«روزنامه دریایی سرآمد» بررسی می‌کند؛
دلایل راهبردی حضور ایران و روسیه در رزمایش دریای خزر 2024
گام جدی ایران و روسیه برای ایفای نقش بیشتر درنظم نوین جهانی
گروه امنیت دریایی - رضا محمودپور- محمودآلاشتی - رزمایش بزرگ و مهم امداد و نجات دریای خزر با حضور و مشارکت ۵ کشور حاشیه نشین و همجواردریای خزر،ایران، روسیه، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان به میزبانی ناوگان شمال نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران با شعار «با هم برای دریای خزر ایمن و امن» در حال برگزاری است. آن‌چه در این رزمایش بیش از همه قابل بررسی است علل حضور دو قدرت بزرگ منطقه (جمهوری اسلامی ایران و روسیه) در کنار هم و در یک رزمایش نظامی – دریایی می باشد که در این نوشتار به اختصار به دلایل این همگرایی در دو سطح عملیاتی و راهبردی می‌پردازیم.
دلایل عملیاتی همراهی ایران و روسیه در این رزمایش:
مرور تاریخ، گویای این حقیقت است که دو کشور همسایه ایران و روسیه علیرغم منافع متعدد و منحصر به فرد، در تاریخ طولانی خود در زمینه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی روابط پرفراز و نشیبی را باهم تجربه نموده اند که این روابط در سال های اخیر به علت تحریم‌های ظالمانه غربی علیه دو کشور و لزوم اتخاذ سیاست مشترک در بر هم زدن سیادت نظام مالی تحت سلطه غرب و همچنین حمایت سیاسی دو کشور از هم در مسائل جهانی و منطقه‌ای شکل عمیق‌تری پیدا نموده که عضویت در پیمان شانگهای، بریکس و همچنین نگاه دولت سیزدهم به شرق نمونه آشکار این روابط عمیق می‌باشد. اما در بعد نظامی همواره به عنوان دو رقیب و دشمن به هم نگریسته و عملا این دو کشور همکاری چشمگیر نظامی را در اذهان مردم خود ثبت ننموده‌اند. حال در شرایط کنونی دنیا، دلایل عملیاتی همکاری و محوریت این دو کشور در یک رزمایش را می‌توان به شرح زیر عنوان نمود:
الف). متشنج شدن رابطه غرب با روسیه در درگیری های اوکراین.
ب) تجربه موفق دو کشور در همکاری نظامی در سوریه.
ج) موقعیت ژئوپلتیکی و ژئواستراتژیکی خزر برای دو کشور .
د) لزوم همگرایی امنیتی منطقه ای در جهت ممانعت از حضور نیروهای فرامنطقه ای در این دریاچه.
ه). عمق بخشی و گسترش به شرق ناتو و تهدیدات امنیتی ناشی از آن برای دو کشور.
دلایل راهبردی حضور ایران و روسیه در این رزمایش:
اما در کنار علل عملیاتی حضور ایران و روسیه در این رزمایش، علت اصلی و راهبردی این نزدیکی دو کشور را می توان در تلاش برای نقش بیشتر در نظم نوین جهانی جستجو کرد چرا که دو کشور همسایه مخالف با ساختار نظام بین الملل، تلاش دارند با استفاده از ظرفیت‌های موجود خود نقش بیشتری در آینده هندسه جهانی قدرت داشته باشند.
بر همگان واضح و روشن است که بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، آمریکا در میدان خالی از رقیب و به عنوان قدرت بلامنازع تلاش نمود تا با اقداماتی چون راه اندازی جنگ‌ها و ایجاد تنش‌های منطقه‌ای، استقرار حکومت های حامی خود در مناطق حساس، ایجاد ساختارهای اقتصادی – فرهنگی ، حضور در مناطق راهبردی جهان و همچنین ارائه نظریه‌هایی همانند نسخه پابان تاریخ فوکویاما، دهکده جهانی هانتینگتون، جهان تک قطبی را با محوریت خود رقم بزند اما علیرغم گذشت سه دهه، همچنان در تثبیت نظم جهانی تک قطبی موفق نبوده و در کنار افول ارزش های لیبرال دموکراسی، انتقال آرام قدرت از غرب به شرق نیز جریان داشته و این کشور توان مدیریت بحرانهای جهانی و منطقه ای را نیز نداشته است .
