ژئومورفولوژی ساحلی
ژئومورفولوژی مناطق ساحلی، از دیرباز مورد توجه محققین و پژوهشگران مناطق ساحلی بوده است و برخی از کارفرمایان و مدیران متولی مطالعات پروژههای عمرانی، کمتر به این مهم توجه داشتهاند.
حرکات تودهای، در غالب مناطق به ویژه در دامنههای شمالی البرز به صورت زمین لغزش، سنگ لغزها و خزشها دامنههای پرشیب رخنمون دارند. این لندفرم نیز از مشخصههای واحد کوهستان و طبقات پرشیب بیش از ۲۰ درصد است؛ چنین رویدادی، در دامنههای سازند کمپلکس گرگان رخ دادهاند. این لندفرم در نقشه لندفرم ساحلی استان، 21/0کیلومتر مربع مساحت داشته و 009/0درصد آن را پوشش داده است.
مخروط افکنهها
با شکست نسبی شیب واحد کوهستان، تپه ماهورها در طبقات شیب کمتر از ۲۰ درصد در منطقه ساحلی استان گلستان، به شکل مخروط افکنه توسعه یافتهاند. این لندفرم، از نظر ساختار زمینشناسی عمدتاً منطبق بر واحدهای چینهشناسی سخت نشده است که در دامنههای ارتفاعات جنوب خلیج گرگان، رخنمون دارند شیستهای گرگان، که از جمله واحدهای سنگی فرسایش پذیر منطقه به شمار میروند، منشأ آبرفتهای درشت دانه مخروط افکنه هستند. آبراههها با طرح شاخه درختی بر روی این لندفرمها دیده میشوند. گستره سطحی این لندفرم، 3۷/6۷ کیلومتر مربع بوده که 02/3 درصد منطقه ساحلی استان را پوشش داده است.
لندفرم تلماسه
یکی از لندفرمهای واحد دشت در منطقه ساحلی استان گلستان، لندفرم تلماسه بوده و به طور محدود در جنوب مصب رودخانه قرهسو مشاهده میشود. در نقشه لندفرمهای ساحلی این استان، لندفرم تلماسه، 2/0کیلومتر مربع مساحت داشته و 008/۰ درصد آن را پوشش داده است.
لندفرم کانال و بستر رودخانه
یکی از لندفرمهای اصلی محیط رودخانه در دشتهای ساحلی استان گلستان، کانال و بستر رودخانه است. این لندفرم، در مجموع ۸ کیلومتر مربع و ۳۶/0درصد نقشه لندفرم ساحلی استان را پوشش داده است. این لندفرم، با گستره عرضی کم، به تعداد زیاد و در چندین نقطه دشت ساحلی را قطع کرده است. چنین شرایطی، عمدتاً با استقرار سامانه پربارش ۸۰۰ میلیمتری کنترل شده و باعث پدید آمدن دهها کانال رودخانه برای زهکش کردن آبهای سطحی شده است. کانال رودخانههای گرگانرود، اترک، قرهسو و دهها آبراهه فرعی به ویژه در سواحل جنوبی خلیج گرگان، مهمترین رختمونهای این لندفرم در دشتهای ساحلی استان گلستان به شمار میروند.
پیچانرود رها شده
حدود ۱/0کیلومتر مربع از نقشه لندفرم ساحلی استان گلستان به کانالهای پیچانرود یا حلقههای قطع شده در اطراف رودخانههای پیچانرود اختصاص دارد. بیشتر رودخانههای استان در دشت ساحلی، دارای لندفرم پیچانرود توسعه یافته هستند. در نقشه لندفرم ساحلی استان، این لندفرم فقط درپیرامون آبراهه منتهی به تالاب گمیشان نشان داده شده است.
لندفرم دشت سیلابی
لندفرم دشت سیلابی، وسیعترین لندفرم در دشتهای ساحلی استان گلستان به شمار میرود؛ به طوریکه ۱۰۳۹ کیلومتر مربع از این اراضی دارای این لندفرم هستند و 59/46 درصد نقشه لندفرم ساحلی استان را پوشش داده است. دشتهای مسطح پیرامون تمام رودخانههای استان به ویژه در منطقه ساحلی شرق دریای خزر، لندفرم سیلاب دشت را دارند.
لندفرم جلگه ساحلی
یکی دیگر از لندفرمهای واحد دشت، جلگه ساحلی بوده که در نقشه لندفرم ساحلی استان گلستان ۵۰۲ کیلومتر مربع مساحت داشته و 51/22درصد آن را پوشش داده است. این لندفرم، همچون نوار و محدوده پهنی، نوار سواحل استان را فراگرفته است؛ به طوری که از نوار مرزی کشور در شمال استان شروع و تا اراضی جنوبی خلیج گرگان امتداد یافته است؛ پیدایش این جلگهها نیز غالباً توسط آورد رسوبی رودخانهای و با تعامل با فرایندهای دریایی کنترل شده است.
لندفرم دشت دلتایی
دشت دلتایی، لندفرمای است که در آخرین مرحله فرآیند انتقال رسوب رودخانهای و در تماس مستقیم با دریا شکل گرفته است. تداوم انتقال رسوب از خشکی، توسعه لندفرم دشت دلتایی را تضمین میکند. این مهم، مستلزم به ارتباط با یک رودخانه دائمی است که در منطقه ساحلی استان گلستان، در محل مصبهای گرگانرود، قرهسو و آبراههای منتهی به خلیج گرگان دیده میشود. لندفرم دشت، لندفرم جلگه ساحلی در منطقه بندر گز دلتایی، ۳ کیلومتر مربع مساحت داشته و 13/0درصد نقشه لندفرمهای ساحلی استان گبستان را پوشش داده است.
لندفرم پهنه گلی
لندفرم پهنههای گلی از لندفرمهای ژئومورفولوژیکی خشکی به شمار میرود که غالباً در مجاورت لندفرمهای ساحلی بوده و درصد مصالح ریزدانه گلی، بیش از ۱۵درصد است. اراضی بسیار پست ساحلی جنوب خلیج گرگان، دارای این لندفرم هستند. پهنههای گلی در نقشه لندفرمهای ساحلی استان ۳ کیلومتر مربع مساحت داشته و 13/0درصد آن را پوشش داده است.