نظامیان عربستان برای ساخت نیوم «حق تیر» دارند!؟
رویارویی با رویای نیوم
شهر آرمانی زیست محیطی سعودی ها در اغما
گروه بین الملل - اروان ریوالت - مرلين توماس ولارا الجبالی - شهر«نیوم» که در اجرای طرح احداث آن چندین کشورغربی هم مشارکت دارند یک شهر آینده‌گرای پیشرفته در استان تبوک عربستان است که قرار است تا چند سال دیگر تکمیل و قابل سکونت شود. نیوم، که از آن به عنوان یک شهر آرمانی زیست محیطی نام برده می‌شود، با سرمایه‌گذاری به مبلغ ۵۰۰ میلیارد دلار در دست احداث است. این طرح بخشی از استراتژی موسوم به «چشم‌اندازه ۲۰۳۰ » دولت عربستان است که با هدف تنوع بخشیدن به اقتصاد این کشور و پایان دادن به اتکای به نفت دنبال می‌شود. یک بخش شاخص این طرح شهر «لاین» یا خط نام دارد که الگوی زیست‌محیطی نوین برای جهان آینده تعریف شده و در آن خودرو وجود نخواهد داشت.شهر در نهایت منطقه‌ای به عرض فقط ۲۰۰ متر و طول ۱۷۰ کیلومتر را در بر خواهد گرفت اگرچه انتظار می‌رود تنها ۲.۴ کیلومتر از آن تا سال ۲۰۳۰ تکمیل شود. ده‌ها شرکت بزرگ بین‌المللی، که تعدادی از آنها بریتانیایی هستند، در ساخت نیوم مشارکت دارند.
منطقه‌ای که نیوم در آن ساخته می‌شود توسط امیر محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، «عالی‌ترین بوم خالی نقاشی» توصیف شده است. اما طبق گفته دولت سعودی، این محل خالی نیست و برای احداث این طرح بیش از ۶۰۰۰ نفر از محل سکونت خود جابجا می‌شوند هرچند گروه حقوق بشری القسط (ALQST) این رقم را بیشتر تخمین می‌زند.
سرهنگ ربیع العنزی می‌گوید که به او دستور داده شده بود تا روستاییان را از منطقه قبیله‌ای در عربستان منتقل کند تا بخش موسوم به لاین (ذا لاین) که قسمتی از طرح است، در این منطقه ایجاد شود. از این طرح به عنوان انقلابی در زیست شهری نام برده شده است. به گفته او، یکی از شرکت کنندگان در اعتراضات ساکنان به خروج از محل سکونت خود در اثر اصابت گلوله کشته شد.
دولت عربستان و مدیریت نیوم به درخواست بی‌بی‌سی برای اظهار نظر در این مورد پاسخ ندادند.
بی‌بی‌سی تصاویر ماهواره‌ای از سه روستای تخریب شده به نام‌های الخریبه، شرما و جیال را تجزیه و تحلیل کرده که نشان می‌دهد چندین خانه، مدرسه و بیمارستان از روی نقشه حذف شده است.
سرهنگ العنزی، که سال گذشته در بریتانیا زندگی در تبعید را انتخاب کرد، می‌گوید که حکم نقل و انتقال ساکنان که به او ابلاغ شده بود مربوط به الخریبه در ۴.۵ کیلومتری جنوب لاین بود. این روستاها عمدتا محل سکونت قبیله الحویطات بود که نسل‌ها در منطقه تبوک در شمال غرب عربستان کشور ساکن بوده‌اند.
او گفت که در دستور مورخ آوریل ۲۰۲۰ آمده بود که قبیله الحویطات شامل «تعداد زیادی شورشی» است و «هرکسی که در برابر [انتقال از محل] مقاومت کند باید کشته شود، بنابراین اجازه استفاده از نیروی کشنده علیه هرکسی که در خانه خود می‌ماند، صادر شد.»
