پهنه‌بندی نوار ساحلی دریای خزر براساس مواد متشکله
در این فصل، پهنه‌بندی نوار ساحلی براساس مواد متشکله ارائه شده است. سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی مناسب و جامع مناطق ساحلی، براساس استفاده از زمین و کاربری‌های مختلف پیش‌بینی شده از آن می‌باشد.
بدین ترتیب ساحل جنوبی خلیج گرگان، عمدتاً گلی بوده و در شرق دریای خزر نیز، پشت نوار ساحلی ماسه‌ای و در میان تپه‌های ماسه‌ای پهنه‌ها و دشته‌ای گلی گسترده شده‌اند.
سواحل سیلتی/ رسی
در سواحل استان گلستان، از بندرگز تا مرز ترکمنستان سواحل سیلتی/ رسی مشاهده می‌شوند و در حدود ۱۲۹۰۵هکتار مساحت دارند. علاوه بر رسوبات ریزدانه یاد شده در سواحل این رده رسوبات تبخیری نیز به طرف شمال شرق دریای خزر رخنمون دارند. سیلاب‌های فصلی، تپه‌های لسی شمال شرق استان، از جمله کانون‌های تأمین رسوبات رده سواحل سیلتی/ رسی به شمار می‌روند. ارتفاع پست منطقه ساحلی مورد مطالعه، از عوامل دیگر کنترل کننده رشد و توسعه این زده سواحل می‌باشد.
سواحل غیرمستحکم ساخت بشر
سواحل غیرزیستی غیرمستحکم ساخت بشر، در نوار ساحلی استان گلستان، به موج‌شکن‌های بنادر بندرترکمن و بندرگز محدود می‌شود. این سواحل، از قطعات توده‌سنگی ترکیب یافته و جمعاً حدود یک هکتارمساحت دارند.
سواحل غیرمستحکم زیستی
سواحل مارش
این زیررده شامل سواحلی است که دارای پوششی از گیاهی بوته‌ای و شورپسند بوده و در استان گلستان، به لحاظ وجود خلیج گرگان و تالاب گمیشان، وسعت زیادی برخوردار بود داشته و حدود ۷۰۱۰هکتار مساحت دارند. نمونه این سواحل در حاشیه خلیج گرگان، دلتای گرگان‌رود و تالاب گمیشان دیده می‌شوند.
سواحل گیاه‌پوش
وسیع‌ترین عرصه‌های این سواحل در استان گلستان، در سد ماسه‌ای تالاب گمیشان و دلتای گرگان‌رود می‌باشد که جمعاً حدود ۲۱۹۵هکتار مساحت دارند. سواحل گیاه‌پوش در مناطق ساحلی بندر ترکمن تا مصب قره‌سو به صورت بوته زارها و نیزارها هم دیده می‌شوند. رطوبت نسبی منطقه ساحلی و ایام متعدد ابرناک از یک سو؛ بارش قابل ملاحظه سالانه ۸۰۰میلیمتر در سال از مهم‌ترین عوامل کنترل کننده گستره سطحی این رده سواحل محسوب می‌شود.
سواحل متشکل از مواد مستحکم و جامد
سواحل مستحکم ساخت بشر
این‌رده در سواحل استان گلستان، شامل زیررده‌های سازه‌های بتنی و چوبی است و در چند نقطه از سواحل تاسیسات بندری و دیوارهای ساحلی به شکل سواحل بتنی‌اند که شامل تأسیسات بندری در بندر ترکمن و بندر گز بوده و جمعاً حدود ۱۱ هکتار مساحت دارند. سازه‌های چوبی نیز در چند نقطه از خلیج گرگان و گمیشان بصورت صیدگاه‌های کوچک محلی احداث شده‌اند.در محدوده مورد مطالعه از سواحل استان گلستان، سه رده از سواحل غیرمستحکم و یک رده از سواحل مستحکم مشاهده می‌شود. سواحل غیرمستحکم غیرزیستی، بیش‌ترین گسترش معادل 4۳/7۳درصد را داشته و سواحل زیستی، با توجه به وجود رودخانه گرگان‌رود، خلیج گرگان و تالاب گمیشان، گسترش قابل توجهی معادل 54/26درصد دارند. سواحل ساخت بشر نیز بخش ناچیزی از سواحل استان، معادل 04/0درصد را تشکیل داده است.
