اما و اگرهای انجمن‌هاي دريايي ايران در تحليل« اقتصاد سرآمد» :
انجمن‌هاي دريايي ايران در مرز بود و نبود
گروه اقتصاددریاپایه – امید اسماعیلی - «انجمن‌ها» يك پديده اجتماعي هستند كه در افت و خيز يك حرفه، بسيار مي توانند موثر باشند. در كشورهاي پيشرفته، انجمن‌ها پايه رشد و توسعه محسوب مي شوند و بر فرايندها و سازوكارهاي يك حرفه بسيار اثرگذارند و گاهي هيچ قانوني بدون نظر آنها تصويب نمي شود. اما در كشورهاي عقب مانده، انجمن‌ها خاصيت مورد انتظار را ندارند و گاهي مورد سوءاستفاده براي قانون‌گذاري يا اجراي يك قانون قرار مي گيرند. با اين توصيف سوالي كه در ذهن مي‌چرخد اين است كه وضعيت انجمن هاي دريايي ايران چگونه است؟ آيا انجمن‌هايي موثر و اثرگذار هستند يا پاتوق جمعي از دوستان است و بازيچه سياسي و ابزار توجيه وضعيت نامطلوب؟
انجمن‌ها در ايران
انجمن‌هاي دريايي تابعي هستند از وضعيت كلي انجمن‌ها در ايران. برآورد عمومي اين است كه انجمن‌ها از هر طيف و گروهي كه هستند در ايران امروز، چندان محلي از اعراب ندارند و به نحوي كه انتظار مي رود ديده نمي‌شوند. انجمن‌هاي دريايي ايران نيز از سويي تابعي هستند از اين وضعيت كلي و چندان مورد توجه واقع نمي‌شوند.
انجمن‌ها، در هر شكل و شمايلي كه هستند –اعم از اتحاديه‌ها، انجمن‌هاي صنفي و انجمن‌هاي سياسي-فرهنگي و اجتماعي- از نظر فيزيكي حضور و وجود دارند؛ اما از نظر ماهوي و اثربخشي، قابل اعتنا نيستند به همين روي از معادلات دريايي ايران خارج هستند.
انجمن‌هاي متفاوت
انجمن‌هاي دريايي ايران، يك‌سان و يك نواخت نيستند. تفاوت‌هايي با هم دارند كه اين تفاوت ها گاهي بسيار زياد است. يك انجمن، پاتوق جمعي خاص است و فعاليت چنداني ندارد و با سياست ركود و سكوت، فقط زمان به سر مي‌برند؛ اما برخي از اين انجمن‌ها حركت دارند و تلاش‌هايي براي حضور در معادلات دريايي ايران دارند. با اين وجود، بي‌ثباتي و مسائل داخلي، فصل مشترك اغلب اين انجمن هاست.
تلاش براي ديده شدن
برخي انجمن هاي دريايي براي ديده شدن، تلاش‌هايي كرده و مي‌كنند. «ايجاد پايگاه خبري» يكي از مرسوم‌ترين روش‌هايي است كه اين انجمن‌ها در پي گرفته‌اند؛ اما اغلب از حيث محتوا خالي هستند. اغلب سايت‌هاي اين انجمن‌ها به طور مطلق، محتوايي نيستند و توليد محتوا ندارند.
عدم توليد محتوا دو دليل دارد، يكي آن‌كه برخی از اين انجمن‌ها اغلب خنثا هستند و داراي موضع اجتماعي و حرفه اي نيستند و چون موضع ندارند، ديدگاه هم ندارند و نداشتن ديدگاه، يعني نداشتن نگاه و تحليل. زماني كه تحليلي بر قضايا ندارند، توليد محتوا هم ندارند. اين‌ها اغلب تابع هستند. مانند كشتي كه منتظر باد است، اگر بادي به بادبان‌هاي‌شان بوزد، حركتي در راستاي حركت باد مي كنند و گرنه، همچنان ساكت و ساكن در يك جا مي ايستند.
دليل ديگر بر نبود تحليل محتوايي در اين سايت‌ها، نداشتن بودجه كافي براي جذب نويسندگان و تحليل گران است. اين رويه البته بيشتز از همان نكته اول نشات مي‌گيرد. انجمني كه نگاه ندارد، موضع ندارد و جهت‌گيري مشخص ندارد، چه چيزي را تحليل كند و پول بدهد به تحليل‌گران كه چه چيزي را تحليل كنند؟ با اين وجود، نداشتن سرمايه لازم- يا عدم اعتقاد به سرمايه‌گذاري در بخش محتواي پايگاه خبري شان- باعث شده كه زنجيره‌اي از سايت‌هاي بي خاصيت در حوزه دريايي كشور داشته باشيم.