بنابراین علیرغم تمایل غرب و حمایت آن از ادامه نظم تک قطبی ، برابر نظر اکثر متخصصان روابط بین الملل، با توجه به نظم ناعادلانه کنونی، سازمان ملل ناکارآمد در بحران‌ها و احقاق حقوق مظلومان (نمونه آن جنگ غزه و حمایت غرب از ظالم) و ائتلاف جهانی علیه غرب، نظم جدیدی با حضور قدرت‌های نوظهور منطقه ای چون جمهوری اسلامی ایران در حال شکل گیری است . که سه ویژگی انزوای ایلات متحده و افول موریانه ای قدرت آن، انتقال قدرت به صورت آرام و و تدریجی از غرب به شرق و گسترش ایدئولوژی مقاومت از ویژگی‌های بارز آن می‌باشد.
حال در این شرایط خاص و به عبارتی شکل گیری هندسه نوین قدرت ، دو کشور ایران و روسیه با توجه به شرایط مساعد، و با توجه به موقعیت ژئوپلتیکی، قرار داشتن در هلال انرژی با مشارکت در این رزمایش نظامی مشترک ضمن نمایش روابط عمیق خود در این مولفه قدرت(در کنار سایر مولفه ها ) بر نمایش آمادگی خود برای مدیریت قسمتی از جهان چند قطبی در کنار هم تاکید نمایند.
البته در کنار ظرفیت‌های بیان شده، به نظر می‌رسد موفقیت ایران در جبهه مقاومت، سهم عمده‌ی کشور در فروپاشی هژمونی غرب، ناکام گذاشتن غرب در تغییر نظم سیاسی سوریه، حفظ انصارالله در عرصه‌ی سیاسی یمن، دفع فتنه داعش در سوریه و عراق، توفیق در اخراج آمریکا از منطقه و اراده جدی در رسیدن به تمدن نوین و بزرگ اسلامی وزن بالاتری به ایران در ایفای نقش بیشتر در نظم آینده جهانی بخشیده و این رزمایش نیز به عنوان نمایش این وزن و توانایی جمهوری اسلامی ایران در ائتلاف سازی و تشکیل قطب مستقل در برابر غرب می تواند تعبیر گردد.
گروه امنیت دریایی - رضا محمودپور- محمودآلاشتی - رزمایش بزرگ و مهم امداد و نجات دریای خزر با حضور و مشارکت ۵ کشور حاشیه نشین و همجواردریای خزر،ایران، روسیه، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان به میزبانی ناوگان شمال نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران با شعار «با هم برای دریای خزر ایمن و امن» در حال برگزاری است. آن‌چه در این رزمایش بیش از همه قابل بررسی است علل حضور دو قدرت بزرگ منطقه (جمهوری اسلامی ایران و روسیه) در کنار هم و در یک رزمایش نظامی – دریایی می باشد که در این نوشتار به اختصار به دلایل این همگرایی در دو سطح عملیاتی و راهبردی می‌پردازیم.
دلایل عملیاتی همراهی ایران و روسیه در این رزمایش:
مرور تاریخ، گویای این حقیقت است که دو کشور همسایه ایران و روسیه علیرغم منافع متعدد و منحصر به فرد، در تاریخ طولانی خود در زمینه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی روابط پرفراز و نشیبی را باهم تجربه نموده اند که این روابط در سال های اخیر به علت تحریم‌های ظالمانه غربی علیه دو کشور و لزوم اتخاذ سیاست مشترک در بر هم زدن سیادت نظام مالی تحت سلطه غرب و همچنین حمایت سیاسی دو کشور از هم در مسائل جهانی و منطقه‌ای شکل عمیق‌تری پیدا نموده که عضویت در پیمان شانگهای، بریکس و همچنین نگاه دولت سیزدهم به شرق نمونه آشکار این روابط عمیق می‌باشد. اما در بعد نظامی همواره به عنوان دو رقیب و دشمن به هم نگریسته و عملا این دو کشور همکاری چشمگیر نظامی را در اذهان مردم خود ثبت ننموده‌اند. حال در شرایط کنونی دنیا، دلایل عملیاتی همکاری و محوریت این دو کشور در یک رزمایش را می‌توان به شرح زیر عنوان نمود:
الف). متشنج شدن رابطه غرب با روسیه در درگیری های اوکراین.
