محمدپناه، کارشناس بورس در گفت و گو با «اقتصادسرآمد»
فاکتورهای تاثیرگذار بر بورس ایران
گروه بازارسرمایه - مسعود وطنخواه - بورس به نوعی تابلوی اقتصاد یک کشور است به عبارت دیگر، نمی‌توان بورس را تنها با قیمت‌های تابلو دید چراکه این قیمت‌ها از تحولات داخلی و خارجی اقتصادی تاثیر می‌پذیرد.
تغییرات نرخ بهره، سیاست‌های انقباضی یا انبساطی، میزان افزایش یا کاهش بیکاری، مقدار تعرفه‌ها، تغییرات ارزش پول، مناقشه‌های بین‌المللی یا منطقه‌ای، وضع اقتصاد بین‌الملل و...به دلیل تاثیراتی که بر بهای تمام‌شده و به تبع آن میزان کسب سود شرکت‌ها دارند از موارد توجه فعالان بازار سرمایه است.
به گزارش اقتصادسرآمد، علی محمدپناه‌فرد، کارشناس بورس درباره سایه سیاست‌های بانک مرکزی بر بازار سرمایه گفت: «بانک مرکزی با اجرای سیاست‌های انقباضی سعی دارد با استفاده از ابزارهایی همچون افزایش نرخ بهره بانکی، اصلاح ترازنامه بانک‌ها با افزایش نرخ ذخیره قانونی و کاهش ضریب فزآینده رشد نقدینگی را کنترل کند.»
سیاست پولی انبساطی در اقتصاد کلان، روشی است که به هنگام دوران رکود یا کاهش رشد اقتصادی به کار گرفته می‌شود. در این روش با کاهش نرخ بهره، از جذابیت پس‌انداز کاسته شده و مصرف‌کنندگان تمایل بیشتری به خرج کردن و خرید پیدا می‌کنند. از طرف دیگر با کاهش نرخ بهره، هزینه استقراض کاهش یافته و بنگاه‌های اقتصادی می‌توانند از وام‌های بانکی جهت رونق تولید استفاده کنند.
در نقطه مقابل، سیاست پولی انقباضی در اقتصاد کلان، روشی است که به هنگام افزایش تورم به کار گرفته می‌شود. در این روش با افزایش نرخ بهره، نقدینگی یا حجم پول موجود در کشور محدود شده تا به واسطه‌ی آن نرخ تورم کاهش پیدا کند. با افزایش نرخ بهره، تمایل به نگهداری پول در بانک بیشتر شده و از میزان تقاضا برای خرید کالاها و خدمات کاسته می‌شود.
او افزود: «بانک مرکزی با اجرای سیاست تثبیت نرخ ارز سعی دارد که انتظارات تورمی را کاهش دهد که تا حدی نیز موفق بوده است، اما انتشار داده‌ها نشان از رشد 42 درصدی پایه پولی و کاهش حجم ذخایر ارزی بانک مرکزی دارد.»
این کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: «همچنین نسبت پول به شبه‌پول در شهریور 34درصد بود که نسبت به شهریور سال گذشته، رشد 5درصدی و نسبت به اسفند 1401 کاهش 1درصدی داشته است.»
شبه‌پول شامل دارایی‌هایی می‌شود که نقدشوندگی پول را ندارند اما می‌توان به راحتی آن‌ها را به پول نقد تبدیل کرد. حساب‌های سپرده‌ی بلندمدت نزد بانک‌ها و وجوهی که سرعت نقدشوندگی پول را ندارند، شبه‌پول هستند. افزایش پول و شبه‌پول در اقتصاد منجر به افزایش نقدینگی و تورم و کاهش آن‌ها موجب رکود می‌شود.
محمدپناه ادامه داد: «اگرچه در هفته گذشته نرخ بهره بین بانکی با کاهش 0.16درصدی به 23.43 درصد رسید، اما این کاهش به معنای تغییر سیاست‌های بانکی مرکزی و تغییر روند نیست و هنوز در سطوح بالایی قرار دارد که اوراق بدون ریسک را جذاب نگه می‌دارد. بررسی میانگین نرخ بدون ریسک نیز نشان می‌دهد این نرخ از ابتدای تابستان امسال روند صعودی داشته و به 28درصد رسیده است.»
او درباره وضع بازار کار بیان کرد: «بر اساس داده‌های منتشره مرکز آمار در پاییز سال جاری نرخ بیکاری معادل 7.6 درصد بود که نسبت به پاییز 1401، 0.6 درصد کاهش داشته است. مچنین شمار شاغلان با افزایش حدود 700هزار نفری در مقایسه با دوران مشابه سال گذشته به 24.77 میلیون نفر رسید که معادل با تابستان 98 و پیش از دوران شیوع ویروس کرونا است.»