ترس سياسي
اغلب انجمن‌هاي دريايي ايران، دچار بيماري «ترس سياسي» هستند. اينان از انگ‌ها به شدت هراسانند. نمي خواهند چيزي بگويند يا مصاحبه‌آي منتشر كنند كه به كسي بربخورد. اطراف اين انجمن‌ها، جمعيت كثيري از سازمان‌ها و ارگان‌هاي دولتي هستند كه آنها را رصد مي‌كنند. يك مصاحبه عليه سازمان فلان، به معني ضربه خوردن كل صنف است. اينان از موضع‌گيري سازمان‌هاي دولتي به شدت نگرانند و از اين رو، هرگونه مطلب يا مصاحبه‌اي كه به قباي ديگران گرد كدورت بنشاند، براي آنها تابو مي‌شود. به همين دليل، اغلب ساكت و ساكن هستند و به اصطلاح خودشان، چراغ خاموش حركت مي كنند.
وضعيت دروني انجمن ها
وضعيت دروني اغلب انجمن‌ها هم نشانه‌هاي زيادي از عدم پيوستگي اعضا دارد. در مواردي مشاهده شده كه اعضا اصلا توجهي به انجمن خود ندارند. سال‌هاست كه در مجمع شركت نكرده‌اند و در فرايند انتخابات و راي‌گيري حاضر نيستند. بسياري از آنها فراموش كرده‌اند كه عضو فلان انجمن هستند. ما در مصاحبه‌ها و جست وجوهاي خود براي دريافت مطلب، با بخش مهمي از اين انجمن‌ها و اعضاي آنها مراوده داريم و متوجه شده‌ايم كه هيچ نظم و نسق مناسبي بين انجمن و اعضا وجود ندارد.
درگيري‌هاي داخلي هم مزيد بر علت است. در برخي انجمن‌ها، اعضا به دو يا چند پاره تقسيم شده‌اند و هر كدام پرچمي براي خود به اهتزار در آورده‌اند. در برخي موارد، حتا كاركنان انجمن بين خود خط مرز قرار داده‌اند و انجمن را به دو كشور مستقل تقسيم كرده‌اند. اين‌ها همه نشانه‌هاي افت انجمن‌هاي دريايي است.
انجمن موفق و شاخص
از دلايل متعددي كه نشان مي‌دهد انجمن‌هاي دريايي ايران موفق نيستند و اثري بر فرايند دريايي ايران ندارند اين است كه نمي‌توان هيچ انجمن شاخص و موفقي را در ميان انبوه انجمن‌ها تشخيص داد. اگر از هر صاحب‌نظري بپرسيد كه «كدام انجمن دريايي ايران موفق‌ترين است» بدون ترديد سكوت مي‌كند و به فكر فرو مي‌رود؛ زيرا گزينه‌اي شاخص براي بيان ندارد. هر كدام از اين انجمن ها در وضعيتي هستند كه مطلوب نيست.
كژدار و مريز پيش مي‌روند. برخي انجمن‌ها با قوانين عجيب و غريب، سعي در انسجام دروني و حفظ موجوديت دارند. مثلا انجمني بر اساس قانون خودساخته، مسئول عالي خود را ثابت نگه داشته و مادام‌العمر كرده‌اند؛ چيزي كه در هيچ انجمني در ايران و جهان ملاحظه نمي‌كنيد و حتا در مناسك دولتي هم يافت نمي‌شود. چنين وجهي در شمايل هيچ انجمني معنا ندارد و اين گونه انجمن ها را از دايره انجمن‌هاي حرفه اي خارج مي كند.
رابطه بين انجمن هاي دريايي
بايد گفت كه هيچ گونه رابطه اي بين انجمن‌هاي دريايي وجود خارجي ندارد. گذشته از برخي تعارفات و مناسبات سياسي، هيچ نقطه وصلي بين انجمن‌ها و اتحاديه‌هاي دريايي در ايران وجود ندارد. نه همفكري، نه همكاري و نه موضع مشترك. در اين ميان، هم‌افزايي رخ نداده و سيستم‌هاي بزرگ تر و بالاسري به آنها توجهي ندارند.
تلاش انجمن‌ها براي ديده شدن، يك تنه و يك سويه است و نتيجه كلي و كلان آن اين است كه هيچ اثر و ارزش افزوده اي براي حوزه دريايي ايران ايجاد
نمي كنند.
منافع صنف
پناه‌گاهي هست به اسم «منافع صنف». جاي بي شهامتي و بي‌موضع‌گيري و ترس را گرفته است. در تهران رسم است هر كس دير به قرارش مي‌رسد، مي گويد ترافيك بود؛ انجمن‌ها هم هر وقت در گير و دار مصاحبه با رسانه‌ها قرار مي‌گيرند، براي فرار از مهلكه گفت وگو، مي گويند «منافع صنف.»
