«روزنامه دریایی سرآمد» بررسی کرد؛
نقش مزایای اقتصادی در روابط برلین- پکن
گروه اقتصادبین الملل - توحید ورستان - همواره اقتصاد در روابط چین و آلمان تاثیرگذار بوده است. شرکت‌های تولیدکننده بلو‌تراشه آلمانی حدود ۱۵ درصد از درآمد خود را از چین به دست می‌آورند و سهم چین در درآمد برخی از شرکت‌ها حتی بیشتر است. به عنوان مثال، فولکس واگن و بی ام و به ترتیب ۴۲ و ۳۳ درصد از درآمد خود را از چین به دست می‌آورند. این امر به چین اهرم فشاری در روابط دوجانبه می‌دهد و باعث رفتار محتاطانه آلمان شود. اما روابط دوجانبه گاها با تنش مواجه شده و حتی تحت تاثیر روابط ایالات متحده و چین است. تقریبا نیمی از صادرات اروپا به چین از آلمان سرچشمه می‌گیرد و اقتصاد آلمان بیش از سایر اقتصادهای بزرگ اتحادیه اروپا مانند ایتالیا، فرانسه و اسپانیا به چین وابسته است. با وجود این، آلمان شروع به اتخاذ مواضع سختگیرانه در مورد روابط چین کرده و سایر قدرت‌های اروپایی احتمالاً از آن پیروی خواهند کرد.
رزمایش دریایی اروپا
آنالنا بائربوک، وزیر امور خارجه آلمان، در جریان سفر رسمی خود به نیوزیلند در ۴ می ۲۰۲۴، اظهار داشت که ناوچه آلمانی «بادن-وورتمبرگ» و کشتی تدارکاتی نیروی دریایی «فرانکفورت آم ماین» احتمالا در هفته های آینده از تنگه تایوان عبور کنند. بائربوک اعلام کرد که مسیر برنامه ریزی شده و توقف‌های بندری برای کشتی‌های نیروی دریایی آلمان علنی نخواهد شد، اما تاکید کرد که کشتی‌ها از حق عبور مسالمت آمیز که شامل عبور از تنگه تایوان است، استفاده خواهند کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که انتظار می‌رود بادن-وورتمبرگ و فرانکفورت آم ماین از دریای چین جنوبی عبور کرده و پس از عبور از کانال پاناما وارد اقیانوس آرام شوند. آخرین تور دریایی آلمان در اقیانوس هند و اقیانوس آرام در اواخر سال ۲۰۲۱ انجام شد. ناوچه کلاس براندنبورگ بایرن در اوت تا سپتامبر ۲۰۲۱ در این منطقه بود. در آن زمان ناو آلمانی که برای رزمایش به متحدان خود ملحق شده بود، از تنگه تایوان عبور نکرد. برخلاف بایرن، ناوچه F۱۲۵ از قابلیت‌های در حال تکمیل و پشتیبانی یک کشتی تدارکاتی ۲۱۰۰۰ تنی که برای عملیات‌های دوردست و خارج از منطقه طراحی شده، بهره خواهد برد. هر دو نوع کشتی قادر به پشتیبانی از هلیکوپترهای خدمات دریایی هستند. با این حال، نیروی دریایی آلمان تاکنون نوع و تعداد هلیکوپترهای اعزام شده برای این سفر را مشخص نکرده است. برای سفر بایرن در سال ۲۰۲۱، دو بالگرد نظامی در کشتی وجود داشت. تفاوت مهم دیگر با سفر ۲۰۲۱ اینکه ویژگی کلی این سفر جدید برای دور دنیا است. اعلام شده که هر دو کشتی از کانال پاناما عبور خواهند کرد. این ناوگان به شرکت در یک سری رزمایش بزرگ با شرکای خود در منطقه هند و اقیانوس آرام ادامه خواهد داد. بنادر اشاره شده توسط رئیس ستاد نیروی دریایی شامل ژاپن، مالزی، اندونزی و سنگاپور است. این کشتی‌ها احتمالاً ابتدا پس از عبور از کانال پاناما برای شرکت در ۲۰۲۴ RIMPAC در ماه جولای به هاوایی خواهند رفت. تاکنون هیچ کشتی در لیست شرکت کنندگان در این رزمایش دیده نمی‌شود. همچنین قرار است نیروی دریایی با نیروی هوایی آلمان که هواپیماهای خود را به هاوایی فرستاده ملاقات کند.
