خرم‌آباد؛ توالی زیست بشر از حجر تا قجر
رضا حبیبی -خبرنگار اقتصادسرآمد- دره خرم‌آباد یکی از زیستگاه‌های کهن بشر است که محل سکونت انسان‌های “نئاندرتال" و هوشمند بوده است و اخیراً پرونده ثبت جهانی آن در یونسکو به جریان افتاده است.
ایران از دیرباز به عنوان یکی از تمدن‌های کهن بشری مطرح بوده و همین امر سبب شده تا نگاه باستان‌شناسان و فرهنگ‌پژوهان قرون و اعصار مختلف را به سمت خود معطوف کند، وجود ارتفاعات سخت‌گذر، طبیعت کم‌نظیر و از همه مهم‌تر آب به عنوان مایه حیات بشر در لرستان، این منطقه را به یکی از مناطق مورد توجه بشر پیش از تاریخ برای زندگی تبدیل کرده و سبب شکل‌گیری اولین سکونتگاه‌های بشر در این دیار شده است به طوری‌که "دره خرم‌آباد" با مرکزیت شهر باستانی "شاپورخواست" و وجود جاذبه‌های طبیعی و اماکن باستانی نظیر غارهای هفتگانه یکی از شواهد متقن در این رهگذر به شمار می‌رود؛ اخیراً پرونده ثبت جهانی دره خرم‌آباد در یونسکو به جریان افتاده که در صورت تحقق نقش بسزایی در جذب گردشگر و رونق اقتصادی منطقه لرستان درپی خواهد داشت.
در این خصوص عطا حسن‌پور، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان:بیان کرد برخی از باستان‌شناسان و انسان‌شناسان اعتقاد دارند که پس از خروج انسان از آفریقا در دوران پیش از تاریخ از طریق آسیا به اروپا رفته، در مکان‌هایی مثل زاگرس و در دره‌ای به نام "خرم‌آباد" که محل برخورد انسان‌های "نئاندرتال" و هوشمند بوده، سکونت وجود داشته است.
وی اضافه کرد: عده‌ای مانند پروفسور "مارسل اوت" معتقد است مناطقی در زاگرس و از جمله دره خرم‌آباد جزو زیستگاه‌های کهن بشر به شمار می‌رود که توانسته است مکان‌هایی متعدد برای زیست بشر در خود جای دهد.
حسن‌پور با بیان اینکه در این دره کهن، ۱۷ مکان پیش از تاریخ وجود دارد که هفت مکان آن مورد کاوش باستان‌شناسی قرار گرفته است، بیان کرد: یکی از این مکان‌ها "غار قمری" است که در دره خرم‌آباد واقع شده و نمونه این غار در این دره پنج مورد است که با دو پناهگاه صخره‌ای در مجموع هفت مورد می‌شود؛ غارهای هفتگانه در دره زیبای خرم‌آباد مورد کاوش باستان‌شناسی قرار گرفته‌اند.
این دکتری باستان‌شناسی افزود: علاوه بر این غارهای کاوش شده، ۱۰ پناهگاه صخره‌ای در دل دره خرم‌آباد وجود دارد که در مجموع ۱۷ مکان پارینه سنگی از دوران پارینه سنگی میانه و جدید با دو فرهنگ معروف "موسترین” (moustierienne) و "برادوستین" در این دره وجود دارد.
وی با بیان اینکه روی سطح غارها و تپه‌های باستانی تیغه‌ها و تراشه‌های سنگی و سفالی پراکنده هستند که می‌تواند راهنمای خوبی برای باستان شناسان باشد، توصیه کرد: این تراشه‌ها را نباید جابجا کرد چرا که جابجایی آن جابجایی تاریخ است و امکان دارد کاوشگران و باستان‌شناسان را به اشتباه بیندازد.
