بررسی منزلت دريانوردي در ايران؛ اقتصادسرآمد تحلیل می کند
دريانوردي، پديده ناشناخته مردمی
گروه بنادر و دریانوردی – امید اسماعیلی - روز جهانی دريانوردي است و به طور سنتي و مناسبتي، فكر ما روي محور دريانوردي مي‌چرخد. ابعاد مختلف اين پديده را مورد كنكاش قرار مي‌دهيم و در اين ميان، يك نكته خاص توجه ما را به خود جلب مي‌كند. چيزي كه هنوز توجه مسئولان دريايي كشور را جلب نكرده است و انگار قرار نيست كه متوجه موضوع شوند و آن چيزي نيست جز: پايگاه و منزلت دريانوردي در ايران.
روزجهانی دريانوردي را تبريك مي‌گوييم. اين رسم است كه با تبريك آغاز كنيم؛ اما تبريك به چه كساني؟ يك‌طرف تبريك ما به سمت دريانوردان است كه امري طبيعي است؛ اما اين تبريك از اين دايره خارج نمي‌شود، و اين امري است غيرطبيعي. زيرا اگر باور داشته باشيم كه ايران كشوري دريايي است، بايد به گروه بزرگي از مردم ايران كه حس و حال دريايي دارند و باور دارند كه كشورشان داراي دريا در شمال و جنوب است، را در بر بگيرد. اما آيا واقعا چنين است؟
مردم ايران باور ندارند
اگر از ميان مردم، نمونه آماري بگيريد و بپرسيد كه 24سپتامبر چه روزي است؟ چند نفر پاسخ خواهند داد: روزجهانی دريانوردي.
اين سوال را آسان‌تر مي‌كنيم و از همين جامعه آماري مي‌پرسيم: چند كشور دريايي نام ببريد. به نظر شما چند نفر ايران را به عنوان يك كشور دريايي نام خواهند برد؟
جامعه آماري كه ما به صورت اتفاقي از ميان يك دبيرستان پسرانه برگزيديم، هيچ‌يك، به طور مطلق هيچ‌يك نمي دانستند كه روز دريانوردي کی است و هيچ‌كدام به طور مطلق، اسمي از ايران به عنوان يك كشور دريايي به زبان نياورد. همه فكرهاي‌شان به راه‌هاي دور مي‌رفت و تا ژاپن مي‌رسيد؛ اما همين ايراني كه در آن زندگي مي‌كنند را نديدند. آيا اين يك هشدار نيست؟
دريانوردي پديده ناشناخته
از جامعه آماري مورد نظر در باره «رشته و شغل دريانوردي» پرسيديم. جواب‌ها واقعا نااميدكننده بود. تصورات نوجوانان ما از دريانوردي در حد فيلم‌هاي سينمايي بود. گاهي كارتون ها را مثال مي زدند! گاهي به ياد تايتانيك مي افتادند و گاهي دزدان دريايي و گاهي هم جنگ‌هاي دريايي. هيچ يك، تصور مشخص و قابل قبولي از دريانوردي نداشتند. هيچ يك ملواني، مهندسي كشتي و ديگر تخصص‌هاي كشتي‌راني را نمي شناختند. شناخت آن‌ها اما در باره كاپيتان بر آمده از همان فيلم‌ها خوب بود! سوال پيش مي‌آيد كه اين جامعه آماري فردا چگونه براي كنكور تعيين رشته خواهد كرد؟ با چه شناختي به سوي دريا و دريانوردي روي خواهند آورد؟ آيا اين نكات هشدار دهنده نيست؟
منزلت اجتماعي دريانوردي
دريانوردي مانند هر پديده شناخته شده ديگر، در يك جامعه نيازمند محبوبيت است. شناخته شدن و به حساب آمدن، لازمه منزلت اجتماعي يك پديده است. دريانوردي در كجاي اين منزلت اجتماعي قرار دارد؟ در ايران، رسم ازدواج‌ها اين است كه بپرسند، شغل شما چيست؟ اگر بشنوند دريانورد هستم و شغلم دريانوردي است، مخاطب چه حس و دركي از اين پديده دارد؟ كم نيستند نه گفتن‌هايي كه به دليل عدم شناخت از دريا و دريانوردي وجود دارد. همين نكته يكي از دافعه‌هاي جوانان براي ورود به حوزه دريانوردي نيست؟
آن چه دريانوردي ايران كم دارد، «فرهنگ‌سازي» است كه براي باور به دريايي بودن، حس و عرق و علاقه به دريا و فعاليت‌هاي دريا و براي گرايش روحيه و ذائقه به سمت دريا لازم و ضروري است؛ چيزي كه در ذهن و رفتار مديران عالي دريايي كشور گم شده است و به هر كس از مسئولان دريايي كشور رو مي‌كنيم، مي‌شنويم كه «فرهنگ‌سازي كار ما نيست!» و معلوم هم نمي‌شود بالاخره كار كيست و اين بار را كي بايد بردارد؟
روز جهانی دريانوردي مبارك
روز جهانی دريانوردي مبارك است؛ اما مي‌تواند مبارك‌تر باشد و آن زماني است كه در گستره ملي مطرح شود و مثل هر سال، در ميان چند دستگاه اجرايي و جمعي فعال دريايي گم نشود.
