همدلی پولادین برای کاهش تنش آبی روستاهای قشم؛
خیرآب جزیره قشم
گروه جزایر و سواحل - سامیه طهورنیان - «قشم» سرزمینی سراسر نعمت، ثروت و فرصت‌های مبتنی بر اقتصاد دریاپایه است؛ جغرافیایی شگفت انگیز و گوناگون شامل ۶۳ آبادی روستایی و ۶ منطقه شهری که مردمانش، میراث داران باشکوه‌ترین تمدن‌های دریایی ایران هستند اما افسوس که پیامدهای منفی پدیده جهانی تغییر اقلیم و خشکسالی از یکسو، تغییر سبک زندگی و دگرگونی اقتصاد محلی از سوی دیگر و مهم از همه، ضعف مدیریت منابع حیاتی سرزمین از جمله آب، عرصه زیستن را بر ساحل نشینان سخت و طاقت فرسا کرده است.
به گزارش اقتصادسرآمد، در میان آبادی‌های بزرگ و کوچک، «کُنار سیاه» شرایطی بحرانی‌تر از سایر آبادی‌ها دارد؛ ۱۲۰ خانوار و ۴۱۹ نفر جمعیت آن در منطقه غربی جزیره و با فاصله ۱۱۰ کیلومتری از شهر قشم سکونت دارند؛ اما باوجود همجواری این روستا با دریای نیلگون خلیج‌فارس، همچنان محروم از آب و در عطش چشیدن طعم مایه حیات است. ظرفیت‌های اقتصادی و گردشگری بی‌شماری در آن وجود دارد اما ساکنانش، با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند.
صبح صاحل نوشت: گزارش‌های رسانه‌ای اخیر حکایت از آن دارد که وضعیت معیشتی مردم روستای کنارسیاه با جمعیت غالب صیاد و دریاپیشه، تحت تأثیر بحران بیکاری یا درآمد اندک قرار دارد. ۳۴ خانوار تحت پوشش کمیته امداد و ۱۴ خانواده دیگر تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار دارند. آنگونه که در رسانه‌ها آمده، مردم در این روستا از امکانات رفاهی، بهداشتی و اقتصادی محروم هستند که عمده آن را ریشه در مشکلی بزرگ همچون «نبود آب» می‌دانند. طبق گفت‌وگوهای انجام‌شده تیم رسانه‌ای صبح ساحل با «محمد بالا کوهی»، رئیس شورای اسلامی این روستا، نزدیک‌ترین آبشیرینکن تأمین کننده منابع آب روستای کنار سیاه در غربی‌ترین نقطه جزیره یعنی روستای باسعیدو قرار دارد، با فاصله‌ای حدود ۲۰ کیلومتر. مردم این روستا باید هزینه زیادی را برای خرید آب و حمل آن به این روستا پرداخت کنند.
بالا کوهی می‌گوید: بیش از ۱۰۰ خانواده در روستای کنار سیاه زندگی می‌کنند؛ که اکثراً با مشکلات معیشتی دست‌به‌گریبان هستند. آب‌رسانی از طریق شبکه لوله‌کشی به این روستا، بین دو تا سه ماه یک‌بار صورت می‌گیرد. تا آب درون لوله‌ها جریان می‌یابد و به مخزن‌های خانگی می‌رسد، سهمیه بندی آب تمام می‌شود. اکثر خانواده‌های این منطقه مخازن، دو، سه یا نهایتاً چهارهزار لیتری (۲ تا ۴ متر مکعب) دارند که تنها کفاف آب برای ۸ تا ۱۰ روز را می‌دهد و تا زمان آبگیری بعدی، مردم روستا حداقل ۱۰ بار دیگر آب از تانکرها خریداری می‌کنند. هر تانکر آب هم تقریباً ۴۵۰ هزار تومان هزینه در بردارد که با توجه به شرایط درآمدی اکثر روستانشینان منطقه غربی جزیره، واقعاً این مبلغ زیاد است. پیشنهاد می‌شود خیرین به مردم روستا کمک کنند و آب مجانی در اختیار مردم قرار دهند. بسیاری از مردم اصلاً آب‌انبار یا مخزنی برای ذخیره کردن آب ندارند.رییس شورای اسلامی روستای کنارسیاه ادامه می‌دهد: در این سه چهار ماه فصل گرم و تابستان ۱۴۰۲ و در گرمای بی‌سابقه جزیره، بی‌نهایت سختی کشیدیم. آب در مخازن بتونی و آب انبارهای خانگی ۴ تا ۱۲ متری هم برای یک ماه جواب‌گو نبود. واقعاً زندگی در اینجا سخت و دشوار است که از توصیف‌های من خارج است. فاصله بین آبگیری‌ها در شبکه لوله کشی بالاست و تا وصل شدن مجدد آب لوله کشی، مردم بسیار در مضیقه و تنگنا هستند. در دهستان دولاب و روستاهای هم‌جوار کنار سیاه، موارد متعددی سراغ داریم که آن‌ها هم مشکل مخزن نگهداری آب دارند. در مجاورت ساحل روستای کُنار سیاه، ژئو سایت «نخ کنار» واقع‌شده که ایجاد زیرساخت‌های گردشگری و رونق گرفتن اقتصادی محلی در آنجا می‌تواند وضعیت معیشتی مردم و روستا را بهبود ببخشد که لازمه اصلی آن وجود زیرساخت‌های حیاتی همچون منابع آب است. مردم این روستا انتظار دارند سازمان متولی، زیرساخت‌های لازم را برای این منطقه دارای ظرفیت‌های قابل توجه اقتصاد دریاپایه فراهم کنند.