این کارشناس بازار سرمایه افزود: «نرخ مشارکت اقتصادی که در آن نسبت جمعیت شاغل یا به دنبال کار به کل جمعیت در سن کار به دست می‌آید با افزایش 0.5درصدی نسبت به سال گذشته به 41.5درصد رسیده است. همچنین جمعیت غیرفعال در مقایسه با پاییز سال گذشته با افزایش 149 هزار نفری مواجه شده است. آمار فعلی بدین معنا است که نرخ مشارکت اقتصادی کشور اکنون نزدیک به 3 درصد کمتر از دوران پیش از شیوع کرونا است.»
نسبت P/E در بورس
یکی از مولفه‌های مهمی که در زمان خرید مورد توجه سرمایهگذاران بنیادی قرار می‌گیرد نسبت P/E در بورس است.
نسبت قیمت به درآمد سهم بیانگر آن است که قیمت سهام شرکت، چند برابر میزان سود نقدی که شرکت به هر سهم خود تخصیص می‌دهد. به عبارت دیگر، این نسبت نشان می‌دهد که آیا قیمت سهام به نسبت سودی که بین سهامداران خود توزیع می‌کند، ارزش دارد.محمدپناه در این باره اظهار کرد: «نسبت قیمت به سود بورس در حدود 7.8 قرار دارد که میانگین 10 ساله آن 9.8 است که نشان می‌دهد بازار از نظر بنیادی در وضع مناسبی قرار دارد.»
او افزود: «محدودیت‌های زمستانی انرژی و قطعی گاز، نگرانی‌ها از دخالت دولت در سود شرکت‌ها از طریق قیمت‌گذاری دستوری، افزایش مالیات‌ها، سیاست‌های تثبیتی و تحولات اخیر منطقه‌ای، موانع اصلی رشد بازار در روزهای گذشته بوده است.»
به گفته محمدپناه، آشفتگی در تصمیم‌گیری‌ها و نهادهای موازی در صنعتی مانند خودرو، «ابهامات تصمیم‌گیری» برای سهامداران را افزایش داده است.
افزایش نرخ دلار نیمایی
این کارشناس بازار سرمایه، نرخ دلار به ویژه نیمایی را یکی از محرک‌های بازار سرمایه دانست و اضافه کرد: «ارز نیمایی در هفته‌های گذشته روند صعودی به خود گرفته است.»نیما در واقع مخفف عبارت «نظام یکپارچه‌ی معاملات ارزی» محسوب می‌شود و مقصود از نرخ ارز در سامانه نیما یا نرخ های نیمایی، قیمت مبادله ارز در این سامانه است. سامانه نیما با هدف تسهیل تأمین ارز و ایجاد فضای امن برای خریداران و فروشندگان ارز راه‌اندازی شده است.او افزود: «یکی از عوامل رشد قیمت دلار دستور بانک مرکزی عراق بر ممنوعیت مبادله ارزی بر اساس نرخ دولتی کشور با 5 کشور از جمله ایران است که این می‌تواند باعث افزایش هزینه‌های ارزی کشور شود. مطابق نمودار زیر قیمت دلار نیمایی در 17 دی نسبت به ماه گذشته رشد 2 درصدی را تجربه کرده است. همچنین بررسی نسبت قیمت دلار نیمایی به دلار آزاد در این روز رشد 1 درصدی نسبت به ماه گذشته را نشان می‌دهد.
اقتصاد بین‌الملل به ویژه چین و آمریکا
این کارشناس بازار سرمایه درباره وضع اقتصاد بین‌الملل به ویژه چین و آمریکا و کاهش انتظارات در مورد شتاب کاهش نرخ بهره پیش‌بینی کرد: نباید تغییر محسوسی در قیمت‌های فلز پایه و یا محصولات پتروشیمی اتفاق بیفتد که بر بازار تاثیرگذار باشد.
او افزود: البته قیمت نفت در نتیجه تحولات منطقه می‌تواند دچار تغییر شود که تاثیرات خود را بر شرکت‌های پالایشگاهی خواهد گذاشت.
کاهش 799واحدی شاخص کل بورس
شاخص کل بورس در سومین روز معاملاتی با 799واحد کاهش در تراز 2میلیون و 153هزار واحد ایستاد.ارزش معاملات خرد نیز روز گذشته 4.5همت تومان بود که برای چند روز متوالی است که در محدوده کمتر از 5همت تومان است.
همچنین خروج پول از صندوق‌های درآمد ثابت و بورس نیز ثبت شد. سرانه خرید و فروش نیز نشان می‌دهد فروشنده‌ها دست بالا را داشتند.
