پهنه‌بندی نوار ساحلی دریای خزر براساس مواد متشکله
این زیررده، شامل سواحلی است با پوششی از گیاهان بوته‌ای شورپسند پوشیده شده است. نمونه چنین سواحلی، در استان مازندران، به شکل عرصه‌های دارای پوشش گیاهی انبوه و نیزارهای شورپسند، درحاشیه خلیج گرگان و اراضی باتلاقی آن دیده می‌شود که در مجموع حدود ۶۱۷۰ هکتار مساحت دارند.
سواحل گیاه پوش
این رده سواحل، شامل سواحل پوشیده از گیاهان علفی، درختچه‌ها، بیشه‌زارها و جنگل‌های انبوه است. اقلیم خزری نقش به‌سزایی در رشد و توسعه سواحل زیستی گیاه‌پوش در استان مازندران ایفا کرده است. وسیع‌ترین این سواحل در استان مازندران، در شبه جزیره میانکاله است که با توجه به تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری، یک منطقه حفاظت شده زیستی به شمار می‌رود. همچنین، این سواحل در مناطقی مانند رامسر، نشتارود، عباس‌آباد، سی‌سنگان، نور، محمودآباد و زرین‌آباد وجود دارند. در مجموع، این‌رده از سواحل، مساحتی بالغ بر ۲۳۶۱هکتار را شامل می‌شوند.
سواحل متشکل از مواد مستحکم و جامد
این سواحل از موادی ساخته شده‌اند که پیوستگی دائم با یکدیگر داشته و اجزای آن به یکدیگر متصل می‌باشند. این گروه در سواحل مازندران از لحاظ ساختاری و عامل ایجاد تنها در یک‌رده سواحل ساخت بشر قابل بررسی است.
سواحل مستحکم ساخت بشر
این رده در سواحل استان شامل زیر رده‌های سازه‌های بتنی و چوبی است. در چند نقطه از سواحل تاسیسات بندری و دیوارهای ساحلی بصورت سواحل بتنی می‌باشند که شامل تاسیسات بندری در امیرآباد، نوشهر و فریدون‌کنار، بابلسر بوده که جمعاً در حدود ۱۹۸هکتار مساحت دارند. همچنین سازه‌های چوبی نیز در چند نقطه از خلیج گرگان و شبه جزیره میانکاله بصورت صیدگاه‌های کوچک محلی احداث شده‌اند.
در سواحل استان مازندران، سه رده از سواحل غیرمستحکم و یک رده از سواحل مستحكم مشاهده می‌شود. سواحل غیرمستحکم غیرزیستی، بیشترین گسترش، معادل 49/84درصد را داشته و سواحل زیستی، با توجه به وجود عرصه‌های جنگلی و بوته‌زارها و شرایط مساعد آب و خاک از گسترش قابل توجهی، معادل 02/15درصد، دارند. سواحل ساخت بشر نیز، بخش کوچکی از سواحل استان، معادل ۴9/0درصد را تشکیل داده است.
مواد متشکله نوار ساحلی استان گلستان
این طبقه‌بندی در نوار ساحلی خلیج گرگان و شرق دریای خزر، با توجه به موقعیت محلی و ریخت‌شناسی، تا اعماق متفاوتی در خشکی، در نظر گرفته شده است؛ طوری که در طول نوار ساحلی همیاره یک قطاع تفکیک شده در قالب این طبقه بندی مشاهده شود. در تمام رده‌های طبقه‌بندی اعمال شده، گستره‌ها و نحوه تشکیل آن‌ها شرح داده می‌شود. نتایج حاصله نشان داد استان گلستان، مطابق با طبقه‌بندی مورد استفاده، هر دو گروه سواحل، متشکل از مواد مستحکم و غیر مستحکم وجود دارد. گروه سواحل مستحکم در این استان، شامل سواحل ساخت بشر بوده و همچنین سواحل غیرمستحکم که بخش اصلی سواحل استان را دربر می‌گیرد. شامل دو رده‌زیستی و غیرزیستی است.