بحران تغییر اقلیم؛ چالش سوءمدیریت
سازمان ملل متحد، پدیده تغییر اقلیم را با تغییرات طولانی‌مدت دمای زمین و الگوهای آب و هوایی مرتبط می‌داند. این تغییرات هرچند ممکن است طبیعی باشند، اما شدت یافتن فعالیت‌های انسانی به‌دلیل مصرف فراوان سوخت‌های فسیلی، به ویژه طی دو قرن اخیر، عامل اصلی این چالش جهانی است. پیامدهای اصلی تغییر اقلیم بر منابع آب شامل افزایش دما، تغییر الگوی بارش و افزایش احتمالی سیل و خشکسالی است. این پدیده در مجموع با تأثیرگذاری بر حجم منابع آب در برخی کشورها همچون ایران، موجب تشدید بحران آب شده است. این اتفاق در کنار سوءمدیریت های قابل توجه در استفاده از منابع آبی طی دهه‌های اخیر، موجب افزایش مشکلات محیط‌زیستی، مهاجرت‌های اجباری به مناطق ساحلی و تنش‌های سیاسی اجتماعی در کشور خواهد شد که حتی پیامدهای امنیتی را به دنبال خواهد داشت.
گزارش‌های کارشناسی مرکز توسعه آب سازمان ملل متحد، گواه این مدعاست که از کل منابع آب در کره زمین، حجم تمامی آب‌های شیرین که با هزینه‌های معقول و فناوری‌های موجود قابل بهره‌برداری هستند، کمتر از یک درصد است. با افزایش روزافزون جمعیت کره زمین و همچنین رشد صنایع و گسترش کشاورزی، نیاز به منابع آب جدید به‌مراتب در آینده بیشتر خواهد شد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد اگر همین روند ادامه یابد، تا سال ۲۰۵۰ دوسوم مردم جهان با بحران کم‌آبی مواجه خواهند بود. از سوی دیگر توزیع زمانی و مکانی منابع آبی در بسیاری از مناطق جهان با مراکز جمعیتی و محل‌های مصرف آب مطابقت ندارد. قاره آسیا کمترین سهم منابع آب را داراست و کشور پهناور ایران نیز در کانون بحران قرار دارد.
در گزارش‌های متعدد دفتر مدیریت مصرف و ارتقای بهره‌وری آب شرکت آب و فاضلاب کشور، آمده است که کشور ما گرچه دارای اقلیم‌های متعدد است، اما دوسوم پهنه آن، دارای آب و هوای خشک و نیمه‌خشک است که موجب شده سهم ما از منابع آب شیرین جهان تنها ۰.۲ (دو دهم) درصد باشد؛ بنابراین کمبود سرانه آب تجدیدشونده از مهم‌ترین چالش‌های منابع آب در ایران است. این کمبود سرانه آب نیز بیشتر متوجه فلات مرکزی ایران است که حدود نیمی از جمعیت کشور را در خود جای داده است. از دیرباز این کمبود آب در کشور به ویژه در نواحی ساحلی و جزایر خلیج فارس وجود داشته و مردمان این سرزمین با هوشمندی، راه‌حل‌های متعددی همچون قنات و آب انبار را برای استفاده بهینه آب در مصارف مختلف شرب، کشاورزی و... ابداع کردند، اما صنعتی شدن، تغییر سبک زندگی و افزایش جمعیت خصوصاً در شهرها به کمبود منابع آبی افزوده است. به علاوه موضوع تغییر اقلیم و گرمایش جهانی نیز موجب تشدید این کم‌آبی شده است.
تنش زدایی با ابتکار «خیرآب»
نهادهای بین المللی مختلفی در جهان از جمله فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ و هلال‌احمر در سالیان اخیر، بحران جهانی تغییر اقلیم را با هشتگ #ClimateChangeMe اطلاع‌رسانی کرده و تلاش نموده تا با توجه به افکار عمومی را به این موضوع معطوف و ظرفیت‌های داوطلبی، توانمندی‌های بشردوستانه و مسئولیت‌های اجتماعی شرکتی را برای کاهش اثرات منفی ناشی از تغییرات اقلیمی و آب و هوایی در اقصی نقاط کره زمین بسیج نماید. در همین راستا جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران با محوریت سازمان داوطلبان و به‌عنوان یکی از جمعیت‌های ملی از سال ۱۳۹۷ و برای ششمین سال متوالی، اجرای طرح ملی «نذر آب» را در مناطق متأثر از خشکسالی در دستور کار قرار داده است. پس از انجام مذاکرات چندجانبه صورت گرفته طی تابستان سال جاری و با اعلام آمادگی و نقش‌آفرینی مؤثر شرکت فولاد کاوه جنوب کیش در قالب مسئولیت اجتماعی شرکتی و با همکاری و پیگیری شرکت آب و برق و تأسیسات قشم به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان اصلی آب شرب و بهداشتی موردنیاز ساکنان بزرگ‌ترین جزیره خلیج‌فارس، این تفاهم چندجانبه حاصل شد که طرح اختصاصی «خیرآب» (خیرات آب) در قالب یک پروژه داوطلبی محرومیت‌زدایی باهدف کاهش سطح بحران تنش آبی، ارتقاء سطح سلامت عمومی و کمک‌رسانی به آسیب‌پذیرترین مرزنشینان کشور در سطح روستاهای کمتر برخوردار جزیره قشم اجرا شود. به همین منظور و به مناسبت هفته وحدت، گرامی‌داشت هفته دفاع مقدس و در سالروز حماسه شکستن حصر آبادان (عملیات ثامن‌الائمه)، در تاریخ ششم مهر ۱۴۰۲ در بندر تاریخی لافت تفاهمنامه همکاری چهارجانبه منعقد، امضا و مبادله شد.