پالایش نفت بندرعباس با 770، پتروشیمی پردیس با 555، پالایش نفت اصفهان با 520 و پالایش نفت تهران با 396واحد بیشترین تاثیر مثبت را در رشد شاخص کل بورس داشتند.
تغییرات نرخ بهره، سیاست‌های انقباضی یا انبساطی، میزان افزایش یا کاهش بیکاری، مقدار تعرفه‌ها، تغییرات ارزش پول، مناقشه‌های بین‌المللی یا منطقه‌ای، وضع اقتصاد بین‌الملل و...به دلیل تاثیراتی که بر بهای تمام‌شده و به تبع آن میزان کسب سود شرکت‌ها دارند از موارد توجه فعالان بازار سرمایه است.
به گزارش اقتصادسرآمد، علی محمدپناه‌فرد، کارشناس بورس درباره سایه سیاست‌های بانک مرکزی بر بازار سرمایه گفت: «بانک مرکزی با اجرای سیاست‌های انقباضی سعی دارد با استفاده از ابزارهایی همچون افزایش نرخ بهره بانکی، اصلاح ترازنامه بانک‌ها با افزایش نرخ ذخیره قانونی و کاهش ضریب فزآینده رشد نقدینگی را کنترل کند.»
سیاست پولی انبساطی در اقتصاد کلان، روشی است که به هنگام دوران رکود یا کاهش رشد اقتصادی به کار گرفته می‌شود. در این روش با کاهش نرخ بهره، از جذابیت پس‌انداز کاسته شده و مصرف‌کنندگان تمایل بیشتری به خرج کردن و خرید پیدا می‌کنند. از طرف دیگر با کاهش نرخ بهره، هزینه استقراض کاهش یافته و بنگاه‌های اقتصادی می‌توانند از وام‌های بانکی جهت رونق تولید استفاده کنند.
در نقطه مقابل، سیاست پولی انقباضی در اقتصاد کلان، روشی است که به هنگام افزایش تورم به کار گرفته می‌شود. در این روش با افزایش نرخ بهره، نقدینگی یا حجم پول موجود در کشور محدود شده تا به واسطه‌ی آن نرخ تورم کاهش پیدا کند. با افزایش نرخ بهره، تمایل به نگهداری پول در بانک بیشتر شده و از میزان تقاضا برای خرید کالاها و خدمات کاسته می‌شود.
او افزود: «بانک مرکزی با اجرای سیاست تثبیت نرخ ارز سعی دارد که انتظارات تورمی را کاهش دهد که تا حدی نیز موفق بوده است، اما انتشار داده‌ها نشان از رشد 42 درصدی پایه پولی و کاهش حجم ذخایر ارزی بانک مرکزی دارد.»
این کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: «همچنین نسبت پول به شبه‌پول در شهریور 34درصد بود که نسبت به شهریور سال گذشته، رشد 5درصدی و نسبت به اسفند 1401 کاهش 1درصدی داشته است.»
شبه‌پول شامل دارایی‌هایی می‌شود که نقدشوندگی پول را ندارند اما می‌توان به راحتی آن‌ها را به پول نقد تبدیل کرد. حساب‌های سپرده‌ی بلندمدت نزد بانک‌ها و وجوهی که سرعت نقدشوندگی پول را ندارند، شبه‌پول هستند. افزایش پول و شبه‌پول در اقتصاد منجر به افزایش نقدینگی و تورم و کاهش آن‌ها موجب رکود می‌شود.
محمدپناه ادامه داد: «اگرچه در هفته گذشته نرخ بهره بین بانکی با کاهش 0.16درصدی به 23.43 درصد رسید، اما این کاهش به معنای تغییر سیاست‌های بانکی مرکزی و تغییر روند نیست و هنوز در سطوح بالایی قرار دارد که اوراق بدون ریسک را جذاب نگه می‌دارد. بررسی میانگین نرخ بدون ریسک نیز نشان می‌دهد این نرخ از ابتدای تابستان امسال روند صعودی داشته و به 28درصد رسیده است.»
او درباره وضع بازار کار بیان کرد: «بر اساس داده‌های منتشره مرکز آمار در پاییز سال جاری نرخ بیکاری معادل 7.6 درصد بود که نسبت به پاییز 1401، 0.6 درصد کاهش داشته است. مچنین شمار شاغلان با افزایش حدود 700هزار نفری در مقایسه با دوران مشابه سال گذشته به 24.77 میلیون نفر رسید که معادل با تابستان 98 و پیش از دوران شیوع ویروس کرونا است.»