او به بی بی سی گفت که او به بهانه‌های پزشکی از اجرای این ماموریت طفره رفت اما ماموریت انجام شد. او می‌گوید عبدالرحیم الحویطی به کمیته ثبت زمین اجازه ارزشگذاری بر املاکش را نداد و یک روز بعد در درگیری در جریان اجرای ماموریت پاکسازی توسط نیروهای سعودی به ضرب گلوله کشته شد. او پیش از آن در شبکه‌های اجتماعی ویدیوهای متعددی را در مخالفت با انتقال افراد برای ایجاد طرح عمرانی منتشر کرده بود.
در بیانیه‌ای که در آن زمان از سوی اداره امنیت دولتی عربستان صادر شد، ادعا شده بود که الحویطی به سوی نیروهای امنیتی آتش گشود و آنها مجبور به پاسخ شدند.
اما سازمان‌های حقوق بشر و سازمان ملل گفته‌اند که او به دلیل مقاومت در برابر اخراج از محل سکونت خود کشته شده است. بی‌بی‌سی نتوانسته است به طور مستقل اظهارات سرهنگ العنزی را در مورد به کارگیری نیروی کشنده تایید کند.
اما یک منبع آشنا با عملکرد اداره اطلاعات عربستان سعودی به ما گفته که اظهارات این سرهنگ - هم در مورد نحوه ابلاغ دستور جابجایی و هم در مورد آنچه در آن گفته شده است - با آنچه که آنها در مورد چنین مأموریت‌هایی به طور کلی می‌دانستند، مطابقت دارد.
آنها همچنین گفتند که درجه این سرهنگ برای اجرای این ماموریت مناسب بود.
به گفته سازمان ملل والقسط، حداقل ۴۷ روستایی دیگر به خاطر مقاومت در برابر اخراج از این منطقه بازداشت شدند که بسیاری از آنها به اتهامات مرتبط با تروریسم تحت پیگرد قرار گرفتند.
به گفته القسط، از این تعداد، ۴۰ نفر هنوز در بازداشت و پنج نفر به اعدام محکوم شده‌اند.
این گروه گفته است که چندین نفر هم به دلیل اعلام عزاداری عمومی برای مرگ الحویطی در رسانه‌های اجتماعی بازداشت شدند.
مقامات سعودی می‌گویند به افرادی که برای اجرای این طرح جابجا می‌شوند غرامت می‌پردازد اما القسط گفته است که میزان این غرامت خیلی کمتر از مبلغی است که قبلا وعده داده شده بود.
به گفته سرهنگ العنزی، «طرح [نیوم] محور برنامه‌های توسعه محمد بن سلمان است. به همین دلیل او در برخورد با الحویطات خیلی وحشیانه برخوردعمل کرد.»
اندی ویرث، یکی از مدیران ارشد سابق بخش ایجاد پیست اسکی طرح نیوم به بی‌بی‌سی گفت که در مورد قتل عبدالرحیم الحویطی چند هفته قبل از ترک عربستان به مقصد ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ مطالبی شنیده بود.
او می‌گوید: «بارها از کارفرمایانش در مورد اخراج ساکنان مناطق احداث طرح سوال کرد، اما از پاسخ آنها قانع نشد.»
اندی ویرث می‌گوید: «کل طرح بوی فشار وحشتناک بر این مردم را می‌داد... شما نباید برای پیشرفت چکمه‌تان را روی گلوی آنها فشار بدهید.»
او کمتر از یک سال پس از پیوستن به این طرح، استعفا داد زیرا از مدیران آن ناراضی بود.
مدیر اجرایی یک شرکت بریتانیایی نمک‌زدایی از آب دریا به عنوان بخشی از طرح نیوم که از اجرای این طرح ۱۰۰ میلیون دلاری در سال ۲۰۲۲ خارج شد نیز مطالب بسیار مهمی می‌گوید.
مالکوم اوو، مدیرعامل شرکت نمک‌زدایی سولار واتر می‌گوید: «ممکن است این طرح برای برخی از افراد علاقمند به فناوری پیشرفته در آن منطقه طرح خوبی باشد، اما برای بقیه چطور؟»
او افزود که با توجه به درک خوبی که ساکنان محلی از این منطقه دارند، باید آنها را دارایی‌های ارزشمندی تلقی کرد.
او می‌گوید: «شما باید به دنبال پیشرفت، سازندگی، بازآفرینی اما بدون حذف آنها باشد.»
