ابعاد اقتصادی حضور مقتدرانه ناوگروه 86 در آب‌های بین‌المللی
گروه اقتصاددریامحور - مهدی رحمتی - ناوگروه 86 نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با حضور مقتدرانه در آب‌های فرامنطقه و ثبت رکورد طی مسافت دور دنیا، برگ زرین دیگری بر افتخارات نیروهای مسلح افزود. این افتخارآفرینی از جنبه‌های مختلف حائز اهمیت است که یکی از آن جنبه‌ها اهمیت اقتصادی این سفر است.
مهدی رحمتی در نوشتاری به روزنامه دریایی اقتصادسرآمد نقش ناوگروه 86 در توسعه اقتصاد دریانوردی را در پنج محور زیر تشریح کرده است که در ذیل با هم می خوانیم:
الف- افزایش تاب‌آوری علیه تحریم‌ها
اولین نقشی که ناوگروه 86 در مباحث اقتصادی می‌تواند داشته باشد، بحث توانمندی کشور برای مقابله با تحریم‌ها یا به عبارتی دیگر افزایش تاب‌آوری در برابر تحریم‌های آمریکا است. در خصوص اثرگذاری تحریم‌های اقتصادی مباحث و دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. برخی با نگاه به بیرون، بر این باورند که باید ریشه مشکلات اقتصادی را در چگونگی ارتباط با دنیا دید و برای بهبود وضعیت معیشت باید سطح تنش‌ها را با واضع تحریم‌ها کم کرد؛ اما حضور مقتدرانه ناوگروه 86 از دو جنبه نشان داد که تحریم‌ها عامل تعیین کننده در معادلات نبود بلکه تکیه‌بر توانمندی داخلی در این زمینه مؤثر خواهد بود. اول اینکه ناوبندر دنا با بهره‌مندی از توان داخلی و در شرایط تحریمی مورد بهره‌برداری قرار گرفت که نشان می‌دهد در صورت تکیه‌بر ظرفیت داخلی، می‌توان از میزان اثرگذاری تحریم‌ها کاست و دوم اینکه ناوگروه 86 که با تحریم آمریکا مواجه شد اما با مقاومت توانست مأموریت خود را به سرانجام برساند. این مسئله نیز گویای این است که مقاومت در برابر تحریم‌ها و اتخاذ تصمیم‌های منطقی می‌تواند اهداف موردنظر را محقق کند.
ب- تقویت ضریب امنیت اقتصاد دریایی
اثرگذاری دیگر ناوگروه 86 در مباحث اقتصادی را باید در افزایش امنیت تجارت دریانوردی برای کشتی‌های ایرانی بیان کرد. از جمله مباحث مهم در اقتصاد دریانوردی، تأمین امنیت کشتی‌های کشورها است. اعزام ناوگروه 86 و تحقق مأموریت بین‌المللی آن نشان داد که قدرت بازدارندگی ایران در حیطه دریا به سطح بالایی ارتقا یافته است و این بازدارندگی باعث خواهد شد تا کشتی‌هایی که با پرچم کشورمان در آب‌های بین‌المللی در حال تردد هستند با امنیت بالایی می‌توانند تردد کنند. همچنین عمده تردد کشتی‌ها در مثلث تنگه هرمز، مالاکا و باب المندب است و بیشترین میزان دزدی دریایی نیز در مراکز مذکور شکل می‌گیرد که حضور ناوگروه 86 دریایی در مناطق پرخطر زمینه‌ای را برای امنیت بیشتر فراهم خواهد کرد و همین مسئله باعث می‌شود اقتصاد دریانوردی کشور با امنیت بالاتری محقق شود.
