«روزنامه دریایی سرآمد» بررسی می کند؛
قطار ایران-چین در برابر کریدور ترانس خزر
تکمیل کریدور میانی در راستای اهداف اتحادیه اروپا برای تجارت با چین است
گروه ترانزیت- توحید ورستان- کریدور میانی (کریدور ترانس خزر) مفهومی برای ایجاد یک سیستم حمل و نقل جدید پان اوراسیا است که توسط چین با همکاری قزاقستان، قرقیزستان و سایر کشورها برای جابجایی بار و مسافر از طریق زمین از چین به کشورهای اروپایی گسترش یافته است. چون هدف نهایی پکن دستیابی به بازارهای اروپایی است، قفقاز بخش مهمی از این سیستم حمل و نقل است. کالاها باید از طریق آسیای مرکزی به بنادر قفقاز و از آنجا به اروپا برسند. همه این موارد در چارچوب پروژه «یک کمربند، یک جاده» چین روی خواهد داد.
نقش آذربایجان و گرجستان
کریدور ترانس خزر یک مسیر چندوجهی است که شامل ۲ نوع حمل و نقل ریلی و دریایی است. قبل از جنگ روسیه و اوکراین، ۸ کشور چین، قزاقستان، آذربایجان، گرجستان، ترکیه، رومانی، اوکراین و لهستان در این مسیر شرکت داشتند و پس از جنگ، این کریدور به یک جایگزین محبوب برای مسیر اصلی از طریق روسیه و بلاروس تبدیل شده است. در حالی که در سه ماهه اول سال ۲۰۲۱ کمتر از ۱۶۰۰۰ کانتینر از آن عبور کرده بود، عبور ۱۹۵۰۰ کانتینر در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۲ از کریدور میانی به ثبت رسیده است. با این حال، اهمیت این مسیر در حال افزایش و همچنان روبه توسعه است. در این میان، آذربایجان و گرجستان به طور فعال در این کریدور حمل و نقل مشارکت دارند. محمولهها از چین به بندر پوتی گرجستان از طریق آذربایجان منتقل می شود. اخیرا نیز یک مسیر ریلی بینالمللی جدید بین شیان چین و پوتی)شهر بندری در گرجستان( افتتاح شد که نشاندهنده ایجاد هجدهمین مسیر اصلی برای ارائه خدمات به قطار باری چین-اروپا است. این محموله از قزاقستان عبور و از طریق کشتی از بندر آکتائو قزاقستان به باکو آذربایجان بارگیری شده و در نهایت با راه آهن به پوتی گرجستان میرسد. کل خط از حالت حمل و نقل چندوجهی «راه آهن-دریایی-راه آهن» با مسافت حمل و نقل ۷۸۲۹ کیلومتر و زمان حمل حدود ۱۵ روز بهره میبرد. به این ترتیب کالاها بسیار سریع و با هزینه کم تحویل کشورهای مقصد میشوند. این مسیر در سال ۲۰۲۳ اهمیت ویژهای پیدا کرد و جریان بار بین چین و اروپا بیش از ۸۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافت. این امر را میتوان به سیاست تحریم اتحادیه اروپا و یافتن مسیرهای جدید برای حمل و نقل بار بین آسیا و اروپا نسبت داد. بدیهی است که کریدور میانی فرصتهای جدیدی را برای بازارهای جهانی باز میکند، این امر با مشارکت کشورها در مجمع جاده ابریشم تفلیس با حضور حدود ۱.۲ هزار شرکت کننده از ۶۰ کشور جهان و تحت حمایت نخست وزیر تایید شد.