سواحل غیرمستحکم غیرزیستی
ترکیب اصلی سواحل استان گلستان را رده سواحل غیرمستحکم غیرزیستی می‌سازد. سه زیررده سواحل گلی، ماسه‌ای و سیلتی/ رسی در استان گلستان، براساس فرایندهای رسوبی موثر در نواحی ساحلی مختلف، زیررده‌های اصلی تشکیل دهنده به شمار می‌روند. با توجه به اهمیت و گستردگی پهنه‌های این عرصه‌ها، هر یک از این زیر رده‌ها به طور جداگانه، و نیز با توجه به فرایندهای موثر در شکل‌گیری آن‌ها، بــرحسب موقعیت مکانی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
سواحل ماسه‌ای
رده سواحل ماسه‌ای، در قسمت‌های انتهایی شبه جزیر میانکاله، سواحل شمالی جزیره آشوراده، بخش جنوبی دلتای گرگان‌رود و سد ماسه‌ای تالاب گمیشان رخنمون دارد و جمعاً مساحتی در حدود ۲۵۰۰هکتار را شامل می‌شوند. ذرات ماسه متشکله این مناطق، عمدتاً منشأ دریایی داشته و باد و جریان‌های، دریایی در حمل و شکل دهی آن‌ها نقش اصلی را ایفا می‌کنند. تغییر جهت جریان‌های موازی ساحل خزری به سمت شمال، سبب انتقال رسوب و رسوب‌گذاری ذرات ماسه شده و امواج، این رسوبات را به صورت سد ماسه‌ای عرضی شکل داده است. این سواحل، از شمال دلتای گرگان‌رود تا مرز ایران-ترکمنستان ادامه دارند. همچنین سد ماسه‌ای، تالاب گمیشان را از هجوم امواج مصون داشته و در پشت آن، رده‌های دیگر سواحل زیستی و غیرزیستی شکل گرفته‌اند.
سواحل گلی
مواد متشکله این زیررده، از ذرات بسیار ریز گلی تشکیل شده و در سواحل استان گلستان با مساحتی بالغ بر ۱۰۰۷۶ هکتار، گسترش قابل ملاحظه‌ای دارد. اراضی سیل‌گیر در دشت ساحلی شرق دریای خزر و جنوب خلیج گرگان، زمینه‌ساز توسعه این رده از سواحل در منطقه ساحلی استان گلستان شده است. در این نواحی رسوبات ریزدانه در محیط آرام خلیج و اراضی سیلاب‌گیر حاشیه رودخانه‌های گرگان‌رود و قره‌سو ته نشین می‌شوند.
سواحل گیاه پوش
این رده سواحل، شامل سواحل پوشیده از گیاهان علفی، درختچه‌ها، بیشه‌زارها و جنگل‌های انبوه است. اقلیم خزری نقش به‌سزایی در رشد و توسعه سواحل زیستی گیاه‌پوش در استان مازندران ایفا کرده است. وسیع‌ترین این سواحل در استان مازندران، در شبه جزیره میانکاله است که با توجه به تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری، یک منطقه حفاظت شده زیستی به شمار می‌رود. همچنین، این سواحل در مناطقی مانند رامسر، نشتارود، عباس‌آباد، سی‌سنگان، نور، محمودآباد و زرین‌آباد وجود دارند. در مجموع، این‌رده از سواحل، مساحتی بالغ بر ۲۳۶۱هکتار را شامل می‌شوند.
سواحل متشکل از مواد مستحکم و جامد
این سواحل از موادی ساخته شده‌اند که پیوستگی دائم با یکدیگر داشته و اجزای آن به یکدیگر متصل می‌باشند. این گروه در سواحل مازندران از لحاظ ساختاری و عامل ایجاد تنها در یک‌رده سواحل ساخت بشر قابل بررسی است.
سواحل مستحکم ساخت بشر
این رده در سواحل استان شامل زیر رده‌های سازه‌های بتنی و چوبی است. در چند نقطه از سواحل تاسیسات بندری و دیوارهای ساحلی بصورت سواحل بتنی می‌باشند که شامل تاسیسات بندری در امیرآباد، نوشهر و فریدون‌کنار، بابلسر بوده که جمعاً در حدود ۱۹۸هکتار مساحت دارند. همچنین سازه‌های چوبی نیز در چند نقطه از خلیج گرگان و شبه جزیره میانکاله بصورت صیدگاه‌های کوچک محلی احداث شده‌اند.
