پرونده اقتصاد سرآمد برای بازشناخت «نوروز دریا» میراث فراموش شده ساحل نشینان خلیج فارس؛
نوروز دریا
گروه دانش دریا - مهدی ده دار - مناطق ساحلی همجوار با اقیانوس ها، دریاها و رودخانه های بزرگ از سپیده دم تاریخ تاکنون در پیدایش تمدن های بشری، ساختن شهرهای باشکوه و ظهور امپراتوری های بزرگ جهانی نقش کلیدی داشته اند ؛ برهمین اساس، بیشتر تاریخ نگاران معتقدند که رودخانه و دریا و به طول کلی مناطق کنار آبی، بنیادساز تمدن بوده اند. اما شوربختانه بر خلاف سنت و تجربه هزاران سال دریاگرایی در حکمرانی های جغرافیای فلات ایران، توسعه سرزمینی در کشور بحران زده ما طی سده های اخیر به‌صورت پشت به دریا بوده و آثار و پیامدهای این مدل توسعه بر چهره پریشان آمایش سرزمینی کنونی این کهن دیار هویداست.
مهدی ده دار، پژوهشگر دریایی و روزنامه نگار در نوشتاری به اقتصادسرآمد، کشور دریایی ایران به دلیل پیشینه کهن صنعت دریانوردی و ظهور و بروز تمدن های دریایی که حتی در سده های متوالی به امپراتوری های جهانی تبدیل شدند، بر خلاف تبلیغات « ایران هراسی» همواره کشوری مروج گفتمان صلح و رواداری با ملل جهان مبتنی بر اندیشه تجارت بین المللی بوده است؛ نیاکان ساحل نشین و دریاپیشه ما مردمان کرانه های منطقه خلیج فارس طی هزاران سال اخیر، رویدادهایی انسان محور لبریز از مفاهیم و ایده های جهان‌شمول با محوریت گفتگوی تمدن ها، تعامل خرده فرهنگ ها، عشق، دوستی بین اقوام و مذاهب، صلح طلبی و پرهیز از خشونت ورزی را خلق نموده و روزهایی از سال را برای تجلی بخشی به این گفتمان توحیدی، بشردوستانه و طبیعت گرایانه گرامی داشته و در این مناسبت ها به برگزاری آیین دریایی با لحاظ مناسک و رسم و رسوم خاصی می‌پرداخته‌اند؛ بر اساس منابع مکتوب، تاریخ شفاهی و مستندات تاریخی، ایرانیان نخستین ملتی هستند كه روز جهانی دریانوردی كه روز حقیقی آرامش دریا و آغاز مسافرت‌های مطمئن دریایی است را با درایت و هوش خدادادی ابداع كردند و افتخار تعیین این روز جهانی نیز متعلق به ایرانیان است. نیاکان باستان ما، روزهای پایانی تیرماه و اوایل ماه امرداد هرسال( بنابر برخی اسناد تاریخی و پژوهش ها؛ ۹ امرداد) را به نام «نوروز دریا» می‌نامیدند و آن را روز شروع دریانوردی قرار داده بودند و در این روز كه آغاز آرامش آب‌ها و بهار دریا و وزش بادهای موسمی است، جشن می‌گرفتند؛ کرانه نشینان دریای پارس در این روزهای نوروز تابستانی با گل و گیاه و شاخه سبز درختان همچون موز و نارگیل و میوه‌های گرمسیری به میانه آب های ساحلی خلیج فارس می‌رفتند و پس از شكر و سپاس به درگاه خداوند كه دریا را برای آنها آفریده و آن را رام و مسخر آنان ساخته است، گل و گیاه و میوه‌ها را با نیت نذر فرشته آب و دریا، به پیشگاه اهورامزدا هدیه می‌كردند و به آب‌های بیكران دریای پارس( شامل دریای سرخ، دریای فارس، دریای مكران، دریای هند و دریای چین) می‌ریختند و به جشن و پایکوبی و شادمانی دسته جمعی می‌پرداختند؛ آنان پس از یك روز برپایی جشن، به بنادر و جزایر و سواحل محل سكونت خود باز می‌گشتند و از فردای آن روز با امید فراوان به عنایت خداوند سفرهای دور و دراز دریایی خود را آغاز می‌كردند.