از سوی دیگر، جزئیات میزان هماهنگی بین نیروی دریایی آلمان و سایر شرکای اروپایی هنوز مشخص نیست. به عنوان مثال، ایتالیا قصد دارد در ۲۰۲۴ RIMPAC شرکت کند و احتمالاً تشکیلاتی را با ناو هواپیمابر«Cavour» ارسال خواهد کرد. نیروی دریایی فرانسه همچنین قصد دارد ناو هواپیمابر هسته‌ای «شارل دوگل» را در سال جاری به اقیانوس هند و اقیانوس آرام بفرستد. بنابراین این تحولات حاکی از آن است که اروپا در دوره‌های آتی سال حضور چشمگیری در این آب‌ها خواهد داشت.
اهمیت اقتصادی پکن
براساس داده‌های دولت آلمان، چین هم شریک تجاری و هم یک رقیب جدی است. زیرا چین بازار بزرگی بوده و آلمان می‌خواهد از نفوذ فزاینده چین در سیاست جهانی بهره‌مند شود. به عبارت دیگر، روابط سیاسی آلمان و چین بر اساس روابط اقتصادی شکل می‌گیرد. آلمان از افزایش قدرت چین آگاه است، اما تمایلی به دنبال کردن سیاست‌های اتحاد با ایالات متحده ندارد. دلیل اصلی این امر روابط تجاری با چین است. اگر تنش بین چین و ایالات متحده منجر به درگیری احتمالی شود، سرمایه گذاری‌های تجاری یا ابتکارات آلمان با طرفین به شدت آسیب می‌بیند. بنابراین، آلمان تلاش می‌کند تا سیاستی را در راستای منافع تجاری خود دنبال کند. هدف مهم استراتژی آلمان تقویت ساختارهای همکاری بین المللی است. به ویژه، هدف برلین همکاری نزدیک با سازمان اتحادیه کشورهای جنوب شرقی آسیا (ASEAN) و اعضای آن است. بنابراین، در زمان ریاست آلمان بر شورای اتحادیه اروپا (EU)، روابط اتحادیه اروپا و آسه آن در دسامبر ۲۰۲۰ به سطح «مشارکت استراتژیک» ارتقا یافت. به همین ترتیب، روابط دوجانبه با استرالیا به نیز به همین سطح رسیده است. علاوه بر این، رایزنی‌های امنیتی و سیاست خارجی با استرالیا و ژاپن انجام شده است. آلمان و چین در سال ۱۹۷۲ روابط دیپلماتیک برقرار کردند. از آن زمان، روابط آلمان و چین به طرق مختلف توسعه یافته است. با این حال، هم برای آلمان و هم برای اتحادیه اروپا، چین همزمان یک شریک و یک رقیب سیستمی است. در سال ۲۰۲۳، چین بار دیگر با حجم تجارت بیش از ۲۵۰ میلیارد یورو (کاهش ۱۵.۵ درصدی نسبت به سال قبل) بزرگترین شریک تجاری آلمان بود. به دلیل بحران‌های بین المللی و افزایش چالش‌های جهانی، آلمان برای همکاری و هماهنگی با چین ارزش بسیاری قائل است. از همین روی، آلمان از افزایش همکاری متقابل بین اتحادیه اروپا و چین حمایت می‌کند. از سوی دیگر، چین آلمان را یک شریک کلیدی در اروپا، هم از نظر اقتصادی و هم از نظر سیاسی می‌داند. آلمان که نمی‌خواهد روابط تجاری خود با چین بدتر شود، تلاش فعالی برای کاهش تنش بین غرب و چین انجام داده است. در این راستا، بهتر است نتیجه بگیریم که آلمان سیاست بی‌طرفانه‌ای را در مورد موضوع چین دنبال می‌کند.