حرکت شرکت های خصوصی به کریدور میانی
با این حال، کریدور میانی همچنان در حال توسعه است. قبل از جنگ اوکراین، سهم کریدور از انتقال بار ۳-۵ درصد بود و مسیر اصلی قزاقستان-روسیه-بلاروس بیشترین ترافیک را به خود اختصاص میداد. اما بخشی از این ترانزیت اکنون به کریدور ترانس خزر منتقل شده است. به عنوان مثال، خودروسازان به تدریج به سمت آن تغییر جهت میدهند. به طور ویژه، شرکت آلمانی آئودی اعلام کرده که از حمل و نقل باری و دریایی در امتداد کریدور میانه از طریق رومانی استفاده میکند. همچنین، شرکت راه آهن دولتی فنلاند VR Group در اوایل ماه گذشته تصمیم گرفت تا حمل و نقل ریلی بین فنلاند و روسیه را متوقف کند. این امر برای شرکتهای خصوصی نیز پیامدهایی خواهد داشت که برای آنها همکاری با شرکتهای حملونقل مسیر ترانس خزر در حال تبدیل شدن به یک جایگزین ارزشمند برای مسیر روسیه است. البته، همانطور که این مسیر توسعه مییابد، باید زیرساختها مدرنسازی شوند. به عنوان مثال، برای تطبیق کریدور برای حمل و نقل محمولههای بزرگ نوسازی زیرساختهای بندر رومانی ضروری است.
با این وجود، به طور خلاصه، کریدور میانی یا Trans-Caspian توسعه خواهد یافت و برای تجارت جهانی ارزش فزایندهای دارد، زیرا بسیاری از شرکتها (به ویژه از اتحادیه اروپا) علاقه مند به توسعه مسیرهای لجستیکی مختلف برای تجارت با چین به ویژه به دلیل بحران دریای سرخ و سیاست تحریم در قبال روسیه هستند. بنابراین میتوان پیشبینی کرد که این کریدور نقش فزایندهای در اقتصاد جهانی ایفا خواهد کرد، اما برای به دست آوردن موقعیت پیشرو نیازمند سرمایهگذاری بیشتر در زیرساختها و تعامل بیشتر بین شرکتهای بزرگ است.
اتصال ریلی چین و ایران
با این وجود اخیرا چین قطار باری با ایران را راه اندازی کرده است که میتواند برخی چالش های کریدور میانی را نداشته باشد. اخیرا، قطار کانتینری چین از مرز اینچه برون وارد ایران شد و قطار ایران نیز که چند روز گذشته از مرز اینچه برون عبور کرده بود، از ایستگاه اترک ترکمنستان به مقصد چین حرکت کرد. زیرا، با توجه به مسیر بسیار طولانی و نه چندان امن دسترسی دریایی چین به غرب آسیا و اروپا، مسیر ریلی مناسب ترین، نزدیک ترین، امنترین و ارزان ترین گزینه برای دسترسی چین به بازارهای مقصد در غرب آسیا و اروپا است. استفاده از مسیر چین - قزاقستان - ترکمنستان - ایران باعث صرفه جویی در وقت و هزینه میشود. ایران در آینده نزدیک حمل و نقل بار از طریق کشور همسایه ترکمنستان را به میزان قابل توجهی افزایش خواهد داد. برای این منظور ایران از توانمندی های راه آهن چین-قزاقستان-ترکمنستان-ایران استفاده خواهد کرد.
کل زمان سفر قطارها حدود دو هفته است.همچنین، کریدور چین - قزاقستان - ترکمنستان - ایران اولین راه حل لجستیکی برای تحویل سریع کالا از سواحل شرقی چین به بازارهای خلیج فارس است. همچنین، ۱۳ اکتبر ۲۰۲۳، ادارات حمل و نقل و نمایندگان بخش راه آهن قزاقستان، ترکمنستان، ایران، ترکیه و ازبکستان جلسه ای آنلاین برگزار کردند. در این نشست موضوعاتی با هدف تسریع فرآیندهای مربوط به امضای موافقتنامه ایجاد کریدور حمل و نقل بین المللی «چین-قزاقستان-ازبکستان-ترکمنستان-ایران-ترکیه-اروپا» مورد بحث و بررسی قرار گرفت. طرفین توافق کردند که توسعه کریدور حملونقل بینالمللی «چین، قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان، ایران، ترکیه، اروپا» به یک اندازه برای همه طرفها سودمند است. این کریدور فرصتهای جدیدی را برای توسعه ترافیک ترانزیتی و روابط تجاری بین کشورها باز خواهد کرد. این پروژه با هدف توسعه تجارت در منطقه، افزایش حجم حمل و نقل بین المللی کالا، ترافیک ترانزیتی و درآمد ترانزیتی انجام می شود.