حسن‌پور به دلیل شکل‌گیری غارها در زاگرس لرستان اشاره کرد و با بیان اینکه شکل‌گیری غارها در زاگرس به خاطر وجود سیستم "کارست" بوده، و هوازدگی سازندهای آهکی در این مناطق باعث تشکیل حفره‌هایی در دل کوهستان‌های زاگرس می‌شوند، گفت: در غار قمری به ویژه قسمت غربی آن غارنوردان به این نتیجه رسیدند که این غار بی‌منتهاست و محل زیست انسان پیش از تاریخ، در این محوطه ۲۰۰ متری بوده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان، اساسی‌ترین عنصر زیست برای سکونت بشر در هر منطقه‌ای را آب دانست و با بیان اینکه عنصر آب برای زیست جوامع پیش از تاریخ ضروری بوده است، بیان کرد: در غارهایی مثل غار قمری دو منبع مهم یکی چشمه‌های فصلی در پایین دست غار همچون "گرداب سنگی" که در دوره ساسانی روی آن بنایی ساخته شده اما این گرداب از دورترین ازمنه تاریخ جوشان است و همچنین منابع تامین آب موجود در انتهای غارها از جمله تامین آب جوامع زیستی بوده است و در دوره پیش از تاریخ‌ترین غار زندگی شکارورزی داشتند.
وی گفت: این هفت مکان کاوش شده و ۱۷مکان موجود در دره خرم‌آباد نشان می‌دهد که بشر در دوران پیش از تاریخ به خصوص در دوران بعد از عصر یخبندان مولفه‌های خوبی برای زیست در این دره داشته است؛ آب فراوان به خاطر وجود سراب‌های فراوان، رودخانه جاری خرم‌آباد و غارهای پیش از تاریخ، هوای مناسب، پروتئین‌های دامنه سفیدکوه (کل و بز) و سوخت فراوان( جنگل‌های بلوط) باعث شده، بشر پس از دوره شکارورزی زمانی که وارد انقلاب کشاورزی می‌شود؛ این دره محیط مناسبی برای توالی زیستش باشد.
وی با بیان اینکه در لرستان و در خرم‌آباد وجود خانه‌های تاریخی همچون خانه آخوندابو، کشفی، خانه بهرامی و ابوالقاسمی می‌تواند در رونق گردشگری و جذب توریسم موثر باشد، بیان کرد: این خانه‌های تاریخی مربوط به اوایل قاجار تا دوره پهلوی اول هستند.
محمد جعفری، دکتری اقتصاد در این خصوص گفت: لرستان ظرفیت‌های بسیار خوبی در حوزه گردشگری دارد اما متاسفانه آن‌گونه که شایسته است، نتوانسته‌ایم ظرفیت‌های تاریخی، باستانی و طبیعی بکر و خدادادی این دیار را برای جذب گردشگر معرفی کنیم.
وی با بیان اینکه در استان زیرساخت‌های لازم برای جذب گردشگری وجود ندارد درحالیکه برای جذب گردشگر و رفاه حال آنان باید روی زیرساخت‌های مختلف از جمله محل‌های مناسب اسکان گردشگران نظیر هتل، اقامتگاه‌های مناسب و بوم‌گردی، توسعه بسترهای حمل‌ونقل ایمن اعم از هوایی، ریلی و جاده‌ای سرمایه‌گذاری شود، بیان کرد: لرستان با قابلیت‌هایی که دارد همچون بهشتی در دل زاگرس می‌درخشد.
این دکتری اقتصاد اضافه کرد: زاگرس و به ویژه دره خرم‌آباد زیستگاه انسان اولیه بوده اما نتوانسته‌ایم آن‌گونه که شایسته و بایسته است این تاریخچه را معرفی کنیم و باید علاوه بر معرفی این قابلیت و ظرفیت‌ها مسیر را تسهیل و خدمات زیربنایی و بسترهای گردشگری را در همه ابعاد ایجاد کنیم.