سرمایه گذاری آلمان
طی ۱۰ سال گذشته، تغییرات قابل توجهی در سرمایه گذاری مستقیم بین چین و آلمان رخ داده است . هرچند چشم‌انداز سرمایه‌گذاری پیچیده‌تر شده، اما سرمایه‌گذاری‌های آلمان در چین همچنان در حال افزایش است. بطوریکه، در سال ۲۰۲۳، شرکت‌های آلمانی نزدیک به ۱۲ میلیارد یورو (تقریبا ۱۳ میلیارد دلار) در سرمایه گذاری مستقیم در چین سرمایه گذاری کردند که نسبت به سال قبل ۴.۳ درصد افزایش داشته است. این امر نشان دهنده تمایل قوی برای گسترش عملیات در دومین اقتصاد بزرگ جهان است. با وجود نظارت شدید اتحادیه اروپا در مورد نگرانی‌های امنیتی مرتبط با چنین سرمایه‌گذاری‌هایی، شرکت‌های آلمانی تمایل زیادی برای گسترش حضور خود در چین نشان دادند. تجزیه و تحلیل موسسه IW با استفاده از داده‌های رسمی بوندس بانک نشان داد که در سال ۲۰۲۳، سرمایه گذاری در چین به عنوان نسبت کل سرمایه گذاری‌های آلمان در خارج از کشور به ۱۰.۳ درصد افزایش یافت که بالاترین سطح خود را از سال ۲۰۱۴ نشان می‌دهد. همزمان، این گزارش نشان می‌دهد که سرمایه گذاری مستقیم خارجی آلمان در سایر کشورها کشورهای آسیایی نسبتاً بدون تغییر باقی ماندند و حدود ۸ درصد در نوسان بودند. با این حال، چشم انداز سرمایه گذاری آلمان در چین سناریوی ظریف‌تری است. طی چهار سال گذشته، سرمایه‌گذاری‌های آلمانی در چین عمدتاً از طریق سود سرمایه‌گذاری مجدد تأمین می‌شد و برخی از شرکت‌ها ترجیح دادند سرمایه خود را خارج کنند. بر اساس نظرسنجی اخیر اتاق بازرگانی آلمان در چین، نسبت شرکت‌های آلمانی که استراتژی خروج از بازار چین را در نظر می‌گیرند یا اجرا می‌کنند در مدت مشابه بیش از دو برابر شده و به ۹ درصد رسیده است.
رزمایش دریایی اروپا
آنالنا بائربوک، وزیر امور خارجه آلمان، در جریان سفر رسمی خود به نیوزیلند در ۴ می ۲۰۲۴، اظهار داشت که ناوچه آلمانی «بادن-وورتمبرگ» و کشتی تدارکاتی نیروی دریایی «فرانکفورت آم ماین» احتمالا در هفته های آینده از تنگه تایوان عبور کنند. بائربوک اعلام کرد که مسیر برنامه ریزی شده و توقف‌های بندری برای کشتی‌های نیروی دریایی آلمان علنی نخواهد شد، اما تاکید کرد که کشتی‌ها از حق عبور مسالمت آمیز که شامل عبور از تنگه تایوان است، استفاده خواهند کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که انتظار می‌رود بادن-وورتمبرگ و فرانکفورت آم ماین از دریای چین جنوبی عبور کرده و پس از عبور از کانال پاناما وارد اقیانوس آرام شوند. آخرین تور دریایی آلمان در اقیانوس هند و اقیانوس آرام در اواخر سال ۲۰۲۱ انجام شد. ناوچه کلاس براندنبورگ بایرن در اوت تا سپتامبر ۲۰۲۱ در این منطقه بود. در آن زمان ناو آلمانی که برای رزمایش به متحدان خود ملحق شده بود، از تنگه تایوان عبور نکرد. برخلاف بایرن، ناوچه F۱۲۵ از قابلیت‌های