دادهها و اطلاعات در بررسی ویژگیهای ژئومورفولوژیکی
ژئومورفولوژی مناطق ساحلی، به عنوان یکی از اطلاعات پایه، اساس برخی از برنامهریزیها و اعمال سیاستهای مدیریت مناطق ساحلی محسوب میشود. برنامهریزی اساساً به توسعه فیزیکی و استفاده از زمین مربوط میشود.
نوار ساحلی محل تعامل پیوسته عوامل مختلف محیطی و انسانزاد است. بنابراین، لندفرمهای شکل گرفته، از مواد مختلفی تشکیل میشوند؛ مواد متشکله این لندفرمها، در شکل ظاهری و رخنمون سطحی منطقه ساحلی، نقش تعیین کننده دارد؛ لذا در این کتاب برای نخستین بار در کشور، پهنهبندی نوار ساحلی بر اساس مواد متشکله، تهیه و ارائه شده است. ردهبندی ارائه شده، براساس روش اونز (۱۹۹۴) بوده که در بین ردهبندیهای، مختلف با لندفرمهای رخنمون یافته در کرانههای جنوبی دریای خزر همخوانی بیشتری داشته است؛ ضمناً نقشه پهنهبندیها در طول منطقه مورد مطالعه ارائه شده است.
لندفرمهای ساحلی، همچون دیگر عوارض جغرافیایی از دیدگاه مدیریت یکپارچه منطقه ساحلی، پدیدآورنده جذابیتها، فرصتها و تهدیدهایی هستند؛ ضرورت بررسی این مهم، مبنای تشریح هرچه بیشتر جذابیتهای ظاهری همراه با مستندات تصویری، در این کتاب بوده است. جذابیتهای کوهستانها، غارها، آبشارها، چشمهها، تالابها و خلیجها، تا خط ساحلی در طول کرانههای جنوبی دریای خزر (که بسیار چشمگیر و متنوع هستند)، در این کتاب ارائه شده است.
مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی مستلزم برنامهریزی صحیح و دقیق برپایه امکانات و قابلیتها و تهدیداتی است که از ناحیه منابع طبیعی و محیطی متوجه کاربران، است؛ بنابراین، اهم قابلیتها و محدودیتهایی که لندفرمهای ساحلی میتوانند در برنامهریزی مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی نقش داشته باشند در این کتاب ارائه شده است.
کتاب حاضر با بخشهایی که شرح آنها رفت براساس مجموعه اطلاعات موجود و نقشهها و اطلاعات تولید شده، گزارشات و مستندات موجود کشور تهیه و تألیف شده است. یکی از جنبههای نوآورانه این کتاب، ارائه ارتباط ویژگیهای ژئومورفولوژی منطقه مورد پژوهش، با مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی میباشد که این مهم نخستین بار در کشور عملی شده است.
این ویژگیها بر اساس نقشههای ۱:۲۰۰۰۰ زمین ریختشناسی تشریح شده است که در سال ۱۳۸۵ توسط سازمان بنادر و دریانوری کشور تهیه شده بودند. این نقشهها، بخش عمدهای از ویژگیهای ژئومورفولوژی منطقه را به نمایش گذاشته و از لحاظ تعداد لندفرم تفکیک شده، قابل توجه هستند. با وجود این، نگارندگان کتاب، در تشریح وضعیت موجود، از مستندات و شناسایی وضعیت سواحل دیگر منابع نیز بهره بردهاند.
شیب عمومی کرانههای ساحلی جنوب دریای خزر بر اساس نقشههای ۱:۱۰۰۰۰۰ آبنگاری سازمان نقشهبرداری کشور مورد تدقیق و بررسی قرار گرفته است؛ بدین، ترتیب وضعیت شیب به دست آمده در نیمرخهای سواحل و دقت آنها مطابق دقت نقشههای پایه بوده است علاوه بر نقشههای یاد شده از نقشههای مطالعات موردی بنادر صیادی و بازرگانی با مقیاس ۱:۱۰۰۰ و ۱:۵۰۰ در برخی نیمرخها، استفاده شده است.
پهنهبندی نوار ساحلی جنوبی دریای خزر، از نظر نوع مواد متشکله از جمله نقشههای تولید شده توسط نگارندگان کتاب است که با استفاده از تصاویر ماهوارهای IRS سال ۲۰۰۳ با قدرت تفکیک ۶ متر و دیگر تصاویر ماهوارهای کمکی، با ترکیب رنگی واقعی از عوارض سطحی، برای تفکیک هرچه بهتر آنها انجام شده است. علاوه بر تصاویر ماهوارهای یاد شده، از دهها گزارش ژئوتکنیک منتشر شده توسط سازمان شیلات و بنادر و دریانوردی و موسسات پژوهشی و مستندات تصویری در دسترس برای تدقیق نوع مواد متشکله سواحل استفاده شده است.
بخش عمده گستره و نوع جذابیتهای لندفرمهای کرانههای جنوبی دریای خزر، تا عمق ارتفاعات اطراف آنها و ارائه شده در این کتاب، از پایگاه دادههای ملی علوم زمین کشور اقتباس شده است؛ علاوه براین، از مستندات تصویری گزارشهای مرتبط در تشریح آنها بهره برده شده است. قابلیتها و محدودیتهای لندفرمهای ساحلی در مباحث ICZM و SMP منطقه مورد بررسی، قسمتهای تحلیلی هستند که با توجه به شرایط پراکنش و اندرکنش بین آنها و با دیگر عوارض سطحی انسانزاد حاضر، ارائه شدهاند.
ترتیب ارائه مباحث در کتاب
این کتاب شامل پیشگفتار و پنج فصل و منابع است که به ترتیب زیر ارائه شده اند:
فصل ۱: کلیات
فصل :۲ ژئومورفولوژی کرانههای جنوبی دریای خزر
فصل 3: شیب عمومی کرانههای جنوبی دریای خزر
فصل ۴: پهنهبندی کرانههای جنوبی دریای خزر بر اساس مواد متشکله
فصل ۵: جذابیتها قابلیتها و محدودیتهای لندفرمهای کرانههای جنوبی دریای خزر؛