سیری در تحولات حمل و نقل دریایی
دکتر بهروز امرایی - چگونه می‌توان از کارشناسان جوان امروز که مدیران فردای صنعت بسیار پیچیده حمل و نقل دریایی، بندری،کشتیرانی، کشتی‌سازی و صنایع وابسته به آن‌ها از وضعیت و چگونگی تحولات گذشته و حال بی‌اطلاع باشند و آنگاه انتظار داشته باشیم مدیرانی تحول‌گرا و آینده‌نگر بوده و قادر به طراحی و ترسیم افق‌های نزدیک و دور توسعه سازمان، ارگان، نهاد و یا شرکت‌های مورد تصدی و مدیریت خود باشند؟
دیروز، امروز، فردای حمل و نقل دریایی
دکتر بهروز امرايی - این فصل كه در شماره روز گذشته روزنامه دريايي اقتصادسرآمد منتشر شد، عنوان و محتوای خود را از برنامه رادیو فرهنگ در تابستان ۱۳۸۴ برگرفته است. این برنامه عبارت بود از گفتمانی نیم ساعته در ساعت ۱۵:۰۰ روزهای دوشنبه هر هفته تحت عنوان دیروز، امروز، فردای حمل و نقل دریایی.
در آن سه ماه تابستان مؤلف کتاب و مجری برنامه رادیویی فرهنگ و تهیه کنندگان برنامه مروری تاریخی و جغرافیائی مآبانه در سیر تحول حمل و نقل دریایی نمودند و وقتی تدوین این کتاب به پایان رسید با خود اندیشیدیم اگر آن مجموعه از روی نوارهای رادیو فرهنگ را پیاده و مکتوب نمائیم شاید دیباچه مناسبی برای کتاب از آب درآید. سعی شده است این پیاده سازی و مکتوب نمودن نوارها همانگونه که اتفاق افتاده است انجام شود به همین خاطر است که خواننده شاید احسان کند بعضی مواقع در بررسی‌های تاریخی و توضیح وقایع از شاخه‌ای به شاخه‌ای دیگر پریده‌ایم. شاید دلیلش این باشد که ماهیت بحث و گفتگوهای رادیوئی و پرسش و پاسخ‌ها روند برنامه را به سوی دیگر می‌برد. ولی به هر حال حقایق و گفته‌های فراوانی در کل مصاحبه وجود دارد که امیدوارم در راستای عنوان کتاب و فصول آینده باشد. لطفاً درباره تاریخچه صنعت حمل و نقل برای ما توضیح دهند و بگویید که این صنعت از کجا شروع شده است و به طور کلی این حرکت و تحول از کجا نشئت می گیرد؟
هنگامی که ما به تاریخچه حمل و نقل دریائی مراجعه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که در کتاب‌های تاریخ و جغرافیا در مورد اینکه اولین بار دقیقاً چه کسانی حمل و نقل دریائی را از کجا شروع کرده‌اند، هیچ گونه اظهار نظری نمی‌یابیم. صرف‌نظر از دریانوردی حضرت نوح (ع) که به فرمان خداوند فرزندان و قومش کشتی ساختند و از هر موجودی زوجی را سوار کردند و ناخدای آن کشتی نیز خداوند باری تعالی بود، تنها آثار باقیمانده کشف شده مدون در تاریخ، مطالبی است مربوط به اقوام و بومیانی در گینه نو، در نزدیکی استرالیا که تقریباً چهل هزار سال پیش از میلاد از تنگه تورس عبور کردند و به سرزمین فعلی استرالیا وارد شدند، و چیزی دیگر از تاریخچه مدون وجود ندارد.
حال دلایل مختلفی وجود دارد، ولی می‌شود ادعا کرد که تاریخچه حمل و نقل دریایی بسیار قدیمی‌تر از این تاریخ است و حتی براساس دلایل و شواهد و آثار بجای مانده می‌توان ادعا کرد که این تاریخ به قدمت پیدایش انسان بر روی زمین است؛ یعنی از زمان‌هایی که انسان‌ها در سرزمین‌های مختلف به صورت‌های گوناگون پراکنده شدند.
انسان‌های اولیه به دلایل زیادی به دنبال رفع احتیاجات خود بودند و ایجاد جزایر و جدا شدن قطعاتی از سرزمین‌ها به علت تغییرات جغرافیایی و طبیعی و به زیر آب رفتن یا از زیر آب در آمدن برخی از جزایر، زمین لرزه‌ها، آتشفشان‌ها، همه و همه باعث شدند که آنان خود را از سایر همنوعان خود جدا ببیند و رفع احتیاجاتش را در سرزمین‌های جدا شده دیگر بجوید. طبیعتاً برای رفع احتیاجات انسان‌های نخستین، راه‌های زمینی هم وجود داشته است، اما چرا انسان به این فکر افتاد که از دریا و راه‌های دریائی برای تردد خود استفاده کند؟
ظهور انسان‌ها و تمدن اگر در جزایری هم اتفاق افتاده باشد، قطعاً در سرزمین‌های دوری بوده است و البته در این سرزمین‌ها منابع غذایی نیز محدود بوده است و این محدودیت می‌تواند از عمده دلایل و عواملی باشد که انسان را مجبور کرده است از ذهنیت و خلاقیت خود استفاده کند و راه‌های آبی را برگزیند و این ناشی از برتری انسان از سایر موجودات خداوند است، چراکه از تمام امکانات فکری خود برای بهره‌برداری مناسب و بهینه از منابع محیطی خود و حتی از محیط‌های دور دست نیز استفاده می‌کند.
زمین جایی است که به آن فکر می‌کنیم و به آن تعلق داریم و در آن احساس آرامش و آسایش می‌کنیم و از منابع غنی آن استفاده می‌کنیم، اما همین زمین هم روزی برای انسان‌ها کوچک و تنگ و فقیرتر می‌شود، زیرا منابع آن مصرف می‌شود؛ و البته ما درباره زمانی بحث می‌کنیم که انسان‌های نخستین در زمانی که تنها بوده‌اند نمی‌توانستند مانند امروز و با کمک امکانات امروزی احتیاجات خود را رفع کنند و البته امروز نیز در مناطقی مانند ژاپن می‌بینیم که زمین منابع غنی ندارد و تمام منابع انرژی و مصرفی و حتی مواد غذایی از سایر سرزمین‌ها می‌آید.