مسئولیت شرکت فولاد کاوه جنوب کیش در این فرآیند، تأمین مالی، تهیه و تجهیز ملزومات مربوط به فرآیند تأمین منابع، تولید و توزیع آب شرب برای روستاهای محروم و کمتر برخوردار جزیره قشم است؛ در نخستین اقدام جهادی، به منازل مسکونی روستای محروم هدف‌گذاری شده در دو منطقه بحرانی مرکز و غرب جزیره، آب‌رسانی صورت می‌پذیرد. هدف از اجرای این طرح ابتکاری، کاهش تنش آبی جزیره قشم در ذیل هدف اصلی «کاهش اثرات منفی ناشی از تغییرات اقلیمی» است.
جامعه هدف در گام نخست، دو روستای «کنار سیاه» (با جمعیت غالب صیاد و دریاپیشگان و مذهب اهل سنت با جمعیت ثابت افزون بر ۱۲۰ خانوار) و «باغ بالا» (دارای ساکنین دارای مشاغل کشاورزی، خدماتی و جمعیت غالباً اهل تشیع دارای جمعیت ثابت بیش از ۱۰۵ خانوار) در کل، جمعیت ثابت و شناور شامل چندین هزار نفر را در برمی‌گیرد. طرح آب‌رسانی از طریق تانکر و نصب مخازن دو مترمکعبی خانگی بالای پشت‌بام‌ها، با اولویت خانواده‌های کم‌بضاعت و نیازمندان تحت پوشش سازمان‌های حمایتی پیاده‌سازی می‌شود.
طلایه‌داری فولاد کاوه؛ پیشگامی
در «نذر آب»
«سید عباس حسینی»، مدیرعامل فولاد کاوه جنوب کیش به‌منظور امضای تفاهمنامه همکاری در طرح ابتکاری خیرآب، با دعوت امام‌جمعه شهرستان قشم و مقامات محلی این جزیره به قشم سفر کرد. او در حاشیه همایش بزرگ وحدت در بندر لافت، به تحلیل راه‌حل مشکلات این جزیره تمدنی پرداخت. سید عباس حسینی در ابتدای سخنانش، از دلایل پیشگامی فولاد کاوه جنوب کیش در اقتصاد مقاومتی سخن به میان آورد و گفت: مردان و جوانان قهرمان ایران‌زمین در چهار دهه پیش، به‌ویژه در عملیات ثامن‌الائمه، حصر آبادان را شکستند و جنگ‌های بزرگی را پیروز شده‌اند. ما امروز مفتخریم که در مجموعه بنیاد مستضعفان کار می‌کنیم، فولاد کاوه جنوب کیش در اوج تحریم‌های ظالمانه راه‌اندازی شد و همواره توانسته به مسیر خود ادامه دهد. این مجموعه عظیم فولادی در حال حاضر بااراده و توان فنی پولادگران جوان هرمزگانی فعالیت می‌کند.
مدیرعامل فولاد کاوه جنوب کیش در ادامه از تلاش برای افزایش تولید این مجتمع فولادی در راستای تحقق شعار سال، سخن گفت و یادآور شد: تاکنون توانسته‌ایم ۵ بار رکورد تولید ماهانه و ۷ بار رکورد تولید روزانه را بشکنیم.
سیدعباس حسینی با اشاره به عملکرد مجموعه فولاد کاوه جنوب کیش عنوان کرد: این شرکت علاوه بر ایفای همه مسئولیت‌های اقتصادی، نسبت به کارکنان و مجموعه خود، همواره به فکر انجام مسئولیت اجتماعی خود نیز است.
در حال حاضر چندین پروژه در سطح استان ازجمله در شهرستان سیریک واقع در سواحل مکران در دست اقدام داریم. ساخت بیمارستان مجهز و مدرسه ازجمله آنان است. از ابتدای سال تاکنون اکسیژن بیمارستان‌های استان به‌طور کاملاً رایگان، تأمین کرده‌ایم. در قالب طرح مردمی بوم محور «کمربند سبز آبی روستا کرانه بندرعباس»، کاشت ۱۰۰ هزار اصله نهال حرا در پهنه جزر و مدی روستاهای بوستانو و گچین پایین تا پایان فصل پاییز سال ۱۴۰۲ کلید می‌خورد. امروز نیز یک مسئولیت اجتماعی دیگر از سوی مجموعه فولاد کاوه در قالب طرح «خیرآب» به امضا می‌رسد که آب‌رسانی به دو روستای محروم در قالب تأمین مخازن خانگی نگهداری آب می‌شود و امیدواریم که خیروبرکت این طرح برای کل جزیرهٔ قشم و مردم کشور باشد.