منافع صنف است كه ساكت باشيم. هيچ نگوييم. موضع نداشته باشيم. مقابله نكنيم. تسليم باشيم. مشاركت نكنيم. همراهي نداشته باشيم. در جلسات بنشينيم و بلند شويم. مودب و دست به سينه باشيم. با آقايان در نيفتيم. چراغ خاموش باشيم! سكوت كنيم. ساكت باشيم.
و اما ما نمي دانيم كه منافع صنف چيست كه با اين بند و بساط انجمني‌ها قرار است تامين شود؟ خود صنف نظر ديگري دارد!
انجمن‌ها در ايران
انجمن‌هاي دريايي تابعي هستند از وضعيت كلي انجمن‌ها در ايران. برآورد عمومي اين است كه انجمن‌ها از هر طيف و گروهي كه هستند در ايران امروز، چندان محلي از اعراب ندارند و به نحوي كه انتظار مي رود ديده نمي‌شوند. انجمن‌هاي دريايي ايران نيز از سويي تابعي هستند از اين وضعيت كلي و چندان مورد توجه واقع نمي‌شوند.
انجمن‌ها، در هر شكل و شمايلي كه هستند –اعم از اتحاديه‌ها، انجمن‌هاي صنفي و انجمن‌هاي سياسي-فرهنگي و اجتماعي- از نظر فيزيكي حضور و وجود دارند؛ اما از نظر ماهوي و اثربخشي، قابل اعتنا نيستند به همين روي از معادلات دريايي ايران خارج هستند.
انجمن‌هاي متفاوت
انجمن‌هاي دريايي ايران، يك‌سان و يك نواخت نيستند. تفاوت‌هايي با هم دارند كه اين تفاوت ها گاهي بسيار زياد است. يك انجمن، پاتوق جمعي خاص است و فعاليت چنداني ندارد و با سياست ركود و سكوت، فقط زمان به سر مي‌برند؛ اما برخي از اين انجمن‌ها حركت دارند و تلاش‌هايي براي حضور در معادلات دريايي ايران دارند. با اين وجود، بي‌ثباتي و مسائل داخلي، فصل مشترك اغلب اين انجمن هاست.
تلاش براي ديده شدن
برخي انجمن هاي دريايي براي ديده شدن، تلاش‌هايي كرده و مي‌كنند. «ايجاد پايگاه خبري» يكي از مرسوم‌ترين روش‌هايي است كه اين انجمن‌ها در پي گرفته‌اند؛ اما اغلب از حيث محتوا خالي هستند. اغلب سايت‌هاي اين انجمن‌ها به طور مطلق، محتوايي نيستند و توليد محتوا ندارند.
عدم توليد محتوا دو دليل دارد، يكي آن‌كه برخی از اين انجمن‌ها اغلب خنثا هستند و داراي موضع اجتماعي و حرفه اي نيستند و چون موضع ندارند، ديدگاه هم ندارند و نداشتن ديدگاه، يعني نداشتن نگاه و تحليل. زماني كه تحليلي بر قضايا ندارند، توليد محتوا هم ندارند. اين‌ها اغلب تابع هستند. مانند كشتي كه منتظر باد است، اگر بادي به بادبان‌هاي‌شان بوزد، حركتي در راستاي حركت باد مي كنند و گرنه، همچنان ساكت و ساكن در يك جا مي ايستند.
دليل ديگر بر نبود تحليل محتوايي در اين سايت‌ها، نداشتن بودجه كافي براي جذب نويسندگان و تحليل گران است. اين رويه البته بيشتز از همان نكته اول نشات مي‌گيرد. انجمني كه نگاه ندارد، موضع ندارد و جهت‌گيري مشخص ندارد، چه چيزي را تحليل كند و پول بدهد به تحليل‌گران كه چه چيزي را تحليل كنند؟ با اين وجود، نداشتن سرمايه لازم- يا عدم اعتقاد به سرمايه‌گذاري در بخش محتواي پايگاه خبري شان- باعث شده كه زنجيره‌اي از سايت‌هاي بي خاصيت در حوزه دريايي كشور داشته باشيم.
ترس سياسي
اغلب انجمن‌هاي دريايي ايران، دچار بيماري «ترس سياسي» هستند. اينان از انگ‌ها به شدت هراسانند. نمي خواهند چيزي بگويند يا مصاحبه‌آي منتشر كنند كه به كسي بربخورد. اطراف اين انجمن‌ها، جمعيت كثيري از سازمان‌ها و ارگان‌هاي دولتي هستند كه آنها را رصد مي‌كنند. يك مصاحبه عليه سازمان فلان، به معني ضربه خوردن كل صنف است. اينان از موضع‌گيري سازمان‌هاي دولتي به شدت نگرانند و از اين رو، هرگونه مطلب يا مصاحبه‌اي كه به قباي ديگران گرد كدورت بنشاند، براي آنها تابو مي‌شود. به همين دليل، اغلب ساكت و ساكن هستند و به اصطلاح خودشان، چراغ خاموش حركت مي كنند.