جعفری با بیان اینکه یکی ازخصلت‌های ذاتی مردم لرستان مهمان‌نوازی است، ادامه داد: در راستای جذب گردشگر ضرورت دارد آموزش‌های لازم و به‌روز برای ارتقای مهارت‌های شغلی نیروهای خدماتی هتل‌ها و سایر افراد در بخش‌های رفاهی و گردشگری ارائه شود.
وی با اشاره به اینکه با ثبت جهانی دره‌خرم‌آباد شاهد حضور گردشگران جهانی و داخلی خواهیم بود پس ضرورت دارد بستر لازم را برای حضور آنان مهیا کنیم، خاطرنشان کرد: قابلیت‌های لرستان و به‌ویژه دره خرم‌آباد، قابل قیاس با سایر مناطق کشور نیست که قطعاً با ثبت این دره، اقتصاد استان متحول می‌شود و حضور گردشگران، تولید درآمد را به دنبال دارد.
این دکتری اقتصاد با بیان اینکه گردشگری صنعتی پاک و پول‌ساز است که علاوه بر افزایش سرانه درآمدی مردم، خودبه‌خود رشد اقتصادی منطقه را به دنبال خواهد داشت و سبب خوب شدن اوضاع درآمدی تک‌تک افراد در این منطقه خواهد شد، تصریح کرد: در برخی شهرهای کشور نظیر اصفهان، از طریق خانه‌های تاریخی درآمد آنچنانی از بحث گردشگری کسب شده و این درحالی است که لرستان علاوه بر خانه‌های تاریخی، از سرمایه‌هایی نظیر بناها، غارها، رودخانه‌ها، آبشارها، کوه‌ها و ... برخوردار است و می‌توان از این ظرفیت در راستای توسعه اقتصادی استان قدم برداشت.
جعفری بیان کرد: هر گردشگر، سفیری برای معرفی لرستان است پس باید به گونه‌ای شرایط را برای آنان مهیا کرد که به حضور بیشتر گردشگران خارجی بیانجامد.
فرهاد زیویار استاندار لرستان در این خصوص، با اشاره به ظرفیت فرودگاه خرم‌آباد برای انجام پروازهای تجاری و مسافربری به خارج از مرزهای کشور، تعدد ظرفیت‌های بی‌نظیر لرستان در زمینه تولید محصولات مختلف که قابلیت صادرات به خارج از کشور و لزوم تلاش برای به فعلیت رساندن این ظرفیت‌ها، اظهار کرد: توسعه پروازها ارتباط مستقیم با رونق اقتصادی استان دارد.
استاندار لرستان ادامه داد: اهمیت برقراری پروازهای مستقیم از فرودگاه خرم‌آباد به سمت مشهد و عتبات عالیات و پروازهای تجاری از مهم‌ترین مطالبات مردم استان است که می‌تواند در گردشگری مذهبی و سلامت موثر باشد.
زیویار تصریح کرد: با توجه به قابلیت فرودگاه خرم‌آباد برای فرود هواپیماهای پهن‌پیکر، زمینه استفاده از این ظرفیت برای حمل و نقل انواع کالا به صورت هوایی در استان مهیاست.
استاندار لرستان افزود: این فرودگاه به واسطه موقعیت جغرافیایی استان در غرب کشور، شرایط را برای حمل و نقل انواع محموله‌های صادراتی از طریق هوایی (کارگو) به خارج از مرزها به‌ویژه کشورهای منطقه داراست.
وی بیان کرد: فرودگاه خرم‌آباد علاوه بر پروازهای مسافرتی، می‌تواند در زمینه تجارت کالا نیز موفق عمل کند که علاوه بر رونق اقتصادی، توسعه صنعت گردشگری استان نیز از این طریق امکانپذیر خواهد بود.
