« اقتصادسرآمد» گزارش می دهد؛
ناوشکن دیلمان حافظ امنیت دریای کاسپین
گروه امنیت دریایی - امید عباسی - ناوشکن دیلمان یک شناور پیشرفته که در یک کار مشترک میان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی و صنایع دریایی وزارت دفاع طراحی و تولید شده است که طی مراسمی صبح دوشنبه ششم آذرماه 1402به ناوگان شمال نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران منطقه چهارم دریایی امام رضا (ع) در دریای خزر پیوست.
از ویژگی‌های مدرنترین ناوشکن ایران می توان به موارد زیر اشاره کرد: ناوشکن دیلمان ۹۵ متر طول، ۱۱ متر عرض و حدود ۱۵۰۰ تن وزن دارد، که بنا بر اعلام تولیدکنندگان آن بیش از ۷۰ کیلومتر انواع کابل در آن به کار رفته و می‌تواند با سرعت ۳۰ گره دریایی، دریانوردی کرده و مأموریت‌های محوله به آن را در شرایط آب و هوایی مختلف انجام دهد. ناوشکن دیلمان سه متر آب‌خور دارد و با ۴ موتور قدرتمند و ۴ شافت و پروانه حرکت می‌کند.
از جمله ویژگی‌های دیلمان که آن را به شناوری منحصر به فرد و پیشرفته‌ترین ناون ایران تبدیل کرده است، قابلیت‌های پدافندی، آفندی و رهگیری همزمان اهداف هوایی، سطحی و زیرسطحی مجهز به سامانه جامع مدیریت نبرد و جنگ الکترونیک و البته به‌کارگیری رادار کنترل آتش با قابلیت ردیابی بیش از صد هدف به صورت همزمان اعم از انواع جنگنده‌ها، پهپاد ها، شناورهای سطحی و زیر سطحی و موشک‌های کروز، است.
به‌کارگیری سامانه کنترل مانیتورینگ به منظور کنترل و هماهنگی عملیاتی میان موتور، شافت، پروانه و ناوبری و به‌کارگیری سیستم رانش با توان بالا برای تأمین سرعت بهینه شناور از جمله ویژگی‌های دیلمان به شمار می‌رود که نسبت به دیگر نمونه‌های کلاس موج مانند جماران، و حتی دنا که مأموریت دور دنیا را همین چند ماه پیش با موفقیت پشت سر گذاشته است، ارتقا یافته و بهینه‌سازی شده که قابلیت‌های بسیاری بالایی را به دیلمان ایران داده است.بومی‌سازی تجهیزاتی یکی دیگر از اقدامات انجام شده در ساخت ناوشکن تمام ایرانی و جدیدترین عضو خانواده موج است، مانند رادار هوایی، سونار فعال و غیرفعال، رادار کنترل آتش، سامانه‌های مخابرات داخلی، شنود سیگنال و… است که مجموعه این تجهیزات به دست توانمند جوانان ایران زمین و با استفاده از پیشرفته‌ترین تجهیزات و با به کارگیری به‌روزترین علم و با یک سوم قیمت مشابه خارجی در صنایع صنایع دفاعی کشورمان تولید شده‌اند.این ناوشکن مجهز به یک توپ ۷۶ میلی‌متری ، پرواز (باند پرواز) بالگرد دریایی AB . انواع موشک‌ها و لانچرها ، سامانه منحرف‌کننده موشک‌ها موسوم به سامانه خود حفاظتی از دیگر تجهیزاتی است که روی دیلمان نصب شده از جمله این تجهیزات پیشرفته است.سامانه مدیریت نبرد، دیگر ویژگی این ناوشکن است به شکلی که در اتاق عملیات این شناور کل منطقه از زیر سطح و اعماق دریا، در آسمان حوزه مأموریت و محیط سطح آب و شعاع عملیاتی آن قابل مشاهده است؛ این سیستم نرم‌افزاری و سخت‌افزاری کاملاً پیشرفته به سیستم فرماندهی ناو کمک می‌کند تا بتواند اهداف مشخصی را شناسایی و در مواردی که نیاز باشد از آن استفاده کند، سیستم سلاح و مراقبت دیده‌بانی به‌صورت تجمیعی نمایش داده می‌شود و به فرمانده کمک می‌کند تا بتواند بهترین تصمیم را برای اقدام در آن واحد اتخاذ کند.