در سواحل استان مازندران، سه رده از سواحل غیرمستحکم و یک رده از سواحل مستحكم مشاهده می‌شود. سواحل غیرمستحکم غیرزیستی، بیشترین گسترش، معادل 49/84درصد را داشته و سواحل زیستی، با توجه به وجود عرصه‌های جنگلی و بوته‌زارها و شرایط مساعد آب و خاک از گسترش قابل توجهی، معادل 02/15درصد، دارند. سواحل ساخت بشر نیز، بخش کوچکی از سواحل استان، معادل ۴9/0درصد را تشکیل داده است.
مواد متشکله نوار ساحلی استان گلستان
این طبقه‌بندی در نوار ساحلی خلیج گرگان و شرق دریای خزر، با توجه به موقعیت محلی و ریخت‌شناسی، تا اعماق متفاوتی در خشکی، در نظر گرفته شده است؛ طوری که در طول نوار ساحلی همیاره یک قطاع تفکیک شده در قالب این طبقه بندی مشاهده شود. در تمام رده‌های طبقه‌بندی اعمال شده، گستره‌ها و نحوه تشکیل آن‌ها شرح داده می‌شود. نتایج حاصله نشان داد استان گلستان، مطابق با طبقه‌بندی مورد استفاده، هر دو گروه سواحل، متشکل از مواد مستحکم و غیر مستحکم وجود دارد. گروه سواحل مستحکم در این استان، شامل سواحل ساخت بشر بوده و همچنین سواحل غیرمستحکم که بخش اصلی سواحل استان را دربر می‌گیرد. شامل دو رده‌زیستی و غیرزیستی است.
سواحل غیرمستحکم غیرزیستی
ترکیب اصلی سواحل استان گلستان را رده سواحل غیرمستحکم غیرزیستی می‌سازد. سه زیررده سواحل گلی، ماسه‌ای و سیلتی/ رسی در استان گلستان، براساس فرایندهای رسوبی موثر در نواحی ساحلی مختلف، زیررده‌های اصلی تشکیل دهنده به شمار می‌روند. با توجه به اهمیت و گستردگی پهنه‌های این عرصه‌ها، هر یک از این زیر رده‌ها به طور جداگانه، و نیز با توجه به فرایندهای موثر در شکل‌گیری آن‌ها، بــرحسب موقعیت مکانی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
سواحل ماسه‌ای
رده سواحل ماسه‌ای، در قسمت‌های انتهایی شبه جزیر میانکاله، سواحل شمالی جزیره آشوراده، بخش جنوبی دلتای گرگان‌رود و سد ماسه‌ای تالاب گمیشان رخنمون دارد و جمعاً مساحتی در حدود ۲۵۰۰هکتار را شامل می‌شوند. ذرات ماسه متشکله این مناطق، عمدتاً منشأ دریایی داشته و باد و جریان‌های، دریایی در حمل و شکل دهی آن‌ها نقش اصلی را ایفا می‌کنند. تغییر جهت جریان‌های موازی ساحل خزری به سمت شمال، سبب انتقال رسوب و رسوب‌گذاری ذرات ماسه شده و امواج، این رسوبات را به صورت سد ماسه‌ای عرضی شکل داده است. این سواحل، از شمال دلتای گرگان‌رود تا مرز ایران-ترکمنستان ادامه دارند. همچنین سد ماسه‌ای، تالاب گمیشان را از هجوم امواج مصون داشته و در پشت آن، رده‌های دیگر سواحل زیستی و غیرزیستی شکل گرفته‌اند.
سواحل گلی
مواد متشکله این زیررده، از ذرات بسیار ریز گلی تشکیل شده و در سواحل استان گلستان با مساحتی بالغ بر ۱۰۰۷۶ هکتار، گسترش قابل ملاحظه‌ای دارد. اراضی سیل‌گیر در دشت ساحلی شرق دریای خزر و جنوب خلیج گرگان، زمینه‌ساز توسعه این رده از سواحل در منطقه ساحلی استان گلستان شده است. در این نواحی رسوبات ریزدانه در محیط آرام خلیج و اراضی سیلاب‌گیر حاشیه رودخانه‌های گرگان‌رود و قره‌سو ته نشین می‌شوند.