زیویار تصریح کرد: لرستان دارای ظرفیت‌های متعدد گردشگری بوده و با توجه به اضافه شدن اماکن با ثبت جهانی و ملی و مرکزیت فرودگاه نسبت به استان‌های همجوار، تداوم پروازها و افزایش آنها رونق اقتصاد و صنعت گردشگری را به همراه خواهد داشت.
ایران از دیرباز به عنوان یکی از تمدن‌های کهن بشری مطرح بوده و همین امر سبب شده تا نگاه باستان‌شناسان و فرهنگ‌پژوهان قرون و اعصار مختلف را به سمت خود معطوف کند، وجود ارتفاعات سخت‌گذر، طبیعت کم‌نظیر و از همه مهم‌تر آب به عنوان مایه حیات بشر در لرستان، این منطقه را به یکی از مناطق مورد توجه بشر پیش از تاریخ برای زندگی تبدیل کرده و سبب شکل‌گیری اولین سکونتگاه‌های بشر در این دیار شده است به طوری‌که "دره خرم‌آباد" با مرکزیت شهر باستانی "شاپورخواست" و وجود جاذبه‌های طبیعی و اماکن باستانی نظیر غارهای هفتگانه یکی از شواهد متقن در این رهگذر به شمار می‌رود؛ اخیراً پرونده ثبت جهانی دره خرم‌آباد در یونسکو به جریان افتاده که در صورت تحقق نقش بسزایی در جذب گردشگر و رونق اقتصادی منطقه لرستان درپی خواهد داشت.
در این خصوص عطا حسن‌پور، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان:بیان کرد برخی از باستان‌شناسان و انسان‌شناسان اعتقاد دارند که پس از خروج انسان از آفریقا در دوران پیش از تاریخ از طریق آسیا به اروپا رفته، در مکان‌هایی مثل زاگرس و در دره‌ای به نام "خرم‌آباد" که محل برخورد انسان‌های "نئاندرتال" و هوشمند بوده، سکونت وجود داشته است.
وی اضافه کرد: عده‌ای مانند پروفسور "مارسل اوت" معتقد است مناطقی در زاگرس و از جمله دره خرم‌آباد جزو زیستگاه‌های کهن بشر به شمار می‌رود که توانسته است مکان‌هایی متعدد برای زیست بشر در خود جای دهد.
حسن‌پور با بیان اینکه در این دره کهن، ۱۷ مکان پیش از تاریخ وجود دارد که هفت مکان آن مورد کاوش باستان‌شناسی قرار گرفته است، بیان کرد: یکی از این مکان‌ها "غار قمری" است که در دره خرم‌آباد واقع شده و نمونه این غار در این دره پنج مورد است که با دو پناهگاه صخره‌ای در مجموع هفت مورد می‌شود؛ غارهای هفتگانه در دره زیبای خرم‌آباد مورد کاوش باستان‌شناسی قرار گرفته‌اند.
این دکتری باستان‌شناسی افزود: علاوه بر این غارهای کاوش شده، ۱۰ پناهگاه صخره‌ای در دل دره خرم‌آباد وجود دارد که در مجموع ۱۷ مکان پارینه سنگی از دوران پارینه سنگی میانه و جدید با دو فرهنگ معروف "موسترین” (moustierienne) و "برادوستین" در این دره وجود دارد.
وی با بیان اینکه روی سطح غارها و تپه‌های باستانی تیغه‌ها و تراشه‌های سنگی و سفالی پراکنده هستند که می‌تواند راهنمای خوبی برای باستان شناسان باشد، توصیه کرد: این تراشه‌ها را نباید جابجا کرد چرا که جابجایی آن جابجایی تاریخ است و امکان دارد کاوشگران و باستان‌شناسان را به اشتباه بیندازد.
