درباره آرتمیای آبزیان
رضا فراهانی- ارزش غذایی پروتئین چربی و اسیدهای چرب آرتمیا:
ارزش غذایی سیست و ناپلی تازه تفریخ شده
نخستین گزارش درباره ارزش غذایی ناپلیوس زنده آرتمیا به عنوان یک منبع غذایی با ارزش در سال ۱۹۳۳ میلادی توسط RLLefsen و بدنبال آن در سال ۱۹۳۹ توسط Since Seale ارائه گردید. از نظر تغذیه‌ای آرتمیا به راحتی هضم و جذب می‌شود و به نظر می‌رسد که بیشتر نیازهای غذایی (عناصر نادر) را برای لارو ماهیان و سخت پوستان آب‌های شیرین و شور فراهم می‌آورد.
در همین راستا آق در سال ۱۳۸۰ گزارش داد که آرتمیا بخاطر دارا بودن حدود 55درصد پروتئین؛ ۲۰-۴ درصد چربی، کلیه اسیدهای آمینه اصلی و اکثر اسدهای چرب در حد مطلوب، بهترین غذای آبزیان بشمار می‌رود. یک مشخصه مهم در ارزیابی ارزش غذایی هر نوع ماده غذایی اندازه‌گیری میزان لیپید آن‌ها ست، چربی‌های تری گلیسرید منبع اصلی انرژی قابل متابولیزه شده در جیره آبزیان هستند و مستقیماً با رشد ارگانیسم های مصرف کننده مرتبط هستند.
ناپلیوس‌های مرحله اینستار ۱ و اینستار ۲ احتمالاً بیش از مراحل دیگر زندگی آرتمیا در پرورش آبزیان مورد استفاده قرار می‌گیرند. جهت استفاده هرچه بیشتر از سیست‌های آرتمیا و تفریخ آن‌ها به ناپلی بهتر است تا آنجائی که امکان دارد در مورد ویپگی‌های تفریخ هر سویه آرتمیا اطلاع کامل داشته باشیم.
ناپلیوس‌های تازه تفریخ شده معمولاً بلافاصله پس از برداشت جهت تغذیه آبزیان مورد استفاده قرار می‌گیرند. معمولاً دو روش برای استفاده آن‌ها وجود دارد. در روش اول آن‌ها را یکباره وارد مخزن کشت می‌نمایند و در روش دوم آن‌ها را تدریجاً وارد مخزن پرورش آبزی می‌کنند بطوریکه همیشه مقدار ماده غذایی در آب موجود باشد، ولی روش دوم دارای یک اشکال عمده است و آن این است که نگهداشتن ناپلیوس‌ها پس از تفریخ و حرکت مداوم آن‌ها باعث مصرف شدن زرده باقیمانده تخم شده و در نتیجه باعث کاهش محتویات انرژی زایی آنان می‌گردد و از کیفیت غذایی آن‌ها کاسته می‌شود، ثانیاً اندازه آن‌ها نیز بزرگتر می‌شود و ممکن است برای لارو آبزیان تحت پرورش قابل شکار نباشد. البته قراردادن ناپلوس‌ها در دمای ۴ درجه سانتی گراد تا زمان مصرف، متابولیسم آن‌ها را کاهش می‌دهد و ناپلیوس‌ها ارزش غذایی و اندازه لاروی کوچک خود را تا ۴۸ ساعت حفظ می‌کنند. از لحاظ محتوی تغذیه‌ای و ترکیب مواد مغذی تفاوت‌هایی بین سیست دکپسوله و ناپلی تازه تفریخ شده وجود دارد که در کیفیت آن‌ها تاثیرگذار است.
اهمیت پروتئین در آبزیان:
پروتئین‌ها از تعداد زیادی اسیدهای آمینه ساخته شده‌اند، این اسیدهای آمینه اوسط پیوندهای پیتیدی با یکدیگر اتصال یافته و زنجیره طویلی را ایجاد می‌نماید. پیوند پیتیدی از ترکیب عامل کربوکسیل یک اسیدآمینه و عامل آمین اسیدآمینه دیگر با از دست دادن یک مولکول آب بوجود می‌اید.
نیازهای پروتئینی ماهی‌ها و میگوها در سنین مختلف فرق می‌کند. معمولاً انواع جوانتر برای رشد سریعتر نسبت به گونه‌های مسن‌تر به پروتئین بیشتری نیاز دارند. جیره‌های غذایی مربوط به لاروها، بچه ماهیان نورس و ماهیان جوان معمولاً حاوی ۱۰- ۵درصد پروتئین بیشتر نسبت به جیره‌های پرواری برای انواع بزرگتر و مسن‌تر است. ماهی‌ها و میگوهای گوشتخوار نیاز پروتئینی بالایی دارند. آزمایش‌هایی که در خصوص نیازهای پروتئینی حیوانات انجام شده است نشان می‌دهد که ماهیان گوشتخوار به ۴۰-۵۰درصد پروتئین براساس وزن خشک در جیره غذایی خود نیاز دارند، در حالی که ماهیان همه چیز خوار برای بیشترین رشد به ۲۵ تا ۳۵درصد پروتئین نیاز دارند. البته لازم به ذکر است که در جیره‌های کاربردی، سطح مطلوب پروتئین به عوامل مختلفی شامل اندازه ماهی، دمای آب، میزان تغذیه، کیفیت پروتئین و مقدار کلی انرژی قابل هضم خوراک بستگی خواهد است.
ترکیب و میزان پروتئین و اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب آرتمیا در حدی است که نیازهای آبزیان آب‌های شیرین را بطور کامل برآورده می‌سازد. از آن می‌توان مستقیماً و یا پس از منجمد نمودن و یا خشک کردن به عنوان یک خوراک پروتئینی مغذی برای پرورش انواع ماهیان میگوها و خرچنگ‌های آب شیرین استفاده نمود و یا پس از غنی سازی برای پرورش ماهیان و میگوهای آب شور بکار برد.
اهمیت کربوهیدرات‌ها و مواد معدنی در آبزیان:
اگرچه کربوهیدرات‌ها از طریق چربی‌ها و پروتئین‌های غذایی ساخته می‌شوند و وظایف مهمی در بدن دارند ولی ماهی‌ها و میگوها هیچ گونه نیاز ضروی به کربوهیدرات‌های غذایی ندارند. کربوهیدارت‌ها منبع تولید انرژی هستند و اجزای ترکیبات بیولوژیکی مختلف شامل اسیدهای نوکلئیک، ترشحات موکوسی و پوشش خارجی کیتینی میگوها را تشکیل می‌دهند.