بازارسرمایه، یوروی دیجیتال را میپذیرد؟
همه راهها به دلار ختم می شود
گروه بازارسرمايه - کاوه شجاعی - چرا بانکهای مرکزی دنیا به دنبال انتشار ارزهای ملی دیجیتال هستند؟ ماجرا به تلاش دولتها برای کنترل بیشتر شهروندان و همچنین کاهش وابستگی به دلار مربوط است.
حال میرسیم به این سوال که چه کسانی به یوروی دیجیتال دسترسی خواهند داشت و چه کسانی میتوانند آن را ذخیره کنند. بر اساس گزارش سوم بانک مرکزی اروپایی، «تمرکز اولیه یوروی دیجیتال طبیعتا روی افراد و نهادهای درون اتحادیه اروپاست و آنها میتوانند به این واحد پولی دسترسی داشته باشند. به علاوه اتباع اتحادیه اروپا که در خارج از این منطقه به سر میبرند هم به یوروی دیجیتال دسترسی خواهند داشت.» نکته جالب اینجاست که در این گزارش تایید شده که «یوروی دیجیتال میتواند در کشورهای منتخب ثالث هم استفاده شود.» این سوال پیش میآید که آیا اتحادیه اروپا قصد صادرات یوروی دیجیتالش را دارد و میخواهد با دلار بر سر بازارهای جهانی رقابت کند یا نه.
حالا چطور افراد باید به یوروی دیجیتال خود دسترسی پیدا کنند؟ بانک مرکزی اروپایی میگوید این روند با بازکردن یک حساب معمولی بانکی متفاوت نخواهد بود. پس این احتمال وجود دارد که یوروی دیجیتال یک گزینه جدید در حساب بانکی و نرمافزار بانکیتان باشد. البته منتقدان میگویند در نهایت، یوروی دیجیتال «تنها گزینه» در حساب بانکی و نرمافزار بانکی مردم اتحادیه اروپا خواهد بود.
به علاوه با آنکه افراد حقیقی شامل محدودیت ۳ هزار یورویی میشوند، سازمانها و شرکتها میتوانند بدون محدودیت یوروی دیجیتال ذخیره کنند. ضمنا برای آنکه فرد در بانکهای مختلف چندین حساب یوروی دیجیتال باز نکند، سیستمی تعبیه شده که هر فرد فقط میتواند یک حساب دیجیتال داشته باشد که از همه بانکهای اتحادیه اروپا قابل دسترسی است. برای جلوگیری از هرگونه تقلب در این حوزه از یک «سیستم تشخیص هویت حساب یوروی دیجیتال» استفاده میشود که احتمالا همان «کارت شناسایی دیجیتال اتحادیه اروپا» خواهد بود که به زودی معرفی خواهد شد.
کجاها یوروی دیجیتال را میپذیرند؟
طبق گزارش دوم روند پیشرفت، تمامی کسب و کارها در اتحادیه اروپا موظف هستند یوروی دیجیتال را به عنوان گزینه پرداخت بپذیرند. به علاوه تمام کسبوکارها موظف هستند که به کارکنان خود این امکان را بدهند که دستمزد خود را به یوروی دیجیتال دریافت کنند. (در چین این روند همین ماه گذشته آغاز شد و کارکنان دولت حقوق خود را به یوآن دیجیتال دریافت میکنند.) در این میان اپهای کنونی بانکهای خصوصی برای استفاده از یوروی دیجیتال آپدیت خواهند شد و این احتمال وجود دارد که بانک مرکزی اروپایی اپ مخصوص یوروی دیجیتال را منتشر کند. البته بانک مرکزی اروپایی تاکید کرده که تمام تراکنشها را از طریق بانکهای خصوصی انجام خواهد داد و هیچ دخالتی در این سیستم نخواهد کرد.
واقعیتی که در این گزارش به آن اشاره نشده این است که روند پذیرش داوطلبانه ارزهای دیجیتال بانکهای مرکزی در سراسر دنیا بسیار کند بوده و مردم علاقه زیادی به این ارزها نشان ندادهاند. به همین خاطر دولتها عموما افراد و شرکتها مجبور به پذیرش میکنند. حالا این اجبار در کشوری مثل چین سریع و بدون بحث انجام میشود، در اتحادیه اروپا به صورت تدریجی.
ضمنا نویسندگان گزارش بانک مرکزی اروپا به سیستم پرداخت از طریق کیوآر کد (QR code) هم علاقه ویژهای دارند و پیشبینی میکنند اکثر پرداختهای یوروی دیجیتال از طریق موبایل و کیوآر کد انجام خواهد شد. این البته نگرانیهای را به وجود میآورد. ثبت کیوآر کد نیاز به دوربین موبایل دارد. اینکه شما به دوربین تلفن همراه اجازه وصل شدن به کیف پول دیجیتال خود یا دیگر برنامههای دولتی را بدهید، راه را برای نظارت بیسابقه دولتی بر حریم خصوصیتان باز کردهاید.
