شهریور و رکود معمول بازارسرمایه در ایران، اقتصادسرآمد گزارش می دهد؛
ادامه رخوت بورس در هفته آخر مردادماه
گروه بازارسرمایه - مسعود وطنخواه - هفته آخر مرداد سال1402 نیز، بورس رکود چند ماه قبل خود را تکرار کرد، اما کاهش ارزش معاملات خرد به کمتر از مرز 4همت که از نیمه دوم مرداد شروع شد در هفته گذشته ادامه یافت و نشان داد که فعالان بازار سرمایه امیدی به رونق بورس حداقل در کوتاهمدت ندارند.
به مجموع ارزش کل معاملات انجامشده در یک روز کاری در بازار سرمایه، ارزش کل معاملات میگویند. حال اگر از ارزش کل معاملات، معاملات بلوکی صورتگرفته را کم شود، ارزش معاملات خرد حاصل میشود. به زبانی سادهتر معاملات خرد، همان معاملات عادی هستند که سهامداران خرد و با محدودیتهای قیمتی و حجمی انجام میشوند.
شهریور و رکود معمول بازار بورس
شهریورماه به طور تاریخی بورس وارد نوعی رکود طبیعی میشود. پایان 80درصد مجامع بورسی و تقسیم سود شرکتها از یکسو و فرا رسیدن پایان سال مالی تعدادی از کارگزاریها از سوی دیگر که سبب فشار آمدن بر گروهی از سرمایهگذاران برای تسویه حساب که از وام برای خریدوفروش استفاده میکنند معمولا نویدبخش روزهای خوبی نیست.
تسویه کارگزاریها
سال مالی بخش عمدهای از شرکتهای کارگزاری فعال در بورس در 31 شهریورماه هر سال پایان میپذیرد و در این مقطع زمانی صورتهای مالی این شرکتها تهیه میشود.
سال مالی بخش عمدهای از شرکتهای کارگزاری فعال در بورس در 31 شهريورماه هر سال پايان ميپذيرد و در این مقطع زمانی صورتهاي مالي اين شركتها تهيه ميشود. بسیاری از نهادهای مزبور ترجیح میدهند با پایان سال مالی و بعضا حتی در زمان ارائه گزارش ششماهه اعتبارات خود را تسویه کنند. رویکرد این نهادها در تسویه اعتبارات در پایان سال مالی یا حتی نیم سال موجب میشود فشار عرضه سهام معمولا در اواخر شهریور مضاعف شود و یک واکنش نزولی در بازار شکل گیرد.
استقبال سرد از شهریورماه
بورس امسال شهریور را با کاهش ارزش معاملات شروع کرد. این استقبال به قدری سرد بود که آخرین عرضه اولیه «بمولد» در بازار سرمایه نیز صف فروش را هفته گذشته تجربه کرد.
شرکت مولد نیروگاهی تجارت فارس به روش ترکیبی، روز چهارشنبه ۲۵ مرداد در فرابورس عرضه اولیه شد.
تعداد 8 میلیارد و 471 میلیون سهم معادل 10 درصد سهام «بمولد1» در دو مرحله در روز 25 مرداد در بازار دوم معاملات فرابورس عرضه شد. به گفته گروهی از فعالان بازار سرمایه، قیمت بازگشایی برای این شرکت بالا بود و جذابیت قیمتی برای سرمایهگذاری نداشت.
ثابت ماندن قیمت ارز
قیمت ارز در بازار آزاد در هفته گذشته در محدوده 48 تا 49هزار تومان بود که همین نرخ تقریبا ثابت دلیل دیگری در کم شدن جذابیت در بازار بورس بود. با توجه به اینکه فروش گروهی از شرکتهای بورسی در بازارهای جهانی با ارز است نوسانات ارز میتواند تاثیر قابل توجهی در تصمیمگیریهای فعالان این حوزه و به تبع آن ورود یا خروج پول به بورس شود. موردی که در هفته گذشته سبب خروج نقدینگی از بازار سرمایه و ورود به صندوقهای ثابت سرمایهگذاری شد.
پیش از این علی اسکینی، کارشناس بازار سرمایه درباره نوسانات نرخ ارز به خبرنگار«اقتصاد سرآمد» گفته بود: «بورس نیز مانند سایر بازارهای موازی از این عوامل تاثیر میپذیرد کاهش نرخ ارز در بازار آزاد که چند ماه گذشته تا مرز 60هزار تومان هم پیش رفته بود این روزها در محدوده 50 هزار تومان است و حتی روزهایی زیر 50 هزار تومان هم معامله شد.»
