ابعاد گوناگون اهمیت خلیج فارس
همایون الهی - ماهان استدلال می‌کرد که قدرت بژی اروپا با وجود همسایگان قوی نمی‌توانست تفوق قدرت دریایی انگلستان و آمریکا را به علت نیاز به حمایت وسیع از نیروهای زمینی به خطر اندازد. او چنین نتیجه می‌گرفت که تفوق نیروی دریایی انگلستان نمی‌تواند دائمی باشد و اینکه آمریکا تفوق خود را در منطقه کارالئیب و پاسیفیک می تواند به وجود آورد.
کتاب ماهان در آمریکا و آلمان به طور وسیع مورد توجه قرار گرفت. به خصوص به این نکته توجه زیاد شد که دولت‌های دارای منافع جهانی باید توان به کارگیری قدرت خود را به طور مؤثر در فواصل دور از سرزمین اصلی داشته باشند.
اکنون با توجه به مطالب بیان شده ملاحظه می‌شود که علت توجه زیاد به منطقه خلیج فارس در طی قرون گذشته، اهمیت ژئوپلیتیک این منطقه است که این اهمیت را در زمان حاضر از چند جهت می‌توان مشاهده کرد که مهمترین آن عبارتست از:
موقعیت جغرافیایی خلیج فارس: در دوران گذشته به عنوان راه نزدیک‌تر غرب به هندوستان دارای اهمیت خاص بوده است. ولی امروزه، در رابطه با کشورهای حاشیه خلیج فارس این موقعیت ارزش غیرقابل انکار دارد. از یک طرف کشور ایران به صورت پل ارتباطی بین شرق و غرب و همینطور به صورت حدفاصل بین روسیه تزاری و سپس اتحاد جماهیر شوروی (سابق) و اکنون روسیه و خلیج فارس و دریای عمان و در نتیجه اقیانوس هند قرار دارد، از طرف دیگر شبه جزیره عربستان از نظر جغرافیایی دو آبراه مهم خلیج فارس - دریای عمان و بحر احمر را در سواحل خود دارد و از طریق دریای عرب به اقیانوس هند متصل است. از سه تنگه استراتژیک اقیانوس هند یعنی تنگه مالاکا، باب المندب و هرمز در تنگه اخیرالذکر متصل به شبه جزیره عربستان می‌باشد. همینطور کانال سوئز نیز در رابطه با بحراحمر و تنگه باب المندب دارای اهمیت می‌شود. بعبارت دیگر اعتبار اظهار نظر آلبوکرک مهاجم پرتغالی به منطقه اقیانوس هند و خلیج فارس در 886(1507) مبنی بر اینکه هر دولتی بر سه تنگه هرمز، باب المندب و مالاکا تسلطه داشته باشد بر جهان مسلط خواهد بود، تا به امروز همچنان باقی است.
بازار منطقه خلیج فارس: اهمیت دیگر آنست که از گذشته دور وجود داشته و تا به امروز همچنان ارزش خود را محفوظ داشته است. به طوری که بازار فروش کالاهای مصرفی و سرمایه‌ای، بازار فروش خدمات چه به صورت مشاور و متخصص و غیره و چه به صورت ارائه خدمت کارگران ماهر، نیمه ماهر و غیر ماهر و یا بازار سرمایه (ورود و خروج سرمایه به شکل‌های مختلف) نقش بسیار حساسی در متعادل کردن تراز پرداخت‌های خارجی کشورهای مختلف جهان و به خصوص کشورهای صنعتی غرب و ژاپن دارد. البته این بازار مهم منطقه رابطه با نفت حیات می‌یابد.
اهمیت منابع طبیعی منطقه خلیج فارس: اهمیت این منطقه را می‌توان در سه بخش مورد توجه قرار داد:
الف- نفت
ب – گاز
ج - سایر منابع طبیعی
اهمیت نفت خلیج فارس
مهمترین ارزش و اهمیت این منطقه، وجود منابع سرشار نفت در خلیج فارس و کشورهای حوزه آن می‌باشد. با گذشت زمان که تنها از اهمیت نفت منطقه برای جهان و به خصوص برای غرب از زمان کشف و استخراج اولین چاه‌های نفت در ایران در پنجم خرداد ۱۲۸۷ (۱۹۰۸) تا به امروز و با وجود تحولات عظیم چه در شیوه تولید، مصرف، حمل و نقل و چه در اکتشاف نفت در حوزه‌های جغرافیایی مختلف جهان و یا وجود تحولات اساسی در شیوه‌های تهیه انرژی از نفت و یا از سایر منابع نظیر انرژی هسته‌ای، خورشید، آب، باد و غیره کاسته نشده است، بلکه هر روز نیز به اهمیت و ارزش آن افزوده می‌شود.
با توجه به اهمیت نفت در تهیه انرژی و به عنوان نیرو محرکه هم به صنایع و وسایل حمل و نقل و همینطور به عنوان ماده اولیه تولیدی بسیاری از کالاهای بنیادی و اساسی در جهان که ابعاد گسترده آن از تولید لاستیک گرفته تا تهیه انواع داروهای شیمیایی، پوشاک، کالاهای صنعتی و حتی مواد غذایی و غیره را در بر می‌گیرد، نفت در طی قرن بیستم در حقیقت عامل بسیار مهمی در تحولات نظامی، سیاسی و اقتصادی جهان بوده و برای سال‌هایی قابل پیش بینی نیز چنین خواهد بود. در این میان منطقه خلیج فارس به علت تسلط بر ذخایر عظیم و قدرت تولید و توان صادراتی قابل توجه، در حقیقت مرکز این تحولات و وقایع مهم بوده و هست.