گروه ترانزیت- توحید ورستان- کریدور میانی (کریدور ترانس خزر) مفهومی برای ایجاد یک سیستم حمل و نقل جدید پان اوراسیا است که توسط چین با همکاری قزاقستان، قرقیزستان و سایر کشورها برای جابجایی بار و مسافر از طریق زمین از چین به کشورهای اروپایی گسترش یافته است. چون هدف نهایی پکن دستیابی به بازارهای اروپایی است، قفقاز بخش مهمی از این سیستم حمل و نقل است. کالاها باید از طریق آسیای مرکزی به بنادر قفقاز و از آنجا به اروپا برسند. همه این موارد در چارچوب پروژه «یک کمربند، یک جاده» چین روی خواهد داد.
نقش آذربایجان و گرجستان
کریدور ترانس خزر یک مسیر چندوجهی است که شامل ۲ نوع حمل و نقل ریلی و دریایی است. قبل از جنگ روسیه و اوکراین، ۸ کشور چین، قزاقستان، آذربایجان، گرجستان، ترکیه، رومانی، اوکراین و لهستان در این مسیر شرکت داشتند و پس از جنگ، این کریدور به یک جایگزین محبوب برای مسیر اصلی از طریق روسیه و بلاروس تبدیل شده است. در حالی که در سه ماهه اول سال ۲۰۲۱ کمتر از ۱۶۰۰۰ کانتینر از آن عبور کرده بود، عبور ۱۹۵۰۰ کانتینر در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۲ از کریدور میانی به ثبت رسیده است. با این حال، اهمیت این مسیر در حال افزایش و همچنان روبه توسعه است. در این میان، آذربایجان و گرجستان به طور فعال در این کریدور حمل و نقل مشارکت دارند. محمولهها از چین به بندر پوتی گرجستان از طریق آذربایجان منتقل می شود. اخیرا نیز یک مسیر ریلی بینالمللی جدید بین شیان چین و پوتی)شهر بندری در گرجستان( افتتاح شد که نشاندهنده ایجاد هجدهمین مسیر اصلی برای ارائه خدمات به قطار باری چین-اروپا است. این محموله از قزاقستان عبور و از طریق کشتی از بندر آکتائو قزاقستان به باکو آذربایجان بارگیری شده و در نهایت با راه آهن به پوتی گرجستان میرسد. کل خط از حالت حمل و نقل چندوجهی «راه آهن-دریایی-راه آهن» با مسافت حمل و نقل ۷۸۲۹ کیلومتر و زمان حمل حدود ۱۵ روز بهره میبرد. به این ترتیب کالاها بسیار سریع و با هزینه کم تحویل کشورهای مقصد میشوند. این مسیر در سال ۲۰۲۳ اهمیت ویژهای پیدا کرد و جریان بار بین چین و اروپا بیش از ۸۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافت. این امر را میتوان به سیاست تحریم اتحادیه اروپا و یافتن مسیرهای جدید برای حمل و نقل بار بین آسیا و اروپا نسبت داد. بدیهی است که کریدور میانی فرصتهای جدیدی را برای بازارهای جهانی باز میکند، این امر با مشارکت کشورها در مجمع جاده ابریشم تفلیس با حضور حدود ۱.۲ هزار شرکت کننده از ۶۰ کشور جهان و تحت حمایت نخست وزیر تایید شد.