آن چه ما در اين نوشتار به آن نگاه داريم، بعد اجتماعي دريا، دريانورد و دريانوردي است؛ بعدي كه چندان مورد توجه مسئولان عالي قرار ندارد. حتا از چشم و نگاه شوراي عالي صنايع دريايي ايران گم شده است. رييس جمهور در يكي از جلسات شوراي عالي به اهميت فرهنگ و فرهنگ‌سازي دريايي اشاره كرد؛ اما كسي نشنيد و كسي برايش نه مصوبه داشت و نه برنامه‌اي. اين نشان مي‌دهد كه مسئولان دريايي كشور بيشتر بعد فيزيكي دريا را درك مي‌كنند و از بعد بنيادين و غيرفيزيكي آن، يعني فرهنگ و اجتماع بي‌خبرند و اين جاي خوشحالي نيست.
بايد باور كرد كه فرهنگ‌سازي مهم و اساس و بنياد است. هيچ توسعه‌اي بدون فرهنگ سازي رخ نداده و نخواهد داد. نمي‌توان خانه را از سقف آغاز كرد. بايد بنيادها و پايه‌ها را ايجاد كرد تا بستر يك رشد و توسعه گسترده، متوازن و پايدار خلق شود. در اين رابطه، افكار عمومي به عنوان نبض اصلي و تپنده جامعه، حرف اول را مي‌زند. بسنده كردن به چند استان ساحلي، ظرفيت ملي ما را هويدا نمي‌كند. زماني روز دريانوردي به جشن ملي تبديل شود، آن زمان، بنياد توسعه واقعي دريايي ايران دريايي ايجاد مي شود و سرمايه‌ها به سمت دريا روانه خواهد شد. با يك قشر محدود و ظرفيت محدود نمي توان براي درياي نامحدود كاري كرد. ذره ذره بافتن و خوش‌حال بودن به رشد فلان درصدي آن هم نسبت به دولت گذشته يا سال گذشته، يك شوخي بيش نيست. زماني دريانوردي در ايران معنا پيدا خواهد كرد كه روح و روان همه مردم به سمت دريا گراييده باشد. بايد تلاش كنيم براي چنين روح و رواني. بايد براي چنين روزي كه همه به هم تبريك بگويند كار كرد. اين مستلزم يك عزم ملي است كه شوراي عالي صنايع دريايي با شرايطي كه اكنون دارد، مي‌تواند پرچم‌دار آن باشد و سازمان‌ها و نهادها و ارگان ها و حتا بخش خصوصي را به پهنه فرهنگ‌سازي براي دريا بياورد تا روز دريانورد و سپس روز دريانوردي و حتا احياي فرهنگ نوروز دريايي ايران، جزوي از داشته‌هاي فرهنگي تمام مردم ايران باشد. به اميد آن روز.
روزجهانی دريانوردي را تبريك مي‌گوييم. اين رسم است كه با تبريك آغاز كنيم؛ اما تبريك به چه كساني؟ يك‌طرف تبريك ما به سمت دريانوردان است كه امري طبيعي است؛ اما اين تبريك از اين دايره خارج نمي‌شود، و اين امري است غيرطبيعي. زيرا اگر باور داشته باشيم كه ايران كشوري دريايي است، بايد به گروه بزرگي از مردم ايران كه حس و حال دريايي دارند و باور دارند كه كشورشان داراي دريا در شمال و جنوب است، را در بر بگيرد. اما آيا واقعا چنين است؟
مردم ايران باور ندارند
اگر از ميان مردم، نمونه آماري بگيريد و بپرسيد كه 24سپتامبر چه روزي است؟ چند نفر پاسخ خواهند داد: روزجهانی دريانوردي.
