جزایر مهم خلیج فارس
همایون الهی - مجموع جزایر شناخته شده در خلیج فارس حدود ۱۳۰ جزیره با مساحت‌های متفاوت می‌باشد.
۱- جزایر ایرانی خلیج فارس
جزایر ایرانی که در بخش شمالی خلیج فارس قرار دارند اکثراً مسکونی می‌باشند. از مجموعه جزایر ایرانی خلیج فارس ۷ جزیره به عنوان کلید تنگه هرمز هستند که در نتیجه اهمیتی استراتژیک دارند. این جزایر عبارتند از: هرمز، قشم، لارک، هنگام، تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی.
الف - جزيره هرمز
این جزیره به عنوان کلید خلیج فارس است و به علت همین اهمیت استراتژیکی آن است که تنگه هرمز را به نام آن نموده‌اند. موقعیت استراتژیکی و اقتصادی این جزیره طی قرون گذشته مورد توجه دولت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بوده است. در دوران ایران باستان، هخامنشیان در این جزیره پایگاه نظامی داشته‌اند. این جزیره مرکز تجاری، هند، چین و سایر کالاهای شرقی بوده است و راه ادویه از این جزیره می‌گذشت.
گفته می‌شود به علت موقعیت کلیدی این جزیره، مصون بودن از بادهای سخت شمالی و همینطور عمق نسبتاً زیاد آب در نزدیکی بندر (عمق آب در یک کیلومتری جزیره به ۱۴ متر می‌رسد) مکان مناسبی برای لنگرگاه کشتی‌ها بوده است. مورخین می‌نویسند «گاهی متجاوز از سیصد کشتی از ممالک مختلف در لنگرگاه آن جمعند و همیشه چهارصد تاجر در آن شهر اقامت دارند. تجارت هرمز بیشتر مروارید و ابریشم و احجار کریمه و ادویه است».
اهمیت هرمز در طی قرون نه تنها کاهش نیافت بلکه هر روز و تا امروز به آن افزوده گشت. چنانچه پرتغالی‌ها برای تصرف هندوستان ابتدا این جزیره را که آن زمان کلید تجارت دنیا محسوب می‌شد، متصرف شدند و با ایجاد تأسیسات نظامی، در واقع سلطه بر خلیج فارس و اطراف آن‌را مطمئن کردند. جزیره هرمز بعد از آن و به خصوص با کشف نفت در قرن بیستم اهمیت بیشتری یافت زیرا این جزیره در ورودی تنگه هرمز قرار دارد.
فاصله جزیره هرمز با بندر عباس ۲۲ کیلومتر، جزیره قشم ۲۰ کیلومتر، لارک ۲۴ کیلومتر، هنگام ۷۴ کیلومتر است. جزیره هرمز تقریباً بیضی شکل است که عرض آن ۵/۵ و طول آن 5/7 کیلومتر می‌باشد. مساحت جزیره حدود ۴۱ کیلومتر مربع است. جزیره در قدیم هرموز یا ارموس (ارموص) نامیده می‌شد. گفته می‌شود جمعیت این جزیره در زمان حمله پرتغالی‌ها حدود ۱۰ تا ۲۰ هزار نفر بوده است ولی این جمعیت در ۱۳۶۰ حدود ۳۰۰۰ نفر گزارش شده است. سرشماری سال ۱۳۶۵ تعداد جمعیت جزیره را ۳۸۴۱ نفر اعلام نموده است.
از مهمترین معادن این جزیره می‌توان از وجود احتمالی نفت، الماس، خاک سرخ (اکسید دوفر) که نوعی اکسید آهن طبیعی است و در صنایع رنگ‌سازی، دارویی و غیره به کار می‌رود، نام برد. با توجه به اینکه ناوهای بزرگ امکان نزدیک شدن تا یک کیلومتری ساحل جنوبی جزیره را دارند، جزیره از اهمیت نظامی زیادی برای ایران برخوردار است.