این رادار توانایی به‌روزرسانی وضعیت اهداف را در کسری از ثانیه در هر نوبت داشته و امکان ارسال تصادفی پالس، تغییر سریع فرکانس و تجزیه و تحلیل سیگنال‌های اخلالگر را دارد که این توانایی‌ها جزو زیرمجموعه بحث مقابله علیه اقدامات متقابل الکترونیک یا ECCM قرار می‌گیرد. این رادار به نسبت مدل‌های قدیمی‌تر نیاز کمتری به تعمیر و نگهداری داشته و سطح مقطع راداری بدنه و سازه آن به دلیل ساختار و نوع طراحی آن به نسبت نمونه‌های قبلی بسیار کمتر است. این رادار می‌تواند اهداف بسیار متفاوتی مثل شناور، هواپیما، بالگرد، پهپاد و موشک کروز را کشف و تعقیب کند.برخلاف سامانه‌های راداری چرخان که نرخ به‌روزرسانی اطلاعات هدف آنها مبتنی بر سرعت چرخش بشقاب رادار است، در این سامانه که از جمله رادارهای غیر چرخان محسوب می‌شود، با استفاده از قابلیت‌هایی چون TWS و Solid Track توانایی به‌روزرسانی اطلاعات هدف را زیر یک ثانیه دارد.
قدرت آفندی و پدافندی لایه به لایه دیلمان
در سامانه‌های موشکی تهاجمی و پدافندی نیز پیشرفته و به‌روز است؛ موشک‌های کروز برد متوسط و برد بلند قادر، قدیر و نصر دریا پایه، انوع توپ‌های دفاعی و سامانه دفاع نقطه‌ای با نام کمان و سامانه موشکی و پدافندی و انواع اژدر و تجهیزات دیلمان را به مجهزترین ناوشکن ایران تبدیل کرده است.
نکته دیگر اینکه ناوشکن دیلمان به سامانه موشکی پدافند پیشرفته هوایی نیز مجهز است که به منظور دفاع در برابر تهاجمات هوایی روی این ناوشکن نصب شده است. موشک پدافند هوایی دیلمان برد متوسط و ارتفاع بلند است که براساس فناوری‌های روز دنیا طراحی شده و قادر است انواع بالگردها، هواپیماهای بدون سرنشین و اهداف با سطح مقطع راداری کوچک و دارای سرعت و مانور بالا را در محدوده عملیاتی خود منهدم کند. این موشک دارای قابلیت‌های عملیاتی بالای ضد جنگ الکترونیک و ردیابی خودکار و مستقل است. قدرت آفندی و پدافندی لایه به لایه دیلمان جزو ویژگی‌های بارز این ناوشکن است و پدافند دور و نزدیک دارد.
دیلمان مجهز به انواع سامانه‌های دفاعی
در حوزه تسلیحاتی نیز ناوشکن دیلمان به یک توپ ۷۶ میلی متری فجر ۲۷ در سینه ناو، ۶ قبضه توپ ۲۰ م‌م اورلیکن در جلو، عقب و طرفین ناو، ۸ فروند موشک‌های ضد کشتی قادر و قدیر با بردهای ۲۰۰ و ۳۰۰ کیلومتر و ۶ اژدر مارک ۴۶ مجهز شده است.
علاوه بر این ناوشکن دیلمان به یک سامانه دفاع نقطه‌ای «کمند» برای مقابله با موشک‌های کروز نیز مجهز شده است که توان شلیک ۴ تا ۷ هزار گلوله در دقیقه را دارد و می‌تواند از فاصله ۲ کیلومتری با اهداف درگیر شود.یکی از سامانه‌های بسیار مهم نصب‌شده روی ناوشکن دیلمان، سامانه الینت مرصاد است. این سامانه برای جمع‌آوری و شنود سیگنالی روی ناوشکن نصب شده است و توان مناسبی در حوزه اطلاعاتی به دیلمان می‌دهد. سامانه خود حفاظتی چف جوشن برای مقابله با موشک‌های هدایت راداری نیز از دیگر سامانه‌های نصب‌شده روی این ناو است.
قابلیت نشست و برخاست بالگرد در شبانه‌روز
بخش سوم پاشنه ناو است که دِک پرواز را در خود جای داده و از جمله ویژگی‌های دیلمان است. ناوشکن دیلمان نسبت به نمونه مشابهش قابلیت‌های بیشتری در حوزه تجهیزات و تسلیحات، حمل نفرات و قدرت مانور و چالاکی بالایی دارد. روند ساخت این ناوشکن تقریباً نصف مدت‌زمان ساخت ناوشکن جماران بوده و هزینه کمتری نیز داشته و در طراحی و جنس بدنه نیز تغیراتی وجود دارد که باعث افزایش قابلیت‌های دیلمان به ویژه در رادارگریزی نسبت به همه موج‌های قبلی شده است که این تفاوت‌ها را در گزارش دیگری بررسی کرده‌ایم.
