از برنامه هفتم توسعه تا نارضایتی از بیمه آبزیان؛ در گفت و گوی اقتصاد سرآمد با مهدی شکوری
استقبال جامعه صیادی از پرورش ماهی در قفس
گروه شيلات - اميد اسماعيلي – پرورش ماهی در قفس یک ظرفیت بالقوه در کشور است وظیفه دولت و بخش خصوصی این است که این ظرفیت بالقوه را مورد بهره برداری قرار دهد ما در ایران با یک صنعت جوانی به نام صنعت پرورش ماهی در قفس روبرو هستیم که کمتر از ۱۰ سال عمر دارد و مطمئناً رشد این صنعت اگر منطقی هم بوده باشد بایستی متناسب با سن خودش باشد. روزنامه دریایی اقتصادسرآمد برای بررسی وضعیت پرورش ماهی در قفس با مهدی شکوری، معاون آبزی پروری سازمان شیلات کشور هم صحبت شدیم که در ذیل بخش پایانی این گفت و گو را باهم مرور می کنیم:
اقتصادسرآمد: با توجه به مقدار قابل ملاحظه 500 هزارتنی موجود در برنامه هفتم، به نگاه شما، چه سالی می توان به آن هدف دست یافت؟
مهدی شکوری: دولت قبل، تولید 200 هزار تن را در برنامه پنج ساله ششم توسعه پیش بینی کرد و طی آن مدت زیرساخت ها توسعه پیدا کرد. در زمان پیش بینی این مقدار، دانش فنی کمی در کشور در این خصوص وجود داشت و به یک سری تجربیات سنتی محدود بود؛ استفاده از بشکه، استفاده از داربست و چیزهایی شبیه به این وجود داشت. اهداف کمی که اعلام شده، عموماً چشم انداز کار است و معمولاً اهداف بزرگ در دولت انتخاب می شود تا تمام توان کشور به کار گرفته شود تا هدف تحقق پیدا کند. دو برنامه مطرح است؛ یک برنامه 10ساله برای رسیدن به این هدف است که توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی با مشارکت بخش های مختلف مسئول در تأمین غذای کشور طرح ریزی شده است و حدود دوسال است که این برنامه تنظیم شده است، ویرایش نهایی برنامه هم تنظیم وتدوین و حدود 6 ماه قبل به رئیس جمهوری تقدیم شد و به دلایلی ابلاغ نگردید و به یک کارگروه برای بررسی واگذار شد. این برنامه، افق10 ساله تولید مواد غذایی در کشور را مدنظر قرار داده است.
یک برنامه جهشی هم وزیر سابق جهاد کشاورزی _ آقای سادات نژاد ـ در زمان کسب رأی اعتماد به صورت 5 ساله مطرح کردند. بر مبنای آن برنامه 5 ساله، جزییات و الزامات مورد نیاز را تهیه کردیم؛ یعنی کاری که ما باید به عنوان بخش دولتی انجام دهیم؛ چقدر نیروی انسانی و منابع مالی نیاز دارد، در حوزه آموزش، تحقیق و ترویج، در حوزه ایجاد زیرساخت ها چه اقداماتی را باید دولت انجام دهد. یک بخش این برنامه، وظایف بخش خصوصی است که در این بخش هم دولت در تأمین تسهیلات بانکی نقش دارد. این برنامه به صورت جزیی و ریز تهیه شده و در مقاطع مختلف زمانی از سوی سازمان شیلات ایران به وزرات چهاد کشاورزی ارائه گردید. امیدواریم این برنامه با تمام جزییات آن تصویب شود و به مرحله اجرا درآید. در آن صورت ما امیدوار هستیم براساس این برنامه اهداف را به ثمر برسانیم.