در حال تکمیل و پشتیبانی یک کشتی تدارکاتی ۲۱۰۰۰ تنی که برای عملیات‌های دوردست و خارج از منطقه طراحی شده، بهره خواهد برد. هر دو نوع کشتی قادر به پشتیبانی از هلیکوپترهای خدمات دریایی هستند. با این حال، نیروی دریایی آلمان تاکنون نوع و تعداد هلیکوپترهای اعزام شده برای این سفر را مشخص نکرده است. برای سفر بایرن در سال ۲۰۲۱، دو بالگرد نظامی در کشتی وجود داشت. تفاوت مهم دیگر با سفر ۲۰۲۱ اینکه ویژگی کلی این سفر جدید برای دور دنیا است. اعلام شده که هر دو کشتی از کانال پاناما عبور خواهند کرد. این ناوگان به شرکت در یک سری رزمایش بزرگ با شرکای خود در منطقه هند و اقیانوس آرام ادامه خواهد داد. بنادر اشاره شده توسط رئیس ستاد نیروی دریایی شامل ژاپن، مالزی، اندونزی و سنگاپور است. این کشتی‌ها احتمالاً ابتدا پس از عبور از کانال پاناما برای شرکت در ۲۰۲۴ RIMPAC در ماه جولای به هاوایی خواهند رفت. تاکنون هیچ کشتی در لیست شرکت کنندگان در این رزمایش دیده نمی‌شود. همچنین قرار است نیروی دریایی با نیروی هوایی آلمان که هواپیماهای خود را به هاوایی فرستاده ملاقات کند.
از سوی دیگر، جزئیات میزان هماهنگی بین نیروی دریایی آلمان و سایر شرکای اروپایی هنوز مشخص نیست. به عنوان مثال، ایتالیا قصد دارد در ۲۰۲۴ RIMPAC شرکت کند و احتمالاً تشکیلاتی را با ناو هواپیمابر«Cavour» ارسال خواهد کرد. نیروی دریایی فرانسه همچنین قصد دارد ناو هواپیمابر هسته‌ای «شارل دوگل» را در سال جاری به اقیانوس هند و اقیانوس آرام بفرستد. بنابراین این تحولات حاکی از آن است که اروپا در دوره‌های آتی سال حضور چشمگیری در این آب‌ها خواهد داشت.
اهمیت اقتصادی پکن
براساس داده‌های دولت آلمان، چین هم شریک تجاری و هم یک رقیب جدی است. زیرا چین بازار بزرگی بوده و آلمان می‌خواهد از نفوذ فزاینده چین در سیاست جهانی بهره‌مند شود. به عبارت دیگر، روابط سیاسی آلمان و چین بر اساس روابط اقتصادی شکل می‌گیرد. آلمان از افزایش قدرت چین آگاه است، اما تمایلی به دنبال کردن سیاست‌های اتحاد با ایالات متحده ندارد. دلیل اصلی این امر روابط تجاری با چین است. اگر تنش بین چین و ایالات متحده منجر به درگیری احتمالی شود، سرمایه گذاری‌های تجاری یا ابتکارات آلمان با طرفین به شدت آسیب می‌بیند. بنابراین، آلمان تلاش می‌کند تا سیاستی را در راستای منافع تجاری خود دنبال کند. هدف مهم استراتژی آلمان تقویت ساختارهای همکاری بین المللی است. به ویژه، هدف برلین همکاری نزدیک با سازمان اتحادیه کشورهای جنوب شرقی آسیا (ASEAN) و اعضای آن است. بنابراین، در زمان ریاست آلمان بر شورای اتحادیه اروپا (EU)، روابط اتحادیه اروپا و آسه آن در دسامبر ۲۰۲۰ به سطح «مشارکت استراتژیک» ارتقا یافت. به همین ترتیب، روابط دوجانبه با استرالیا به نیز به همین سطح