از ویژگی‌های مدرنترین ناوشکن ایران می توان به موارد زیر اشاره کرد: ناوشکن دیلمان ۹۵ متر طول، ۱۱ متر عرض و حدود ۱۵۰۰ تن وزن دارد، که بنا بر اعلام تولیدکنندگان آن بیش از ۷۰ کیلومتر انواع کابل در آن به کار رفته و می‌تواند با سرعت ۳۰ گره دریایی، دریانوردی کرده و مأموریت‌های محوله به آن را در شرایط آب و هوایی مختلف انجام دهد. ناوشکن دیلمان سه متر آب‌خور دارد و با ۴ موتور قدرتمند و ۴ شافت و پروانه حرکت می‌کند.
از جمله ویژگی‌های دیلمان که آن را به شناوری منحصر به فرد و پیشرفته‌ترین ناون ایران تبدیل کرده است، قابلیت‌های پدافندی، آفندی و رهگیری همزمان اهداف هوایی، سطحی و زیرسطحی مجهز به سامانه جامع مدیریت نبرد و جنگ الکترونیک و البته به‌کارگیری رادار کنترل آتش با قابلیت ردیابی بیش از صد هدف به صورت همزمان اعم از انواع جنگنده‌ها، پهپاد ها، شناورهای سطحی و زیر سطحی و موشک‌های کروز، است.
به‌کارگیری سامانه کنترل مانیتورینگ به منظور کنترل و هماهنگی عملیاتی میان موتور، شافت، پروانه و ناوبری و به‌کارگیری سیستم رانش با توان بالا برای تأمین سرعت بهینه شناور از جمله ویژگی‌های دیلمان به شمار می‌رود که نسبت به دیگر نمونه‌های کلاس موج مانند جماران، و حتی دنا که مأموریت دور دنیا را همین چند ماه پیش با موفقیت پشت سر گذاشته است، ارتقا یافته و بهینه‌سازی شده که قابلیت‌های بسیاری بالایی را به دیلمان ایران داده است.بومی‌سازی تجهیزاتی یکی دیگر از اقدامات انجام شده در ساخت ناوشکن تمام ایرانی و جدیدترین عضو خانواده موج است، مانند رادار هوایی، سونار فعال و غیرفعال، رادار کنترل آتش، سامانه‌های مخابرات داخلی، شنود سیگنال و… است که مجموعه این تجهیزات به دست توانمند جوانان ایران زمین و با استفاده از پیشرفته‌ترین تجهیزات و با به کارگیری به‌روزترین علم و با یک سوم قیمت مشابه خارجی در صنایع صنایع دفاعی کشورمان تولید شده‌اند.این ناوشکن مجهز به یک توپ ۷۶ میلی‌متری ، پرواز (باند پرواز) بالگرد دریایی AB . انواع موشک‌ها و لانچرها ، سامانه منحرف‌کننده موشک‌ها موسوم به سامانه خود حفاظتی از دیگر تجهیزاتی است که روی دیلمان نصب شده از جمله این تجهیزات پیشرفته است.سامانه مدیریت نبرد، دیگر ویژگی این ناوشکن است به شکلی که در اتاق عملیات این شناور کل منطقه از زیر سطح و اعماق دریا، در آسمان حوزه مأموریت و محیط سطح آب و شعاع عملیاتی آن قابل مشاهده است؛ این سیستم نرم‌افزاری و سخت‌افزاری کاملاً پیشرفته به سیستم فرماندهی ناو کمک می‌کند تا بتواند اهداف مشخصی را شناسایی و در مواردی که نیاز باشد از آن استفاده کند، سیستم سلاح و مراقبت دیده‌بانی به‌صورت تجمیعی نمایش داده می‌شود و به فرمانده کمک می‌کند تا بتواند بهترین تصمیم را برای اقدام در آن واحد اتخاذ کند.