حسن‌پور به دلیل شکل‌گیری غارها در زاگرس لرستان اشاره کرد و با بیان اینکه شکل‌گیری غارها در زاگرس به خاطر وجود سیستم "کارست" بوده، و هوازدگی سازندهای آهکی در این مناطق باعث تشکیل حفره‌هایی در دل کوهستان‌های زاگرس می‌شوند، گفت: در غار قمری به ویژه قسمت غربی آن غارنوردان به این نتیجه رسیدند که این غار بی‌منتهاست و محل زیست انسان پیش از تاریخ، در این محوطه ۲۰۰ متری بوده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان، اساسی‌ترین عنصر زیست برای سکونت بشر در هر منطقه‌ای را آب دانست و با بیان اینکه عنصر آب برای زیست جوامع پیش از تاریخ ضروری بوده است، بیان کرد: در غارهایی مثل غار قمری دو منبع مهم یکی چشمه‌های فصلی در پایین دست غار همچون "گرداب سنگی" که در دوره ساسانی روی آن بنایی ساخته شده اما این گرداب از دورترین ازمنه تاریخ جوشان است و همچنین منابع تامین آب موجود در انتهای غارها از جمله تامین آب جوامع زیستی بوده است و در دوره پیش از تاریخ‌ترین غار زندگی شکارورزی داشتند.
وی گفت: این هفت مکان کاوش شده و ۱۷مکان موجود در دره خرم‌آباد نشان می‌دهد که بشر در دوران پیش از تاریخ به خصوص در دوران بعد از عصر یخبندان مولفه‌های خوبی برای زیست در این دره داشته است؛ آب فراوان به خاطر وجود سراب‌های فراوان، رودخانه جاری خرم‌آباد و غارهای پیش از تاریخ، هوای مناسب، پروتئین‌های دامنه سفیدکوه (کل و بز) و سوخت فراوان( جنگل‌های بلوط) باعث شده، بشر پس از دوره شکارورزی زمانی که وارد انقلاب کشاورزی می‌شود؛ این دره محیط مناسبی برای توالی زیستش باشد.
وی با بیان اینکه در لرستان و در خرم‌آباد وجود خانه‌های تاریخی همچون خانه آخوندابو، کشفی، خانه بهرامی و ابوالقاسمی می‌تواند در رونق گردشگری و جذب توریسم موثر باشد، بیان کرد: این خانه‌های تاریخی مربوط به اوایل قاجار تا دوره پهلوی اول هستند.
محمد جعفری، دکتری اقتصاد در این خصوص گفت: لرستان ظرفیت‌های بسیار خوبی در حوزه گردشگری دارد اما متاسفانه آن‌گونه که شایسته است، نتوانسته‌ایم ظرفیت‌های تاریخی، باستانی و طبیعی بکر و خدادادی این دیار را برای جذب گردشگر معرفی کنیم.
وی با بیان اینکه در استان زیرساخت‌های لازم برای جذب گردشگری وجود ندارد درحالیکه برای جذب گردشگر و رفاه حال آنان باید روی زیرساخت‌های مختلف از جمله محل‌های مناسب اسکان گردشگران نظیر هتل، اقامتگاه‌های مناسب و بوم‌گردی، توسعه بسترهای حمل‌ونقل ایمن اعم از هوایی، ریلی و جاده‌ای سرمایه‌گذاری شود، بیان کرد: لرستان با قابلیت‌هایی که دارد همچون بهشتی در دل زاگرس می‌درخشد.
این دکتری اقتصاد اضافه کرد: زاگرس و به ویژه دره خرم‌آباد زیستگاه انسان اولیه بوده اما نتوانسته‌ایم آن‌گونه که شایسته و بایسته است این تاریخچه را معرفی کنیم و باید علاوه بر معرفی این قابلیت و ظرفیت‌ها مسیر را تسهیل و خدمات زیربنایی و بسترهای گردشگری را در همه ابعاد ایجاد کنیم.
جعفری با بیان اینکه یکی ازخصلت‌های ذاتی مردم لرستان مهمان‌نوازی است، ادامه داد: در راستای جذب گردشگر ضرورت دارد آموزش‌های لازم و به‌روز برای ارتقای مهارت‌های شغلی نیروهای خدماتی هتل‌ها و سایر افراد در بخش‌های رفاهی و گردشگری ارائه شود.