وضعيت دروني انجمن ها
وضعيت دروني اغلب انجمن‌ها هم نشانه‌هاي زيادي از عدم پيوستگي اعضا دارد. در مواردي مشاهده شده كه اعضا اصلا توجهي به انجمن خود ندارند. سال‌هاست كه در مجمع شركت نكرده‌اند و در فرايند انتخابات و راي‌گيري حاضر نيستند. بسياري از آنها فراموش كرده‌اند كه عضو فلان انجمن هستند. ما در مصاحبه‌ها و جست وجوهاي خود براي دريافت مطلب، با بخش مهمي از اين انجمن‌ها و اعضاي آنها مراوده داريم و متوجه شده‌ايم كه هيچ نظم و نسق مناسبي بين انجمن و اعضا وجود ندارد.
درگيري‌هاي داخلي هم مزيد بر علت است. در برخي انجمن‌ها، اعضا به دو يا چند پاره تقسيم شده‌اند و هر كدام پرچمي براي خود به اهتزار در آورده‌اند. در برخي موارد، حتا كاركنان انجمن بين خود خط مرز قرار داده‌اند و انجمن را به دو كشور مستقل تقسيم كرده‌اند. اين‌ها همه نشانه‌هاي افت انجمن‌هاي دريايي است.
انجمن موفق و شاخص
از دلايل متعددي كه نشان مي‌دهد انجمن‌هاي دريايي ايران موفق نيستند و اثري بر فرايند دريايي ايران ندارند اين است كه نمي‌توان هيچ انجمن شاخص و موفقي را در ميان انبوه انجمن‌ها تشخيص داد. اگر از هر صاحب‌نظري بپرسيد كه «كدام انجمن دريايي ايران موفق‌ترين است» بدون ترديد سكوت مي‌كند و به فكر فرو مي‌رود؛ زيرا گزينه‌اي شاخص براي بيان ندارد. هر كدام از اين انجمن ها در وضعيتي هستند كه مطلوب نيست.
كژدار و مريز پيش مي‌روند. برخي انجمن‌ها با قوانين عجيب و غريب، سعي در انسجام دروني و حفظ موجوديت دارند. مثلا انجمني بر اساس قانون خودساخته، مسئول عالي خود را ثابت نگه داشته و مادام‌العمر كرده‌اند؛ چيزي كه در هيچ انجمني در ايران و جهان ملاحظه نمي‌كنيد و حتا در مناسك دولتي هم يافت نمي‌شود. چنين وجهي در شمايل هيچ انجمني معنا ندارد و اين گونه انجمن ها را از دايره انجمن‌هاي حرفه اي خارج مي كند.
رابطه بين انجمن هاي دريايي
بايد گفت كه هيچ گونه رابطه اي بين انجمن‌هاي دريايي وجود خارجي ندارد. گذشته از برخي تعارفات و مناسبات سياسي، هيچ نقطه وصلي بين انجمن‌ها و اتحاديه‌هاي دريايي در ايران وجود ندارد. نه همفكري، نه همكاري و نه موضع مشترك. در اين ميان، هم‌افزايي رخ نداده و سيستم‌هاي بزرگ تر و بالاسري به آنها توجهي ندارند.
تلاش انجمن‌ها براي ديده شدن، يك تنه و يك سويه است و نتيجه كلي و كلان آن اين است كه هيچ اثر و ارزش افزوده اي براي حوزه دريايي ايران ايجاد
نمي كنند.
منافع صنف
پناه‌گاهي هست به اسم «منافع صنف». جاي بي شهامتي و بي‌موضع‌گيري و ترس را گرفته است. در تهران رسم است هر كس دير به قرارش مي‌رسد، مي گويد ترافيك بود؛ انجمن‌ها هم هر وقت در گير و دار مصاحبه با رسانه‌ها قرار مي‌گيرند، براي فرار از مهلكه گفت وگو، مي گويند «منافع صنف.»
منافع صنف است كه ساكت باشيم. هيچ نگوييم. موضع نداشته باشيم. مقابله نكنيم. تسليم باشيم. مشاركت نكنيم. همراهي نداشته باشيم. در جلسات بنشينيم و بلند شويم. مودب و دست به سينه باشيم. با آقايان در نيفتيم. چراغ خاموش باشيم! سكوت كنيم. ساكت باشيم.
و اما ما نمي دانيم كه منافع صنف چيست كه با اين بند و بساط انجمني‌ها قرار است تامين شود؟ خود صنف نظر ديگري دارد!