بورس این روزها حالش خوب نیست؛«اقتصادسرآمد» گزارش می‌دهد
تله‌ای به نام حجم مبنا و دامنه نوسان در بورس
گروه بازارسرمایه - مسعود وطنخواه- شاخص کل بورس که در آخرین روز معاملاتی چهارشنبه 4مهرماه 1403، در تراز 2میلیون و 155هزار واحدی بود و در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته یعنی چهارشنبه 11مهرماه 1403، با کاهش 40هزار و 135واحدی در سطح 2میلیون و 114هزار واحدی ایستاد. رفتار شاخص کل بورس و نوع شتاب حرکتی این نماگر بازار سرمایه در زمان حرکت و فتح تراز 2میلیون و 200هزار واحدی با ضعف همراه بود. حرکت نه‌چندان قدرتمندی که بازگشت آرامی داشت، اما فراموش نکنیم این نزول آرام احتمالا برای کسی قدرت و عبور از 2میلیون و 200هزار واحد نیست چراکه این نزول آهسته با کمک کاهش دامنه نوسان از سوی سازمان بورس ایجاد شده است.
فشار فروش از سوی فروشنده‌ها و نبود خریدار به دلیل چشم‌انداز نه‌چندان روشن سبب شده است که طی هفته گذشته، هر روز بر تعداد عرضه‌کننده‌ها در حالی افزوده شود که جز خریدهای حمایتی محدود، تقاضایی برای خرید سهام در صف‌های فروش دیده نشود. خریدهای حمایتی که برای حفظ نقدشوندگی هر چند محدود و بیشتر برای سرمایه‌گذاران حقیقی صورت می‌گیرد موجب شد که گروهی از حقوقی‌ها نیز از فرصت استفاده کنند و سهام خود را بفروشند البته گروهی از معاملات چهارشنبه گذشته از سوی ناظر باطل شد.
ارزش معاملات خرد کمتر از 2همت
کاهش ارزش معاملات خرد در هفته گذشته تا آخرین روز معاملاتی ادامه یافت؛ به طوری که ارزش معاملات خرد روز چهارشنبه به زیر 2همت (هزار میلیارد تومان) نزول کرد که زنگ خطری برای روزهای آتی بورس است. به عبارت دیگر، افت ارزش معاملات خرد تا زیر 2همت گویای این است بازار بورس نیمه تعطیل است و فقط از نظر ظاهری داد و ستدی در آن صورت می‌گیرد. خروج نقدینگی در بورس هر روز بیشتر و عطش فروشنده‌های جامانده برای فروش تا جایی است که از همان شروع زمان معاملات صف‌های فروش در بیشتر نمادهای مهم بورس دیده می‌شود. صف‌های فروشی که به دلیل وجود حجم مبنا و دامنه نوسان یک‌درصدی در انتهای روز معاملات تغییر قیمت محسوسی در سهام رخ نمی‌دهد.
هر چند دامنه نوسان یک‌درصدی برای یک یا دو روز شاید توجیح‌پذیر باشد، اما ادامه آن به هر بهانه‌ای به گفته کارشناس بازار سرمایه، دیگر از کارایی آن می‌کاهد. این روزها به هر دلیلی سازمان بورس خود را محق می‌داند که دامنه را محدود کند و در مرحله بعد ادامه آن را نامحدود استفاده کند. فراموش نکنیم سرمایه‌گذارانی که روزی از سوی متولیان امر، تشویق به حضور در بورس شدند شاید روزی حتی تصور هم نمی‌کردند در صورت تمایل به فروش سهامدر تله‌ای به نام حجم مبنا و دامنه نوسان دست و پا زنند.
به حداقل تعداد سهامی که باید در طول یک روز معامله شود تا قیمت اصلی (پایانی) آن سهم بتواند نوسان مثبت یا منفی داشته باشد، «حجم مبنا» گفته می‌شود. حجم مبنا ابزاری است که تنها در بورس تهران و برای کمک به حفظ آرامش در معاملات، مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این ترتیب که این ابزار باعث کاهش هیجانات کاذب قیمت سهام شرکت‌های بورسی می‌شود و همچنین از افت یا رشد بی‌رویه آن جلوگیری می‌کند. در تعیین میزان حجم مبنا هیچ معامله‌گری دخالت ندارد و به طور خودکار توسط سامانه معاملات اندازه‌گیری می‌شود. در حال حاضر، حجم مبنا ابتدای هر هفته محاسبه می‌شود. در واقع، محاسبات حجم مبنا در آخرین روز کاری هفته (چهارشنبه) و برای هفته آینده انجام می‌شود.
حجم مبنای مارگارین 20برابر
پتروشیمی زاگرس
حجم مبنا این روزها به ابزاری سلیقه‌ای در دست متولیان بازار تبدیل شده است گاهی آن قدر حجم مبنا یک شرکت کوچک از سوی نهاد ذیربط افزایش پیدا می‌کند که این ابزار جنبه مضحکه فعالان بازار سرمایه می‌شود چراکه مشاهده می‌شود گاهی یک شرکت کوچک نظیر مارگارین که در بازار فرابورس است دارای حجم مبنای حدود 20میلیون سهم است، اما سهمی مانند پتروشیمی زاگرس که جزو سه تولیدکننده متانول در جهان است حجم مبنایی کمتر از یک میلیون سهم دارد. این در حالی است که هر دو شرکت دارای صف فروش هستند. اگر هدف از حجم مبنا حمایت از سهامداران شرکت مارگارین برای جلوگیری از کاهش بیشتر قیمت است چرا این رویه برای شرکت پتروشمی زاگرس در نظر گرفته نشده است. از این نوع استفاده‌های ابزاری در بازار فرابورس بسیار است. بازاری که به دلیل نظارت ضعیف متولیان امر، کارهای سلیقه‌ای زیادی انجام داده و می‌دهد.
دامنه نوسان
در بازارهای بورس به‌منظور جلوگیری از تقابل عرضه و تقاضا، قوانین و مقرراتی وجود دارد. در همین راستا دامنه مجاز نوسان، توقف معاملاتی و دیگر روش‌ها ازاین‌دست قوانین به‌حساب می‌آیند. دامنه مجاز نوسان سهام به‌عنوان یکی از قوانین و اصول مهم در این بازار است که در جهت کنترل نوسان قیمت سهم و برای کاهش تلاطم بازار و جلوگیری از تصمیمات هیجانی سهامداران در نظر گرفته‌شده است. هر سهم در هرروز کاری دارای یک‌میزان دامنه مجاز نوسان سقف و کف قیمتی است که می‌تواند داشته باشد و بدیهی است که قیمت سهم فقط در بازه تعریف‌شده می‌تواند نوسان داشته باشد.
طبق آیین‌نامه معاملات در شرکت بورس تهران، دامنه نوسان قیمت، پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه طی یک یا چند جلسه رسمی معاملات بورس، قیمت می‌تواند نوسان کند.
این روزها دامنه نوسان یک‌درصدی در نظر گرفته شده است و بر اساس اطلاع‌رسانی از سوی سازمان بورس، به نظر می‌رسد دامنه نوسان تا اطلاع ثانوی همین یک درصدی است.
معمولاً به دلیل توقف قیمت یک سهم در روز، امکان انتقال تلاطم اضافی به‌روزهای آتی وجود دارد. کارشناسان معتقدند که با توجه به اینکه دامنه نوسان مانع آزاد شدن قیمت سهم می‌شود، همین امر باعث می‌شود که قیمت به محدوده‌های خاصی تمایل داشته باشد.
همچنین تجربیات و تحقیقات به‌عمل‌آمده در این حوزه اثبات می‌کند که عامل دامنه نوسان سهم در بازار بورس، باعث تأخیر در کشف قیمت سهم می‌شود؛ زیرا باوجودآن، قیمت‌ها نمی‌توانند در همان روز نسبت به اطلاعات منتشرشده واکنش مناسب نشان دهند. به همین جهت ممکن است که قیمت روز سهم، قیمت واقعی آن نباشد.
ادامه این روند سبب فرار بیشتر سرمایه از بورس و افزایش معاملات بازارهای موازی که در انتها منتج به تورم پولی در قدم اول و تورم کالایی در نهایت می‌شود. شتاب خروج نقدینگی از بورس و افزایش ارزش معاملات صندوق‌با درآمد ثابت و تعدادی از صندوق‌های کالایی موید همین مطلب است.
فشار فروش از سوی فروشنده‌ها و نبود خریدار به دلیل چشم‌انداز نه‌چندان روشن سبب شده است که طی هفته گذشته، هر روز بر تعداد عرضه‌کننده‌ها در حالی افزوده شود که جز خریدهای حمایتی محدود، تقاضایی برای خرید سهام در صف‌های فروش دیده نشود. خریدهای حمایتی که برای حفظ نقدشوندگی هر چند محدود و بیشتر برای سرمایه‌گذاران حقیقی صورت می‌گیرد موجب شد که گروهی از حقوقی‌ها نیز از فرصت استفاده کنند و سهام خود را بفروشند البته گروهی از معاملات چهارشنبه گذشته از سوی ناظر باطل شد.
ارزش معاملات خرد کمتر از 2همت
کاهش ارزش معاملات خرد در هفته گذشته تا آخرین روز معاملاتی ادامه یافت؛ به طوری که ارزش معاملات خرد روز چهارشنبه به زیر 2همت (هزار میلیارد تومان) نزول کرد که زنگ خطری برای روزهای آتی بورس است. به عبارت دیگر، افت ارزش معاملات خرد تا زیر 2همت گویای این است بازار بورس نیمه تعطیل است و فقط از نظر ظاهری داد و ستدی در آن صورت می‌گیرد. خروج نقدینگی در بورس هر روز بیشتر و عطش فروشنده‌های جامانده برای فروش تا جایی است که از همان شروع زمان معاملات صف‌های فروش در بیشتر نمادهای مهم بورس دیده می‌شود. صف‌های فروشی که به دلیل وجود حجم مبنا و دامنه نوسان یک‌درصدی در انتهای روز معاملات تغییر قیمت محسوسی در سهام رخ نمی‌دهد.
هر چند دامنه نوسان یک‌درصدی برای یک یا دو روز شاید توجیح‌پذیر باشد، اما ادامه آن به هر بهانه‌ای به گفته کارشناس بازار سرمایه، دیگر از کارایی آن می‌کاهد. این روزها به هر دلیلی سازمان بورس خود را محق می‌داند که دامنه را محدود کند و در مرحله بعد ادامه آن را نامحدود استفاده کند. فراموش نکنیم سرمایه‌گذارانی که روزی از سوی متولیان امر، تشویق به حضور در بورس شدند شاید روزی حتی تصور هم نمی‌کردند در صورت تمایل به فروش سهامدر تله‌ای به نام حجم مبنا و دامنه نوسان دست و پا زنند.
به حداقل تعداد سهامی که باید در طول یک روز معامله شود تا قیمت اصلی (پایانی) آن سهم بتواند نوسان مثبت یا منفی داشته باشد، «حجم مبنا» گفته می‌شود. حجم مبنا ابزاری است که تنها در بورس تهران و برای کمک به حفظ آرامش در معاملات، مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این ترتیب که این ابزار باعث کاهش هیجانات کاذب قیمت سهام شرکت‌های بورسی می‌شود و همچنین از افت یا رشد بی‌رویه آن جلوگیری می‌کند. در تعیین میزان حجم مبنا هیچ معامله‌گری دخالت ندارد و به طور خودکار توسط سامانه معاملات اندازه‌گیری می‌شود. در حال حاضر، حجم مبنا ابتدای هر هفته محاسبه می‌شود. در واقع، محاسبات حجم مبنا در آخرین روز کاری هفته (چهارشنبه) و برای هفته آینده انجام می‌شود.