ب - جزیره قشم
جزیره قشم بزرگترین جزیره تنگه هرمز و خلیج فارس و از پرجمعیت‌ترین جزایر ایران است. زمانی این جزیره از رونق و شکوفایی برخوردار بوده است. شهر قشم در شرقی‌ترین نقطه جزیره واقع است. بندر لافت در وسط جزیره و بندر باسعید و در منتهی‌الیه غرب جزیره قرار دارد. این جزیره دارای ۸۵ روستا است.
طول جزیره قشم حدود ۱۱۵ کیلومتر است در حالی که عرض جزیره متفاوت است تا جایی که عرض جزیره در شهر قشم حدود ۵ کیلومتر و در قسمت باسعید و حدود ۱۱کیلومتر و در بندر لافت حدود ۳۱کیلومتر است. کل مساحت جزیره حدود ۱۰۹۳ کیلومتر مربع و طول سواحل جزیره قشم برابر ۲۷۵ کیلومتر می‌باشد. فاصله جزیره قشم از بندر عباس ۳۷کیلومتر، لارک ۱۶ کیلومتر، هرمز ۲۰ کیلومتر، ابوموسی ۱۶۳ کیلومتر، تنب ۱۱۴ کیلومتر است. فاصله قشم تا جزیره هنگام حدود ۱۳۸۹ متر می‌باشد.
جزیره دارای اسامی مختلف بوده است. قبل از اسلام آن‌را «بُرَخت» می‌خواندند. بعدها نام لافت را بر آن نهادند (که اکنون یکی از بنادر شمالی آن است) و سپس قشم که یکی از بنادر آن بود خوانده شد که امروزه به همین نام مشهور است. جمعیت جزیره در سال ۱۳۱۰ حدود ۱۵۰۰۰ نفر و در سال ۱۳۵۵ برابر ۲۹۳۹۸ نفر بوده است. جمعیت آن طبق سرشماری سال ۱۳۶۵ به ۵۲۰۴۷ نفر رسیده است.
مهمترین معادن جزیره قشم عبارتند از: معدن نمک، معدن گوگرد، نفت سیاه و گاز.
پ - جزیره لارک
این جزیره در مقابل دماغه مسندام در جنوب غربی هرمز، شرق جزیره قشم و در جنوب بندرعباس واقع است.
۱- جزایر ایرانی خلیج فارس
جزایر ایرانی که در بخش شمالی خلیج فارس قرار دارند اکثراً مسکونی می‌باشند. از مجموعه جزایر ایرانی خلیج فارس ۷ جزیره به عنوان کلید تنگه هرمز هستند که در نتیجه اهمیتی استراتژیک دارند. این جزایر عبارتند از: هرمز، قشم، لارک، هنگام، تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی.
الف - جزيره هرمز
این جزیره به عنوان کلید خلیج فارس است و به علت همین اهمیت استراتژیکی آن است که تنگه هرمز را به نام آن نموده‌اند. موقعیت استراتژیکی و اقتصادی این جزیره طی قرون گذشته مورد توجه دولت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بوده است. در دوران ایران باستان، هخامنشیان در این جزیره پایگاه نظامی داشته‌اند. این جزیره مرکز تجاری، هند، چین و سایر کالاهای شرقی بوده است و راه ادویه از این جزیره می‌گذشت.
گفته می‌شود به علت موقعیت کلیدی این جزیره، مصون بودن از بادهای سخت شمالی و همینطور عمق نسبتاً زیاد آب در نزدیکی بندر (عمق آب در یک کیلومتری جزیره به ۱۴ متر می‌رسد) مکان مناسبی برای لنگرگاه کشتی‌ها بوده است. مورخین می‌نویسند «گاهی متجاوز از سیصد کشتی از ممالک مختلف در لنگرگاه آن جمعند و همیشه چهارصد تاجر در آن شهر اقامت دارند. تجارت هرمز بیشتر مروارید و ابریشم و احجار کریمه و ادویه است».