روستاییانی که به خاطر اجرای طرح از محل سکونت قدیمی خود آواره شده‌اند تمایلی به ابراز نظر در این مورد ندارند چون می‌ترسند صحبت با رسانه‌های خارجی باعث بدتر شدن شرایط بستگان بازداشتی آنها شود.
اما ما با کسانی که برای اجرای بخش‌های دیگر طرح چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان از محل سکونت خود اخراج شده بودند صحبت کردیم.
برای اجرای طرح مرکزی جده در غرب عربستان سعودی، بیش از یک میلیون نفر جابجا شده‌اند. این طرح شامل احداث تاسیسات وسیعی است که گفته می‌شود شامل یک تالار اپرا، منطقه وسیع ورزشی، و واحدهای خرده فروشی و مسکونی لوکس خواهد بود.
نادر حجازی [که نام واقعی او نیست] در عزیزیه بزرگ شده است. این محل یکی از تقریبا ۶۳ محله‌ای است که برای احداث این طرح تخریب شد.
او می‌گوید کمتر از یک ماه پس از دریافت اخطار، خانه پدری او در سال ۲۰۲۱ تخریب شد.
حجازی می‌گوید عکس‌هایی که از تخریب خانه‌ها در محله سابقش دید، تکان‌دهنده بود و به یک منطقه جنگی شباهت داشت.
او می‌گوید: «آنها در جنگ با ما مردم و هویت ما هستند.»
فعالان مخالف دولت سعودی به بی‌بی‌سی گفتند که سال گذشته دو نفر در ارتباط با مقاومت در برابر تخریب خانه‌ها برای طرح جده بازداشت شدند.
یکی از آنها در برابر اخراج از محل سکونتش به واکنش فیزیکی دست زد و دیگری عکس‌های دلخراشی را از خراب کردن خانه‌ها در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده بود.
و یکی از بستگان یک زندانی در زندان مرکزی ذهبان در جده گفت که خبرهایی را از بازداشت ۱۵ نفر دیگر در آنجا شنیده‌اند.
به گفته او، این افراد در یک گردهمایی خداحافظی در یکی از محله‌های مشخص شده برای تخریب جمع شده بودند.
به دلیل دشواری تماس با افراد زندانی در عربستان، بی‌بی‌سی نتوانسته است این ادعاها را تایید کند.
القسط با نظرسنجی از ۳۵ فرد اخراج شده از محله‌های جده به نتایج تکان‌دهنده‌ای دست یافت.
هیچکدام از غرامت دریافتی راضی نبود و بیش از نیمی از شرکت کنندگان در این نظرسنجی گفته‌اند که به خاطر خطر بازداشت مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند.
سرهنگ العنزی اکنون در بریتانیا زندگی می‌کند اما همچنان نگران امنیت خود است.
او می‌گوید که یک افسر اطلاعاتی به او گفت که اگر در جلسه‌ای در سفارت عربستان سعودی در لندن با حضور وزیر کشور عربستان شرکت کند، پنج میلیون دلار به او می‌دهند اما او قبول نکرد.
ما این ادعا را به دولت عربستان دادیم اما آنها پاسخی ندادند.
حمله به مخالفان دولت عربستان سعودی که در خارج از آن کشور زندگی می‌کنند بی‌سابقه نیست که مهمترین آن جمال خاشقجی روزنامه‌نگار ساکن آمریکا بود که توسط عوامل سعودی در داخل کنسولگری این کشور در استانبول در سال ۲۰۱۸ به قتل رسید.
یک گزارش اطلاعاتی آمریکا به‌این نتیجه رسید که محمد بن سلمان این عملیات را تایید کرده بود اما ولیعهد هر گونه نقشی در این ماجرا را رد کرده است.
اما سرهنگ العنزی از تصمیم خود برای سرپیچی از دستور مشارکت در طرح احداث شهر آینده‌نگر سعودی پشیمان نیست.
او می‌گوید: «محمد بن سلمان اجازه نخواهد داد هیچ چیز از ساختن نیوم جلوگیری کند... من بیشتر نگران بودم که ممکن است از من خواسته شود با مردم خودم چه کارها کنم.»