در بخش میانی همایش وحدت به میزبانی بندر لافت، که با حضور حجت‌الاسلام ابو ترابی، امام‌جمعه موقت تهران و مهمانان عالی‌رتبه استانی و ملی برگزار شد، «سید عباس حسینی» مدیرعامل شرکت فولاد کاوه جنوب کیش و «شهرام داوری» شرکت آب و برق و تأسیسات قشم با محوریت امام‌جمعه شهرستان قشم در بندر لافت، تفاهمنامه «خیرات آب»(با نام اختصاری خیرآب) به‌منظور تأمین منابع مالی، تهیه و تجهیز ملزومات مربوط به فرآیند تولید و توزیع آب شرب برای روستاهای محروم و کمتر برخوردار جزیره قشم بین چهار مجموعه به امضا رسید.
حامیان «خیرآب»؛
کاندید نشان ملی «داوطلبی»
مدیران دو شرکت فولاد کاوه جنوب کیش و شرکت آب، برق و تأسیسات قشم، دربندهای ۱۱ گانه این تفاهمنامه متعهد شده‌اند که پس از تهیه مخازن ۲ مترمکعبی، انجام عملیات انتقال و نصب آن‌ها در منازل خانواده‌های کم‌بضاعت و آب‌رسانی مستمر به این منازل از طریق تانکرهای آب‌رسانی سیار، آیین اختتامیه فاز نخست طرح ابتکاری «خیرآب» و بهره‌برداری رسمی از این پروژه داوطلبی را مطابق برنامه‌ریزی و اطلاع‌رسانی قبلی در اوایل فصل زمستان سال جاری و دریکی از دو روستای جامعه هدف، با حضور چهار طرف تفاهمنامه برگزار نمایند.بر همین اساس، تا نیمه نخست آذرماه سال جاری، عملیات تأمین مالی، سفارش ساخت مخازن و نصب آن‌ها در دو روستای کنار سیاه و باغ بالا از سوی شرکت فولاد کاوه جنوب کیش به پایان می‌رسد و شرکت آب، برق و تأسیسات قشم نیز منابع آب شیرین لازم را در کارخانه آبشیرینکن غرب جزیره، واقع در روستای باسعیدو در اختیار تانکرهای آب‌رسانی سیار قرار می‌دهد تا آب سالم و بهداشتی رایگان را به مخازن ۲ مترمکعبی نصب‌شده در منازل مسکونی نیازمندان منتقل نمایند.
نکته قابل‌توجه اینکه، با آب‌رسانی به دو روستای هدف‌گذاری شده در گام نخست ابتکار «خیرآب»، پروژه‌های کاهش تنش آبی با استفاده از ظرفیت خیران و تأمین مالی از محل مسئولیت اجتماعی بنگاه‌های اقتصادی به پایان نمی‌رسد؛ زیرا دریکی از بندهای این سند همکاری قیدشده که «با موافقت طرفین این تفاهمنامه، می‌تواند در رابطه با آب‌رسانی به دیگر روستاهای محروم جزیره قشم تمدید شود»
طبق تفاهمنامه بین شرکت فولاد کاوه جنوب کیش، شرکت آب و برق و تأسیسات قشم و سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر و امام‌جمعه شهرستان قشم، مقرر شد که دفتر امام‌جمعه مشارکت و همکاری ویژه‌ای را با دو شرکت مشارکت‌کننده در این اقدام خیرخواهانه و ایفای رسالت جهاد تبیین به‌عنوان حامی معنوی این پروژه انجام دهد.
همچنین سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی نیز علاوه بر ترویج فرهنگ خیرات آب در سطح ملی به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های طرح کشوری «نذر آب»، دو نشان ویژه داوطلبی را به مدیران ارشد شرکت فولاد کاوه جنوب کیش و شرکت آب و برق و تأسیسات قشم در راستای ایفای رسالت‌های انسانی و بشردوستانه، اعطا نماید؛ معمولاً هر سه چهار سال یک‌بار، اعطای این نشان داوطلبی در ایران به خیران و شرکت‌های حامی پروژه‌های بشردوستانه و ایفای مسئولیت اجتماعی شرکتی در طرح ملی «نذرآب» صورت می‌گیرد که یک اقدام منحصربه‌فرد محسوب می‌شود.تنش‌زدایی از شرایط زیستی و معیشتی جامعه محلی و همچنین کاهش عطش آب در دو روستای فوق بحرانی جزیره قشم، با جمعیت ثابت و شناور چندین هزارنفری، اقدام جهادی سترگی است که با کمک داوطلبانه خیرین کلید خورده و ادامه خواهد یافت؛ قطعاً این خیز بلند، گام نخست برای پیمودن یک مسیر است، نه پایان راه طولانی «کاهش تنش آبی»؛ این خبر خوش برای مردمان صبور جزیرتی که در سرزمینی محصور با چهار طرف آب دریا ساکن هستند اما چالش مرگبار بی‌آبی، امانشان را بریده، می‌تواند یک بارقه امید و مسکن قوی باشد.