حرکت شرکت های خصوصی به کریدور میانی
با این حال، کریدور میانی همچنان در حال توسعه است. قبل از جنگ اوکراین، سهم کریدور از انتقال بار ۳-۵ درصد بود و مسیر اصلی قزاقستان-روسیه-بلاروس بیشترین ترافیک را به خود اختصاص میداد. اما بخشی از این ترانزیت اکنون به کریدور ترانس خزر منتقل شده است. به عنوان مثال، خودروسازان به تدریج به سمت آن تغییر جهت میدهند. به طور ویژه، شرکت آلمانی آئودی اعلام کرده که از حمل و نقل باری و دریایی در امتداد کریدور میانه از طریق رومانی استفاده میکند. همچنین، شرکت راه آهن دولتی فنلاند VR Group در اوایل ماه گذشته تصمیم گرفت تا حمل و نقل ریلی بین فنلاند و روسیه را متوقف کند. این امر برای شرکتهای خصوصی نیز پیامدهایی خواهد داشت که برای آنها همکاری با شرکتهای حملونقل مسیر ترانس خزر در حال تبدیل شدن به یک جایگزین ارزشمند برای مسیر روسیه است. البته، همانطور که این مسیر توسعه مییابد، باید زیرساختها مدرنسازی شوند. به عنوان مثال، برای تطبیق کریدور برای حمل و نقل محمولههای بزرگ نوسازی زیرساختهای بندر رومانی ضروری است.
با این وجود، به طور خلاصه، کریدور میانی یا Trans-Caspian توسعه خواهد یافت و برای تجارت جهانی ارزش فزایندهای دارد، زیرا بسیاری از شرکتها (به ویژه از اتحادیه اروپا) علاقه مند به توسعه مسیرهای لجستیکی مختلف برای تجارت با چین به ویژه به دلیل بحران دریای سرخ و سیاست تحریم در قبال روسیه هستند. بنابراین میتوان پیشبینی کرد که این کریدور نقش فزایندهای در اقتصاد جهانی ایفا خواهد کرد، اما برای به دست آوردن موقعیت پیشرو نیازمند سرمایهگذاری بیشتر در زیرساختها و تعامل بیشتر بین شرکتهای بزرگ است.
اتصال ریلی چین و ایران
با این وجود اخیرا چین قطار باری با ایران را راه اندازی کرده است که میتواند برخی چالش های کریدور میانی را نداشته باشد. اخیرا، قطار کانتینری چین از مرز اینچه برون وارد ایران شد و قطار ایران نیز که چند روز گذشته از مرز اینچه برون عبور کرده بود، از ایستگاه اترک ترکمنستان به مقصد چین حرکت کرد. زیرا، با توجه به مسیر بسیار طولانی و نه چندان امن دسترسی دریایی چین به غرب آسیا و اروپا، مسیر ریلی مناسب ترین، نزدیک ترین، امنترین و ارزان ترین گزینه برای دسترسی چین به بازارهای مقصد در غرب آسیا و اروپا است. استفاده از مسیر چین - قزاقستان - ترکمنستان - ایران باعث صرفه جویی در وقت و هزینه میشود. ایران در آینده نزدیک حمل و نقل بار از طریق کشور همسایه ترکمنستان را به میزان قابل توجهی افزایش خواهد داد. برای این منظور ایران از توانمندی های راه آهن چین-قزاقستان-ترکمنستان-ایران استفاده خواهد کرد.
کل زمان سفر قطارها حدود دو هفته است.همچنین، کریدور چین - قزاقستان - ترکمنستان - ایران اولین راه حل لجستیکی برای تحویل سریع کالا از سواحل شرقی چین به بازارهای خلیج فارس است. همچنین، ۱۳ اکتبر ۲۰۲۳، ادارات حمل و نقل و نمایندگان بخش راه آهن قزاقستان، ترکمنستان، ایران، ترکیه و ازبکستان جلسه ای آنلاین برگزار کردند. در این نشست موضوعاتی با هدف تسریع فرآیندهای مربوط به امضای موافقتنامه ایجاد کریدور حمل و نقل بین المللی «چین-قزاقستان-ازبکستان-ترکمنستان-ایران-ترکیه-اروپا» مورد بحث و بررسی قرار گرفت. طرفین توافق کردند که توسعه کریدور حملونقل بینالمللی «چین، قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان، ایران، ترکیه، اروپا» به یک اندازه برای همه طرفها سودمند است. این کریدور فرصتهای جدیدی را برای توسعه ترافیک ترانزیتی و روابط تجاری بین کشورها باز خواهد کرد. این پروژه با هدف توسعه تجارت در منطقه، افزایش حجم حمل و نقل بین المللی کالا، ترافیک ترانزیتی و درآمد ترانزیتی انجام می شود.