برخی شرکتها به دلیل هزینههای ارزی بالا و تاثیرپذیری بالا از ارز با افت ارزش بعد از جهش ارزی روبهرو میشوند، که گاهی این ارزش میتواند تا یک چهارم قبل از جهشهای ارزی کاهش پیدا کند. قیمتگذاری سهام محصولات داخلی این صنایع نیز بر اساس نرخ دلار و فروش صادراتی آن است. هر چند، بخشی از هزینههای این شرکتها (شرکتهای صادرات محور) دلاری است؛ اما، به دلیل حاشیه سود بالا و نسبت هزینه به درآمد پایین در مجموع برآیند مثبتتری دارد.
پیش از این نیز مجتبی بهرامی، کارشناس بازار سرمایه با یادآوری آغاز ریزش بورس از اردیبهشت «اقتصاد سرآمد» پیشبینی کرده بود: «بورس به کف قیمتی در بورس نزدیک شدهایم.»
او اضافه کرده بود: « کف قیمتی بورس زمانبر است و احتمال دارد نوسانات کمی به صورت صعود و نزول اندک در این محدوده داشته باشیم تا کف قیمتی تثبیت شود.»
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داده بود: در این روند کفسازی جدید ممکن است که شیب حرکت اصلاحی حتی به سمت کاهش و سطوح پایینتر باشد، اما این کاهش اندک و بسیار زمانبر است.
بهرامی عامل دیگر در کسادی بازار سرمایه را «کنترل قیمت ارز» از سوی دولت خواند و اضافه کرد: دولت با خبر درمانی، اخبار و برخی از سیاستهای پولی سعی در تثبیت نرخ ارز دارد.
نوسانات شاخص کل در محدوده 1 میلیون و 900 تا 2 میلیون واحد
کاهش حجم و ارزش معاملات و ادامه خروج نقدینگی از بورس سبب شده است این روزها شاخص کل در محدوده یک میلیون و 900 تا 2میلیون واحد نوسان کند. به عقیده کارشناسان سطح یکمیلیون و 900هزار واحد از سطوح مهم حمایتی برای بورس است که احتمال شکستهشدن آن کم است و میتواند سطحی مهم برای تصمیمگیریها واقع شود.
شاخص کل یا هموزن
اما در طرف مقابل نیز گروهی از فعالان بازار سرمایه معتقدند که اتکا تنها به معیار و سطح شاخص کل احتمال اشتباه را بالا میبرد چراکه شاخص کل بورس به دلیل وزندهی بیشتر به شرکتهای با سرمایه بالا، مقدار کاهش بورس را به خوبی نشان نمیدهد به عبارت دیگر، شرکتهای با سرمایه بالا حکم نوعی ضربهگیر را برای روزهای نزول بورس ایفا میکنند و دلیل این نظر خود را این طور عنوان میکنند که گروهی از سهمها، اکنون حدود 50 درصد یا بیشتر افت قیمت را تجربه کردهاند، اما شاخص کل در این چند ماه رکودی کمتر از 30درصد افت را نشان میدهد.
شاخص کل قیمت که به صورت شاخص کل معروف است، نشاندهنده تغییرات سطح عمومی قیمتها در کل بازار است. بیانکننده میانگین افزایش و کاهش قیمت سهام در بازار را بیان میکند. این تغییرات نسبت به سال پایه بیان میشود. سال پایه، سالی است که در آن نوسانات قیمتی کمتر بوده و به عنوان مبدا در نظر گرفته میشود. این شاخص همان شاخصی است که به صورت عمومی اطلاعرسانی میشود.
اما بر خلاف شاخص کل که وقتی شرکتها بزرگتر و دارای ارزش بازار بالاتری باشند تاثیر بیشتری بر شاخص کل دارند در شاخص هم وزن به ارزش شرکتها توجهی نمیشود و تاثیر شرکتها و اثرات آن بر شاخص کل یکسان در نظر گرفته میشود. فرض کنید که یک روز شاخص کل به اندازه 5000 واحد مثبت ولی شاخص هم وزن به اندازه 1000 واحد منفی باشد. تفسیر اینگونه است که در روز جاری چند شرکت بزرگتر خوب معامله شدهاند و تغییرات آنها شاخص کل را مثبت کرده است ولی از آن جا که شاخص هم وزن منفی است نشان میدهد که کلیت بازار جالب نیست و بسیاری از شرکتها منفی معامله میشوند.