اقتصادسرآمد: با توجه به مشكلات تامين سوخت صيادي، دزدان دریایی و مشقت های پيش روي صيد و صيادي و ...، آيا صنعت پرورش ماهی در قفس به کار صیادی کشور لطمه زیان وارد نمی کند؟ يا ممكن است صیادان را به سمت این صنعت سوق دهد؟
مهدی شکوری: کاملاً با جمله آخر شما مبنی بر سوق صیادان به پرورش ماهی در قفس موافقم. عملاً این اتفاق در حال رخ دادن است. در موضوع سرمایه گذاری در این صنعت دو اتفاق رخ داد. در جنوب کشور دو طیف سرمایه گذار وجود دارد؛ یک طیف در بدو امر پرورش ماهی در قفس ورود کردند که عمدتاَ از خارج از سواحل جنوب به این صنعت وارد شدند، شرکت ها یا اشخاصی که با دریای جنوب خیلی سروکار نداشتند. یعنی اشخاصی که به عنوان یک فعالیت اقتصادی این کار را مطالعه کردند و بعد از بررسی وارد این مسیر شدند. این مسیر پنج سال اول این صنعت است.
بعد از آن به تدریج اهالی بومی و مخصوصاً صیادان به این موضوع توجه کردند و اذعان کردند که دریا خانه اجدادی ما بوده و همان طور که از آن برای صید بهره برداری می کردند، می بایست در حوزه قفس هم ورود کنند و خوشبختانه، تعداد قابل توجهی از صیادان و اتحادیه صیادی وارد این عرصه شدند. به عنوان مثال، صیادی داشتیم که لنج و مجوز آن را فروخته و از سرمایه حاصل از آن، قفس پرورش ماهی را در دریای جزیره قشم مستقر کرده است. تعاونی صیادان قشم، اکنون در این حوزه سرمایه گذاری کردند. این نگاه نشان می دهد که جامعه صیادی ما جامعه خیلی هوشمند و عاقل و بالغ است و دریا را که خانه اجدادی خود می داند، می خواهد در آن سکونت، زیست و تولید بکند.
اقتصاد سرآمد: چه خوب ؛ نوع نگاه سازمان شیلات به کدام سو است؟ در این راستا به جامعه صیادی کمک می کند؟
مهدی شکوری: سازمان شیلات ایران در چندماه اخیر مشارکت صیادان خرد را در صنعت پرورش ماهی در قفس مد نظر قرار داده است. شاید همه پول کافی نداشته باشند که بخواهند یک مزرعه را با حدود 500 میلیارد تومان دایر کرده و با همین مقدار هم بهره برداری کنند. برای صیادان خرد، ایده پردازی و مطالعه انجام شده است که بتوانیم قفس های منفرد و با مصالح ارزان قیمت که سرمایه زیادی را نبرد بتوانیم در دریا مستقر بدهیم که مثلاً یک یا دو صیاد خرد بتوانند یک قفس را مدیریت بکنند. این الگو توسط همکاران ما در سازمان شیلات ایران مطالعه شد. در کشورهای مشابه مانند هندوستان این کار در حال انجام است که صیاد خردی که متمول نیست و سرمایه کافی را در اختیار ندارد، بتواند با حداقل های سرمایه گذاری بتواند یک قفس را دایر بکند.
یک شناور صیادی که به دریا می رود و دو یا سه نفر بر روی آن کار می کنند، سهم هر نفر در یک سال شاید بین 700 کیلو تا یک تن برسد. ولی اگر بتواند با الگوی سازمان شیلات، وارد صنعت پرورش ماهی در قفس شود، یک یا دو صیاد می توانند با مخاطرات کمتر و احتمال بیشتر برای موفقت تولید، یک قفس را مدیریت کرده و دو یا سه برابر صیادی، ماهی کسب کنند. این کار زراعت است و ریسک خود را دارد، اما قابل برنامه ریزی و اطمینان برای تولید است و مانند دریا نیست که یک روز ممکن است صید خوبی رقم بخورد و در روزهای دیگر شرایط مناسب نباشد.
اقتصاد سرآمد: یکی از موضوعاتی که دغدغه زیادی را برای پرورش دهندگان در قفس ایجاد کرده است بحث بیمه و پوشش ناکافی آن از سوی صندوق بیمه کشاورزی است، پاسخی برای رفع این دغدغه دارید؟
مهدی شکوری: یکی از وجوه برنامه تدوین شده، مبحث حمایت ها و پشتیبانی هایی است که دولت باید انجام بدهد. درخصوص بیمه، با توجه به اینکه این صنعت جدید و نوپاست و ریسک پذیری بالای را دارد. طی سالیان گاهاً با یک اتفاق و حق بیمه ناچیز، صندوق بیمه مجبور شده است تا مبلغ هنگفتی را به عنوان خسارت بپردازد.