ج- تأکید بر مؤلفههای اقتصادی دریایی
عامل بعدی اثرگذاری اعزام ناوگروه 86 بر اقتصاد را می‌توان بر تثبیت اقتصاد دریا محور بیان کرد. جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از ۱۹۰ هزار کیلومترمربع گستره دریایی و حدود ۵۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی (حدود ۴۰ درصد از مرزهای ایران)، کشوری دریایی محسوب می‌شود و از دو سوی شمال و جنوب به دریا دسترسی دارد. دسترسی به آب‌های آزاد (اقیانوس هند)، مجاورت با منطقه استراتژیک خلیج‌فارس و تنگه هرمز و قرار گرفتن در کریدورهای ترانزیتی بین‌المللی بایستی به دنبال توسعه پایدار با رویکرد دریایی باشد، تعبیری که تحت عنوان «توسعه دریامحور» به آن اشاره می‌شود. حرکت ناوگروه 86 دریایی نیز که با بهره‌مندی از ظرفیت‌های بومی ایجاد شده می‌تواند به تقویت گفتمان دریا محور ارتش جمهوری اسلامی ایران کمک کند زیرا ظرفیت‌های جدید اقتصادی به‌خصوص در زمینه ایجاد مسیرهای ترانزیتی و شرکای تجاری را برای کشور ایجاد خواهد کرد.
د- تحقق شعار «ما میتوانیم» در عرصه اقتصاد
سطح اثرگذاری دیگر اعزام ناوگروه 86 را می‌توان در تقویت روحیه خودباوری اقتصادی بیان کرد. روحیه خودباوری اقتصادی از این مبحث نشئت می‌گیرد که یک کشور با استفاده از توانمندی‌های داخلی بتواند پیشرفت‌های اقتصادی را محقق کند. از طرفی باید به این نکته توجه داشت که از جمله فناوری‌های پیشرفته که نیاز به سطح بالایی از دانش دارد، ساخت کشتی و صنایع فراساحلی است. ساخت صنایع مربوط به تجارت دریایی در هر کشوری نشانه توانمندی بالای آن کشور در توسعه اقتصاد بومی و استفاده از ظرفیت‌ها است. جمهوری اسلامی ایران در زمینه ساخت کشتی‌های كانتینری و سكوی حفاری كه از آخرین فن‌آوری طراحی، ساخت و عملیات دریایی برخوردار است به دستاوردهای قابل‌توجهی دست یافته بود، اکنون نیز در زمینه نظامی، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به پیشرفت‌های غیرقابل انکاری دست یافته‌اند که ساخت ناو رزمی دنا و حضور در مأموریت 86 و سفر به نقاط مختلف دنیا با استفاده از توان و ظرفیت بومی نشانه‌ای از این توانمندی است. این دستاوردها نشان می‌دهد در زمینه ساخت تجهیزات اقتصادی کشور از توانمندی بالایی برخوردار است که در صورت به فعلیت رسیدن، می‌تواند دستاوردهای قابل‌توجهی را برای کشور به همراه داشته باشد.
ه- تحقق اهداف برنامهای اقتصادی
نکته دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، اثرگذاری اعزام ناوگروه 86 بر تحقق برنامه‌های مختلف توسعه‌ای و به‌صورت مشخص برنامه هفتم توسعه است. برنامه هفتم توسعه در شهریورماه سال 1401 توسط مقام معظم رهبری برای اجرا به دستگاه‌های مربوطه ابلاغ گردید. بند 11 آن تأکید دارد که «تحقق سیاست‌های کلی آمایش سرزمین با توجه به مزیت‌های بالفعل و بالقوه و اجرایی ساختن موارد برجسته آن با توجه ویژه‌بر دریا، سواحل، بنادر و آب‌های مرزی.» بر اساس بند مذکور استفاده حداکثری از ظرفیت‌های دریا باید در برنامه‌ها و اولویتهای کلان کشور قرار گیرد. حرکت ناوگروه 86 دریایی ارتش نیز حامی پیام استفاده از توان و ظرفیت دریایی برای تحقق اهداف مختلف است که می‌توان اهداف اقتصادی نیز از جمله آن باشد. در واقع حضور ناوگروه 86 نشان می‌دهد استفاده از ظرفیت دریا، محدودیتی ندارد و کشور از این ظرفیت برخوردار است تا منافع خود را در هر نقطهای تأمین کند.
در مجموع می‌توان بیان کرد اعزام ناوگروه 86 نه‌تنها در زمینه امنیت کشتیرانی و شناورهای متعلق به جمهوری اسلامی ایران نقش مهم و سازنده‌ای داشته، بلکه باعث تثبیت این مسئله شده که تحریم‌ها با تکیه‌بر توان داخلی قابل‌رفع شدن هستند و می‌توان از اثرگذاری آن‌ها کاست. از طرفی ساخت ناوبندر دنا که با بهره‌برداری از ظرفیت‌های داخلی مورد بهره‌برداری قرار گرفته این مسئله را نشان می‌دهد که کشور دارای توانمندی بالایی در زمینه خودباوری اقتصادی است از این‌رو اعزام ناوگروه 86 نقش مهمی در مباحث اقتصادی می‌تواند ایفا کند.