به مجموع ارزش کل معاملات انجامشده در یک روز کاری در بازار سرمایه، ارزش کل معاملات میگویند. حال اگر از ارزش کل معاملات، معاملات بلوکی صورتگرفته را کم شود، ارزش معاملات خرد حاصل میشود. به زبانی سادهتر معاملات خرد، همان معاملات عادی هستند که سهامداران خرد و با محدودیتهای قیمتی و حجمی انجام میشوند.
شهریور و رکود معمول بازار بورس
شهریورماه به طور تاریخی بورس وارد نوعی رکود طبیعی میشود. پایان 80درصد مجامع بورسی و تقسیم سود شرکتها از یکسو و فرا رسیدن پایان سال مالی تعدادی از کارگزاریها از سوی دیگر که سبب فشار آمدن بر گروهی از سرمایهگذاران برای تسویه حساب که از وام برای خریدوفروش استفاده میکنند معمولا نویدبخش روزهای خوبی نیست.
تسویه کارگزاریها
سال مالی بخش عمدهای از شرکتهای کارگزاری فعال در بورس در 31 شهریورماه هر سال پایان میپذیرد و در این مقطع زمانی صورتهای مالی این شرکتها تهیه میشود.
سال مالی بخش عمدهای از شرکتهای کارگزاری فعال در بورس در 31 شهريورماه هر سال پايان ميپذيرد و در این مقطع زمانی صورتهاي مالي اين شركتها تهيه ميشود. بسیاری از نهادهای مزبور ترجیح میدهند با پایان سال مالی و بعضا حتی در زمان ارائه گزارش ششماهه اعتبارات خود را تسویه کنند. رویکرد این نهادها در تسویه اعتبارات در پایان سال مالی یا حتی نیم سال موجب میشود فشار عرضه سهام معمولا در اواخر شهریور مضاعف شود و یک واکنش نزولی در بازار شکل گیرد.
استقبال سرد از شهریورماه
بورس امسال شهریور را با کاهش ارزش معاملات شروع کرد. این استقبال به قدری سرد بود که آخرین عرضه اولیه «بمولد» در بازار سرمایه نیز صف فروش را هفته گذشته تجربه کرد.
شرکت مولد نیروگاهی تجارت فارس به روش ترکیبی، روز چهارشنبه ۲۵ مرداد در فرابورس عرضه اولیه شد.
تعداد 8 میلیارد و 471 میلیون سهم معادل 10 درصد سهام «بمولد1» در دو مرحله در روز 25 مرداد در بازار دوم معاملات فرابورس عرضه شد. به گفته گروهی از فعالان بازار سرمایه، قیمت بازگشایی برای این شرکت بالا بود و جذابیت قیمتی برای سرمایهگذاری نداشت.
ثابت ماندن قیمت ارز
قیمت ارز در بازار آزاد در هفته گذشته در محدوده 48 تا 49هزار تومان بود که همین نرخ تقریبا ثابت دلیل دیگری در کم شدن جذابیت در بازار بورس بود. با توجه به اینکه فروش گروهی از شرکتهای بورسی در بازارهای جهانی با ارز است نوسانات ارز میتواند تاثیر قابل توجهی در تصمیمگیریهای فعالان این حوزه و به تبع آن ورود یا خروج پول به بورس شود. موردی که در هفته گذشته سبب خروج نقدینگی از بازار سرمایه و ورود به صندوقهای ثابت سرمایهگذاری شد.
پیش از این علی اسکینی، کارشناس بازار سرمایه درباره نوسانات نرخ ارز به خبرنگار«اقتصاد سرآمد» گفته بود: «بورس نیز مانند سایر بازارهای موازی از این عوامل تاثیر میپذیرد کاهش نرخ ارز در بازار آزاد که چند ماه گذشته تا مرز 60هزار تومان هم پیش رفته بود این روزها در محدوده 50 هزار تومان است و حتی روزهایی زیر 50 هزار تومان هم معامله شد.»