ب) تجربه موفق دو کشور در همکاری نظامی در سوریه.
ج) موقعیت ژئوپلتیکی و ژئواستراتژیکی خزر برای دو کشور .
د) لزوم همگرایی امنیتی منطقه ای در جهت ممانعت از حضور نیروهای فرامنطقه ای در این دریاچه.
ه). عمق بخشی و گسترش به شرق ناتو و تهدیدات امنیتی ناشی از آن برای دو کشور.
دلایل راهبردی حضور ایران و روسیه در این رزمایش:
اما در کنار علل عملیاتی حضور ایران و روسیه در این رزمایش، علت اصلی و راهبردی این نزدیکی دو کشور را می توان در تلاش برای نقش بیشتر در نظم نوین جهانی جستجو کرد چرا که دو کشور همسایه مخالف با ساختار نظام بین الملل، تلاش دارند با استفاده از ظرفیت‌های موجود خود نقش بیشتری در آینده هندسه جهانی قدرت داشته باشند.
بر همگان واضح و روشن است که بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، آمریکا در میدان خالی از رقیب و به عنوان قدرت بلامنازع تلاش نمود تا با اقداماتی چون راه اندازی جنگ‌ها و ایجاد تنش‌های منطقه‌ای، استقرار حکومت های حامی خود در مناطق حساس، ایجاد ساختارهای اقتصادی – فرهنگی ، حضور در مناطق راهبردی جهان و همچنین ارائه نظریه‌هایی همانند نسخه پابان تاریخ فوکویاما، دهکده جهانی هانتینگتون، جهان تک قطبی را با محوریت خود رقم بزند اما علیرغم گذشت سه دهه، همچنان در تثبیت نظم جهانی تک قطبی موفق نبوده و در کنار افول ارزش های لیبرال دموکراسی، انتقال آرام قدرت از غرب به شرق نیز جریان داشته و این کشور توان مدیریت بحرانهای جهانی و منطقه ای را نیز نداشته است .
بنابراین علیرغم تمایل غرب و حمایت آن از ادامه نظم تک قطبی ، برابر نظر اکثر متخصصان روابط بین الملل، با توجه به نظم ناعادلانه کنونی، سازمان ملل ناکارآمد در بحران‌ها و احقاق حقوق مظلومان (نمونه آن جنگ غزه و حمایت غرب از ظالم) و ائتلاف جهانی علیه غرب، نظم جدیدی با حضور قدرت‌های نوظهور منطقه ای چون جمهوری اسلامی ایران در حال شکل گیری است . که سه ویژگی انزوای ایلات متحده و افول موریانه ای قدرت آن، انتقال قدرت به صورت آرام و و تدریجی از غرب به شرق و گسترش ایدئولوژی مقاومت از ویژگی‌های بارز آن می‌باشد.
حال در این شرایط خاص و به عبارتی شکل گیری هندسه نوین قدرت ، دو کشور ایران و روسیه با توجه به شرایط مساعد، و با توجه به موقعیت ژئوپلتیکی، قرار داشتن در هلال انرژی با مشارکت در این رزمایش نظامی مشترک ضمن نمایش روابط عمیق خود در این مولفه قدرت(در کنار سایر مولفه ها ) بر نمایش آمادگی خود برای مدیریت قسمتی از جهان چند قطبی در کنار هم تاکید نمایند.
البته در کنار ظرفیت‌های بیان شده، به نظر می‌رسد موفقیت ایران در جبهه مقاومت، سهم عمده‌ی کشور در فروپاشی هژمونی غرب، ناکام گذاشتن غرب در تغییر نظم سیاسی سوریه، حفظ انصارالله در عرصه‌ی سیاسی یمن، دفع فتنه داعش در سوریه و عراق، توفیق در اخراج آمریکا از منطقه و اراده جدی در رسیدن به تمدن نوین و بزرگ اسلامی وزن بالاتری به ایران در ایفای نقش بیشتر در نظم آینده جهانی بخشیده و این رزمایش نیز به عنوان نمایش این وزن و توانایی جمهوری اسلامی ایران در ائتلاف سازی و تشکیل قطب مستقل در برابر غرب می تواند تعبیر گردد.