بدتر آنکه بانک مرکزی اروپای در گزارش قبلی خود گفته بود قصد دارد با طراحی سختافزارهای تازه، امکان پرداخت آفلاین از طریق تلفنهای همراه را فراهم کند. این یعنی حتی وقتی به اینترنت هم وصل نیستید دولتها میتوانند به گوشی شما دسترسی داشته باشند.
البته هنوز تا این پیشرفتهای تکنولوژیک فاصله داریم. تا آن موقع احتمالا به جای کیوآر کد و خرید آفلاین، اتحادیه اروپا کارتهای فیزیکی بانکی ویژه یوروی دیجیتال منتشر خواهد کرد تا آنهایی که به تلفن همراه دسترسی ندارند بتوانند از پولشان استفاده کنند.
قابلیتها و ویژگی یوروی دیجیتال
در گزارش سوم بانک مرکزی اروپایی تایید شده که «دیگر موسسات و شرکتها میتوانند روی قابلیتهای پیشرفته یوروی دیجیتال، برنامههای خود را پیاده کنند تا بتوانند خدمات جدیدی را به کاربران خود ارائه دهند.» این خدمات اختیاری میتوانند شامل اینها باشند: پرداختهای منظم تکرارشونده، همچنین پرداخت از یک حساب دیگر وقتی که شرایط خاصی برقرار شود.
نکته اینجاست که هر دوی این خدمات نیازمند نوعی «برنامهپذیری» یوروی دیجیتال هستند که مقامات بانک مرکزی اروپایی بارها آن را تکذیب کردهاند. البته نویسندگان گزارش حواسشان بوده و این گزینهها را «خدمات پرداخت مشروط» یا conditional payment service نام گذاشتهاند که «نباید با برنامهپذیری اشتباه شود. چون یوروی دیجیتال هیچ وقت قرار نیست برنامهپذیر شود.»
به نظر میرسد سران بانک مرکزی اروپایی به شیوه خاص اتحادیه اروپا قصد دارند با ارائه تعاریف تازه از «برنامهپذیری» این وظیفه را بر دوش واسطهها در بخش خصوصی بگذارند تا تحت فشار افکار عمومی قرار نگیرند و چهره اخلاقی خود را حفظ کنند.
در گزارش بانک مرکزی اروپایی آمده که «این بانک فقط در یک حالت وارد عمل خواهد شد و آن پرداختها خارج از مرزهای اتحادیه اروپا و ارتباط با دیگر ارزهای دیجیتال ملی خواهد بود».
اما برای مقابله با سلطه دلار چه میشود کرد؟
به نظر میرسد بانکهای مرکزی فقط یک راه پیش روی خود دارند: آرام آرام پول نقد را از صحنه حذف کنند، پول دیجیتال هوشمند را انتشار دهند، و این پول دیجیتال را طوری برنامهریزی کنند که اصلا با آن نشود ارز خارجی خرید. البته بانکهای مرکزی از جمله بانک مرکزی اروپایی میدانند زمانی که آنها خبر چنین کنترل سفت و سختی را اعلام کنند مردم از پذیرش این واحدهای پولی جدید سر باز میزنند و طرح به مشکل میخورد. به همین خاطر است که رئیس بانک مرکزی اروپایی در گفتوگوی خصوصی یک چیز میگوید و سخنگویان این بانک به رسانهها چیز دیگری میگویند.
راه پیش روی بانک مرکزی اروپایی اصلا آسان نخواهد بود. آنها باید اروپاییها را راضی به پذیرش پولی کنند که نه به آن علاقهای ندارند و نه به آن نیازمندند. این یعنی ممکن است یوروی دیجیتال اصلا به نتیجه نرسد.
آیا بانک مرکزی اروپایی برای مقابله با دلار راه دیگری پیش رو دارد؟ گروهی از تحلیلگران بازار کریپتو میگویند یک راه دیگر هم هست. اگر با جهان رمزارز آشنا باشید حتما اِستِیبل کوینها یا ارزهای پایدار را میشناسید. تتر یا USDT یکی از مشهورترین این ارزهاست که ارزش آن به دلار آمریکا وصل است و همیشه میتوان یک تتر را به یک دلار خرید و فروش کرد. بازار ارزهای پایدار همیشه دلارمحور بوده اما طی ماههای اخیر چندین ارز پایدار مبتنی بر یورو هم منتشر شدهاند و محبوبیت پیدا کردهاند. نکته جالب اینجاست که بانک مرکزی اروپایی میتواند تمامی تراکنشهای این ارزهای دیجیتال متصل به یورو را رهگیری و کنترل کند. حالا باید دید بانک مرکزی اروپایی طرح بلندپروازانه و نامحبوب یوروی دیجیتال را به نتیجه خواهد رساند یا به ارزهای پایدار یورویی رضایت می شود.