در سال گذشته در همین مواقع، مقرر بود که اتحادیه دریادران قشم محصول خود را به میزان حدود 300 تن را برداشت کند و یک شناور از روی قفس رد شد و متاسفانه قفس تخریب شد و مزرعه دار خسارت قابل ملاحظه دید و صندوق وقتی با مبلغ زیاد مواجه می شود، ریسک سرمایه گذاری را بالا تشخیص داده و مشارکت را کاهش می دهد، در این مواقع دولت باید حمایت خود را اعلام کند.
اقتصادسرآمد: با توجه به مقدار قابل ملاحظه 500 هزارتنی موجود در برنامه هفتم، به نگاه شما، چه سالی می توان به آن هدف دست یافت؟
مهدی شکوری: دولت قبل، تولید 200 هزار تن را در برنامه پنج ساله ششم توسعه پیش بینی کرد و طی آن مدت زیرساخت ها توسعه پیدا کرد. در زمان پیش بینی این مقدار، دانش فنی کمی در کشور در این خصوص وجود داشت و به یک سری تجربیات سنتی محدود بود؛ استفاده از بشکه، استفاده از داربست و چیزهایی شبیه به این وجود داشت. اهداف کمی که اعلام شده، عموماً چشم انداز کار است و معمولاً اهداف بزرگ در دولت انتخاب می شود تا تمام توان کشور به کار گرفته شود تا هدف تحقق پیدا کند. دو برنامه مطرح است؛ یک برنامه 10ساله برای رسیدن به این هدف است که توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی با مشارکت بخش های مختلف مسئول در تأمین غذای کشور طرح ریزی شده است و حدود دوسال است که این برنامه تنظیم شده است، ویرایش نهایی برنامه هم تنظیم وتدوین و حدود 6 ماه قبل به رئیس جمهوری تقدیم شد و به دلایلی ابلاغ نگردید و به یک کارگروه برای بررسی واگذار شد. این برنامه، افق10 ساله تولید مواد غذایی در کشور را مدنظر قرار داده است.
یک برنامه جهشی هم وزیر سابق جهاد کشاورزی _ آقای سادات نژاد ـ در زمان کسب رأی اعتماد به صورت 5 ساله مطرح کردند. بر مبنای آن برنامه 5 ساله، جزییات و الزامات مورد نیاز را تهیه کردیم؛ یعنی کاری که ما باید به عنوان بخش دولتی انجام دهیم؛ چقدر نیروی انسانی و منابع مالی نیاز دارد، در حوزه آموزش، تحقیق و ترویج، در حوزه ایجاد زیرساخت ها چه اقداماتی را باید دولت انجام دهد. یک بخش این برنامه، وظایف بخش خصوصی است که در این بخش هم دولت در تأمین تسهیلات بانکی نقش دارد. این برنامه به صورت جزیی و ریز تهیه شده و در مقاطع مختلف زمانی از سوی سازمان شیلات ایران به وزرات چهاد کشاورزی ارائه گردید. امیدواریم این برنامه با تمام جزییات آن تصویب شود و به مرحله اجرا درآید. در آن صورت ما امیدوار هستیم براساس این برنامه اهداف را به ثمر برسانیم.
اقتصادسرآمد: با توجه به مشكلات تامين سوخت صيادي، دزدان دریایی و مشقت های پيش روي صيد و صيادي و ...، آيا صنعت پرورش ماهی در قفس به کار صیادی کشور لطمه زیان وارد نمی کند؟ يا ممكن است صیادان را به سمت این صنعت سوق دهد؟
مهدی شکوری: کاملاً با جمله آخر شما مبنی بر سوق صیادان به پرورش ماهی در قفس موافقم. عملاً این اتفاق در حال رخ دادن است. در موضوع سرمایه گذاری در این صنعت دو اتفاق رخ داد. در جنوب کشور دو طیف سرمایه گذار وجود دارد؛ یک طیف در بدو امر پرورش ماهی در قفس ورود کردند که عمدتاَ از خارج از سواحل جنوب به این صنعت وارد شدند، شرکت ها یا اشخاصی که با دریای جنوب خیلی سروکار نداشتند. یعنی اشخاصی که به عنوان یک فعالیت اقتصادی این کار را مطالعه کردند و بعد از بررسی وارد این مسیر شدند. این مسیر پنج سال اول این صنعت است.
