مانداب ها و ژئومورفولوژی ساحلی مازندران
ژئومورفولوژی مناطق ساحلی، از دیرباز مورد توجه محققین و پژوهشگران مناطق ساحلی بوده است و برخی از کارفرمایان و مدیران متولی مطالعات پروژه‌های عمرانی، کمتر به این مهم توجه داشته‌اند.
بر اساس نتایج موجود، 8/3344 کیلومتر مربع از اراضی ساحلی استان گیلان دائماً با آب در تماس بوده که به این اراضی اصطلاحاً ماندایی اطلاق می‌شود. کانال رودخانه، دشت سیلابی، جلگه ساحلی، خورها و تالاب‌ها، دریاکنار و تا اندازهای پیجانرودهای رها شده لندفرم‌های ژئومورفولوژیکی، ماندایی محسوب می‌شوند. این لندفرم‌ها بعضاً یا محاط در آب دریا هستند و یا در معرض آب دریا مغروق می‌گردند. همچنین، تراز آب زیرزمینی در آن‌ها بالاست و پس از هر سیلاب، مدتها دچار آب گرفتگی می‌شوند.
لندفرم‌های حاصل رسوب‌گذاری
رسوب‌گذاری یکی از فرایندهای مهم سازنده می‌باشد که به واسطه آن اشکال مختلف ژئومورفولوژیکی پدید می‌آیند. رسوب گذاری که فرایندی سازنده محسوب است چه در محیط خشکی و چه در محیط دریایی، با ذخیره رسوب و عوامل حاصل رسوب کنترل می‌گردد. در منطقه ساحلی استان گیلان لندفرم مخروط افکنه با مساحت ۱۴۶ کیلومتر مربع در نتیجه فرایند رسوب گذاری بوجود آمده‌اند. آورد رسوب رودخانه‌های سفیدرود، پسیخان، مرغک، ماسوله رودخان، شفارود، نادررود، پلرود، لنگرود شلمانرود و ده‌ها آبراهه فرعی مهم‌ترین نقش را در شکل‌گیری لندفرم دشت ساحلی استان گیلان داشته‌اند. لندفرم‌های جلگه ساحل و دشت سیلابی، مهم‌ترین لندفرم‌های واحد دشت به شمار رفته که حاصل رسوب گذاری فرایندهای خشکی و دریایی هستند. رسوبات تشکیل دهنده لندفرم یاد شده، دقیقاً از کوهپایه تا دریا، روند ریزدانه شدن را نشان می‌دهند و در آن‌ها، عوامل حمل رسوبات، به روش ثقلی و عمدتاً آبی نقش داشته است. به طور نسبی میتوان گفت که ۱۴۶ کیلومتر مربع از اراضی ساحلی استان گیلان با فرایندهای ثقلی و آبی، ۲کیلومتر مربع توسط فریندهای بادی، ۳۱۴۹کیلومتر مربع، با فرایندهای رودخانه‌ای و ۴۱کیلومتر مربع به وسیله فرآیندهای دریایی توزیع و نهشته شده اند.
لندفرم‌های حاصل از فرسایش
اگرچه فرسایش فرایند مخربی محسوب می‌شود، اما عملکرد آن منجر به پیدایش برخی لندفرم‌ها می‌شود. کاهش ذخیره رسوبی در مقابل انرژی محیط دریایی و تداوم عملکرد عوامل حمل و نقل رسوبات و در نهایت تأثیر عوامل اقلیمی، در میزان و عمق اثر فرایند فرسایش مؤثر خواهد بود. نقشه لندفرم ساحلی استان گیلان نشان می‌دهد که لندفرم‌های کانال رودخانه، پیچانرود رهاشده و تالاب‌های ساحلی، لندفرم‌هایی هستند که فرایند فرسایش نقش اساسی در شکل‌گیری آن‌ها داشته است. فرسایش خندقی تا آبراهه‌ای و حفر کانال در واحد دشت، در شکل‌گیری لندفرم کانال، پیچانرود رها شده، فرسایش نوار ساحلی و پیشروی دریا در خشکی، در شکل‌گیری تالاب‌های استان گیلان نقش داشته‌اند. لذا به طور نسبی میتوان گفت ۸۲ کیلومتر مربع از منطقه ساحلی استان گیلان، توسط فرآیندهای آبی و رودخانه‌ای محیط خشکی و حدود ۷۰ هکتار از لندفرم‌های ساحلی، به واسطه عملکرد مخرب امواج و فرسایش رودخانه‌ای شکل گرفته‌اند.