قطعاً با استمرار در اجرای طرح ابتکاری خیرآب و حمایت رسانه‌ها و مطالبه گری مردم درزمینهٔ ترویج فرهنگ خیرات آب (ساخت آبشیرینکن، مشارکت در پروژه‌های آب‌رسانی سیار، لوله‌کشی به روستاهای محروم و تأمین مخازن آب نیازمندان) در کنار پروژه‌های خیریه مسجد سازی و مدرسه‌سازی، ابتکار خیرآب به پویشی بزرگ‌تر تبدیل شود که درنهایت امر، موجب تقویت سرمایه اجتماعی، ایفای رسالت جهاد تبیین و انتقال روایت‌های کارآمدی نظام جمهوری اسلامی، و درنهایت، تقویت امیدواری مرزنشینان خلیج‌فارس به فرداهای روشن‌تر خواهد شد.
به گزارش اقتصادسرآمد، در میان آبادی‌های بزرگ و کوچک، «کُنار سیاه» شرایطی بحرانی‌تر از سایر آبادی‌ها دارد؛ ۱۲۰ خانوار و ۴۱۹ نفر جمعیت آن در منطقه غربی جزیره و با فاصله ۱۱۰ کیلومتری از شهر قشم سکونت دارند؛ اما باوجود همجواری این روستا با دریای نیلگون خلیج‌فارس، همچنان محروم از آب و در عطش چشیدن طعم مایه حیات است. ظرفیت‌های اقتصادی و گردشگری بی‌شماری در آن وجود دارد اما ساکنانش، با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند.
صبح صاحل نوشت: گزارش‌های رسانه‌ای اخیر حکایت از آن دارد که وضعیت معیشتی مردم روستای کنارسیاه با جمعیت غالب صیاد و دریاپیشه، تحت تأثیر بحران بیکاری یا درآمد اندک قرار دارد. ۳۴ خانوار تحت پوشش کمیته امداد و ۱۴ خانواده دیگر تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار دارند. آنگونه که در رسانه‌ها آمده، مردم در این روستا از امکانات رفاهی، بهداشتی و اقتصادی محروم هستند که عمده آن را ریشه در مشکلی بزرگ همچون «نبود آب» می‌دانند. طبق گفت‌وگوهای انجام‌شده تیم رسانه‌ای صبح ساحل با «محمد بالا کوهی»، رئیس شورای اسلامی این روستا، نزدیک‌ترین آبشیرینکن تأمین کننده منابع آب روستای کنار سیاه در غربی‌ترین نقطه جزیره یعنی روستای باسعیدو قرار دارد، با فاصله‌ای حدود ۲۰ کیلومتر. مردم این روستا باید هزینه زیادی را برای خرید آب و حمل آن به این روستا پرداخت کنند.
بالا کوهی می‌گوید: بیش از ۱۰۰ خانواده در روستای کنار سیاه زندگی می‌کنند؛ که اکثراً با مشکلات معیشتی دست‌به‌گریبان هستند. آب‌رسانی از طریق شبکه لوله‌کشی به این روستا، بین دو تا سه ماه یک‌بار صورت می‌گیرد. تا آب درون لوله‌ها جریان می‌یابد و به مخزن‌های خانگی می‌رسد، سهمیه بندی آب تمام می‌شود. اکثر خانواده‌های این منطقه مخازن، دو، سه یا نهایتاً چهارهزار لیتری (۲ تا ۴ متر مکعب) دارند که تنها کفاف آب برای ۸ تا ۱۰ روز را می‌دهد و تا زمان آبگیری بعدی، مردم روستا حداقل ۱۰ بار دیگر آب از تانکرها خریداری می‌کنند. هر تانکر آب هم تقریباً ۴۵۰ هزار تومان هزینه در بردارد که با توجه به شرایط درآمدی اکثر روستانشینان منطقه غربی جزیره، واقعاً این مبلغ زیاد است. پیشنهاد می‌شود خیرین به مردم روستا کمک کنند و آب مجانی در اختیار مردم قرار دهند. بسیاری از مردم اصلاً آب‌انبار یا مخزنی برای ذخیره کردن آب ندارند.رییس شورای اسلامی روستای کنارسیاه ادامه می‌دهد: در این سه چهار ماه فصل گرم و تابستان ۱۴۰۲ و در گرمای بی‌سابقه جزیره، بی‌نهایت سختی کشیدیم. آب در مخازن بتونی و آب انبارهای خانگی ۴ تا ۱۲ متری هم برای یک ماه جواب‌گو نبود. واقعاً زندگی در اینجا سخت و دشوار است که از توصیف‌های من خارج است. فاصله بین آبگیری‌ها در شبکه لوله کشی بالاست و تا وصل شدن مجدد آب لوله کشی، مردم بسیار در مضیقه و تنگنا هستند. در دهستان دولاب و روستاهای هم‌جوار کنار سیاه، موارد متعددی سراغ داریم که آن‌ها هم مشکل مخزن نگهداری آب دارند. در مجاورت ساحل روستای کُنار سیاه، ژئو سایت «نخ کنار» واقع‌شده که ایجاد زیرساخت‌های گردشگری و رونق گرفتن اقتصادی محلی در آنجا می‌تواند وضعیت معیشتی مردم و روستا را بهبود ببخشد که لازمه اصلی آن وجود زیرساخت‌های حیاتی همچون منابع آب است. مردم این روستا انتظار دارند سازمان متولی، زیرساخت‌های لازم را برای این منطقه دارای ظرفیت‌های قابل توجه اقتصاد دریاپایه فراهم کنند.
