جذابیت‌ها، قابلیت‌ها و محدودیت‌های ژئومورفولوژی
همان‌گونه که در فصول قبل ابعاد و دامنه گسترش لندفرم‌های ساحلی بحث شد، این اشکال سطحی فرصت‌ها و تهدیدهای قابل توجهی را برای کاربران مناطق ساحلی فراهم آورده که ساماندهی و تعیین اولویت‌ها؛ برعهده مدیران و تصمیم‌سازان است. پهنه‌بندی و نقشه‌های ارائه شده در این کتاب، فرصتی درخور توجه برای مدیران مهیا کرده تا دستیابی به طرح و الگوی بهینه مدیریت جامع مناطق ساحلی دریای خزر میسر شود. لذا در این فصل، با توجه به آنچه در فصول پیشین تشریح شد، قابلیت‌ها و محدودیت‌های ناشی از توسعه لندفرم‌های ساحلی، به ترتیب در استان‌های گیلان، مازندران و گلستان ارائه شده است. به علاوه بر این، جذابیت‌های لندفرم‌های ساحلی، به ویژه در کرانه‌های جنوبی دریای خزر از مهمترین فرصت‌ها و امکانات این مناطق به شمار رفته که برای بهره‌برداری از آن‌ها می‌توان جایگاه ویژه‌ای در طرح SMP و در سطح کلان ICZM در نظر داشت. این کتاب از گزارش‌های پایگاه داده‌های علوم زمین که به وسیله بوتراب و خدیوی برای زمین‌گردشگری سه استان گیلان، مازندران و گلستان انتشار یافته، بهره بسیار برده است.
جذابیت‌های ژئومورفولوژیکی یک استان گیلان
شکل جغرافیای گیلان به صورت پرچمی شکل، شامل البرز غربی و جلگه گیلان در جنوب، و گردنی استوار و افراشته شامل کوه‌های تالش و جلگه ساحلی در جهت شمال می‌باشد که ناهمواری‌های آن از دو قسمت کوه‌ها و جلگه تشکیل شده است.
کوه‌ها
1- رشته غربی: شامل کوه‌های تالش، ماسوله، کوه‌هزار دره‌رود آستارا تا تنگه منجیل با جهت شمالی- جنوبی، به صورت چندین رشته چین‌خوردگی موازی نا متقارن است که گیلان را از اردبیل و زنجان جدا می‌سازد و شهرستان‌های آستارا و تالش در دامنه‌های شرقی این کوه‌ها واقع شده‌اند. قله‌های مهم این رشته، قله «بقروداغ» ۳۳۰۰ متر و «ماسوله داغ» ۳۰۵۰ متر است؛ نوع فرسایش در نقاط مرتفع، یخچالی و در نقاط کم ارتفاع، آب‌های روان است.
2- رشته شرقی: این قسمت شامل ناهمواری‌های دیلمان، لاهیجان، عمارلو و خزران است و به صورت چندین رشته چین‌خوردگی موازی نامتقارن با جهت غربی- شرقی می‌باشد که از دره سفیدرود تا کوه‌های استان مازندران گسترده شده است. شیب تند دامنه‌ها به طرف دریای خزر و شیب کم آن، به طرف دره شاهرود است. از قله‌های مهم این ناحیه عبارت‌اند از؛ درفک کوه ۲۷۰۵ متر، ناتشکوه و خشت‌چال می‌باشند.
جلگه‌ها
1- جلگه شرقی: این جلگه به صورت نوار باریکی، بین سواحل دریای خزر و دامنه‌های شمالی البرز غربی، با وسعت اندکی واقع شده و مستقیماً تحت‌تاثیر آبرفت‌های تعداد زیادی از رودخانه‌های ساحلی با خصوصیات سیلابی قرار گرفته است.
۲- جلگه شمال غربی: این جلگه به شکل نوار باریکی بین سواحل دریای خزر و ارتفاعات تالش و در مخروط افکنه‌های رسوبی و مصب رودهایی چون گرگان‌رود، قلعه‌خان رود، پسیخان رود و صیقلان رود تشکیل شده است.