بی‌تردید نوسانات تراز دریا، مهم‌ترین مشخصه منطقه ساحلی دریای خزر و سواحل استان گیلان به شمار می‌رود. سابقه تاریخی و عهد حاضر آن نشان از وقوع ده‌ها نوسان دوره‌ای تراز دریای خزر دارد. نتایج پهنه‌بندی لندفرم‌های ساحلی استان گیلان در سال ۱۳۸۵، در واقع انعکاس وقوع آخرین دوره بالا آمدگی و فرونشست تراز دریای خزر است.
نتایج بدست آمده در تحقیقات اخیر نشان داد که در بین سالهای ۱۳۴۶ تا ۱۳۷۳ در مناطق 84، 45، 50، 1430، 678 هکتار از نوار ساحلی، بر اثر بالا آمدگی تراز دریا در مناطق آستانه اشرفیه، انزلی، هشتپر، لسکوکلایه و رودسر فرسایش یافته و هم اکنون مغروق هستند. از طرفی ۱۲۰۰ هکتار از اراضی ساحلی استان گیلان به زیر آب رفته و تبدیل به لندفرم‌های مانداب شده است. وجود سواحل پیش آمده و پست دلتایی در شرق استان گیلان، دامنه تأثیر بالاآمدگی تراز دریا را به شدت افزایش داده است؛ به همین ترتیب زمین‌های ماندایی و توسعه دشت‌های سیلابی در این مناطق بیشتر بوده و در نتیجه می‌تواند از استعداد این مناطق برای دستیابی به توسعه پایدار بکاهد.
ژئومورفولوژی ساحلی مازندران
منطقه ساحلی استان مازندران همچون استان گیلان، محل شکل‌گیری لندفرم‌های متعددی از واحدهای مختلف ژئومورفولوژیکی است. پهنه‌بندی انجام شده، نشان از وجود ۱۷ لندفرم ژئومورفولوژیکی در کرانه‌های ساحلی استان مازندران دارد. اهمیت مساحت و درصد فراوانی لندفرم‌ها در برنامه‌ریزی مدیریت یکپارچه مناطقه ساحلی، ترتیب تشریح لندفرم‌ها، با روند مشابهی مانند بخش گذشته ارائه شده است.
لندفرم ارتفاعات (کوهستان)
لندفرم کوهستان در منطقه ساحلی استان مازندران، در ارتفاعات کوه‌های منطقه جنوبی و جنوب غربی دیده می‌شود. این ارتفاعات، بیشتر در طبقات شیب بیش از ۲۰ درصد رخنمون یافته و بلندی آن‌ها از غرب به شرق کاهش یافته است؛ به طوری که بلندترین آن‌ها در کوه زینه در جنوب چالوس، ۲۹۴۶ متر به تاقدیس خزر در جنوب بهشهر به ۸۶۵ متر کاهش یافته است. البته حداکثر ارتفاع کوه‌های جنوب ساری، ۴۱۱ متر در تاقدیس کوثرکند می‌باشد. مشخصه ارتفاعات استان مازندران پوشش جنگلی آن‌ها بوده و دارای حداقل برونزد سنگی هستند؛ از طرفی شبکه آبراهه‌ها به دلیل بارش بسیار زیاد در طول سال، برروی این لندفرم نسبتاً متراکم‌اند و ده‌ها آبراهه اصلی و دائمی از آن زهکش می‌شود.