بحران تغییر اقلیم؛ چالش سوءمدیریت
سازمان ملل متحد، پدیده تغییر اقلیم را با تغییرات طولانی‌مدت دمای زمین و الگوهای آب و هوایی مرتبط می‌داند. این تغییرات هرچند ممکن است طبیعی باشند، اما شدت یافتن فعالیت‌های انسانی به‌دلیل مصرف فراوان سوخت‌های فسیلی، به ویژه طی دو قرن اخیر، عامل اصلی این چالش جهانی است. پیامدهای اصلی تغییر اقلیم بر منابع آب شامل افزایش دما، تغییر الگوی بارش و افزایش احتمالی سیل و خشکسالی است. این پدیده در مجموع با تأثیرگذاری بر حجم منابع آب در برخی کشورها همچون ایران، موجب تشدید بحران آب شده است. این اتفاق در کنار سوءمدیریت های قابل توجه در استفاده از منابع آبی طی دهه‌های اخیر، موجب افزایش مشکلات محیط‌زیستی، مهاجرت‌های اجباری به مناطق ساحلی و تنش‌های سیاسی اجتماعی در کشور خواهد شد که حتی پیامدهای امنیتی را به دنبال خواهد داشت.
گزارش‌های کارشناسی مرکز توسعه آب سازمان ملل متحد، گواه این مدعاست که از کل منابع آب در کره زمین، حجم تمامی آب‌های شیرین که با هزینه‌های معقول و فناوری‌های موجود قابل بهره‌برداری هستند، کمتر از یک درصد است. با افزایش روزافزون جمعیت کره زمین و همچنین رشد صنایع و گسترش کشاورزی، نیاز به منابع آب جدید به‌مراتب در آینده بیشتر خواهد شد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد اگر همین روند ادامه یابد، تا سال ۲۰۵۰ دوسوم مردم جهان با بحران کم‌آبی مواجه خواهند بود. از سوی دیگر توزیع زمانی و مکانی منابع آبی در بسیاری از مناطق جهان با مراکز جمعیتی و محل‌های مصرف آب مطابقت ندارد. قاره آسیا کمترین سهم منابع آب را داراست و کشور پهناور ایران نیز در کانون بحران قرار دارد.
در گزارش‌های متعدد دفتر مدیریت مصرف و ارتقای بهره‌وری آب شرکت آب و فاضلاب کشور، آمده است که کشور ما گرچه دارای اقلیم‌های متعدد است، اما دوسوم پهنه آن، دارای آب و هوای خشک و نیمه‌خشک است که موجب شده سهم ما از منابع آب شیرین جهان تنها ۰.۲ (دو دهم) درصد باشد؛ بنابراین کمبود سرانه آب تجدیدشونده از مهم‌ترین چالش‌های منابع آب در ایران است. این کمبود سرانه آب نیز بیشتر متوجه فلات مرکزی ایران است که حدود نیمی از جمعیت کشور را در خود جای داده است. از دیرباز این کمبود آب در کشور به ویژه در نواحی ساحلی و جزایر خلیج فارس وجود داشته و مردمان این سرزمین با هوشمندی، راه‌حل‌های متعددی همچون قنات و آب انبار را برای استفاده بهینه آب در مصارف مختلف شرب، کشاورزی و... ابداع کردند، اما صنعتی شدن، تغییر سبک زندگی و افزایش جمعیت خصوصاً در شهرها به کمبود منابع آبی افزوده است. به علاوه موضوع تغییر اقلیم و گرمایش جهانی نیز موجب تشدید این کم‌آبی شده است.
تنش زدایی با ابتکار «خیرآب»
نهادهای بین المللی مختلفی در جهان از جمله فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ و هلال‌احمر در سالیان اخیر، بحران جهانی تغییر اقلیم را با هشتگ #ClimateChangeMe اطلاع‌رسانی کرده و تلاش نموده تا با توجه به افکار عمومی را به این موضوع معطوف و ظرفیت‌های داوطلبی، توانمندی‌های بشردوستانه و مسئولیت‌های اجتماعی شرکتی را برای کاهش اثرات منفی ناشی از تغییرات اقلیمی و آب و هوایی در اقصی نقاط کره زمین بسیج نماید. در همین راستا جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران با محوریت سازمان داوطلبان و به‌عنوان یکی از جمعیت‌های ملی از سال ۱۳۹۷ و برای ششمین سال متوالی، اجرای طرح ملی «نذر آب» را در مناطق متأثر از خشکسالی در دستور کار قرار داده است. پس از انجام مذاکرات چندجانبه صورت گرفته طی تابستان سال جاری و با اعلام آمادگی و نقش‌آفرینی مؤثر شرکت فولاد کاوه جنوب کیش در قالب مسئولیت اجتماعی شرکتی و با همکاری و پیگیری شرکت آب و برق و تأسیسات قشم به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان اصلی آب شرب و بهداشتی موردنیاز ساکنان بزرگ‌ترین جزیره خلیج‌فارس، این تفاهم چندجانبه حاصل شد که طرح اختصاصی «خیرآب» (خیرات آب) در قالب یک پروژه داوطلبی محرومیت‌زدایی باهدف کاهش سطح بحران تنش آبی، ارتقاء سطح سلامت عمومی و کمک‌رسانی به آسیب‌پذیرترین مرزنشینان کشور در سطح روستاهای کمتر برخوردار جزیره قشم اجرا شود. به همین منظور و به مناسبت هفته وحدت، گرامی‌داشت هفته دفاع مقدس و در سالروز حماسه شکستن حصر آبادان (عملیات ثامن‌الائمه)، در تاریخ ششم مهر ۱۴۰۲ در بندر تاریخی لافت تفاهمنامه همکاری چهارجانبه منعقد، امضا و مبادله شد.