مهدی رحمتی در نوشتاری به روزنامه دریایی اقتصادسرآمد نقش ناوگروه 86 در توسعه اقتصاد دریانوردی را در پنج محور زیر تشریح کرده است که در ذیل با هم می خوانیم:
الف- افزایش تاب‌آوری علیه تحریم‌ها
اولین نقشی که ناوگروه 86 در مباحث اقتصادی می‌تواند داشته باشد، بحث توانمندی کشور برای مقابله با تحریم‌ها یا به عبارتی دیگر افزایش تاب‌آوری در برابر تحریم‌های آمریکا است. در خصوص اثرگذاری تحریم‌های اقتصادی مباحث و دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. برخی با نگاه به بیرون، بر این باورند که باید ریشه مشکلات اقتصادی را در چگونگی ارتباط با دنیا دید و برای بهبود وضعیت معیشت باید سطح تنش‌ها را با واضع تحریم‌ها کم کرد؛ اما حضور مقتدرانه ناوگروه 86 از دو جنبه نشان داد که تحریم‌ها عامل تعیین کننده در معادلات نبود بلکه تکیه‌بر توانمندی داخلی در این زمینه مؤثر خواهد بود. اول اینکه ناوبندر دنا با بهره‌مندی از توان داخلی و در شرایط تحریمی مورد بهره‌برداری قرار گرفت که نشان می‌دهد در صورت تکیه‌بر ظرفیت داخلی، می‌توان از میزان اثرگذاری تحریم‌ها کاست و دوم اینکه ناوگروه 86 که با تحریم آمریکا مواجه شد اما با مقاومت توانست مأموریت خود را به سرانجام برساند. این مسئله نیز گویای این است که مقاومت در برابر تحریم‌ها و اتخاذ تصمیم‌های منطقی می‌تواند اهداف موردنظر را محقق کند.
ب- تقویت ضریب امنیت اقتصاد دریایی
اثرگذاری دیگر ناوگروه 86 در مباحث اقتصادی را باید در افزایش امنیت تجارت دریانوردی برای کشتی‌های ایرانی بیان کرد. از جمله مباحث مهم در اقتصاد دریانوردی، تأمین امنیت کشتی‌های کشورها است. اعزام ناوگروه 86 و تحقق مأموریت بین‌المللی آن نشان داد که قدرت بازدارندگی ایران در حیطه دریا به سطح بالایی ارتقا یافته است و این بازدارندگی باعث خواهد شد تا کشتی‌هایی که با پرچم کشورمان در آب‌های بین‌المللی در حال تردد هستند با امنیت بالایی می‌توانند تردد کنند. همچنین عمده تردد کشتی‌ها در مثلث تنگه هرمز، مالاکا و باب المندب است و بیشترین میزان دزدی دریایی نیز در مراکز مذکور شکل می‌گیرد که حضور ناوگروه 86 دریایی در مناطق پرخطر زمینه‌ای را برای امنیت بیشتر فراهم خواهد کرد و همین مسئله باعث می‌شود اقتصاد دریانوردی کشور با امنیت بالاتری محقق شود.
ج- تأکید بر مؤلفههای اقتصادی دریایی
عامل بعدی اثرگذاری اعزام ناوگروه 86 بر اقتصاد را می‌توان بر تثبیت اقتصاد دریا محور بیان کرد. جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از ۱۹۰ هزار کیلومترمربع گستره دریایی و حدود ۵۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی (حدود ۴۰ درصد از مرزهای ایران)، کشوری دریایی محسوب می‌شود و از دو سوی شمال و جنوب به دریا دسترسی دارد. دسترسی به آب‌های آزاد (اقیانوس هند)، مجاورت با منطقه استراتژیک خلیج‌فارس و تنگه هرمز و قرار گرفتن در کریدورهای ترانزیتی بین‌المللی بایستی به دنبال توسعه پایدار با رویکرد دریایی باشد، تعبیری که تحت عنوان «توسعه دریامحور» به آن اشاره می‌شود. حرکت ناوگروه 86 دریایی نیز که با بهره‌مندی از ظرفیت‌های بومی ایجاد شده می‌تواند به تقویت گفتمان دریا محور ارتش جمهوری اسلامی ایران کمک کند زیرا ظرفیت‌های جدید اقتصادی به‌خصوص در زمینه ایجاد مسیرهای ترانزیتی و شرکای تجاری را برای کشور ایجاد خواهد کرد.