گروه بین الملل - اروان ریوالت - مرلين توماس ولارا الجبالی - شهر«نیوم» که در اجرای طرح احداث آن چندین کشورغربی هم مشارکت دارند یک شهر آینده‌گرای پیشرفته در استان تبوک عربستان است که قرار است تا چند سال دیگر تکمیل و قابل سکونت شود. نیوم، که از آن به عنوان یک شهر آرمانی زیست محیطی نام برده می‌شود، با سرمایه‌گذاری به مبلغ ۵۰۰ میلیارد دلار در دست احداث است. این طرح بخشی از استراتژی موسوم به «چشم‌اندازه ۲۰۳۰ » دولت عربستان است که با هدف تنوع بخشیدن به اقتصاد این کشور و پایان دادن به اتکای به نفت دنبال می‌شود. یک بخش شاخص این طرح شهر «لاین» یا خط نام دارد که الگوی زیست‌محیطی نوین برای جهان آینده تعریف شده و در آن خودرو وجود نخواهد داشت.شهر در نهایت منطقه‌ای به عرض فقط ۲۰۰ متر و طول ۱۷۰ کیلومتر را در بر خواهد گرفت اگرچه انتظار می‌رود تنها ۲.۴ کیلومتر از آن تا سال ۲۰۳۰ تکمیل شود. ده‌ها شرکت بزرگ بین‌المللی، که تعدادی از آنها بریتانیایی هستند، در ساخت نیوم مشارکت دارند.
منطقه‌ای که نیوم در آن ساخته می‌شود توسط امیر محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، «عالی‌ترین بوم خالی نقاشی» توصیف شده است. اما طبق گفته دولت سعودی، این محل خالی نیست و برای احداث این طرح بیش از ۶۰۰۰ نفر از محل سکونت خود جابجا می‌شوند هرچند گروه حقوق بشری القسط (ALQST) این رقم را بیشتر تخمین می‌زند.
سرهنگ ربیع العنزی می‌گوید که به او دستور داده شده بود تا روستاییان را از منطقه قبیله‌ای در عربستان منتقل کند تا بخش موسوم به لاین (ذا لاین) که قسمتی از طرح است، در این منطقه ایجاد شود. از این طرح به عنوان انقلابی در زیست شهری نام برده شده است. به گفته او، یکی از شرکت کنندگان در اعتراضات ساکنان به خروج از محل سکونت خود در اثر اصابت گلوله کشته شد.
دولت عربستان و مدیریت نیوم به درخواست بی‌بی‌سی برای اظهار نظر در این مورد پاسخ ندادند.
بی‌بی‌سی تصاویر ماهواره‌ای از سه روستای تخریب شده به نام‌های الخریبه، شرما و جیال را تجزیه و تحلیل کرده که نشان می‌دهد چندین خانه، مدرسه و بیمارستان از روی نقشه حذف شده است.
سرهنگ العنزی، که سال گذشته در بریتانیا زندگی در تبعید را انتخاب کرد، می‌گوید که حکم نقل و انتقال ساکنان که به او ابلاغ شده بود مربوط به الخریبه در ۴.۵ کیلومتری جنوب لاین بود. این روستاها عمدتا محل سکونت قبیله الحویطات بود که نسل‌ها در منطقه تبوک در شمال غرب عربستان کشور ساکن بوده‌اند.
او گفت که در دستور مورخ آوریل ۲۰۲۰ آمده بود که قبیله الحویطات شامل «تعداد زیادی شورشی» است و «هرکسی که در برابر [انتقال از محل] مقاومت کند باید کشته شود، بنابراین اجازه استفاده از نیروی کشنده علیه هرکسی که در خانه خود می‌ماند، صادر شد.»
او به بی بی سی گفت که او به بهانه‌های پزشکی از اجرای این ماموریت طفره رفت اما ماموریت انجام شد. او می‌گوید عبدالرحیم الحویطی به کمیته ثبت زمین اجازه ارزشگذاری بر املاکش را نداد و یک روز بعد در درگیری در جریان اجرای ماموریت پاکسازی توسط نیروهای سعودی به ضرب گلوله کشته شد. او پیش از آن در شبکه‌های اجتماعی ویدیوهای متعددی را در مخالفت با انتقال افراد برای ایجاد طرح عمرانی منتشر کرده بود.
