سیاست ایالات متحده آمریکا در خلیج فارس بعد از پیروزی انقلاب اسلامی
دکتر همایون الهی-انقلاب اسلامی ایران و سیاستهای منطقهای آمریکا
پیروزی انقلاب اسلامی ایران تغییراتی بنیادی در موقعیت آمریکا در منطقه بوجود آورد که برخی از مهمترین آنها عبارت بودند از:
از دست دادن پایگاههای استراق سمع و تعطیل شدن مرکز جاسوسی آمریکا در منطقه.
انحلال کامل پیمان سنتو.
کاهش حجم صادرات نفت ایران.
افزایش قیمت نفت در سطح جهانی.
کاهش صادرات کالاهای نظامی و غیرنظامی به ایران.
امكان صدور انقلاب اسلامی به سایر کشورهای منطقه.
به خطر افتادن موقعیت دولتهای سلطهگر در منطقه.
به خطر افتادن امنیت تنگه هرمز.
بیاعتبار شدن آمریکا در منطقه و ایجاد جو عدم اعتماد در دولتهای وابسته وی.
از دست رفتن «ژاندارم منطقه» و شکست سیاستهای غرب در منطقه
به هم ریختن معادلات سیاسی تنظیم شده قدرتهای بیگانه برای منطقه
تحت چنین شرایطی که آمریکا «شاه ایران» یعنی «ژاندارم منطقه» را از دست داد و تمام کوششهایش برای جلوگیری از پیروزی انقلاب اسلامی با شکست مواجهه شده بود، میبایست در فکر حفظ نفوذ و منافع خود در سایر کشورهای منطقه باشد. در میان این کشورها عربستان اولویت نخست را برای آمریکا دارا بود، زیرا این کشور دارای وسعت زیاد و مرز طولانی با خلیج فارس است و در میان کشورهای عربی و حتی مسلمانان دارای اهمیت سیاسی بوده، صاحب مخازن عظیم نفت است و سرانجام موقعیت جغرافیایی آن چنان است که از خاک آن عملیات نظامی علیه سایر کشورهای شبه جزیره عربستان و منطقه به آسانی ممکن میشود و سواحل آن در دریای سرخ امکان صدور نفت را بهعنوان جایگزینی برای خلیج فارس امکانپذیر میسازد. با توجه به این مسایل است که مطبوعات آمریکا تبلیغات وسیعی را در تأکید بر اهمیت خلیج فارس و نیاز اقدام عاجل به هنگام بروز خطر برای حفظ این منافع شروع میکنند. بهعنوان نمونه مجله فورچون در مقالهای با امضاء نویسندهای به نام د-کامرون در اردیبهشت ماه ۱۳۵۸(ماه مه ۱۹۷۹) به تفصیل «وضعیت ممکنه» بکارگیری نیروهای واکنش سریع در خلیج فارس توسط آمریکا را مورد بررسی قرار میدهد و نتیجه میگیرد که در یکی ازموارد زیر این مداخله ضروری خواهد بود:
۱- پیدایش اغتشاش در عربستان سعودی.
2- امتناع عربستان سعودی از فروش نفت به ایالات متحده آمریکا.
3- بسته شدن تنگه هرمز.
اشغال سفارت آمریکا در تهران در ۱۳ آبانماه ۱۳۵۸(۲نوامبر ۱۹۷۹)، اشغال مسجد الحرام در مکه توسط گروههای آزادیخواه، گسترش احساسات ضد آمریکایی در پاکستان، بنگلادش، اندونزی و هند ... و عاقبت ورود سربازان شوروی به خاک افغانستان همگی ابزاری در دست مقامات آمریکایی برای تبلیغ حضور نظامی بیشتر این کشور در منطقه خلیج فارس شد.
تحلیل سیاست آمریکا از وقایع خلیج فارس
تحلیل سیاست آمریکا از وقایع خلیج فارس در این زمان بر اساس سه سئوال انجام میگرفت:
الف ـ آیا امنیت آمریکا در آینده با حملات نظامی احتمالی شوروی در منطقه به خطر میافتد؟
ب - آیا کاهش و یا از بین رفتن ثبات سیاسی در منطقه امنیت آمریکا را به خطر میاندازد؟
ج - کشورهای خلیج فارس چقدر ثبات دارند؟