مسئولیت شرکت فولاد کاوه جنوب کیش در این فرآیند، تأمین مالی، تهیه و تجهیز ملزومات مربوط به فرآیند تأمین منابع، تولید و توزیع آب شرب برای روستاهای محروم و کمتر برخوردار جزیره قشم است؛ در نخستین اقدام جهادی، به منازل مسکونی روستای محروم هدف‌گذاری شده در دو منطقه بحرانی مرکز و غرب جزیره، آب‌رسانی صورت می‌پذیرد. هدف از اجرای این طرح ابتکاری، کاهش تنش آبی جزیره قشم در ذیل هدف اصلی «کاهش اثرات منفی ناشی از تغییرات اقلیمی» است.
جامعه هدف در گام نخست، دو روستای «کنار سیاه» (با جمعیت غالب صیاد و دریاپیشگان و مذهب اهل سنت با جمعیت ثابت افزون بر ۱۲۰ خانوار) و «باغ بالا» (دارای ساکنین دارای مشاغل کشاورزی، خدماتی و جمعیت غالباً اهل تشیع دارای جمعیت ثابت بیش از ۱۰۵ خانوار) در کل، جمعیت ثابت و شناور شامل چندین هزار نفر را در برمی‌گیرد. طرح آب‌رسانی از طریق تانکر و نصب مخازن دو مترمکعبی خانگی بالای پشت‌بام‌ها، با اولویت خانواده‌های کم‌بضاعت و نیازمندان تحت پوشش سازمان‌های حمایتی پیاده‌سازی می‌شود.
طلایه‌داری فولاد کاوه؛ پیشگامی
در «نذر آب»
«سید عباس حسینی»، مدیرعامل فولاد کاوه جنوب کیش به‌منظور امضای تفاهمنامه همکاری در طرح ابتکاری خیرآب، با دعوت امام‌جمعه شهرستان قشم و مقامات محلی این جزیره به قشم سفر کرد. او در حاشیه همایش بزرگ وحدت در بندر لافت، به تحلیل راه‌حل مشکلات این جزیره تمدنی پرداخت. سید عباس حسینی در ابتدای سخنانش، از دلایل پیشگامی فولاد کاوه جنوب کیش در اقتصاد مقاومتی سخن به میان آورد و گفت: مردان و جوانان قهرمان ایران‌زمین در چهار دهه پیش، به‌ویژه در عملیات ثامن‌الائمه، حصر آبادان را شکستند و جنگ‌های بزرگی را پیروز شده‌اند. ما امروز مفتخریم که در مجموعه بنیاد مستضعفان کار می‌کنیم، فولاد کاوه جنوب کیش در اوج تحریم‌های ظالمانه راه‌اندازی شد و همواره توانسته به مسیر خود ادامه دهد. این مجموعه عظیم فولادی در حال حاضر بااراده و توان فنی پولادگران جوان هرمزگانی فعالیت می‌کند.
مدیرعامل فولاد کاوه جنوب کیش در ادامه از تلاش برای افزایش تولید این مجتمع فولادی در راستای تحقق شعار سال، سخن گفت و یادآور شد: تاکنون توانسته‌ایم ۵ بار رکورد تولید ماهانه و ۷ بار رکورد تولید روزانه را بشکنیم.
سیدعباس حسینی با اشاره به عملکرد مجموعه فولاد کاوه جنوب کیش عنوان کرد: این شرکت علاوه بر ایفای همه مسئولیت‌های اقتصادی، نسبت به کارکنان و مجموعه خود، همواره به فکر انجام مسئولیت اجتماعی خود نیز است.
در حال حاضر چندین پروژه در سطح استان ازجمله در شهرستان سیریک واقع در سواحل مکران در دست اقدام داریم. ساخت بیمارستان مجهز و مدرسه ازجمله آنان است. از ابتدای سال تاکنون اکسیژن بیمارستان‌های استان به‌طور کاملاً رایگان، تأمین کرده‌ایم. در قالب طرح مردمی بوم محور «کمربند سبز آبی روستا کرانه بندرعباس»، کاشت ۱۰۰ هزار اصله نهال حرا در پهنه جزر و مدی روستاهای بوستانو و گچین پایین تا پایان فصل پاییز سال ۱۴۰۲ کلید می‌خورد. امروز نیز یک مسئولیت اجتماعی دیگر از سوی مجموعه فولاد کاوه در قالب طرح «خیرآب» به امضا می‌رسد که آب‌رسانی به دو روستای محروم در قالب تأمین مخازن خانگی نگهداری آب می‌شود و امیدواریم که خیروبرکت این طرح برای کل جزیرهٔ قشم و مردم کشور باشد.
در بخش میانی همایش وحدت به میزبانی بندر لافت، که با حضور حجت‌الاسلام ابو ترابی، امام‌جمعه موقت تهران و مهمانان عالی‌رتبه استانی و ملی برگزار شد، «سید عباس حسینی» مدیرعامل شرکت فولاد کاوه جنوب کیش و «شهرام داوری» شرکت آب و برق و تأسیسات قشم با محوریت امام‌جمعه شهرستان قشم در بندر لافت، تفاهمنامه «خیرات آب»(با نام اختصاری خیرآب) به‌منظور تأمین منابع مالی، تهیه و تجهیز ملزومات مربوط به فرآیند تولید و توزیع آب شرب برای روستاهای محروم و کمتر برخوردار جزیره قشم بین چهار مجموعه به امضا رسید.