این رادار توانایی به‌روزرسانی وضعیت اهداف را در کسری از ثانیه در هر نوبت داشته و امکان ارسال تصادفی پالس، تغییر سریع فرکانس و تجزیه و تحلیل سیگنال‌های اخلالگر را دارد که این توانایی‌ها جزو زیرمجموعه بحث مقابله علیه اقدامات متقابل الکترونیک یا ECCM قرار می‌گیرد. این رادار به نسبت مدل‌های قدیمی‌تر نیاز کمتری به تعمیر و نگهداری داشته و سطح مقطع راداری بدنه و سازه آن به دلیل ساختار و نوع طراحی آن به نسبت نمونه‌های قبلی بسیار کمتر است. این رادار می‌تواند اهداف بسیار متفاوتی مثل شناور، هواپیما، بالگرد، پهپاد و موشک کروز را کشف و تعقیب کند.برخلاف سامانه‌های راداری چرخان که نرخ به‌روزرسانی اطلاعات هدف آنها مبتنی بر سرعت چرخش بشقاب رادار است، در این سامانه که از جمله رادارهای غیر چرخان محسوب می‌شود، با استفاده از قابلیت‌هایی چون TWS و Solid Track توانایی به‌روزرسانی اطلاعات هدف را زیر یک ثانیه دارد.
قدرت آفندی و پدافندی لایه به لایه دیلمان
در سامانه‌های موشکی تهاجمی و پدافندی نیز پیشرفته و به‌روز است؛ موشک‌های کروز برد متوسط و برد بلند قادر، قدیر و نصر دریا پایه، انوع توپ‌های دفاعی و سامانه دفاع نقطه‌ای با نام کمان و سامانه موشکی و پدافندی و انواع اژدر و تجهیزات دیلمان را به مجهزترین ناوشکن ایران تبدیل کرده است.
نکته دیگر اینکه ناوشکن دیلمان به سامانه موشکی پدافند پیشرفته هوایی نیز مجهز است که به منظور دفاع در برابر تهاجمات هوایی روی این ناوشکن نصب شده است. موشک پدافند هوایی دیلمان برد متوسط و ارتفاع بلند است که براساس فناوری‌های روز دنیا طراحی شده و قادر است انواع بالگردها، هواپیماهای بدون سرنشین و اهداف با سطح مقطع راداری کوچک و دارای سرعت و مانور بالا را در محدوده عملیاتی خود منهدم کند. این موشک دارای قابلیت‌های عملیاتی بالای ضد جنگ الکترونیک و ردیابی خودکار و مستقل است. قدرت آفندی و پدافندی لایه به لایه دیلمان جزو ویژگی‌های بارز این ناوشکن است و پدافند دور و نزدیک دارد.
دیلمان مجهز به انواع سامانه‌های دفاعی
در حوزه تسلیحاتی نیز ناوشکن دیلمان به یک توپ ۷۶ میلی متری فجر ۲۷ در سینه ناو، ۶ قبضه توپ ۲۰ م‌م اورلیکن در جلو، عقب و طرفین ناو، ۸ فروند موشک‌های ضد کشتی قادر و قدیر با بردهای ۲۰۰ و ۳۰۰ کیلومتر و ۶ اژدر مارک ۴۶ مجهز شده است.
علاوه بر این ناوشکن دیلمان به یک سامانه دفاع نقطه‌ای «کمند» برای مقابله با موشک‌های کروز نیز مجهز شده است که توان شلیک ۴ تا ۷ هزار گلوله در دقیقه را دارد و می‌تواند از فاصله ۲ کیلومتری با اهداف درگیر شود.یکی از سامانه‌های بسیار مهم نصب‌شده روی ناوشکن دیلمان، سامانه الینت مرصاد است. این سامانه برای جمع‌آوری و شنود سیگنالی روی ناوشکن نصب شده است و توان مناسبی در حوزه اطلاعاتی به دیلمان می‌دهد. سامانه خود حفاظتی چف جوشن برای مقابله با موشک‌های هدایت راداری نیز از دیگر سامانه‌های نصب‌شده روی این ناو است.
قابلیت نشست و برخاست بالگرد در شبانه‌روز
بخش سوم پاشنه ناو است که دِک پرواز را در خود جای داده و از جمله ویژگی‌های دیلمان است. ناوشکن دیلمان نسبت به نمونه مشابهش قابلیت‌های بیشتری در حوزه تجهیزات و تسلیحات، حمل نفرات و قدرت مانور و چالاکی بالایی دارد. روند ساخت این ناوشکن تقریباً نصف مدت‌زمان ساخت ناوشکن جماران بوده و هزینه کمتری نیز داشته و در طراحی و جنس بدنه نیز تغیراتی وجود دارد که باعث افزایش قابلیت‌های دیلمان به ویژه در رادارگریزی نسبت به همه موج‌های قبلی شده است که این تفاوت‌ها را در گزارش دیگری بررسی کرده‌ایم.