در بیانیه‌ای که در آن زمان از سوی اداره امنیت دولتی عربستان صادر شد، ادعا شده بود که الحویطی به سوی نیروهای امنیتی آتش گشود و آنها مجبور به پاسخ شدند.
اما سازمان‌های حقوق بشر و سازمان ملل گفته‌اند که او به دلیل مقاومت در برابر اخراج از محل سکونت خود کشته شده است. بی‌بی‌سی نتوانسته است به طور مستقل اظهارات سرهنگ العنزی را در مورد به کارگیری نیروی کشنده تایید کند.
اما یک منبع آشنا با عملکرد اداره اطلاعات عربستان سعودی به ما گفته که اظهارات این سرهنگ - هم در مورد نحوه ابلاغ دستور جابجایی و هم در مورد آنچه در آن گفته شده است - با آنچه که آنها در مورد چنین مأموریت‌هایی به طور کلی می‌دانستند، مطابقت دارد.
آنها همچنین گفتند که درجه این سرهنگ برای اجرای این ماموریت مناسب بود.
به گفته سازمان ملل والقسط، حداقل ۴۷ روستایی دیگر به خاطر مقاومت در برابر اخراج از این منطقه بازداشت شدند که بسیاری از آنها به اتهامات مرتبط با تروریسم تحت پیگرد قرار گرفتند.
به گفته القسط، از این تعداد، ۴۰ نفر هنوز در بازداشت و پنج نفر به اعدام محکوم شده‌اند.
این گروه گفته است که چندین نفر هم به دلیل اعلام عزاداری عمومی برای مرگ الحویطی در رسانه‌های اجتماعی بازداشت شدند.
مقامات سعودی می‌گویند به افرادی که برای اجرای این طرح جابجا می‌شوند غرامت می‌پردازد اما القسط گفته است که میزان این غرامت خیلی کمتر از مبلغی است که قبلا وعده داده شده بود.
به گفته سرهنگ العنزی، «طرح [نیوم] محور برنامه‌های توسعه محمد بن سلمان است. به همین دلیل او در برخورد با الحویطات خیلی وحشیانه برخوردعمل کرد.»
اندی ویرث، یکی از مدیران ارشد سابق بخش ایجاد پیست اسکی طرح نیوم به بی‌بی‌سی گفت که در مورد قتل عبدالرحیم الحویطی چند هفته قبل از ترک عربستان به مقصد ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ مطالبی شنیده بود.
او می‌گوید: «بارها از کارفرمایانش در مورد اخراج ساکنان مناطق احداث طرح سوال کرد، اما از پاسخ آنها قانع نشد.»
اندی ویرث می‌گوید: «کل طرح بوی فشار وحشتناک بر این مردم را می‌داد... شما نباید برای پیشرفت چکمه‌تان را روی گلوی آنها فشار بدهید.»
او کمتر از یک سال پس از پیوستن به این طرح، استعفا داد زیرا از مدیران آن ناراضی بود.
مدیر اجرایی یک شرکت بریتانیایی نمک‌زدایی از آب دریا به عنوان بخشی از طرح نیوم که از اجرای این طرح ۱۰۰ میلیون دلاری در سال ۲۰۲۲ خارج شد نیز مطالب بسیار مهمی می‌گوید.
مالکوم اوو، مدیرعامل شرکت نمک‌زدایی سولار واتر می‌گوید: «ممکن است این طرح برای برخی از افراد علاقمند به فناوری پیشرفته در آن منطقه طرح خوبی باشد، اما برای بقیه چطور؟»
او افزود که با توجه به درک خوبی که ساکنان محلی از این منطقه دارند، باید آنها را دارایی‌های ارزشمندی تلقی کرد.
او می‌گوید: «شما باید به دنبال پیشرفت، سازندگی، بازآفرینی اما بدون حذف آنها باشد.»