بعد از آن به تدریج اهالی بومی و مخصوصاً صیادان به این موضوع توجه کردند و اذعان کردند که دریا خانه اجدادی ما بوده و همان طور که از آن برای صید بهره برداری می کردند، می بایست در حوزه قفس هم ورود کنند و خوشبختانه، تعداد قابل توجهی از صیادان و اتحادیه صیادی وارد این عرصه شدند. به عنوان مثال، صیادی داشتیم که لنج و مجوز آن را فروخته و از سرمایه حاصل از آن، قفس پرورش ماهی را در دریای جزیره قشم مستقر کرده است. تعاونی صیادان قشم، اکنون در این حوزه سرمایه گذاری کردند. این نگاه نشان می دهد که جامعه صیادی ما جامعه خیلی هوشمند و عاقل و بالغ است و دریا را که خانه اجدادی خود می داند، می خواهد در آن سکونت، زیست و تولید بکند.
اقتصاد سرآمد: چه خوب ؛ نوع نگاه سازمان شیلات به کدام سو است؟ در این راستا به جامعه صیادی کمک می کند؟
مهدی شکوری: سازمان شیلات ایران در چندماه اخیر مشارکت صیادان خرد را در صنعت پرورش ماهی در قفس مد نظر قرار داده است. شاید همه پول کافی نداشته باشند که بخواهند یک مزرعه را با حدود 500 میلیارد تومان دایر کرده و با همین مقدار هم بهره برداری کنند. برای صیادان خرد، ایده پردازی و مطالعه انجام شده است که بتوانیم قفس های منفرد و با مصالح ارزان قیمت که سرمایه زیادی را نبرد بتوانیم در دریا مستقر بدهیم که مثلاً یک یا دو صیاد خرد بتوانند یک قفس را مدیریت بکنند. این الگو توسط همکاران ما در سازمان شیلات ایران مطالعه شد. در کشورهای مشابه مانند هندوستان این کار در حال انجام است که صیاد خردی که متمول نیست و سرمایه کافی را در اختیار ندارد، بتواند با حداقل های سرمایه گذاری بتواند یک قفس را دایر بکند.
یک شناور صیادی که به دریا می رود و دو یا سه نفر بر روی آن کار می کنند، سهم هر نفر در یک سال شاید بین 700 کیلو تا یک تن برسد. ولی اگر بتواند با الگوی سازمان شیلات، وارد صنعت پرورش ماهی در قفس شود، یک یا دو صیاد می توانند با مخاطرات کمتر و احتمال بیشتر برای موفقت تولید، یک قفس را مدیریت کرده و دو یا سه برابر صیادی، ماهی کسب کنند. این کار زراعت است و ریسک خود را دارد، اما قابل برنامه ریزی و اطمینان برای تولید است و مانند دریا نیست که یک روز ممکن است صید خوبی رقم بخورد و در روزهای دیگر شرایط مناسب نباشد.
اقتصاد سرآمد: یکی از موضوعاتی که دغدغه زیادی را برای پرورش دهندگان در قفس ایجاد کرده است بحث بیمه و پوشش ناکافی آن از سوی صندوق بیمه کشاورزی است، پاسخی برای رفع این دغدغه دارید؟
مهدی شکوری: یکی از وجوه برنامه تدوین شده، مبحث حمایت ها و پشتیبانی هایی است که دولت باید انجام بدهد. درخصوص بیمه، با توجه به اینکه این صنعت جدید و نوپاست و ریسک پذیری بالای را دارد. طی سالیان گاهاً با یک اتفاق و حق بیمه ناچیز، صندوق بیمه مجبور شده است تا مبلغ هنگفتی را به عنوان خسارت بپردازد.
در سال گذشته در همین مواقع، مقرر بود که اتحادیه دریادران قشم محصول خود را به میزان حدود 300 تن را برداشت کند و یک شناور از روی قفس رد شد و متاسفانه قفس تخریب شد و مزرعه دار خسارت قابل ملاحظه دید و صندوق وقتی با مبلغ زیاد مواجه می شود، ریسک سرمایه گذاری را بالا تشخیص داده و مشارکت را کاهش می دهد، در این مواقع دولت باید حمایت خود را اعلام کند.