دریغ از اقدام اساسی در سواحل مَکُران
ایرج منصوری- با وجود ظرفیت های بزرگ اقتصادی و موقعیت استراتژیک سواحل مکران در جنوب ایران، متاسفانه در تولید ثروت ملی از این منطقه راهبردی در کشور دچار یک غفلت تاریخی شده ایم.
توسعه سواحل مکران و محور شرق از اولویت‌های دولت یازدهم و دوازدهم بود و تصویب سند توسعه مکران نشان داد دولت برای انتفاع ساکنان این مناطق از موقعیت استراتژیک این سواحل و ایجاد اشتغال و سرمایه گذاری در این منطقه توجه جدی دارد.
به دلیل اهمیت این منطقه طرح ویژه توسعه سواحل مکران در سال ۹۵ با حضور نمایندگان وزارتخانه‌های کشور، دفاع، کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، سازمان میراث فرهنگی، سازمان برنامه وبودجه، سازمان حفاظت محیط زیست، استانداران سیستان و بلوچستان، هرمزگان و سایر مسئولان این دو استان جنوبی به تصویب رسید تا زمینه های توسعه این سواحل در چارچوب های قانونی و ملاحظات زیست محیطی با سرعت بیشتری دنبال شود.
با وجود تصویب این سند، توسعه محور شرق و سواحل مَکُران آنچنان با سرعت انجام نمی شود و باید دولت های سیزدهم و چهاردهم به اجرای پروژه های سرمایه گذاری در این سواحل اهتمام ویژه ای داشته باشند.
در برنامه ششم توسعه و بر اساس سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی مقام معظم رهبری بر توسعه منطقه مکران تاکید شده و مقرر بود که در بودجه سنواتی هرسال اعتبارات زیادی برای توسعه این منطقه در نظر گرفته شود.
برای تسریع در امور ستاد توسعه سواحل مکران زیر نظر معاون اول رئیس جمهوری تشکیل و شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران موظف شد با اخذ اطلاعات از همه دستگاه‌های اجرایی برنامه توسعه همه جانبه و یکپارچه این منطقه را آماده کند.
متعاقب این مساله مسئولان بلند پایه نظام نیز ازاجرای طرح های بزرگ اقتصادی و صنعتی در سواحل مکران و چابهار خبرداده بودند، اما ظاهرا بخش زیادی از این طرحهای سرمایه گذاری همه جانبه به علت شرایط بد اقتصادی طبق برنامه ریزها انجام نشده است.
آمارها نشان می دهد که هم اکنون در هر کیلومتر سواحل مکران ۲۲ نفر ساکن هستند، اما در استان های مرکزی ایران بیش از ۸۰۰ نفر و در استان تهران بیش از ۱۸۰۰ نفر در هر کیلومتر سکونت دارند و این نشان می دهد که سواحل مکران برای سکونت بیش از شش میلیون نفر ظرفیت دارد و ضروری است طرح های توسعه این منطقه با برنامه ریزی مناسب دنبال شود.
محرومیت‌زدایی، ایجاد اشتغال، ایجاد صنایع مادر، ارتقا کیفیت زندگی، توسعه حمل و نقل چند وجهی، افزایش درآمدهای ارزی، توسعه ترانزیت و صادرات، پیشرفت و آبادانی منطقه، رشد اقتصادی از مهم ترین دستاوردهای توسعه سواحل مکران در جنوب کشور است تا این منطقه به بزرگ‌ترین قطب صنعتی و اقتصادی کشور تبدیل شود.یکی از مهم‌ترین قابلیت‌های این منطقه، مجاورت آن با آب‌های آزاد بین‌المللی در سرتاسر مرز جنوبی، همسایگی مستقیم با کشورهای پاکستان و افغانستان و به طورغیرمستقیم با کشورهای آسیای مرکزی (از طریق ترکمنستان) است، اما توسعه این منطقه با اهداف از پیش تعیین شده فاصله زیادی دارد و جا دارد در این شرایط سخت دولت به توسعه سواحل مکران بیش از پیش توجه کند.
بندرچابهار در منتهی الیه سواحل مکران یکی از چهارراه های اصلی کریدور جنوبی تجارت جهانی محسوب می‌شود و این بندر به علت موقعیت استراتژیک خود و دستیابی به آب‌های آزاد بین‌المللی، جایگاه ویژه‌ای در مبادلات بین ایران و سایر نقاط منطقه دارد و توسعه سواحل مکران و افزایش مراودات تجاری و دریایی در جنوب شرقی ایران می تواند، بیش از پیش رشد اقتصاد ملی در ایران را تقویت کند.
در طول تاریخ به مناطق جنوبی و بخشی از مناطق مرکزی بلوچستان به طول ۶۰۰ مایل (حدودا یک هزار کیلومتر) از راس الکوه در غرب جاسک در ایران تا چابهار سواحل مکران اطلاق شده است.
طبق سند توسعه سواحل مکران با انجام سرمایه گذاری های مورد نیاز توسعه این منطقه در سه مرحله باید انجام شود و مقرر است که در مرحله نخست از سال ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۰ باید یک میلیون نفر جمعیت در این منطقه ساکن شوند.
در مرحله دوم از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۱۴ جمعیت منطقه باید به ۵ میلیون نفر و در مرحله سوم تا ۲۰۵۰ به حدود ۱۰ میلیون نفر افزایش یابد در حالی که هیچ اقدامی در منطقه انجام نشده و هیچ روزنه ای نیز برای سکونت این تعداد جمعیت در سواحل مکران وجود ندارد.
هر چند که پیشتر اعلام شده بود توسعه بخش‌های حمل و نقل، صنعت، نفت، شیلات، تجارت خارجی، گردشگری و سایر فعالیت‌های اقتصادی و همچنین ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز از طریق سرمایه گذاری‌های کلان به عنوان اصلی‌ترین اقدامات دولت برای توسعه این منطقه در دستور کار قرار دارد، اما هنوز هم هیچ اقدام اساسی برای محرومیت زدایی در سواحل مکران مشاهده نمی شود.
متاسفانه تاکنون نبود زیرساخت های مناسب در منطقه برنامه توسعه سواحل مکران را عقب انداخته و این نشان می دهد که همواره در توسعه این منطقه تصمیم گیرندگان غفلت کرده اند و جا دارد با برنامه ریزی مناسب از این ظرفیت بزرگ اقتصادی در جنوب کشور در راستای افزایش اشتغالزایی، تولید ثروت و ارزآوری استفاده شود.