این کارشناس بازار سرمایه افزود: «نرخ مشارکت اقتصادی که در آن نسبت جمعیت شاغل یا به دنبال کار به کل جمعیت در سن کار به دست می‌آید با افزایش 0.5درصدی نسبت به سال گذشته به 41.5درصد رسیده است. همچنین جمعیت غیرفعال در مقایسه با پاییز سال گذشته با افزایش 149 هزار نفری مواجه شده است. آمار فعلی بدین معنا است که نرخ مشارکت اقتصادی کشور اکنون نزدیک به 3 درصد کمتر از دوران پیش از شیوع کرونا است.»
نسبت P/E در بورس
یکی از مولفه‌های مهمی که در زمان خرید مورد توجه سرمایهگذاران بنیادی قرار می‌گیرد نسبت P/E در بورس است.
نسبت قیمت به درآمد سهم بیانگر آن است که قیمت سهام شرکت، چند برابر میزان سود نقدی که شرکت به هر سهم خود تخصیص می‌دهد. به عبارت دیگر، این نسبت نشان می‌دهد که آیا قیمت سهام به نسبت سودی که بین سهامداران خود توزیع می‌کند، ارزش دارد.محمدپناه در این باره اظهار کرد: «نسبت قیمت به سود بورس در حدود 7.8 قرار دارد که میانگین 10 ساله آن 9.8 است که نشان می‌دهد بازار از نظر بنیادی در وضع مناسبی قرار دارد.»
او افزود: «محدودیت‌های زمستانی انرژی و قطعی گاز، نگرانی‌ها از دخالت دولت در سود شرکت‌ها از طریق قیمت‌گذاری دستوری، افزایش مالیات‌ها، سیاست‌های تثبیتی و تحولات اخیر منطقه‌ای، موانع اصلی رشد بازار در روزهای گذشته بوده است.»
به گفته محمدپناه، آشفتگی در تصمیم‌گیری‌ها و نهادهای موازی در صنعتی مانند خودرو، «ابهامات تصمیم‌گیری» برای سهامداران را افزایش داده است.
افزایش نرخ دلار نیمایی
این کارشناس بازار سرمایه، نرخ دلار به ویژه نیمایی را یکی از محرک‌های بازار سرمایه دانست و اضافه کرد: «ارز نیمایی در هفته‌های گذشته روند صعودی به خود گرفته است.»نیما در واقع مخفف عبارت «نظام یکپارچه‌ی معاملات ارزی» محسوب می‌شود و مقصود از نرخ ارز در سامانه نیما یا نرخ های نیمایی، قیمت مبادله ارز در این سامانه است. سامانه نیما با هدف تسهیل تأمین ارز و ایجاد فضای امن برای خریداران و فروشندگان ارز راه‌اندازی شده است.او افزود: «یکی از عوامل رشد قیمت دلار دستور بانک مرکزی عراق بر ممنوعیت مبادله ارزی بر اساس نرخ دولتی کشور با 5 کشور از جمله ایران است که این می‌تواند باعث افزایش هزینه‌های ارزی کشور شود. مطابق نمودار زیر قیمت دلار نیمایی در 17 دی نسبت به ماه گذشته رشد 2 درصدی را تجربه کرده است. همچنین بررسی نسبت قیمت دلار نیمایی به دلار آزاد در این روز رشد 1 درصدی نسبت به ماه گذشته را نشان می‌دهد.
اقتصاد بین‌الملل به ویژه چین و آمریکا
این کارشناس بازار سرمایه درباره وضع اقتصاد بین‌الملل به ویژه چین و آمریکا و کاهش انتظارات در مورد شتاب کاهش نرخ بهره پیش‌بینی کرد: نباید تغییر محسوسی در قیمت‌های فلز پایه و یا محصولات پتروشیمی اتفاق بیفتد که بر بازار تاثیرگذار باشد.
او افزود: البته قیمت نفت در نتیجه تحولات منطقه می‌تواند دچار تغییر شود که تاثیرات خود را بر شرکت‌های پالایشگاهی خواهد گذاشت.
کاهش 799واحدی شاخص کل بورس
شاخص کل بورس در سومین روز معاملاتی با 799واحد کاهش در تراز 2میلیون و 153هزار واحد ایستاد.ارزش معاملات خرد نیز روز گذشته 4.5همت تومان بود که برای چند روز متوالی است که در محدوده کمتر از 5همت تومان است.
همچنین خروج پول از صندوق‌های درآمد ثابت و بورس نیز ثبت شد. سرانه خرید و فروش نیز نشان می‌دهد فروشنده‌ها دست بالا را داشتند.
پالایش نفت بندرعباس با 770، پتروشیمی پردیس با 555، پالایش نفت اصفهان با 520 و پالایش نفت تهران با 396واحد بیشترین تاثیر مثبت را در رشد شاخص کل بورس داشتند.