3- جلگه مرکزی: این جلگه وسیع، به شکل مثلثی در حد فاصل امام‌زاده هاشم، انزلی و چمخاله تشکیل شده است. علل وسعت زیاد این جلگه، یکی ناشی از عواملی چون وجود گسلی است که رشته کوه‌های غربی را از سلسله جبال البرز جدا نموده و سبب حرکات طبقات زمین به سمت شمال گردیده است؛ علت دیگر رسوباتی بوده که به وسیله سفیدرود در این ناحیه رسوب‌گذاری شده است؛ تبخیر شدید و عوامل دیگری که در گذشته باعث پایین رفتن سطح آب دریای خزر شده‌اند نیز، باعث وسعت زیاد جلگه مرکزی گردیده‌اند.
جذابیت‌های موجود در شهرستان‌های استان گیلان
شهرستان بندرانزلی
این شهرستان در طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۳۸ دقیقه، و عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۳۳ دقیقه و ارتفاع ۲4متر، پایین‌تر از سطح آب‌های آزاد قرار دارد. انزلی در ۴۰ کیلومتری شمال غربی شهر رشت و در مسیر راه اصلی رشت-رضوان شهر و ۱۳۶ کیلومتری جنوب شرقی آستارا واقع است. رود پسیخان و رود بهمبر از بندرانزلی می‌گذرد؛ آب و هوای این شهر معتدل و مرطوب بوده و بارش سالانه به طور متوسط، ۱۹۵۱ میلیمتر است. همسایه‌های بندرانزلی، از شمال دریای خزر، از شرق شهرستان رشت، از جنوب شهرستان صومعه‌سرا و از غرب شهرستان رضوان‌شهر هستند.
مکان‌های دیدنی و تاریخی بندرانزلی عبارت‌اند از:
تالاب انزلی در جنوب بندرانزلی؛
منطقه حفاظت شده سیاکشم بندرانزلی؛
منطقه حفاظت شده سرخانکل بندرانزلی.
شهرستان رشت
مرکز شهرستان رشت در طول جغرافیایی ۴۹درجه و ۲۵دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۷درجه و ۱۶دقیقه قرار دارد. همسایگان شهرستان رشت از شمال، دریای خزر، از شمال شرقی و شرق آستانه اشرفیه و املش، از جنوب شرقی سیاهکل، از جنوب رودبار، از جنوب غربی شفت، از غرب صومعه‌سرا و فومن و از شمال غربی بندر انزلی است.
مکان‌های دیدنی و تاریخی رشت عبارت‌اند از:
چشمه آب شور لاکان در جنوب رشت؛
چشمه چشماگل سه شنبه در بخش سنگسر، جنوب شرقی رشت.
جذابیت‌های ژئومورفولوژیکی یک استان گیلان
شکل جغرافیای گیلان به صورت پرچمی شکل، شامل البرز غربی و جلگه گیلان در جنوب، و گردنی استوار و افراشته شامل کوه‌های تالش و جلگه ساحلی در جهت شمال می‌باشد که ناهمواری‌های آن از دو قسمت کوه‌ها و جلگه تشکیل شده است.
کوه‌ها
1- رشته غربی: شامل کوه‌های تالش، ماسوله، کوه‌هزار دره‌رود آستارا تا تنگه منجیل با جهت شمالی- جنوبی، به صورت چندین رشته چین‌خوردگی موازی نا متقارن است که گیلان را از اردبیل و زنجان جدا می‌سازد و شهرستان‌های آستارا و تالش در دامنه‌های شرقی این کوه‌ها واقع شده‌اند. قله‌های مهم این رشته، قله «بقروداغ» ۳۳۰۰ متر و «ماسوله داغ» ۳۰۵۰ متر است؛ نوع فرسایش در نقاط مرتفع، یخچالی و در نقاط کم ارتفاع، آب‌های روان است.
