بررسي مناسب ترین زمان سفر به چابهار در ماه های سال
چابهار، مقصد مهم گردشگری در كشور ایران
گروه گردشگري - میلاد شیراوند - آب‌وهوا بخشی از محیط زیست ماست که تأثیر بسزایی بر بخش گردشگری و اوقات فراغت دارد و شرایط اقلیمی مطلوب منبعی اساسی برای توسعۀ صنعت گردشگری به حساب می‌آید. شرایط اقلیمی تأثیری مستقیم بر تقاضا و رضایتمندی گردشگری دارد و مناسب‌بودن مقصد برای طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های گردشگری توسط آب‌وهوا تعیین می‌شود.
بنابراین ارزیابی شرایط اقلیمی برای گردشگری بسیار ضروری است. با توجه به پیچیدگی و چند‌وجهی بودن اثر اقلیم بر گردشگری و از آنجا که تفسیر روانی و حس فیزیولوژیک انسان از هوا را نمی توان به طور کامل توسط یک متغیر مثل دما، بارش یا رطوبت توضیح داد.
میلاد شیراوند در اين باره نوشت: به طور معمول برای سنجش شرایط اقلیمی از شاخص‌های زیست اقلیمی استفاده می‌شود. بندر چابهار، به عنوان یکی از مناطق ساحلی، به دلیل داشتن موقعیت استراتژیک ارتباطی و وجود جاذبههای اکوتوریستی و فرهنگی، به عنوان مقصد مهم گردشگری در ایران مطرح است.
بدون شک یکی از عوامل مهم در انتخاب محل گردش برای گردشگران شرایط اقلیمی است و آگاهی از وضعیت آب‌وهوایی فصول مختلف سال می‌تواند در هدایت درست و صحیح گردشگران عامل مهمی محسوب شود چرا که فصول مختلف گردشگران خاص خود را می‌طلبد و اطلاع از شرایط اقلیمی کمک شایانی هم برای گردشگران جهت انتخاب مقصد و زمان مناسب و هم برای مدیران برای برنامه ریزی بهینه می‌کند. از این رو شناخت زمان و تقویم مناسب گردشگری با درنظرگرفتن شرایط اقلیمی در بندر چابهار ضروری است.
در واقع تحقیق پیش رو به دنبال پاسخ‌گویی به این سؤال است که از نظر آب‌وهوایی بهترین زمان سفر به چابهار چه موقع از سال است؟
به منظور سنجش وضعیت منابع اقلیمی شهرستان چابهار برای فعالیت‌های گردشگری، ابتدا وضعیت اقلیم گردشگری منطقۀ مورد مطالعه توسط شاخص TCI مورد بررسی قرار گرفت.
شاخص TCI در سال 1985 توسط میتسکوسکی با هدف ارائۀ یک معیار کمّی برای بررسی اثر آب‌وهوا بر فعالیت‌های گردشگری طراحی شده است. فعالیت غالب گردشگری در این شاخص دیدن مناظر، چشم اندازها و خرید است.
این شاخص اطلاعاتی در زمینۀ شرایط آب‌وهوایی مقصد در زمان‌های مختلف سال ارائه می‌دهد. گذشته از انتخاب مناطق مناسب برای افرادی که قصد گذرندان تعطیلات و اوقات فرات خود را دارند، این شاخص می‌تواند راهنمای خوبی برای شناخت مناطق دارای پتانسیل‌های اقلیم گردشگری باشد تا امکان گسترش بیشتر صنعت گردشگری در آن مناطق فراهم آید. در این شاخص تعداد ۷ متغیر اقلیمی شامل میانگین حداکثر دما، میانگین دما، میانگین حداقل رطوبت نسبی، میانگین رطوبت نسبی، مجموع بارش ماهانه، میانگین ساعات آفتابی، میانگین سرعت باد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
براساس نتایج به دست آمده شرایط مطلوب اقلیمی چابهار برای فصول پاییز و زمستان از ماه اکتبر تا آوریل برای مدت ۷ ماه از سال فراهم است. این شرایط برای ماههای دسامبر(آذر)، ژانویه(دی)، فوریه(بهمن) و مارس(اسفند) مطلوب‌تر و نزدیک به شرایط ایده‌آل است و بهترین زمان سفر به چابهار می باشد.
نزدیکی مقادیر حداکثر و میانگین دما به دلیل نوسانات پایین دما، مناسب‌بودن میزان دمای ماهانه (اغلب کمتر از ۳۰ درجه ) و رطوبت نسبی ، بالا‌بودن ساعات آفتابی روزانه بین ۸ تا ۹ ساعت، میزان اندک بارش‌های ماهانه به ویژه در فصول پاییز از ماه اکتبر(مهر) تا دسامبر(آذر) (کمتر از ۹ میلیمتر) و سرعت باد مناسب بین ۶ تا ۹ کیلومتر بر ساعت، موجب مطلوبیت شرایط اقلیمی برای فعالیت‌های گردشگری در این بازۀ زمانی از سال شده است. از ماه می(اردیبهشت) تا جولای(مرداد) شرایط اقلیمی برای گردشگری نامطلوب است.