حامیان «خیرآب»؛
کاندید نشان ملی «داوطلبی»
مدیران دو شرکت فولاد کاوه جنوب کیش و شرکت آب، برق و تأسیسات قشم، دربندهای ۱۱ گانه این تفاهمنامه متعهد شده‌اند که پس از تهیه مخازن ۲ مترمکعبی، انجام عملیات انتقال و نصب آن‌ها در منازل خانواده‌های کم‌بضاعت و آب‌رسانی مستمر به این منازل از طریق تانکرهای آب‌رسانی سیار، آیین اختتامیه فاز نخست طرح ابتکاری «خیرآب» و بهره‌برداری رسمی از این پروژه داوطلبی را مطابق برنامه‌ریزی و اطلاع‌رسانی قبلی در اوایل فصل زمستان سال جاری و دریکی از دو روستای جامعه هدف، با حضور چهار طرف تفاهمنامه برگزار نمایند.بر همین اساس، تا نیمه نخست آذرماه سال جاری، عملیات تأمین مالی، سفارش ساخت مخازن و نصب آن‌ها در دو روستای کنار سیاه و باغ بالا از سوی شرکت فولاد کاوه جنوب کیش به پایان می‌رسد و شرکت آب، برق و تأسیسات قشم نیز منابع آب شیرین لازم را در کارخانه آبشیرینکن غرب جزیره، واقع در روستای باسعیدو در اختیار تانکرهای آب‌رسانی سیار قرار می‌دهد تا آب سالم و بهداشتی رایگان را به مخازن ۲ مترمکعبی نصب‌شده در منازل مسکونی نیازمندان منتقل نمایند.
نکته قابل‌توجه اینکه، با آب‌رسانی به دو روستای هدف‌گذاری شده در گام نخست ابتکار «خیرآب»، پروژه‌های کاهش تنش آبی با استفاده از ظرفیت خیران و تأمین مالی از محل مسئولیت اجتماعی بنگاه‌های اقتصادی به پایان نمی‌رسد؛ زیرا دریکی از بندهای این سند همکاری قیدشده که «با موافقت طرفین این تفاهمنامه، می‌تواند در رابطه با آب‌رسانی به دیگر روستاهای محروم جزیره قشم تمدید شود»
طبق تفاهمنامه بین شرکت فولاد کاوه جنوب کیش، شرکت آب و برق و تأسیسات قشم و سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر و امام‌جمعه شهرستان قشم، مقرر شد که دفتر امام‌جمعه مشارکت و همکاری ویژه‌ای را با دو شرکت مشارکت‌کننده در این اقدام خیرخواهانه و ایفای رسالت جهاد تبیین به‌عنوان حامی معنوی این پروژه انجام دهد.
همچنین سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی نیز علاوه بر ترویج فرهنگ خیرات آب در سطح ملی به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های طرح کشوری «نذر آب»، دو نشان ویژه داوطلبی را به مدیران ارشد شرکت فولاد کاوه جنوب کیش و شرکت آب و برق و تأسیسات قشم در راستای ایفای رسالت‌های انسانی و بشردوستانه، اعطا نماید؛ معمولاً هر سه چهار سال یک‌بار، اعطای این نشان داوطلبی در ایران به خیران و شرکت‌های حامی پروژه‌های بشردوستانه و ایفای مسئولیت اجتماعی شرکتی در طرح ملی «نذرآب» صورت می‌گیرد که یک اقدام منحصربه‌فرد محسوب می‌شود.تنش‌زدایی از شرایط زیستی و معیشتی جامعه محلی و همچنین کاهش عطش آب در دو روستای فوق بحرانی جزیره قشم، با جمعیت ثابت و شناور چندین هزارنفری، اقدام جهادی سترگی است که با کمک داوطلبانه خیرین کلید خورده و ادامه خواهد یافت؛ قطعاً این خیز بلند، گام نخست برای پیمودن یک مسیر است، نه پایان راه طولانی «کاهش تنش آبی»؛ این خبر خوش برای مردمان صبور جزیرتی که در سرزمینی محصور با چهار طرف آب دریا ساکن هستند اما چالش مرگبار بی‌آبی، امانشان را بریده، می‌تواند یک بارقه امید و مسکن قوی باشد.
قطعاً با استمرار در اجرای طرح ابتکاری خیرآب و حمایت رسانه‌ها و مطالبه گری مردم درزمینهٔ ترویج فرهنگ خیرات آب (ساخت آبشیرینکن، مشارکت در پروژه‌های آب‌رسانی سیار، لوله‌کشی به روستاهای محروم و تأمین مخازن آب نیازمندان) در کنار پروژه‌های خیریه مسجد سازی و مدرسه‌سازی، ابتکار خیرآب به پویشی بزرگ‌تر تبدیل شود که درنهایت امر، موجب تقویت سرمایه اجتماعی، ایفای رسالت جهاد تبیین و انتقال روایت‌های کارآمدی نظام جمهوری اسلامی، و درنهایت، تقویت امیدواری مرزنشینان خلیج‌فارس به فرداهای روشن‌تر خواهد شد.