2- رشته شرقی: این قسمت شامل ناهمواری‌های دیلمان، لاهیجان، عمارلو و خزران است و به صورت چندین رشته چین‌خوردگی موازی نامتقارن با جهت غربی- شرقی می‌باشد که از دره سفیدرود تا کوه‌های استان مازندران گسترده شده است. شیب تند دامنه‌ها به طرف دریای خزر و شیب کم آن، به طرف دره شاهرود است. از قله‌های مهم این ناحیه عبارت‌اند از؛ درفک کوه ۲۷۰۵ متر، ناتشکوه و خشت‌چال می‌باشند.
جلگه‌ها
1- جلگه شرقی: این جلگه به صورت نوار باریکی، بین سواحل دریای خزر و دامنه‌های شمالی البرز غربی، با وسعت اندکی واقع شده و مستقیماً تحت‌تاثیر آبرفت‌های تعداد زیادی از رودخانه‌های ساحلی با خصوصیات سیلابی قرار گرفته است.
۲- جلگه شمال غربی: این جلگه به شکل نوار باریکی بین سواحل دریای خزر و ارتفاعات تالش و در مخروط افکنه‌های رسوبی و مصب رودهایی چون گرگان‌رود، قلعه‌خان رود، پسیخان رود و صیقلان رود تشکیل شده است.
3- جلگه مرکزی: این جلگه وسیع، به شکل مثلثی در حد فاصل امام‌زاده هاشم، انزلی و چمخاله تشکیل شده است. علل وسعت زیاد این جلگه، یکی ناشی از عواملی چون وجود گسلی است که رشته کوه‌های غربی را از سلسله جبال البرز جدا نموده و سبب حرکات طبقات زمین به سمت شمال گردیده است؛ علت دیگر رسوباتی بوده که به وسیله سفیدرود در این ناحیه رسوب‌گذاری شده است؛ تبخیر شدید و عوامل دیگری که در گذشته باعث پایین رفتن سطح آب دریای خزر شده‌اند نیز، باعث وسعت زیاد جلگه مرکزی گردیده‌اند.
جذابیت‌های موجود در شهرستان‌های استان گیلان
شهرستان بندرانزلی
این شهرستان در طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۳۸ دقیقه، و عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۳۳ دقیقه و ارتفاع ۲4متر، پایین‌تر از سطح آب‌های آزاد قرار دارد. انزلی در ۴۰ کیلومتری شمال غربی شهر رشت و در مسیر راه اصلی رشت-رضوان شهر و ۱۳۶ کیلومتری جنوب شرقی آستارا واقع است. رود پسیخان و رود بهمبر از بندرانزلی می‌گذرد؛ آب و هوای این شهر معتدل و مرطوب بوده و بارش سالانه به طور متوسط، ۱۹۵۱ میلیمتر است. همسایه‌های بندرانزلی، از شمال دریای خزر، از شرق شهرستان رشت، از جنوب شهرستان صومعه‌سرا و از غرب شهرستان رضوان‌شهر هستند.
مکان‌های دیدنی و تاریخی بندرانزلی عبارت‌اند از:
تالاب انزلی در جنوب بندرانزلی؛
منطقه حفاظت شده سیاکشم بندرانزلی؛
منطقه حفاظت شده سرخانکل بندرانزلی.
شهرستان رشت
مرکز شهرستان رشت در طول جغرافیایی ۴۹درجه و ۲۵دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۷درجه و ۱۶دقیقه قرار دارد. همسایگان شهرستان رشت از شمال، دریای خزر، از شمال شرقی و شرق آستانه اشرفیه و املش، از جنوب شرقی سیاهکل، از جنوب رودبار، از جنوب غربی شفت، از غرب صومعه‌سرا و فومن و از شمال غربی بندر انزلی است.
مکان‌های دیدنی و تاریخی رشت عبارت‌اند از:
چشمه آب شور لاکان در جنوب رشت؛
چشمه چشماگل سه شنبه در بخش سنگسر، جنوب شرقی رشت.