با وجود مناسب‌بودن سرعت باد در این دوره، بالا‌بودن ساعات آفتابی (به جز ماه جولای) و دمای هوا، افزایش رطوبت نسبی و بارش کمشرایط اقلیم را برای گردشگران نامناسب ساخته است، اما به تدریج با کاهش نسبی میزان دما و رطوبت نسبی در ماههای آگوست و سپتامبر، شرایط اقلیمی نیز برای فعالیت‌های گردشگری کمی بهبود می‌یابد. در واقع با وجود گرما و شرجی‌بودن هوای جنوب ایران در تابستان، وضعیت اقلیم برای گردشگری این فصل در شهرستان چابهار تقریباً قابل قبول یا قابل تحمل است.
شاخص‌های دمای معادل فیزیولوژیک (PET) از جملۀ این شاخص‌هاست که با توجه به مزایا و قابلیت‌های آن (ارائه برحسب واحد سلسيوس كه نتايج به دست آمده را براي گردشگران و برنامه‌ريزان بخش گردشگري كه ممكن است با اصطلاحات زيست‌هواشناسي آشنایی نداشته باشند، قابل درك مي‌كند.
نتایج شاخص PET نشان می‌دهد که بیشتر ماههای سال شهرستان چابهار از محدودۀ آسایش حرارتی فاصله دارند. تنها ماههای مارس، نوامبر و دسامبر در محدودۀ آسایش حرارتی قرار داشته و از نظر اقلیمی شرایط مطلوبی را برخوردار هستند و بهترین زمان سفر به چابهار می باشند. ماههای ژانویه و فوریه از شرایط حرارتی کمی خنک برخوردار هستند و فاصلۀ کمی با محدوده آسایش دارند.
در اوایل بهار (آوریل) نیز تنش خفیف گرما احساس می‌شود و فاصلۀ بسیار کمی تا محدودۀ آسایش حرارتی وجود دارد. از این رو می‌توان آنها را جزو ماههای مطلوب برای گردشگری در نظر گرفت. میانگین دمای مناسب، رطوبت نسبی متعادل، سرعت باد متوسط و ابرناکی کم، از دلایل مطلوب‌بودن این ماه‌ها از نظر احساس آسایش حرارتی به شمار می‌رود. به تدریج از ماه می، شرایط حرارتی منطقه به سوی کاهش مطلوبیت و تنش گرمایی در ماههای می، ژوئن، جولای و آگوست پیش می‌رود.
بر اساس نتایج شاخص TCI، شرایط اقلیمی چابهار طی فصول پاییز و زمستان از ماه اکتبر تا آوریل برای مدت 7 ماه از سال مطلوب است. این وضعیت برای ماههای سرد سال (دسامبر، ژانویه، فوریه و مارس) عالی و ایده‌آل است و نمرات شاخص TCI به بیش از 80 می‌رسد. مناسب‌بودن میزان دمای ماهانه (اغلب کمتر از 30 درجه ) و رطوبت نسبی ، بالا‌بودن ساعات آفتابی روزانه بین 8 تا 9 ساعت، میزان اندک بارش‌های ماهانه به ویژه در پاییز و سرعت باد مناسب، دلیل مطلوبیت شرایط اقلیمی برای فعالیت‌های گردشگری در این بازۀ زمانی از سال است.
بر اساس نتایج شاخص PET یا همان شاخص دمای معادل فیزیولوژیک ارزیابی شد. نتایج این بخش از تحقیق نشان داد، شرایط حرارتی در بیشتر ماههای سال شهرستان چابهار خارج از محدودۀ آسایش قرار دارند و عمدتاً تنش‌های گرمایی محدودیت‌هایی برای فعالیت‌های انسانی ایجاد می‌کند.
بر اساس این شاخص بهترین زمان سفر به چابهار، اواسط پاییز و اواخر زمستان و در سه ماه دسامبر(آذر) و به ویژه نوامبر(آبان) و مارس(اسفند) است. زیرا شرایط اقلیمی به گونه‌ای است که انسان احساس آسایش حرارتی را تجربه می‌کند. البته به دلیل تنش پایین حرارتی در ماههای ژانویه(دی)، فوریه(بهمن) و آوریل (فروردین)، بازۀ زمانی مطلوب گردشگری در این ماه‌ها نیز وجود دارد. این شرایط ناشی از میانگین دمای مناسب، رطوبت نسبی متعادل، سرعت باد متوسط و ابرناکی کم، طی ساعات و ماههای مذکور است.