آیین کهن «نوروز دریا» در بین دریانوردان، دریاپیشگان و ساحل نشینان دریاهای سرخ، فارس، مكران و هند كه با گاهشماری دریایی ایرانیان آشنا بودند، هم اکنون نیز در برخی روستاهای ساحلی جزیره قشم( با محوریت روستای سلخ در ساحل جنوبی این جزیره)، شهر بندر تاریخی کنگ و مناطقی دیگر از کرانه ساحلی جنوب ایران، تاحدودی زنده و پربرجا مانده که می توان با حمایت حداکثری ارگان های دریایی و همگرایی و همداستانی دوستداران فرهنگ و تمدن ایران زمین به ویژه فعالان بخش خصوصی صنایع دریایی، به عنوان یک «میراث ناملموس» در فهرست داشته های تمدنی بشری ثبت و ضبط شده و به صورت یک آیین فراگیر جهانی مورد توجه قرار گیرد و ثبت پرونده آن با رویکرد برندسازی «ایران صلح طلب؛ تمدن کهن دریایی» در مجمع عمومی سازمان بین المللی دریانوردی نیز مورد پیگیری و ثبت جهانی قرار گیرد. مطالب و یادداشت های کارشناسان و پژوهشگران حوزه دریایی و فرهنگ عامه استان هرمزگان را در پرونده تخصصی «اقتصاد سرآمد» برای پاسداشت این رویداد باستانی دریایی را در ادامه می خوانید:
مهدی ده دار، پژوهشگر دریایی و روزنامه نگار در نوشتاری به اقتصادسرآمد، کشور دریایی ایران به دلیل پیشینه کهن صنعت دریانوردی و ظهور و بروز تمدن های دریایی که حتی در سده های متوالی به امپراتوری های جهانی تبدیل شدند، بر خلاف تبلیغات « ایران هراسی» همواره کشوری مروج گفتمان صلح و رواداری با ملل جهان مبتنی بر اندیشه تجارت بین المللی بوده است؛ نیاکان ساحل نشین و دریاپیشه ما مردمان کرانه های منطقه خلیج فارس طی هزاران سال اخیر، رویدادهایی انسان محور لبریز از مفاهیم و ایده های جهان‌شمول با محوریت گفتگوی تمدن ها، تعامل خرده فرهنگ ها، عشق، دوستی بین اقوام و مذاهب، صلح طلبی و پرهیز از خشونت ورزی را خلق نموده و روزهایی از سال را برای تجلی بخشی به این گفتمان توحیدی، بشردوستانه و طبیعت گرایانه گرامی داشته و در این مناسبت ها به برگزاری آیین دریایی با لحاظ مناسک و رسم و رسوم خاصی می‌پرداخته‌اند؛ بر اساس منابع مکتوب، تاریخ شفاهی و مستندات تاریخی، ایرانیان نخستین ملتی هستند كه روز جهانی دریانوردی كه روز حقیقی آرامش دریا و آغاز مسافرت‌های مطمئن دریایی است را با درایت و هوش خدادادی ابداع كردند و افتخار تعیین این روز جهانی نیز متعلق به ایرانیان است. نیاکان باستان ما، روزهای پایانی تیرماه و اوایل ماه امرداد هرسال( بنابر برخی اسناد تاریخی و پژوهش ها؛ ۹ امرداد) را به نام «نوروز دریا» می‌نامیدند و آن را روز شروع دریانوردی قرار داده بودند و در این روز كه آغاز آرامش آب‌ها و بهار دریا و وزش بادهای موسمی است، جشن می‌گرفتند؛ کرانه نشینان دریای پارس در این روزهای نوروز تابستانی با گل و گیاه و شاخه سبز درختان همچون موز و نارگیل و میوه‌های گرمسیری به میانه آب های ساحلی خلیج فارس می‌رفتند و پس از شكر و سپاس به درگاه خداوند كه دریا را برای آنها آفریده و آن را رام و مسخر آنان ساخته است، گل و گیاه و میوه‌ها را با نیت نذر فرشته آب و دریا، به پیشگاه اهورامزدا هدیه می‌كردند و به آب‌های بیكران دریای پارس( شامل دریای سرخ، دریای فارس، دریای مكران، دریای هند و دریای چین) می‌ریختند و به جشن و پایکوبی و شادمانی دسته جمعی می‌پرداختند؛ آنان پس از یك روز برپایی جشن، به بنادر و جزایر و سواحل محل سكونت خود باز می‌گشتند و از فردای آن روز با امید فراوان به عنایت خداوند سفرهای دور و دراز دریایی خود را آغاز می‌كردند.
آیین کهن «نوروز دریا» در بین دریانوردان، دریاپیشگان و ساحل نشینان دریاهای سرخ، فارس، مكران و هند كه با گاهشماری دریایی ایرانیان آشنا بودند، هم اکنون نیز در برخی روستاهای ساحلی جزیره قشم( با محوریت روستای سلخ در ساحل جنوبی این جزیره)، شهر بندر تاریخی کنگ و مناطقی دیگر از کرانه ساحلی جنوب ایران، تاحدودی زنده و پربرجا مانده که می توان با حمایت حداکثری ارگان های دریایی و همگرایی و همداستانی دوستداران فرهنگ و تمدن ایران زمین به ویژه فعالان بخش خصوصی صنایع دریایی، به عنوان یک «میراث ناملموس» در فهرست داشته های تمدنی بشری ثبت و ضبط شده و به صورت یک آیین فراگیر جهانی مورد توجه قرار گیرد و ثبت پرونده آن با رویکرد برندسازی «ایران صلح طلب؛ تمدن کهن دریایی» در مجمع عمومی سازمان بین المللی دریانوردی نیز مورد پیگیری و ثبت جهانی قرار گیرد. مطالب و یادداشت های کارشناسان و پژوهشگران حوزه دریایی و فرهنگ عامه استان هرمزگان را در پرونده تخصصی «اقتصاد سرآمد» برای پاسداشت این رویداد باستانی دریایی را در ادامه می خوانید: