در گفت و گو با خدایی دبیرکل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان بررسی شد؛
ضرورت رفع چالش‌های صادرات آبزیان
گروه شیلات - زهرا آویژگان - دنیای آبزیان دنیایی گسترده و حیاتی است و نقش کلیدی در امنیت غذایی و تغذیه جهانی ایفا می‌کند. تجارت بین‌المللی آبزیان نقش مهمی در شکل‌دهی سیستم‌های غذایی جهانی ایفا می‌کند. مزایای مختلفی از جمله تنوع غذایی بیشتر، قیمت‌های پایین‌تر، رشد اقتصادی و کاهش اثرات زیست‌محیطی زمانی که تولید در مناطق مناسب‌تر اتفاق می‌افتد در آبزیان ارائه می‌شود و بر اساس داده‌های اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران بازار آسیا سهم ۲۱.۶ درصدی در واردات جهانی ماهی تازه سرد شده دارد که در سه ماهه اول ۲۰۲۴ افزایش یافته است.
بیشترین میزان صادرات آبزیان مربوط به چه محصولی است؟
علی اکبر خدایی - دبیر کل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران- در گفت‌وگو با ایسنا، چالش‌های صادرات را مرو می کند.
خدایی با بیان اینکه در زمینه شیلات و آبزیان به تداوم تسهیلگری‌های دولتی و ... و اختیاربخشی به بخش خصوصی نیاز است، اظهار کرد: در بخش دولتی خوشبختانه زیرساخت‌های صادراتی و توسعه کاملا وجود دارد. در ابتدای مسیر صادرات باید اول دستورالعمل‌های بهداشتی کشورهای هدف صادراتی رعایت شود. اولین و مهم‌ترین پیش شرط صادرات همین مسئله است و باید به این توجه داشته باشیم که بسیار جای خرسندی و خوشبختی دارد که ما می‌توانیم به تمام بازارهای صادراتی آبزیان کالا صادر کنیم چرا که واحدهای فراوری و حتی تعدادی از شناورهای ما استانداردهای اتحادیه اروپا، چین، روسیه، کره و ویتنام را رعایت می‌کنند و دارای کد EC هستند و در مراجع ذیصلاح کشورهای روسیه و چین و... و. رجیستر شده‌اند.
وی ادامه داد: ما برای صادرات با این بازارها هیچ مشکلی از نظر قوانین بین‌المللی نداریم. مسئله بعدی نظارت مستمر بخش دولتی بر تولیدات شیلاتی است که پیش شرط آن گواهی‌ها است. کشورهای هدف (واردکنندگان) با اعتماد به گواهی‌های بهداشتی صادر شده توسط دولت ایران اجازه واردات از ایران را می‌دهند و این اعتماد از جایی ناشی می‌شود که تولیدات شیلاتی ایران و البته عمدتا آبزی‌پروری و خصوصا میگو و خاویار طبق یک برنامه پایش ملی یا همان NRP : Natiobal Residue Plan در تمام طول سال و در تمام فرایندهای تولید اعم از تامین مولد و بچه ماهی یا بچه میگو تا تامین خوراک و آماده سازی استخر و ذخیره‌سازی تا برداشت و حمل به فراوری و سپس بسته‌بندی و صادرات توسط سازمان‌های شیلات و دامپزشکی کنترل مداوم می‌شوند که این برنامه نظارتی باید همچنان تداوم داشته باشد.
دبیر کل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران با اشاره به اهمیت تجهیز و اعتبار بخشی آزمایشگاه مرجع دامپزشکی مطرح کرد: مسئله مهم این است که آزمایشگاه‌های تشخیص ما در حال حاضر از نظر اتحادیه اروپا اعتبار بخشی و تایید نشده‌اند و ما مجبوریم نمونه‌هایی را به آزمایشگاه‌های کشورهای خارجی که مورد تایید اروپا هستند بفرستیم و این هزینه زیادی به صادرکنندگان تحمیل می‌کند و بهتر است که در این زمینه با کمک بخش خصوصی و پیگیری معاونت بین‌الملل وزارت جهاد و وزارت خارجه هماهنگی ایجاد و این مشکل رفع شود.
وی ضمن اشاره به اهمیت تسهیل‌گری در فرایند نمونه‌برداری و آزمایشات اظهار کرد: محصولات صادراتی ما بسیار با کیفیت است، تاییدیه پروتکل‌های بین‌المللی را داریم و ازاین جهت مسیر برای صادرات هموار است. بازار توانایی پذیرش محصولات ما را دارد و به راحتی می‌توانیم درآمد صادراتی تا یک میلیارد دلار را داشته باشیم اما یکی از مشکلات اصلی این است که ما در تامین مشکل داریم. البته که این مشکل تنها در تامین نیست بلکه به این صورت است که ما در بخش‌هایی از تولید وضعیت خوبی داریم اما در مقدار، سایز، رنگ و زمان تحویل و ... نمی‌توانیم نیاز و درخواست خریداران خارجی را برطرف کنیم. البته در مورد میگو واقعا مشکل محدودیت تولید را داریم و طی ۲ سال اخیر نتوانستیم کل تقاضاها را پاسخ دهیم.
خدایی با بیام اینکه در برخی مواقع نمی‌توانیم حجم بالای تقاضا را پاسخ دهیم یک مشکل جدی است که به اصلاحالات زیرساختی نیاز دارد گفت: تولیدات ما در مزارع خرد و اقلیم‌های متنوع انجام می‌شود و این مسئله به تولید محصولاتی با کیفیت‌های مختلف ختم می‌شود که نمی‌تواند تقاضاهای کلان را به‌طور مستمر با کیفیت ثابت و قیمت پایدار در تمام فصول سال پاسخ دهد. می‌دانیم که مشتری به این چیزها نیاز دارد و لذا وقتی سخن از زیرساخت می‌کنیم یعنی بتوانیم با کمک تشکل‌ها زنجیره تامین را ایجاد کنیم تا هر پرورش دهنده‌ای بر اساس تولید قراردادی محصول مشخص با کیفیت مورد نیاز بازار هدف تولید کند و در اختیار زنجیره قرار دهد تا صادرکننده با اتکا به آن بتواند بازاریابی و صادراتش را انجام بدهد.
۶۰ درصد دنیا مقصد صادراتی ایران هستند
وی با اشاره به تحریم‌ها و اینکه برخی مسائل متاثر از تحریم هستند اظهار کرد: این مشکل سال‌ها است که وجود دارد و صادرکنندگان ما با افتخار توانسته‌اند مشکلات آن را پشت سر گذارند و همان‌طور که آمارهای گمرکی و اظهارنامه‌های رسمی نشان می‌دهد سال به سال بر مقدار صادرات افزوده شده و بیش از ۶۰ کشور دنیا مقصد و مشتری صادراتی ما هستند.
دبیر کل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران ادامه داد: مشکلات و سختی‌های برگشت ارز و دور زدن تحریم و حل مشکل کشتیرانی‌ها که خطوط اصلی به بنادر ما نمی‌آیند؛ ده‌ها مشکل دیگر را حل کرده‌اند اما یک تقاضای بسیار مهم از دولت دارند که البته موافقت‌های اولیه با آن انجام شده ولی هنوز به‌صورت جدی اتفاق نیفتاده و آن این است که بخش کشاورزی به‌طور کلی و آبزیان به‌صورت خاص از شمول ارز نیمایی خارج شوند. در حال حاضر صادرکنندگان ما مجبورند بر اساس قیمت‌های واقعی ارز در بازار و اثر آن بر تولید، ماهی و میگو و خاویار را از صیاد یا پرورش دهنده به قیمت‌های متاثر از بازار آزاد بخرند اما ارز خود را به قیمت نیمایی به بانک بفروشند و این عادلانه نیست و در واقع مثل این است که به جای حمایت از صادرات (روشی که در تمام دنیا معمول است) ما از صادرکننده یارانه می‌گیریم و او را جریمه می‌کنیم.
خدایی در پایان تصریح کرد: خوشبختانه این کار در بانک مرکزی کلید خورده و اتفاقا از اتحادیه آبزیان در کنار زعفران و شیرینی و شکلات دعوت شده ارز خود را به‌صورت آزمایشی در سامانه جدید مرکز مبادله طلا و ارز بیاورند و با قیمت توافقی بفروشند که این را به فال نیک می‌گیریم.
بیشترین میزان صادرات آبزیان مربوط به چه محصولی است؟
علی اکبر خدایی - دبیر کل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران- در گفت‌وگو با ایسنا، چالش‌های صادرات را مرو می کند.
خدایی با بیان اینکه در زمینه شیلات و آبزیان به تداوم تسهیلگری‌های دولتی و ... و اختیاربخشی به بخش خصوصی نیاز است، اظهار کرد: در بخش دولتی خوشبختانه زیرساخت‌های صادراتی و توسعه کاملا وجود دارد. در ابتدای مسیر صادرات باید اول دستورالعمل‌های بهداشتی کشورهای هدف صادراتی رعایت شود. اولین و مهم‌ترین پیش شرط صادرات همین مسئله است و باید به این توجه داشته باشیم که بسیار جای خرسندی و خوشبختی دارد که ما می‌توانیم به تمام بازارهای صادراتی آبزیان کالا صادر کنیم چرا که واحدهای فراوری و حتی تعدادی از شناورهای ما استانداردهای اتحادیه اروپا، چین، روسیه، کره و ویتنام را رعایت می‌کنند و دارای کد EC هستند و در مراجع ذیصلاح کشورهای روسیه و چین و... و. رجیستر شده‌اند.
وی ادامه داد: ما برای صادرات با این بازارها هیچ مشکلی از نظر قوانین بین‌المللی نداریم. مسئله بعدی نظارت مستمر بخش دولتی بر تولیدات شیلاتی است که پیش شرط آن گواهی‌ها است. کشورهای هدف (واردکنندگان) با اعتماد به گواهی‌های بهداشتی صادر شده توسط دولت ایران اجازه واردات از ایران را می‌دهند و این اعتماد از جایی ناشی می‌شود که تولیدات شیلاتی ایران و البته عمدتا آبزی‌پروری و خصوصا میگو و خاویار طبق یک برنامه پایش ملی یا همان NRP : Natiobal Residue Plan در تمام طول سال و در تمام فرایندهای تولید اعم از تامین مولد و بچه ماهی یا بچه میگو تا تامین خوراک و آماده سازی استخر و ذخیره‌سازی تا برداشت و حمل به فراوری و سپس بسته‌بندی و صادرات توسط سازمان‌های شیلات و دامپزشکی کنترل مداوم می‌شوند که این برنامه نظارتی باید همچنان تداوم داشته باشد.
دبیر کل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران با اشاره به اهمیت تجهیز و اعتبار بخشی آزمایشگاه مرجع دامپزشکی مطرح کرد: مسئله مهم این است که آزمایشگاه‌های تشخیص ما در حال حاضر از نظر اتحادیه اروپا اعتبار بخشی و تایید نشده‌اند و ما مجبوریم نمونه‌هایی را به آزمایشگاه‌های کشورهای خارجی که مورد تایید اروپا هستند بفرستیم و این هزینه زیادی به صادرکنندگان تحمیل می‌کند و بهتر است که در این زمینه با کمک بخش خصوصی و پیگیری معاونت بین‌الملل وزارت جهاد و وزارت خارجه هماهنگی ایجاد و این مشکل رفع شود.
وی ضمن اشاره به اهمیت تسهیل‌گری در فرایند نمونه‌برداری و آزمایشات اظهار کرد: محصولات صادراتی ما بسیار با کیفیت است، تاییدیه پروتکل‌های بین‌المللی را داریم و ازاین جهت مسیر برای صادرات هموار است. بازار توانایی پذیرش محصولات ما را دارد و به راحتی می‌توانیم درآمد صادراتی تا یک میلیارد دلار را داشته باشیم اما یکی از مشکلات اصلی این است که ما در تامین مشکل داریم. البته که این مشکل تنها در تامین نیست بلکه به این صورت است که ما در بخش‌هایی از تولید وضعیت خوبی داریم اما در مقدار، سایز، رنگ و زمان تحویل و ... نمی‌توانیم نیاز و درخواست خریداران خارجی را برطرف کنیم. البته در مورد میگو واقعا مشکل محدودیت تولید را داریم و طی ۲ سال اخیر نتوانستیم کل تقاضاها را پاسخ دهیم.
خدایی با بیام اینکه در برخی مواقع نمی‌توانیم حجم بالای تقاضا را پاسخ دهیم یک مشکل جدی است که به اصلاحالات زیرساختی نیاز دارد گفت: تولیدات ما در مزارع خرد و اقلیم‌های متنوع انجام می‌شود و این مسئله به تولید محصولاتی با کیفیت‌های مختلف ختم می‌شود که نمی‌تواند تقاضاهای کلان را به‌طور مستمر با کیفیت ثابت و قیمت پایدار در تمام فصول سال پاسخ دهد. می‌دانیم که مشتری به این چیزها نیاز دارد و لذا وقتی سخن از زیرساخت می‌کنیم یعنی بتوانیم با کمک تشکل‌ها زنجیره تامین را ایجاد کنیم تا هر پرورش دهنده‌ای بر اساس تولید قراردادی محصول مشخص با کیفیت مورد نیاز بازار هدف تولید کند و در اختیار زنجیره قرار دهد تا صادرکننده با اتکا به آن بتواند بازاریابی و صادراتش را انجام بدهد.
۶۰ درصد دنیا مقصد صادراتی ایران هستند
وی با اشاره به تحریم‌ها و اینکه برخی مسائل متاثر از تحریم هستند اظهار کرد: این مشکل سال‌ها است که وجود دارد و صادرکنندگان ما با افتخار توانسته‌اند مشکلات آن را پشت سر گذارند و همان‌طور که آمارهای گمرکی و اظهارنامه‌های رسمی نشان می‌دهد سال به سال بر مقدار صادرات افزوده شده و بیش از ۶۰ کشور دنیا مقصد و مشتری صادراتی ما هستند.
دبیر کل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران ادامه داد: مشکلات و سختی‌های برگشت ارز و دور زدن تحریم و حل مشکل کشتیرانی‌ها که خطوط اصلی به بنادر ما نمی‌آیند؛ ده‌ها مشکل دیگر را حل کرده‌اند اما یک تقاضای بسیار مهم از دولت دارند که البته موافقت‌های اولیه با آن انجام شده ولی هنوز به‌صورت جدی اتفاق نیفتاده و آن این است که بخش کشاورزی به‌طور کلی و آبزیان به‌صورت خاص از شمول ارز نیمایی خارج شوند. در حال حاضر صادرکنندگان ما مجبورند بر اساس قیمت‌های واقعی ارز در بازار و اثر آن بر تولید، ماهی و میگو و خاویار را از صیاد یا پرورش دهنده به قیمت‌های متاثر از بازار آزاد بخرند اما ارز خود را به قیمت نیمایی به بانک بفروشند و این عادلانه نیست و در واقع مثل این است که به جای حمایت از صادرات (روشی که در تمام دنیا معمول است) ما از صادرکننده یارانه می‌گیریم و او را جریمه می‌کنیم.
خدایی در پایان تصریح کرد: خوشبختانه این کار در بانک مرکزی کلید خورده و اتفاقا از اتحادیه آبزیان در کنار زعفران و شیرینی و شکلات دعوت شده ارز خود را به‌صورت آزمایشی در سامانه جدید مرکز مبادله طلا و ارز بیاورند و با قیمت توافقی بفروشند که این را به فال نیک می‌گیریم.