اين نوشتار برگرفته از مقاله «تعیین زمان مناسب گردشگری در بندر چابهار بر اساس شرایط آب‌وهوایی» نوشته آقایان ابوذر رضایی، مجتبی رحیمی، حمید محمودیان عطاآبادی که در شماره ۱۰ نشریه گردشگری فرهنگ منتشر شده است.
بنابراین ارزیابی شرایط اقلیمی برای گردشگری بسیار ضروری است. با توجه به پیچیدگی و چند‌وجهی بودن اثر اقلیم بر گردشگری و از آنجا که تفسیر روانی و حس فیزیولوژیک انسان از هوا را نمی توان به طور کامل توسط یک متغیر مثل دما، بارش یا رطوبت توضیح داد.
میلاد شیراوند در اين باره نوشت: به طور معمول برای سنجش شرایط اقلیمی از شاخص‌های زیست اقلیمی استفاده می‌شود. بندر چابهار، به عنوان یکی از مناطق ساحلی، به دلیل داشتن موقعیت استراتژیک ارتباطی و وجود جاذبههای اکوتوریستی و فرهنگی، به عنوان مقصد مهم گردشگری در ایران مطرح است.
بدون شک یکی از عوامل مهم در انتخاب محل گردش برای گردشگران شرایط اقلیمی است و آگاهی از وضعیت آب‌وهوایی فصول مختلف سال می‌تواند در هدایت درست و صحیح گردشگران عامل مهمی محسوب شود چرا که فصول مختلف گردشگران خاص خود را می‌طلبد و اطلاع از شرایط اقلیمی کمک شایانی هم برای گردشگران جهت انتخاب مقصد و زمان مناسب و هم برای مدیران برای برنامه ریزی بهینه می‌کند. از این رو شناخت زمان و تقویم مناسب گردشگری با درنظرگرفتن شرایط اقلیمی در بندر چابهار ضروری است.
در واقع تحقیق پیش رو به دنبال پاسخ‌گویی به این سؤال است که از نظر آب‌وهوایی بهترین زمان سفر به چابهار چه موقع از سال است؟
به منظور سنجش وضعیت منابع اقلیمی شهرستان چابهار برای فعالیت‌های گردشگری، ابتدا وضعیت اقلیم گردشگری منطقۀ مورد مطالعه توسط شاخص TCI مورد بررسی قرار گرفت.
شاخص TCI در سال 1985 توسط میتسکوسکی با هدف ارائۀ یک معیار کمّی برای بررسی اثر آب‌وهوا بر فعالیت‌های گردشگری طراحی شده است. فعالیت غالب گردشگری در این شاخص دیدن مناظر، چشم اندازها و خرید است.
این شاخص اطلاعاتی در زمینۀ شرایط آب‌وهوایی مقصد در زمان‌های مختلف سال ارائه می‌دهد. گذشته از انتخاب مناطق مناسب برای افرادی که قصد گذرندان تعطیلات و اوقات فرات خود را دارند، این شاخص می‌تواند راهنمای خوبی برای شناخت مناطق دارای پتانسیل‌های اقلیم گردشگری باشد تا امکان گسترش بیشتر صنعت گردشگری در آن مناطق فراهم آید. در این شاخص تعداد ۷ متغیر اقلیمی شامل میانگین حداکثر دما، میانگین دما، میانگین حداقل رطوبت نسبی، میانگین رطوبت نسبی، مجموع بارش ماهانه، میانگین ساعات آفتابی، میانگین سرعت باد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
براساس نتایج به دست آمده شرایط مطلوب اقلیمی چابهار برای فصول پاییز و زمستان از ماه اکتبر تا آوریل برای مدت ۷ ماه از سال فراهم است. این شرایط برای ماههای دسامبر(آذر)، ژانویه(دی)، فوریه(بهمن) و مارس(اسفند) مطلوب‌تر و نزدیک به شرایط ایده‌آل است و بهترین زمان سفر به چابهار می باشد.
نزدیکی مقادیر حداکثر و میانگین دما به دلیل نوسانات پایین دما، مناسب‌بودن میزان دمای ماهانه (اغلب کمتر از ۳۰ درجه ) و رطوبت نسبی ، بالا‌بودن ساعات آفتابی روزانه بین ۸ تا ۹ ساعت، میزان اندک بارش‌های ماهانه به ویژه در فصول پاییز از ماه اکتبر(مهر) تا دسامبر(آذر) (کمتر از ۹ میلیمتر) و سرعت باد مناسب بین ۶ تا ۹ کیلومتر بر ساعت، موجب مطلوبیت شرایط اقلیمی برای فعالیت‌های گردشگری در این بازۀ زمانی از سال شده است. از ماه می(اردیبهشت) تا جولای(مرداد) شرایط اقلیمی برای گردشگری نامطلوب است.
