لنج‌سازی و دریانوردی خلیج فارس با تاکید بر بوم مسی
محبوبه شرفائی- نام کتاب: لنج‌سازی و دریانوردی خلیج فارس با تاکید بر بوم مسی - مولفان: دکتر محمد حسن نیا و یعقوب بحری - انتشارات: جنوب، ۲۰۷،۱۳۹۷ صفحه دانش سنتی دریانوردی و لنج‌سازی در بندر کنگ ریشه در ادوار تاریخی ایران و خلیج فارس دارد. توجه به دریا و دریانوردی همواره در اذهان مردم بندر کنگ جایگاه ویژه‌ای دارد. مهمتر از همه این است که کشتیرانی و لنج‌سازی یک دانش بومی در بندر کنگ است.
در این ارتباط می‌توان عنوان کرد که مردم بندر کنگ که خود صاحبان لنج‌ها، ناخدایان و دست‌اندرکاران لنج‌های باری و صیادی بودند، سفرهای طولانی دریایی را با لنج‌هایی که خود می‌ساختند، به بنادر دور و نزدیک در دریاها و اقیانوس هند انجام می‌دادند. بررسی لنج بوم مسی که ساخت مردم بندر کنگ بوده است. به خوبی نشان می‌دهد، که لنج‌سازان بندر کنگی آگاه بودند که یک لنج را به چه صورت مقاوم بسازند تا بتواند نزدیک به یک سده در سطح دریاها به دریانوردان خدمات ارائه نماید. با توجه به اهمیت لنج‌سازی و دریانوردی ممتدی که در بندر کنگ در دوره اسلامی وجود داشت، بندر کنگ به عنوان مرکز پایگاه دانش سنتی لنج‌سازی و دریانوردی خلیج فارس قرار گرفت. این پایگاه که مصوبه آن در سال ۱۳۹۰ در بالی اندونزی از سوی ایران به عنوان میراث ناملموس بشری پذیرفته شد، تلاش دارد تا گام‌های مهمی در راستای دانش سنتی لنج‌سازی و احیای دریانوردی بندر کنگ بر دارد.
با بررسی‌های صورت گرفته در مورد دریانوردان بندر کنگ و سفرهای دریایی آن‌ها این نکته به خوبی مشخص می‌گردد که دریانوردان بندر کنگ در سال‌هایی که جنگ جهانی دوم در جریان بود، به حمل و نقل دریایی و سفرهای دریایی به هند و آفریقا که به سهم خود در تدارکات جنگ جهانی دوم مشارکت داشتند، ادامه دادند. این سفرهای دریایی و تداوم آن فقط منحصر به دریانوردان بندر کنگ نبود، بلکه لنج‌های تجار دبی و دیگر نقاط هم همچنین که از فحوای مصاحبه با دریانوردان بندر کنگ بر می‌آید، در این سفرهای دریایی مشارکت داشتند. در زمان جنگ جهانی دوم بخاطر خطرات جنگ لنج‌های باربری از کشورهای مختلف به صورت سنگار یعنی همراه با همدیگر در سفرهای دریایی طولانی مدت حرکت می‌کردند. بیش از جنگ هم در سفرهای دریایی دراز مدت تنها به صورت سنگار به سفر می‌پرداختند، اما در زمان جنگ جهانی دوم این حالت سنگار بیشتر صورت می‌گرفت. دریانوردان دریادل و شجاع بندر کنگ در زمان جنگ جهانی دوم سفرهای خود را همانند سابق ادامه داده و بوم مسی در این دوره سفرهای درازمدت زیادی را به هند و آفریقا انجام داده بود. دلیل نامگذاری بوم مسی این بود که به دستور صاحب ابن لنج، حاجی علی گرچی، برای محافظت بیشتر روی ابخور آن ورقه‌های مس کوبیده بودند. نام این بوم که از بوم‌های خوب بندر کنگ بوده و سفرهای طولانی دریایی به هند و آفریقا می‌رفت، جواد الکریم بود، اما به دلیل همین ورقه‌های مسی بیشتر به بوم مسی مشهور بود. دریانوردی قدیم هم مثل حال حاضر وقتی یک لنج ساخته می شد به دستور صاحب آن یک نام بر آن می‌نهادند تا عامل تشخص آن با سایر لنج‌ها باشد.
از آن جایی که خیلی از دریانوردان کشورهای دیگر ممکن بود سفرهای دریایی در دوران جنگ جهانی دوم را محدود کنند، بنابراین با توجه به نیاز کشورها در زمان جنگ به مواد غذایی و به ویژه برنج که از هند به آفریقا فرستاده می‌شد، هزینه حمل و نقل دریایی و قیمت اجناس فروخته شده در مقصد نسبت به دوران پیش از جنگ جهانی دوم افزایش پیدا کرده بود. لذا دست اندرکاران بوم مسی هم همانند سایر لنج‌ها تا حدودی از این سفرهای دریایی منافع بیشتری می‌بردند. بوم مسی در یکی از همین سفرها بود که به همراه دو کشتی دیگر مورد هجوم زیر دریایی‌های متحدین قرار گرفت و غرق شد که این مبحث به صورت مفصل در این نوشتار به آن پرداخته می‌شود و نشان داده می‌شود که دریانوردی مردم بندر کنگ در سال‌های جنگ جهانی دوم چه فراز و فرودی را طی کرد و چگونه این سفرهای دریایی در سال‌های پس از جنگ و غرق شدن بوم مسی با شدت و حدت بیشتر انجام گرفت. همه این مباحث که در فصول متعدد نوشتار به آن پرداخته می‌شود، بازگو کننده گوشه‌هایی از هنر و فن دریانوردی و شجاعت مردم بندر کنگ در شرایط سخت است و به همین دلیل نیز بوم مسی و ماکتی که اکنون از آن در روبروی موزه مردم شناسی بندر کنگ و کنار دریا ساخته شده است و مراسم‌های ملی و میهنی در کنار آن برگزار می‌شود، نشان دهنده سخت کوشی، دریادلی، استقامت و دریانوردی مردم و دریانوردان بندر کنگ است.