اين سوال را آسان‌تر مي‌كنيم و از همين جامعه آماري مي‌پرسيم: چند كشور دريايي نام ببريد. به نظر شما چند نفر ايران را به عنوان يك كشور دريايي نام خواهند برد؟
جامعه آماري كه ما به صورت اتفاقي از ميان يك دبيرستان پسرانه برگزيديم، هيچ‌يك، به طور مطلق هيچ‌يك نمي دانستند كه روز دريانوردي کی است و هيچ‌كدام به طور مطلق، اسمي از ايران به عنوان يك كشور دريايي به زبان نياورد. همه فكرهاي‌شان به راه‌هاي دور مي‌رفت و تا ژاپن مي‌رسيد؛ اما همين ايراني كه در آن زندگي مي‌كنند را نديدند. آيا اين يك هشدار نيست؟
دريانوردي پديده ناشناخته
از جامعه آماري مورد نظر در باره «رشته و شغل دريانوردي» پرسيديم. جواب‌ها واقعا نااميدكننده بود. تصورات نوجوانان ما از دريانوردي در حد فيلم‌هاي سينمايي بود. گاهي كارتون ها را مثال مي زدند! گاهي به ياد تايتانيك مي افتادند و گاهي دزدان دريايي و گاهي هم جنگ‌هاي دريايي. هيچ يك، تصور مشخص و قابل قبولي از دريانوردي نداشتند. هيچ يك ملواني، مهندسي كشتي و ديگر تخصص‌هاي كشتي‌راني را نمي شناختند. شناخت آن‌ها اما در باره كاپيتان بر آمده از همان فيلم‌ها خوب بود! سوال پيش مي‌آيد كه اين جامعه آماري فردا چگونه براي كنكور تعيين رشته خواهد كرد؟ با چه شناختي به سوي دريا و دريانوردي روي خواهند آورد؟ آيا اين نكات هشدار دهنده نيست؟
منزلت اجتماعي دريانوردي
دريانوردي مانند هر پديده شناخته شده ديگر، در يك جامعه نيازمند محبوبيت است. شناخته شدن و به حساب آمدن، لازمه منزلت اجتماعي يك پديده است. دريانوردي در كجاي اين منزلت اجتماعي قرار دارد؟ در ايران، رسم ازدواج‌ها اين است كه بپرسند، شغل شما چيست؟ اگر بشنوند دريانورد هستم و شغلم دريانوردي است، مخاطب چه حس و دركي از اين پديده دارد؟ كم نيستند نه گفتن‌هايي كه به دليل عدم شناخت از دريا و دريانوردي وجود دارد. همين نكته يكي از دافعه‌هاي جوانان براي ورود به حوزه دريانوردي نيست؟
آن چه دريانوردي ايران كم دارد، «فرهنگ‌سازي» است كه براي باور به دريايي بودن، حس و عرق و علاقه به دريا و فعاليت‌هاي دريا و براي گرايش روحيه و ذائقه به سمت دريا لازم و ضروري است؛ چيزي كه در ذهن و رفتار مديران عالي دريايي كشور گم شده است و به هر كس از مسئولان دريايي كشور رو مي‌كنيم، مي‌شنويم كه «فرهنگ‌سازي كار ما نيست!» و معلوم هم نمي‌شود بالاخره كار كيست و اين بار را كي بايد بردارد؟
روز جهانی دريانوردي مبارك
روز جهانی دريانوردي مبارك است؛ اما مي‌تواند مبارك‌تر باشد و آن زماني است كه در گستره ملي مطرح شود و مثل هر سال، در ميان چند دستگاه اجرايي و جمعي فعال دريايي گم نشود.
آن چه ما در اين نوشتار به آن نگاه داريم، بعد اجتماعي دريا، دريانورد و دريانوردي است؛ بعدي كه چندان مورد توجه مسئولان عالي قرار ندارد. حتا از چشم و نگاه شوراي عالي صنايع دريايي ايران گم شده است. رييس جمهور در يكي از جلسات شوراي عالي به اهميت فرهنگ و فرهنگ‌سازي دريايي اشاره كرد؛ اما كسي نشنيد و كسي برايش نه مصوبه داشت و نه برنامه‌اي. اين نشان مي‌دهد كه مسئولان دريايي كشور بيشتر بعد فيزيكي دريا را درك مي‌كنند و از بعد بنيادين و غيرفيزيكي آن، يعني فرهنگ و اجتماع بي‌خبرند و اين جاي خوشحالي نيست.
بايد باور كرد كه فرهنگ‌سازي مهم و اساس و بنياد است. هيچ توسعه‌اي بدون فرهنگ سازي رخ نداده و نخواهد داد. نمي‌توان خانه را از سقف آغاز كرد. بايد بنيادها و پايه‌ها را ايجاد كرد تا بستر يك رشد و توسعه گسترده، متوازن و پايدار خلق شود. در اين رابطه، افكار عمومي به عنوان نبض اصلي و تپنده جامعه، حرف اول را مي‌زند. بسنده كردن به چند استان ساحلي، ظرفيت ملي ما را هويدا نمي‌كند. زماني روز دريانوردي به جشن ملي تبديل شود، آن زمان، بنياد توسعه واقعي دريايي ايران دريايي ايجاد مي شود و سرمايه‌ها به سمت دريا روانه خواهد شد. با يك قشر محدود و ظرفيت محدود نمي توان براي درياي نامحدود كاري كرد. ذره ذره بافتن و خوش‌حال بودن به رشد فلان درصدي آن هم نسبت به دولت گذشته يا سال گذشته، يك شوخي بيش نيست. زماني دريانوردي در ايران معنا پيدا خواهد كرد كه روح و روان همه مردم به سمت دريا گراييده باشد. بايد تلاش كنيم براي چنين روح و رواني. بايد براي چنين روزي كه همه به هم تبريك بگويند كار كرد. اين مستلزم يك عزم ملي است كه شوراي عالي صنايع دريايي با شرايطي كه اكنون دارد، مي‌تواند پرچم‌دار آن باشد و سازمان‌ها و نهادها و ارگان ها و حتا بخش خصوصي را به پهنه فرهنگ‌سازي براي دريا بياورد تا روز دريانورد و سپس روز دريانوردي و حتا احياي فرهنگ نوروز دريايي ايران، جزوي از داشته‌هاي فرهنگي تمام مردم ايران باشد. به اميد آن روز.