حال میرسیم به این سوال که چه کسانی به یوروی دیجیتال دسترسی خواهند داشت و چه کسانی میتوانند آن را ذخیره کنند. بر اساس گزارش سوم بانک مرکزی اروپایی، «تمرکز اولیه یوروی دیجیتال طبیعتا روی افراد و نهادهای درون اتحادیه اروپاست و آنها میتوانند به این واحد پولی دسترسی داشته باشند. به علاوه اتباع اتحادیه اروپا که در خارج از این منطقه به سر میبرند هم به یوروی دیجیتال دسترسی خواهند داشت.» نکته جالب اینجاست که در این گزارش تایید شده که «یوروی دیجیتال میتواند در کشورهای منتخب ثالث هم استفاده شود.» این سوال پیش میآید که آیا اتحادیه اروپا قصد صادرات یوروی دیجیتالش را دارد و میخواهد با دلار بر سر بازارهای جهانی رقابت کند یا نه.
حالا چطور افراد باید به یوروی دیجیتال خود دسترسی پیدا کنند؟ بانک مرکزی اروپایی میگوید این روند با بازکردن یک حساب معمولی بانکی متفاوت نخواهد بود. پس این احتمال وجود دارد که یوروی دیجیتال یک گزینه جدید در حساب بانکی و نرمافزار بانکیتان باشد. البته منتقدان میگویند در نهایت، یوروی دیجیتال «تنها گزینه» در حساب بانکی و نرمافزار بانکی مردم اتحادیه اروپا خواهد بود.
به علاوه با آنکه افراد حقیقی شامل محدودیت ۳ هزار یورویی میشوند، سازمانها و شرکتها میتوانند بدون محدودیت یوروی دیجیتال ذخیره کنند. ضمنا برای آنکه فرد در بانکهای مختلف چندین حساب یوروی دیجیتال باز نکند، سیستمی تعبیه شده که هر فرد فقط میتواند یک حساب دیجیتال داشته باشد که از همه بانکهای اتحادیه اروپا قابل دسترسی است. برای جلوگیری از هرگونه تقلب در این حوزه از یک «سیستم تشخیص هویت حساب یوروی دیجیتال» استفاده میشود که احتمالا همان «کارت شناسایی دیجیتال اتحادیه اروپا» خواهد بود که به زودی معرفی خواهد شد.
کجاها یوروی دیجیتال را میپذیرند؟
طبق گزارش دوم روند پیشرفت، تمامی کسب و کارها در اتحادیه اروپا موظف هستند یوروی دیجیتال را به عنوان گزینه پرداخت بپذیرند. به علاوه تمام کسبوکارها موظف هستند که به کارکنان خود این امکان را بدهند که دستمزد خود را به یوروی دیجیتال دریافت کنند. (در چین این روند همین ماه گذشته آغاز شد و کارکنان دولت حقوق خود را به یوآن دیجیتال دریافت میکنند.) در این میان اپهای کنونی بانکهای خصوصی برای استفاده از یوروی دیجیتال آپدیت خواهند شد و این احتمال وجود دارد که بانک مرکزی اروپایی اپ مخصوص یوروی دیجیتال را منتشر کند. البته بانک مرکزی اروپایی تاکید کرده که تمام تراکنشها را از طریق بانکهای خصوصی انجام خواهد داد و هیچ دخالتی در این سیستم نخواهد کرد.
واقعیتی که در این گزارش به آن اشاره نشده این است که روند پذیرش داوطلبانه ارزهای دیجیتال بانکهای مرکزی در سراسر دنیا بسیار کند بوده و مردم علاقه زیادی به این ارزها نشان ندادهاند. به همین خاطر دولتها عموما افراد و شرکتها مجبور به پذیرش میکنند. حالا این اجبار در کشوری مثل چین سریع و بدون بحث انجام میشود، در اتحادیه اروپا به صورت تدریجی.
ضمنا نویسندگان گزارش بانک مرکزی اروپا به سیستم پرداخت از طریق کیوآر کد (QR code) هم علاقه ویژهای دارند و پیشبینی میکنند اکثر پرداختهای یوروی دیجیتال از طریق موبایل و کیوآر کد انجام خواهد شد. این البته نگرانیهای را به وجود میآورد. ثبت کیوآر کد نیاز به دوربین موبایل دارد. اینکه شما به دوربین تلفن همراه اجازه وصل شدن به کیف پول دیجیتال خود یا دیگر برنامههای دولتی را بدهید، راه را برای نظارت بیسابقه دولتی بر حریم خصوصیتان باز کردهاید.