با وجود مناسب‌بودن سرعت باد در این دوره، بالا‌بودن ساعات آفتابی (به جز ماه جولای) و دمای هوا، افزایش رطوبت نسبی و بارش کمشرایط اقلیم را برای گردشگران نامناسب ساخته است، اما به تدریج با کاهش نسبی میزان دما و رطوبت نسبی در ماههای آگوست و سپتامبر، شرایط اقلیمی نیز برای فعالیت‌های گردشگری کمی بهبود می‌یابد. در واقع با وجود گرما و شرجی‌بودن هوای جنوب ایران در تابستان، وضعیت اقلیم برای گردشگری این فصل در شهرستان چابهار تقریباً قابل قبول یا قابل تحمل است.
شاخص‌های دمای معادل فیزیولوژیک (PET) از جملۀ این شاخص‌هاست که با توجه به مزایا و قابلیت‌های آن (ارائه برحسب واحد سلسيوس كه نتايج به دست آمده را براي گردشگران و برنامه‌ريزان بخش گردشگري كه ممكن است با اصطلاحات زيست‌هواشناسي آشنایی نداشته باشند، قابل درك مي‌كند.
نتایج شاخص PET نشان می‌دهد که بیشتر ماههای سال شهرستان چابهار از محدودۀ آسایش حرارتی فاصله دارند. تنها ماههای مارس، نوامبر و دسامبر در محدودۀ آسایش حرارتی قرار داشته و از نظر اقلیمی شرایط مطلوبی را برخوردار هستند و بهترین زمان سفر به چابهار می باشند. ماههای ژانویه و فوریه از شرایط حرارتی کمی خنک برخوردار هستند و فاصلۀ کمی با محدوده آسایش دارند.
در اوایل بهار (آوریل) نیز تنش خفیف گرما احساس می‌شود و فاصلۀ بسیار کمی تا محدودۀ آسایش حرارتی وجود دارد. از این رو می‌توان آنها را جزو ماههای مطلوب برای گردشگری در نظر گرفت. میانگین دمای مناسب، رطوبت نسبی متعادل، سرعت باد متوسط و ابرناکی کم، از دلایل مطلوب‌بودن این ماه‌ها از نظر احساس آسایش حرارتی به شمار می‌رود. به تدریج از ماه می، شرایط حرارتی منطقه به سوی کاهش مطلوبیت و تنش گرمایی در ماههای می، ژوئن، جولای و آگوست پیش می‌رود.
بر اساس نتایج شاخص TCI، شرایط اقلیمی چابهار طی فصول پاییز و زمستان از ماه اکتبر تا آوریل برای مدت 7 ماه از سال مطلوب است. این وضعیت برای ماههای سرد سال (دسامبر، ژانویه، فوریه و مارس) عالی و ایده‌آل است و نمرات شاخص TCI به بیش از 80 می‌رسد. مناسب‌بودن میزان دمای ماهانه (اغلب کمتر از 30 درجه ) و رطوبت نسبی ، بالا‌بودن ساعات آفتابی روزانه بین 8 تا 9 ساعت، میزان اندک بارش‌های ماهانه به ویژه در پاییز و سرعت باد مناسب، دلیل مطلوبیت شرایط اقلیمی برای فعالیت‌های گردشگری در این بازۀ زمانی از سال است.
بر اساس نتایج شاخص PET یا همان شاخص دمای معادل فیزیولوژیک ارزیابی شد. نتایج این بخش از تحقیق نشان داد، شرایط حرارتی در بیشتر ماههای سال شهرستان چابهار خارج از محدودۀ آسایش قرار دارند و عمدتاً تنش‌های گرمایی محدودیت‌هایی برای فعالیت‌های انسانی ایجاد می‌کند.
بر اساس این شاخص بهترین زمان سفر به چابهار، اواسط پاییز و اواخر زمستان و در سه ماه دسامبر(آذر) و به ویژه نوامبر(آبان) و مارس(اسفند) است. زیرا شرایط اقلیمی به گونه‌ای است که انسان احساس آسایش حرارتی را تجربه می‌کند. البته به دلیل تنش پایین حرارتی در ماههای ژانویه(دی)، فوریه(بهمن) و آوریل (فروردین)، بازۀ زمانی مطلوب گردشگری در این ماه‌ها نیز وجود دارد. این شرایط ناشی از میانگین دمای مناسب، رطوبت نسبی متعادل، سرعت باد متوسط و ابرناکی کم، طی ساعات و ماههای مذکور است.
اين نوشتار برگرفته از مقاله «تعیین زمان مناسب گردشگری در بندر چابهار بر اساس شرایط آب‌وهوایی» نوشته آقایان ابوذر رضایی، مجتبی رحیمی، حمید محمودیان عطاآبادی که در شماره ۱۰ نشریه گردشگری فرهنگ منتشر شده است.