برخی شرکتها به دلیل هزینههای ارزی بالا و تاثیرپذیری بالا از ارز با افت ارزش بعد از جهش ارزی روبهرو میشوند، که گاهی این ارزش میتواند تا یک چهارم قبل از جهشهای ارزی کاهش پیدا کند. قیمتگذاری سهام محصولات داخلی این صنایع نیز بر اساس نرخ دلار و فروش صادراتی آن است. هر چند، بخشی از هزینههای این شرکتها (شرکتهای صادرات محور) دلاری است؛ اما، به دلیل حاشیه سود بالا و نسبت هزینه به درآمد پایین در مجموع برآیند مثبتتری دارد.
پیش از این نیز مجتبی بهرامی، کارشناس بازار سرمایه با یادآوری آغاز ریزش بورس از اردیبهشت «اقتصاد سرآمد» پیشبینی کرده بود: «بورس به کف قیمتی در بورس نزدیک شدهایم.»
او اضافه کرده بود: « کف قیمتی بورس زمانبر است و احتمال دارد نوسانات کمی به صورت صعود و نزول اندک در این محدوده داشته باشیم تا کف قیمتی تثبیت شود.»
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داده بود: در این روند کفسازی جدید ممکن است که شیب حرکت اصلاحی حتی به سمت کاهش و سطوح پایینتر باشد، اما این کاهش اندک و بسیار زمانبر است.
بهرامی عامل دیگر در کسادی بازار سرمایه را «کنترل قیمت ارز» از سوی دولت خواند و اضافه کرد: دولت با خبر درمانی، اخبار و برخی از سیاستهای پولی سعی در تثبیت نرخ ارز دارد.
نوسانات شاخص کل در محدوده 1 میلیون و 900 تا 2 میلیون واحد
کاهش حجم و ارزش معاملات و ادامه خروج نقدینگی از بورس سبب شده است این روزها شاخص کل در محدوده یک میلیون و 900 تا 2میلیون واحد نوسان کند. به عقیده کارشناسان سطح یکمیلیون و 900هزار واحد از سطوح مهم حمایتی برای بورس است که احتمال شکستهشدن آن کم است و میتواند سطحی مهم برای تصمیمگیریها واقع شود.
شاخص کل یا هموزن
اما در طرف مقابل نیز گروهی از فعالان بازار سرمایه معتقدند که اتکا تنها به معیار و سطح شاخص کل احتمال اشتباه را بالا میبرد چراکه شاخص کل بورس به دلیل وزندهی بیشتر به شرکتهای با سرمایه بالا، مقدار کاهش بورس را به خوبی نشان نمیدهد به عبارت دیگر، شرکتهای با سرمایه بالا حکم نوعی ضربهگیر را برای روزهای نزول بورس ایفا میکنند و دلیل این نظر خود را این طور عنوان میکنند که گروهی از سهمها، اکنون حدود 50 درصد یا بیشتر افت قیمت را تجربه کردهاند، اما شاخص کل در این چند ماه رکودی کمتر از 30درصد افت را نشان میدهد.
شاخص کل قیمت که به صورت شاخص کل معروف است، نشاندهنده تغییرات سطح عمومی قیمتها در کل بازار است. بیانکننده میانگین افزایش و کاهش قیمت سهام در بازار را بیان میکند. این تغییرات نسبت به سال پایه بیان میشود. سال پایه، سالی است که در آن نوسانات قیمتی کمتر بوده و به عنوان مبدا در نظر گرفته میشود. این شاخص همان شاخصی است که به صورت عمومی اطلاعرسانی میشود.
اما بر خلاف شاخص کل که وقتی شرکتها بزرگتر و دارای ارزش بازار بالاتری باشند تاثیر بیشتری بر شاخص کل دارند در شاخص هم وزن به ارزش شرکتها توجهی نمیشود و تاثیر شرکتها و اثرات آن بر شاخص کل یکسان در نظر گرفته میشود. فرض کنید که یک روز شاخص کل به اندازه 5000 واحد مثبت ولی شاخص هم وزن به اندازه 1000 واحد منفی باشد. تفسیر اینگونه است که در روز جاری چند شرکت بزرگتر خوب معامله شدهاند و تغییرات آنها شاخص کل را مثبت کرده است ولی از آن جا که شاخص هم وزن منفی است نشان میدهد که کلیت بازار جالب نیست و بسیاری از شرکتها منفی معامله میشوند.