بدتر آنکه بانک مرکزی اروپای در گزارش قبلی خود گفته بود قصد دارد با طراحی سختافزارهای تازه، امکان پرداخت آفلاین از طریق تلفنهای همراه را فراهم کند. این یعنی حتی وقتی به اینترنت هم وصل نیستید دولتها میتوانند به گوشی شما دسترسی داشته باشند.
البته هنوز تا این پیشرفتهای تکنولوژیک فاصله داریم. تا آن موقع احتمالا به جای کیوآر کد و خرید آفلاین، اتحادیه اروپا کارتهای فیزیکی بانکی ویژه یوروی دیجیتال منتشر خواهد کرد تا آنهایی که به تلفن همراه دسترسی ندارند بتوانند از پولشان استفاده کنند.
قابلیتها و ویژگی یوروی دیجیتال
در گزارش سوم بانک مرکزی اروپایی تایید شده که «دیگر موسسات و شرکتها میتوانند روی قابلیتهای پیشرفته یوروی دیجیتال، برنامههای خود را پیاده کنند تا بتوانند خدمات جدیدی را به کاربران خود ارائه دهند.» این خدمات اختیاری میتوانند شامل اینها باشند: پرداختهای منظم تکرارشونده، همچنین پرداخت از یک حساب دیگر وقتی که شرایط خاصی برقرار شود.
نکته اینجاست که هر دوی این خدمات نیازمند نوعی «برنامهپذیری» یوروی دیجیتال هستند که مقامات بانک مرکزی اروپایی بارها آن را تکذیب کردهاند. البته نویسندگان گزارش حواسشان بوده و این گزینهها را «خدمات پرداخت مشروط» یا conditional payment service نام گذاشتهاند که «نباید با برنامهپذیری اشتباه شود. چون یوروی دیجیتال هیچ وقت قرار نیست برنامهپذیر شود.»
به نظر میرسد سران بانک مرکزی اروپایی به شیوه خاص اتحادیه اروپا قصد دارند با ارائه تعاریف تازه از «برنامهپذیری» این وظیفه را بر دوش واسطهها در بخش خصوصی بگذارند تا تحت فشار افکار عمومی قرار نگیرند و چهره اخلاقی خود را حفظ کنند.
در گزارش بانک مرکزی اروپایی آمده که «این بانک فقط در یک حالت وارد عمل خواهد شد و آن پرداختها خارج از مرزهای اتحادیه اروپا و ارتباط با دیگر ارزهای دیجیتال ملی خواهد بود».
اما برای مقابله با سلطه دلار چه میشود کرد؟
به نظر میرسد بانکهای مرکزی فقط یک راه پیش روی خود دارند: آرام آرام پول نقد را از صحنه حذف کنند، پول دیجیتال هوشمند را انتشار دهند، و این پول دیجیتال را طوری برنامهریزی کنند که اصلا با آن نشود ارز خارجی خرید. البته بانکهای مرکزی از جمله بانک مرکزی اروپایی میدانند زمانی که آنها خبر چنین کنترل سفت و سختی را اعلام کنند مردم از پذیرش این واحدهای پولی جدید سر باز میزنند و طرح به مشکل میخورد. به همین خاطر است که رئیس بانک مرکزی اروپایی در گفتوگوی خصوصی یک چیز میگوید و سخنگویان این بانک به رسانهها چیز دیگری میگویند.
راه پیش روی بانک مرکزی اروپایی اصلا آسان نخواهد بود. آنها باید اروپاییها را راضی به پذیرش پولی کنند که نه به آن علاقهای ندارند و نه به آن نیازمندند. این یعنی ممکن است یوروی دیجیتال اصلا به نتیجه نرسد.
آیا بانک مرکزی اروپایی برای مقابله با دلار راه دیگری پیش رو دارد؟ گروهی از تحلیلگران بازار کریپتو میگویند یک راه دیگر هم هست. اگر با جهان رمزارز آشنا باشید حتما اِستِیبل کوینها یا ارزهای پایدار را میشناسید. تتر یا USDT یکی از مشهورترین این ارزهاست که ارزش آن به دلار آمریکا وصل است و همیشه میتوان یک تتر را به یک دلار خرید و فروش کرد. بازار ارزهای پایدار همیشه دلارمحور بوده اما طی ماههای اخیر چندین ارز پایدار مبتنی بر یورو هم منتشر شدهاند و محبوبیت پیدا کردهاند. نکته جالب اینجاست که بانک مرکزی اروپایی میتواند تمامی تراکنشهای این ارزهای دیجیتال متصل به یورو را رهگیری و کنترل کند. حالا باید دید بانک مرکزی اروپایی طرح بلندپروازانه و نامحبوب یوروی دیجیتال را به نتیجه خواهد رساند یا به ارزهای پایدار یورویی رضایت می شود.