رسیده است. علاوه بر این، رایزنی‌های امنیتی و سیاست خارجی با استرالیا و ژاپن انجام شده است. آلمان و چین در سال ۱۹۷۲ روابط دیپلماتیک برقرار کردند. از آن زمان، روابط آلمان و چین به طرق مختلف توسعه یافته است. با این حال، هم برای آلمان و هم برای اتحادیه اروپا، چین همزمان یک شریک و یک رقیب سیستمی است. در سال ۲۰۲۳، چین بار دیگر با حجم تجارت بیش از ۲۵۰ میلیارد یورو (کاهش ۱۵.۵ درصدی نسبت به سال قبل) بزرگترین شریک تجاری آلمان بود. به دلیل بحران‌های بین المللی و افزایش چالش‌های جهانی، آلمان برای همکاری و هماهنگی با چین ارزش بسیاری قائل است. از همین روی، آلمان از افزایش همکاری متقابل بین اتحادیه اروپا و چین حمایت می‌کند. از سوی دیگر، چین آلمان را یک شریک کلیدی در اروپا، هم از نظر اقتصادی و هم از نظر سیاسی می‌داند. آلمان که نمی‌خواهد روابط تجاری خود با چین بدتر شود، تلاش فعالی برای کاهش تنش بین غرب و چین انجام داده است. در این راستا، بهتر است نتیجه بگیریم که آلمان سیاست بی‌طرفانه‌ای را در مورد موضوع چین دنبال می‌کند.
سرمایه گذاری آلمان
طی ۱۰ سال گذشته، تغییرات قابل توجهی در سرمایه گذاری مستقیم بین چین و آلمان رخ داده است . هرچند چشم‌انداز سرمایه‌گذاری پیچیده‌تر شده، اما سرمایه‌گذاری‌های آلمان در چین همچنان در حال افزایش است. بطوریکه، در سال ۲۰۲۳، شرکت‌های آلمانی نزدیک به ۱۲ میلیارد یورو (تقریبا ۱۳ میلیارد دلار) در سرمایه گذاری مستقیم در چین سرمایه گذاری کردند که نسبت به سال قبل ۴.۳ درصد افزایش داشته است. این امر نشان دهنده تمایل قوی برای گسترش عملیات در دومین اقتصاد بزرگ جهان است. با وجود نظارت شدید اتحادیه اروپا در مورد نگرانی‌های امنیتی مرتبط با چنین سرمایه‌گذاری‌هایی، شرکت‌های آلمانی تمایل زیادی برای گسترش حضور خود در چین نشان دادند. تجزیه و تحلیل موسسه IW با استفاده از داده‌های رسمی بوندس بانک نشان داد که در سال ۲۰۲۳، سرمایه گذاری در چین به عنوان نسبت کل سرمایه گذاری‌های آلمان در خارج از کشور به ۱۰.۳ درصد افزایش یافت که بالاترین سطح خود را از سال ۲۰۱۴ نشان می‌دهد. همزمان، این گزارش نشان می‌دهد که سرمایه گذاری مستقیم خارجی آلمان در سایر کشورها کشورهای آسیایی نسبتاً بدون تغییر باقی ماندند و حدود ۸ درصد در نوسان بودند. با این حال، چشم انداز سرمایه گذاری آلمان در چین سناریوی ظریف‌تری است. طی چهار سال گذشته، سرمایه‌گذاری‌های آلمانی در چین عمدتاً از طریق سود سرمایه‌گذاری مجدد تأمین می‌شد و برخی از شرکت‌ها ترجیح دادند سرمایه خود را خارج کنند. بر اساس نظرسنجی اخیر اتاق بازرگانی آلمان در چین، نسبت شرکت‌های آلمانی که استراتژی خروج از بازار چین را در نظر می‌گیرند یا اجرا می‌کنند در مدت مشابه بیش از دو برابر شده و به ۹ درصد رسیده است.