وی با اشاره به اینکه با ثبت جهانی دره‌خرم‌آباد شاهد حضور گردشگران جهانی و داخلی خواهیم بود پس ضرورت دارد بستر لازم را برای حضور آنان مهیا کنیم، خاطرنشان کرد: قابلیت‌های لرستان و به‌ویژه دره خرم‌آباد، قابل قیاس با سایر مناطق کشور نیست که قطعاً با ثبت این دره، اقتصاد استان متحول می‌شود و حضور گردشگران، تولید درآمد را به دنبال دارد.
این دکتری اقتصاد با بیان اینکه گردشگری صنعتی پاک و پول‌ساز است که علاوه بر افزایش سرانه درآمدی مردم، خودبه‌خود رشد اقتصادی منطقه را به دنبال خواهد داشت و سبب خوب شدن اوضاع درآمدی تک‌تک افراد در این منطقه خواهد شد، تصریح کرد: در برخی شهرهای کشور نظیر اصفهان، از طریق خانه‌های تاریخی درآمد آنچنانی از بحث گردشگری کسب شده و این درحالی است که لرستان علاوه بر خانه‌های تاریخی، از سرمایه‌هایی نظیر بناها، غارها، رودخانه‌ها، آبشارها، کوه‌ها و ... برخوردار است و می‌توان از این ظرفیت در راستای توسعه اقتصادی استان قدم برداشت.
جعفری بیان کرد: هر گردشگر، سفیری برای معرفی لرستان است پس باید به گونه‌ای شرایط را برای آنان مهیا کرد که به حضور بیشتر گردشگران خارجی بیانجامد.
فرهاد زیویار استاندار لرستان در این خصوص، با اشاره به ظرفیت فرودگاه خرم‌آباد برای انجام پروازهای تجاری و مسافربری به خارج از مرزهای کشور، تعدد ظرفیت‌های بی‌نظیر لرستان در زمینه تولید محصولات مختلف که قابلیت صادرات به خارج از کشور و لزوم تلاش برای به فعلیت رساندن این ظرفیت‌ها، اظهار کرد: توسعه پروازها ارتباط مستقیم با رونق اقتصادی استان دارد.
استاندار لرستان ادامه داد: اهمیت برقراری پروازهای مستقیم از فرودگاه خرم‌آباد به سمت مشهد و عتبات عالیات و پروازهای تجاری از مهم‌ترین مطالبات مردم استان است که می‌تواند در گردشگری مذهبی و سلامت موثر باشد.
زیویار تصریح کرد: با توجه به قابلیت فرودگاه خرم‌آباد برای فرود هواپیماهای پهن‌پیکر، زمینه استفاده از این ظرفیت برای حمل و نقل انواع کالا به صورت هوایی در استان مهیاست.
استاندار لرستان افزود: این فرودگاه به واسطه موقعیت جغرافیایی استان در غرب کشور، شرایط را برای حمل و نقل انواع محموله‌های صادراتی از طریق هوایی (کارگو) به خارج از مرزها به‌ویژه کشورهای منطقه داراست.
وی بیان کرد: فرودگاه خرم‌آباد علاوه بر پروازهای مسافرتی، می‌تواند در زمینه تجارت کالا نیز موفق عمل کند که علاوه بر رونق اقتصادی، توسعه صنعت گردشگری استان نیز از این طریق امکانپذیر خواهد بود.
زیویار تصریح کرد: لرستان دارای ظرفیت‌های متعدد گردشگری بوده و با توجه به اضافه شدن اماکن با ثبت جهانی و ملی و مرکزیت فرودگاه نسبت به استان‌های همجوار، تداوم پروازها و افزایش آنها رونق اقتصاد و صنعت گردشگری را به همراه خواهد داشت.