بدین ترتیب ساحل جنوبی خلیج گرگان، عمدتاً گلی بوده و در شرق دریای خزر نیز، پشت نوار ساحلی ماسه‌ای و در میان تپه‌های ماسه‌ای پهنه‌ها و دشته‌ای گلی گسترده شده‌اند.
سواحل سیلتی/ رسی
در سواحل استان گلستان، از بندرگز تا مرز ترکمنستان سواحل سیلتی/ رسی مشاهده می‌شوند و در حدود ۱۲۹۰۵هکتار مساحت دارند. علاوه بر رسوبات ریزدانه یاد شده در سواحل این رده رسوبات تبخیری نیز به طرف شمال شرق دریای خزر رخنمون دارند. سیلاب‌های فصلی، تپه‌های لسی شمال شرق استان، از جمله کانون‌های تأمین رسوبات رده سواحل سیلتی/ رسی به شمار می‌روند. ارتفاع پست منطقه ساحلی مورد مطالعه، از عوامل دیگر کنترل کننده رشد و توسعه این زده سواحل می‌باشد.
سواحل غیرمستحکم ساخت بشر
سواحل غیرزیستی غیرمستحکم ساخت بشر، در نوار ساحلی استان گلستان، به موج‌شکن‌های بنادر بندرترکمن و بندرگز محدود می‌شود. این سواحل، از قطعات توده‌سنگی ترکیب یافته و جمعاً حدود یک هکتارمساحت دارند.
سواحل غیرمستحکم زیستی
سواحل مارش
این زیررده شامل سواحلی است که دارای پوششی از گیاهی بوته‌ای و شورپسند بوده و در استان گلستان، به لحاظ وجود خلیج گرگان و تالاب گمیشان، وسعت زیادی برخوردار بود داشته و حدود ۷۰۱۰هکتار مساحت دارند. نمونه این سواحل در حاشیه خلیج گرگان، دلتای گرگان‌رود و تالاب گمیشان دیده می‌شوند.
سواحل گیاه‌پوش
وسیع‌ترین عرصه‌های این سواحل در استان گلستان، در سد ماسه‌ای تالاب گمیشان و دلتای گرگان‌رود می‌باشد که جمعاً حدود ۲۱۹۵هکتار مساحت دارند. سواحل گیاه‌پوش در مناطق ساحلی بندر ترکمن تا مصب قره‌سو به صورت بوته زارها و نیزارها هم دیده می‌شوند. رطوبت نسبی منطقه ساحلی و ایام متعدد ابرناک از یک سو؛ بارش قابل ملاحظه سالانه ۸۰۰میلیمتر در سال از مهم‌ترین عوامل کنترل کننده گستره سطحی این رده سواحل محسوب می‌شود.
سواحل متشکل از مواد مستحکم و جامد
سواحل مستحکم ساخت بشر
این‌رده در سواحل استان گلستان، شامل زیررده‌های سازه‌های بتنی و چوبی است و در چند نقطه از سواحل تاسیسات بندری و دیوارهای ساحلی به شکل سواحل بتنی‌اند که شامل تأسیسات بندری در بندر ترکمن و بندر گز بوده و جمعاً حدود ۱۱ هکتار مساحت دارند. سازه‌های چوبی نیز در چند نقطه از خلیج گرگان و گمیشان بصورت صیدگاه‌های کوچک محلی احداث شده‌اند.در محدوده مورد مطالعه از سواحل استان گلستان، سه رده از سواحل غیرمستحکم و یک رده از سواحل مستحکم مشاهده می‌شود. سواحل غیرمستحکم غیرزیستی، بیش‌ترین گسترش معادل 4۳/7۳درصد را داشته و سواحل زیستی، با توجه به وجود رودخانه گرگان‌رود، خلیج گرگان و تالاب گمیشان، گسترش قابل توجهی معادل 54/26درصد دارند. سواحل ساخت بشر نیز بخش ناچیزی از سواحل استان، معادل 04/0درصد را تشکیل داده است.