روستاییانی که به خاطر اجرای طرح از محل سکونت قدیمی خود آواره شده‌اند تمایلی به ابراز نظر در این مورد ندارند چون می‌ترسند صحبت با رسانه‌های خارجی باعث بدتر شدن شرایط بستگان بازداشتی آنها شود.
اما ما با کسانی که برای اجرای بخش‌های دیگر طرح چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان از محل سکونت خود اخراج شده بودند صحبت کردیم.
برای اجرای طرح مرکزی جده در غرب عربستان سعودی، بیش از یک میلیون نفر جابجا شده‌اند. این طرح شامل احداث تاسیسات وسیعی است که گفته می‌شود شامل یک تالار اپرا، منطقه وسیع ورزشی، و واحدهای خرده فروشی و مسکونی لوکس خواهد بود.
نادر حجازی [که نام واقعی او نیست] در عزیزیه بزرگ شده است. این محل یکی از تقریبا ۶۳ محله‌ای است که برای احداث این طرح تخریب شد.
او می‌گوید کمتر از یک ماه پس از دریافت اخطار، خانه پدری او در سال ۲۰۲۱ تخریب شد.
حجازی می‌گوید عکس‌هایی که از تخریب خانه‌ها در محله سابقش دید، تکان‌دهنده بود و به یک منطقه جنگی شباهت داشت.
او می‌گوید: «آنها در جنگ با ما مردم و هویت ما هستند.»
فعالان مخالف دولت سعودی به بی‌بی‌سی گفتند که سال گذشته دو نفر در ارتباط با مقاومت در برابر تخریب خانه‌ها برای طرح جده بازداشت شدند.
یکی از آنها در برابر اخراج از محل سکونتش به واکنش فیزیکی دست زد و دیگری عکس‌های دلخراشی را از خراب کردن خانه‌ها در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده بود.
و یکی از بستگان یک زندانی در زندان مرکزی ذهبان در جده گفت که خبرهایی را از بازداشت ۱۵ نفر دیگر در آنجا شنیده‌اند.
به گفته او، این افراد در یک گردهمایی خداحافظی در یکی از محله‌های مشخص شده برای تخریب جمع شده بودند.
به دلیل دشواری تماس با افراد زندانی در عربستان، بی‌بی‌سی نتوانسته است این ادعاها را تایید کند.
القسط با نظرسنجی از ۳۵ فرد اخراج شده از محله‌های جده به نتایج تکان‌دهنده‌ای دست یافت.
هیچکدام از غرامت دریافتی راضی نبود و بیش از نیمی از شرکت کنندگان در این نظرسنجی گفته‌اند که به خاطر خطر بازداشت مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند.
سرهنگ العنزی اکنون در بریتانیا زندگی می‌کند اما همچنان نگران امنیت خود است.
او می‌گوید که یک افسر اطلاعاتی به او گفت که اگر در جلسه‌ای در سفارت عربستان سعودی در لندن با حضور وزیر کشور عربستان شرکت کند، پنج میلیون دلار به او می‌دهند اما او قبول نکرد.
ما این ادعا را به دولت عربستان دادیم اما آنها پاسخی ندادند.
حمله به مخالفان دولت عربستان سعودی که در خارج از آن کشور زندگی می‌کنند بی‌سابقه نیست که مهمترین آن جمال خاشقجی روزنامه‌نگار ساکن آمریکا بود که توسط عوامل سعودی در داخل کنسولگری این کشور در استانبول در سال ۲۰۱۸ به قتل رسید.
یک گزارش اطلاعاتی آمریکا به‌این نتیجه رسید که محمد بن سلمان این عملیات را تایید کرده بود اما ولیعهد هر گونه نقشی در این ماجرا را رد کرده است.
اما سرهنگ العنزی از تصمیم خود برای سرپیچی از دستور مشارکت در طرح احداث شهر آینده‌نگر سعودی پشیمان نیست.
او می‌گوید: «محمد بن سلمان اجازه نخواهد داد هیچ چیز از ساختن نیوم جلوگیری کند... من بیشتر نگران بودم که ممکن است از من خواسته شود با مردم خودم چه کارها کنم.»