printlogo


لندفرم مانداب و تالاب ساحلی 


ژئومورفولوژی مناطق ساحلی، از دیرباز مورد توجه محققین و پژوهشگران مناطق ساحلی بوده است و برخی از کارفرمایان و مدیران متولی مطالعات پروژه‌های عمرانی، کمتر به این مهم توجه داشته‌اند. 
لندفرم بیشتر این کانالها، پیچانرود است و طی سال‌های گذشته، بارها دچار تغییر مسیر شده‌اند. بررسی ویژگی‌های منطقه ساحلی استان گیلان نشان داده است که طی سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۷۲ لندفرم کانال در منطقه ساحلی تالش (هشتپر) به وسعت 44/275 هکتار در بندرانزلی ۱۸/1 هکتار و در آستانه اشرفیه ۳۲/123 هکتار توسعه یافته و در عوض در منطقه ساحلی رودسر 55/2 هکتار کاهش سطح داشته است.
پیچانرود رها شده
حدود 569/0 کیلومترمربع از نقشه لندفرم ساحلی استان گیلان به مجاری برکه‌ها یا حلقه‌های قطع شده در اطراف رودخانه‌های پیجانرود اختصاص دارد. بیشتر رودخانه‌های استان، در دشت ساحلی دارای لندفرم پیجانرود توسعه یافته هستند. در نقشه لندفرم ساحلی استان گیلان این لندفرم فقط در پیرامون رودخانه سفیدرود نشان داده شده است.
لندفرم دشت سیلابی
لندفرم دشت سیلابی، بعد از لندفرم ارتفاعات کوهستانی، وسیع‌ترین لندفرم ژئومورفولوژیکی در دشت‌های ساحلی استان گیلان به شمار می‌رود، به طوری که ۱۸۴۸ کیلومترمربع از این اراضی دارای این تندفرم هستند ۷5/27درصد نقشه لندفرم ساحلی استان را پوشش داده است.
دشت‌های مسلح پیرامون تمام رودخانه‌های استان، به ویژه از جنوب تالاب انزلی تا بخش غربی دلتای سفیدرود عمدتاً لندفرم سیلاب دشت بوده و اکثر این اراضی، کاربری کشاورزی دارند. مطالعات پیشین نشان داد که وسعت این لندفرم در لسکوکلایه 28/25 هکتار و آستانه اشرفیه 67/2639 هکتار کاهش یافته است؛ در مقابل در رودسر و هشتپر تالش، رخنمون آن به ترتیب برابر 3009/82 و 44/524 افزایش داشته است.
لندفرم جلگه ساحلی 
یکی دیگر از لندفرم‌های واحد دشت، جلگه ساحلی بوده که در نقشه لندفرم ساحلی استان گیلان، ۱۲۱۸ کیلومتر مربع مساحت داشته و 3/18 درصد آن را پوشش داده است. مهمترین محل رخنمون این لندفرمف جلگه وسیع کهنه سفیدرود و اراضی ساحلی پیرامون تالاب انزلی می‌باشد.
لندفرم دشت دلتایی 
دشت دلتایی از لندفرم‌های واحد دشت استان گیلان، 86/24 کیلومتر مربع مساحت داشته و 36/0درصد نقشه لندفرم ساحلی آن را پوشش داده است. این لندفرم در غالب مصب‌های رودخانه‌های منتهی به دریا تشکیل شده است، ولی مهم‌ترین رخنمون آن در محل دلتای سفیدرود می‌باشد. 
لندفرم مصب 
نزدیک به ۶۷۹/0 هکتار از نقشه لندفرم ساحلی استان گیلان، با لندفرم مصب پوشش داده شده است. این لندفرم عموماً در محل اتصال آبراهه‌های دائمی و فصلی به دریا و دره‌های مغروق رودخانه دیده می‌شود. گسترش لندفرم مصب شدیداً تحت تأثیر فرایندهای هیدرولوژیکی خشکی و هیدرودینامیکی دریایی است؛ از محل‌های رخنمون آن، می‌توان در مصب یکی از آبراههای منطقه تالاب انزلی اشاره کرد.
لندفرم مرداب و تالاب ساحلی، از جمله لندفرم‌هایی به شمار می‌رود که به نظر می‌رسد اقلیم منطقه، بارش قابل ملاحظه و فرورفتگی ساختمانی، در شکل‌گیری آن‌ها در منطقه ساحلی استان گیلان نقش داشته‌اند. لندفرم مانداب، در نقشه لندفرم ساحلی استان 76/63 کیلومتر مربع گسترش داشته و 88/0درصد آن را پوشش داده است. مهم‌ترین محل رخنمون آن تالاب انزلی و منطقه ساحلی آستارا می‌باشد. این تالاب‌ها علی‌رغم ساحلی بودن دارای ذخایر قابل ملاحظه‌ای از آب شیرین هستند.
لندفرم دریاکنار
در نقشه لندفرم‌ها ساحلی استان گیلان، نوار ساحلی که شامل نیمرخ ساحل، اعم از بخش فرا ساحل، سکو و شیب ساحل است تحت عنوان دریاکنار تفکیک شده است. این لندفرم در این نقشه 77/16کیلومتر مربع مساحت دارد و 258/0 درصد آن را پوشش می‌دهد. نوسانات فصلی و دوره‌ای و طوفان‌های زمستانه در سواحل استان گیلان، موقعیت این لندفرم را دچار تغییر می‌کند. پهنه‌بندی‌های پیشین نشان داد که لندفرم دریاکنار در منطقه هشتیر تالش، بندر انزلی، آستانه لسکوکلایه و رودسر، به ترتیب 76/53 ، 20/11، 86/142، 58/298و ۱۸۹ هکتار براثر پیشروی دریا دچار فرسایش شده است.
نتیجه‌گیری 
نقشه لندفرم ساحلی نشان می‌دهد که واحد دشت، 38/48 درصد، واحد تپه ماهور 19/2 درصد و واحد کوهستان، 06/49 درصد ژئومورفولوژی منطقه ساحلی استان را شکل داده‌اند. نتایج نشان داد که حدود ۵۰ درصد منطقه ساحلی استان گیلان از واحد ژئومورفولوژیکی کوهستان تشکیل شده است. واحدهای سنگی آذرین، آذرآواری سنوزوئیک و واحدهای رسوبی مزوزوئیک، با حداکثر ارتفاع ۳۰۰۰ متر، لندفرم کوهستان را شکل داده‌اند. فعالیت‌های آتشفشانی و چین خوردگی البرز غربی مهم‌ترین عوامل ایجاد این لندفرم بوده‌اند. دشت ساحلی استان گیلان، در بخش‌های شمالی آن، بسیار کم عرض و کشیده بوده و از آستارا تا بندر انزلی ادامه دارد. از بندر انزلی تا رودسر، لندفرم‌های محیط رودخانه‌ای و دلتایی، دشت وسیعی را شکل داده‌اند. لندفرم‌های دریایی، به ویژه در سواحل غربی دلتای سفید رود تا منطقه دستک، بخش‌های دیگر واحد دشت را شکل داده‌اند. در ادامه فرایندهای موثر بر شکل‌گیری اشکال ژئومورفولوژیکی ساحلی گیلان همچون فرآیندهای رسوب گذاری و فرسایش و ارتباط دائمی آنها با آب ارائه شده است.