د- تحقق شعار «ما میتوانیم» در عرصه اقتصاد
سطح اثرگذاری دیگر اعزام ناوگروه 86 را می‌توان در تقویت روحیه خودباوری اقتصادی بیان کرد. روحیه خودباوری اقتصادی از این مبحث نشئت می‌گیرد که یک کشور با استفاده از توانمندی‌های داخلی بتواند پیشرفت‌های اقتصادی را محقق کند. از طرفی باید به این نکته توجه داشت که از جمله فناوری‌های پیشرفته که نیاز به سطح بالایی از دانش دارد، ساخت کشتی و صنایع فراساحلی است. ساخت صنایع مربوط به تجارت دریایی در هر کشوری نشانه توانمندی بالای آن کشور در توسعه اقتصاد بومی و استفاده از ظرفیت‌ها است. جمهوری اسلامی ایران در زمینه ساخت کشتی‌های كانتینری و سكوی حفاری كه از آخرین فن‌آوری طراحی، ساخت و عملیات دریایی برخوردار است به دستاوردهای قابل‌توجهی دست یافته بود، اکنون نیز در زمینه نظامی، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به پیشرفت‌های غیرقابل انکاری دست یافته‌اند که ساخت ناو رزمی دنا و حضور در مأموریت 86 و سفر به نقاط مختلف دنیا با استفاده از توان و ظرفیت بومی نشانه‌ای از این توانمندی است. این دستاوردها نشان می‌دهد در زمینه ساخت تجهیزات اقتصادی کشور از توانمندی بالایی برخوردار است که در صورت به فعلیت رسیدن، می‌تواند دستاوردهای قابل‌توجهی را برای کشور به همراه داشته باشد.
ه- تحقق اهداف برنامهای اقتصادی
نکته دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، اثرگذاری اعزام ناوگروه 86 بر تحقق برنامه‌های مختلف توسعه‌ای و به‌صورت مشخص برنامه هفتم توسعه است. برنامه هفتم توسعه در شهریورماه سال 1401 توسط مقام معظم رهبری برای اجرا به دستگاه‌های مربوطه ابلاغ گردید. بند 11 آن تأکید دارد که «تحقق سیاست‌های کلی آمایش سرزمین با توجه به مزیت‌های بالفعل و بالقوه و اجرایی ساختن موارد برجسته آن با توجه ویژه‌بر دریا، سواحل، بنادر و آب‌های مرزی.» بر اساس بند مذکور استفاده حداکثری از ظرفیت‌های دریا باید در برنامه‌ها و اولویتهای کلان کشور قرار گیرد. حرکت ناوگروه 86 دریایی ارتش نیز حامی پیام استفاده از توان و ظرفیت دریایی برای تحقق اهداف مختلف است که می‌توان اهداف اقتصادی نیز از جمله آن باشد. در واقع حضور ناوگروه 86 نشان می‌دهد استفاده از ظرفیت دریا، محدودیتی ندارد و کشور از این ظرفیت برخوردار است تا منافع خود را در هر نقطهای تأمین کند.
در مجموع می‌توان بیان کرد اعزام ناوگروه 86 نه‌تنها در زمینه امنیت کشتیرانی و شناورهای متعلق به جمهوری اسلامی ایران نقش مهم و سازنده‌ای داشته، بلکه باعث تثبیت این مسئله شده که تحریم‌ها با تکیه‌بر توان داخلی قابل‌رفع شدن هستند و می‌توان از اثرگذاری آن‌ها کاست. از طرفی ساخت ناوبندر دنا که با بهره‌برداری از ظرفیت‌های داخلی مورد بهره‌برداری قرار گرفته این مسئله را نشان می‌دهد که کشور دارای توانمندی بالایی در زمینه خودباوری اقتصادی است از این‌رو اعزام ناوگروه 86 نقش مهمی در مباحث اقتصادی می‌تواند ایفا کند.