حجم مبنای مارگارین 20برابر
پتروشیمی زاگرس
حجم مبنا این روزها به ابزاری سلیقه‌ای در دست متولیان بازار تبدیل شده است گاهی آن قدر حجم مبنا یک شرکت کوچک از سوی نهاد ذیربط افزایش پیدا می‌کند که این ابزار جنبه مضحکه فعالان بازار سرمایه می‌شود چراکه مشاهده می‌شود گاهی یک شرکت کوچک نظیر مارگارین که در بازار فرابورس است دارای حجم مبنای حدود 20میلیون سهم است، اما سهمی مانند پتروشیمی زاگرس که جزو سه تولیدکننده متانول در جهان است حجم مبنایی کمتر از یک میلیون سهم دارد. این در حالی است که هر دو شرکت دارای صف فروش هستند. اگر هدف از حجم مبنا حمایت از سهامداران شرکت مارگارین برای جلوگیری از کاهش بیشتر قیمت است چرا این رویه برای شرکت پتروشمی زاگرس در نظر گرفته نشده است. از این نوع استفاده‌های ابزاری در بازار فرابورس بسیار است. بازاری که به دلیل نظارت ضعیف متولیان امر، کارهای سلیقه‌ای زیادی انجام داده و می‌دهد.
دامنه نوسان
در بازارهای بورس به‌منظور جلوگیری از تقابل عرضه و تقاضا، قوانین و مقرراتی وجود دارد. در همین راستا دامنه مجاز نوسان، توقف معاملاتی و دیگر روش‌ها ازاین‌دست قوانین به‌حساب می‌آیند. دامنه مجاز نوسان سهام به‌عنوان یکی از قوانین و اصول مهم در این بازار است که در جهت کنترل نوسان قیمت سهم و برای کاهش تلاطم بازار و جلوگیری از تصمیمات هیجانی سهامداران در نظر گرفته‌شده است. هر سهم در هرروز کاری دارای یک‌میزان دامنه مجاز نوسان سقف و کف قیمتی است که می‌تواند داشته باشد و بدیهی است که قیمت سهم فقط در بازه تعریف‌شده می‌تواند نوسان داشته باشد.
طبق آیین‌نامه معاملات در شرکت بورس تهران، دامنه نوسان قیمت، پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه طی یک یا چند جلسه رسمی معاملات بورس، قیمت می‌تواند نوسان کند.
این روزها دامنه نوسان یک‌درصدی در نظر گرفته شده است و بر اساس اطلاع‌رسانی از سوی سازمان بورس، به نظر می‌رسد دامنه نوسان تا اطلاع ثانوی همین یک درصدی است.
معمولاً به دلیل توقف قیمت یک سهم در روز، امکان انتقال تلاطم اضافی به‌روزهای آتی وجود دارد. کارشناسان معتقدند که با توجه به اینکه دامنه نوسان مانع آزاد شدن قیمت سهم می‌شود، همین امر باعث می‌شود که قیمت به محدوده‌های خاصی تمایل داشته باشد.
همچنین تجربیات و تحقیقات به‌عمل‌آمده در این حوزه اثبات می‌کند که عامل دامنه نوسان سهم در بازار بورس، باعث تأخیر در کشف قیمت سهم می‌شود؛ زیرا باوجودآن، قیمت‌ها نمی‌توانند در همان روز نسبت به اطلاعات منتشرشده واکنش مناسب نشان دهند. به همین جهت ممکن است که قیمت روز سهم، قیمت واقعی آن نباشد.
ادامه این روند سبب فرار بیشتر سرمایه از بورس و افزایش معاملات بازارهای موازی که در انتها منتج به تورم پولی در قدم اول و تورم کالایی در نهایت می‌شود. شتاب خروج نقدینگی از بورس و افزایش ارزش معاملات صندوق‌با درآمد ثابت و تعدادی از صندوق‌های کالایی موید همین مطلب است.