اهمیت هرمز در طی قرون نه تنها کاهش نیافت بلکه هر روز و تا امروز به آن افزوده گشت. چنانچه پرتغالی‌ها برای تصرف هندوستان ابتدا این جزیره را که آن زمان کلید تجارت دنیا محسوب می‌شد، متصرف شدند و با ایجاد تأسیسات نظامی، در واقع سلطه بر خلیج فارس و اطراف آن‌را مطمئن کردند. جزیره هرمز بعد از آن و به خصوص با کشف نفت در قرن بیستم اهمیت بیشتری یافت زیرا این جزیره در ورودی تنگه هرمز قرار دارد.
فاصله جزیره هرمز با بندر عباس ۲۲ کیلومتر، جزیره قشم ۲۰ کیلومتر، لارک ۲۴ کیلومتر، هنگام ۷۴ کیلومتر است. جزیره هرمز تقریباً بیضی شکل است که عرض آن ۵/۵ و طول آن 5/7 کیلومتر می‌باشد. مساحت جزیره حدود ۴۱ کیلومتر مربع است. جزیره در قدیم هرموز یا ارموس (ارموص) نامیده می‌شد. گفته می‌شود جمعیت این جزیره در زمان حمله پرتغالی‌ها حدود ۱۰ تا ۲۰ هزار نفر بوده است ولی این جمعیت در ۱۳۶۰ حدود ۳۰۰۰ نفر گزارش شده است. سرشماری سال ۱۳۶۵ تعداد جمعیت جزیره را ۳۸۴۱ نفر اعلام نموده است.
از مهمترین معادن این جزیره می‌توان از وجود احتمالی نفت، الماس، خاک سرخ (اکسید دوفر) که نوعی اکسید آهن طبیعی است و در صنایع رنگ‌سازی، دارویی و غیره به کار می‌رود، نام برد. با توجه به اینکه ناوهای بزرگ امکان نزدیک شدن تا یک کیلومتری ساحل جنوبی جزیره را دارند، جزیره از اهمیت نظامی زیادی برای ایران برخوردار است.
ب - جزیره قشم
جزیره قشم بزرگترین جزیره تنگه هرمز و خلیج فارس و از پرجمعیت‌ترین جزایر ایران است. زمانی این جزیره از رونق و شکوفایی برخوردار بوده است. شهر قشم در شرقی‌ترین نقطه جزیره واقع است. بندر لافت در وسط جزیره و بندر باسعید و در منتهی‌الیه غرب جزیره قرار دارد. این جزیره دارای ۸۵ روستا است.
طول جزیره قشم حدود ۱۱۵ کیلومتر است در حالی که عرض جزیره متفاوت است تا جایی که عرض جزیره در شهر قشم حدود ۵ کیلومتر و در قسمت باسعید و حدود ۱۱کیلومتر و در بندر لافت حدود ۳۱کیلومتر است. کل مساحت جزیره حدود ۱۰۹۳ کیلومتر مربع و طول سواحل جزیره قشم برابر ۲۷۵ کیلومتر می‌باشد. فاصله جزیره قشم از بندر عباس ۳۷کیلومتر، لارک ۱۶ کیلومتر، هرمز ۲۰ کیلومتر، ابوموسی ۱۶۳ کیلومتر، تنب ۱۱۴ کیلومتر است. فاصله قشم تا جزیره هنگام حدود ۱۳۸۹ متر می‌باشد.
جزیره دارای اسامی مختلف بوده است. قبل از اسلام آن‌را «بُرَخت» می‌خواندند. بعدها نام لافت را بر آن نهادند (که اکنون یکی از بنادر شمالی آن است) و سپس قشم که یکی از بنادر آن بود خوانده شد که امروزه به همین نام مشهور است. جمعیت جزیره در سال ۱۳۱۰ حدود ۱۵۰۰۰ نفر و در سال ۱۳۵۵ برابر ۲۹۳۹۸ نفر بوده است. جمعیت آن طبق سرشماری سال ۱۳۶۵ به ۵۲۰۴۷ نفر رسیده است.
مهمترین معادن جزیره قشم عبارتند از: معدن نمک، معدن گوگرد، نفت سیاه و گاز.
پ - جزیره لارک
این جزیره در مقابل دماغه مسندام در جنوب غربی هرمز، شرق جزیره قشم و در جنوب بندرعباس واقع است.