی، تاریخی و کالبدی و تلاش برای حفظ و معرفی این دارایی‌ها است. تاریخچه و هدف مشترک به مثابه دارایی، به اجتماعات محلی کمک می‌کنند تا باهم رابطه برقرار کنند. این روابط سطوح متفاوتی از مشارکت و پیوندهای اجتماعی را به دنبال دارد. برعکس سیاست دولتی نیاز مبنا بر پیامدهای نهایی و تکیه دارد و به نیازهای خاص نظیر برابری درآمد، آموزش و مراقبت های بهداشتی می‌پردازد. سابقه‌ی تاریخی درخشان دریانوردان کنگی،، پایبندی ساکنان بافت به پیشینه تاریخی سرزمینشان و تعلق خاطر آنان به دریا و مواهب آن دارای محیطی از مهمترین دلایل تلاش و مشارکت در حفظ بافت است. همجواری با دریا به عنوان دارایی منحصر به فرد شهر، مواهب زیادی را به همراه داشته که اکنون در برنامه های دولتی بهره مند شدن از این مواهب برای رسیدن به توسعه‌ای پایدار مورد غفلت قرار گرفته است.
ارائه راهکارها و پیشنهادها
در بافتی که مهمترین ویژگی اجتماعی آن اصالت یا قناعت ساکنان است، همواره رضایت نسبی حکمفرماست؛ اما این رضایت کافی نیست؛ بلکه آرامش و اطمینان و آینده به ویژه برای نسل جدید امری حیاتی است. در بافت تاریخی توسعه به معنای گذار از این مرحله تاریخی به مرحله دیگر نیست بلکه به معنای تداوم و شناخت ارزش های گذشته و تلاش برای حفظ و احیای آن متناسب با نیازهای امروز است. از آنجا که این بافتن همچنان زنده و پویاست، توسعه آن به معنای بالا بردن کیفیت زندگی ساکنان از طریق بهبود بخشیدن به وضعیت کالبدی بافت و بهره گیری از فضاهایی خالی و بلا استفاده موجود جهت رفع نیازهای شهر و انتقال برخی کاربری های عمومی به درون بافت است. این امر علاوه بر کمک به پویایی بافت، پیوند بین بافت تاریخی و شهر را مستحکم تر می کند. در بافت تاریخی سرمایه گذاری بر روی سرمایه کالبدی به منظور جبران فرسایش کالبدی الزامی است. با وجود این سرمایه کالبدی به عنوان ابزاری برای رسیدن به دیگر اهداف، قادر است سرمایه اجتماعی را افزایش دهد. افزایش سرمایه کالبدی هم می تواند با تبدیل زمین های خالی به کاربری های جدید، استفاده مجدد سازگار با بناهای قدیمی، تعمیر راه های قدیمی و غیر صورت بگیرد.
گسترش بافت در لبه‌ی خط ساحلی و موقعیت مناسب با آن امتیاز دیگری است که ناگزیر اهالی شهر و ساکنان سایر محلات را به این بافت می کشاند پس تقویت این لبه و تعریف آن به عنوان شریان اصلی بندر علاوه بر کمک به احیای بافت، در توسعه گردشگری بندر نیز موثر است. سرمایه اجتماعی به شکل نهادهای محلی برای سرمایه کالبدی و سرمایه انسانی جهت داشتن تاثیری ماندگار، مکملی ضروری به حساب می‌آید. وقتی به مردم اختیاراتی داده می شود، آنها به طور طلبانه در فرایند تصمیم گیری شرکت می‌کنند.
ادامه دارد....