استادی جعفری، مشاور توسعه درنوشتاری به «اقتصادسرآمد» نوشت:
عشق،عمل و مسئولیت‌پذیری برای ساختن ایران
گروه توسعه - مهدی استادی جعفری- ما امروزه با آسیب‌های بسیار زیادی روبه‌رو هستیم. ما با فرسایش خاک، خشکسالی، تغییرات اقلیمی، بحران آب، تخلیه‌های آبخانه‌ها، فرونشست دشت‌ها، ازبین‌رفتن زمین‌های کشاورزی و بدرفتاری با زمین روبه‌رو هستیم و آب‌هایمان را شور می‌کنیم، آلودگی صوتی، آلودگی هوا و آلودگی آب داریم. ما حکایت ضرب‌المثل «یکی بر سر شاخ، بن می‌برید»، هستیم.
مهدی استادی جعفری، دکتری شهرسازی و مشاور توسعه در مطلبی به روزنامه اقتصادسرآمد نوشت: توسعه یک واژه صد‌ساله است و از زمانی مطرح شد که جمعیت رو به افزایش گذاشت و شروع به تجاوز از ظرفیت‌های زمین کرد. از آن زمان کارشناس‌ها به تکاپو افتادند که توسعه را در افزایش زیرساخت‌وساز بیشتر نشان دهند. در حالی که زیرساخت‌ها ابزار توسعه هستند. توسعه هنگامی به وجود می‌آید که افراد جامعه، خانواده‌ها و مردم به آینده امید داشته باشند، از زندگی خود راضی باشند، اشتغال، درآمد و زیست انسانی داشته باشند و مردم شب‌ها که در خانواده دور هم جمع می‌شوند، از زندگی خود راضی باشند. این تعریف توسعه است و به آن کیفیت زندگی، نیکبختی و خوشبختی می‌گویند.
در جای‌جای این کتاب بیان گردید که جریان مهندسی در کشور از سویه‌های اجتماعی و دانش و فرهنگ بومی در مسیر توسعه غفلت ورزیده است. باید پذیرفت که توسعه خریدنی نیست. توسعه وارد کردنی هم نیست. توسعه به‌صورت دفعی نیز ایجاد نمی‌شود و از درون همین سختی‌ها و ناملایمات با دست اندیشه و اندیشیدن در کاستی‌های امروز و برای فردای بهتر بیرون می‌آید. توسعه یک فرآیند فرهنگی است که باید در جامعه نشسته باشد. برای مثال در ایران فرودگاه‌ها و سدهای نامناسبی که تا به امروز ساخته شده همگی ناشی از عدم حضور کارشناسان جامعه‌شناسی در فرآیند توسعه فیزیکی است. مهندسان مشاور هیچوقت موظف نبودند که مطالعات کارشناسی جامع‌نگر کنند؛ در شرح خدمات آنان مطالعات اجتماعی بوده، ولی محدود به بیان طیف سنی و هرم سنی گردید و هرگز روح جامعه، فطرت جامعه، انتظارات و امید جامعه مطرح نمی‌شد و کسی به دنبال واقع‌گرایی و واقع‌بینی برای آینده نبود.
بیایید قبول کنیم که امروز جامعه ما توسعه‌ناپذیر و حکومت توسعه‌گریز است. تا زمانی که ما بین این دو نهاد آشتی برقرار نکنیم و گفت‌وگو ایجاد نکنیم کشور ما نجات پیدا نخواهد کرد. اگر گفت‌وگو بلد باشیم نهادهای مدنی ما که بیش از 800 نهاد با 400 هزار عضو هستند موفق خواهند بود، اما این نهادها کمتر موفق هستند و در جایگاه حقیقی خود نقش‌آفرینی می‌کنند. امروز اتاق بازرگانی با 100 سال سابقه و مهندسان مشاوران ایران با بیش از 50 سال بعنوان بزرگترین نهادهای مدنی صنفی چه میزان با هم گفتگوی موثر دارند؟ به‌نظر می‌رسد این رسالت به کمک حرفه جامعه‌شناسان و استادان علوم انسانی و اجتماعی می‌تواند تقویت شود.
وقتی که همه‌ی ما، در کنار هم، سروده‌ی وطن را زمزمه می‌کنیم، باید به این آگاهی برسیم که وطن‌دوستی و عشق به میهن فراتر از کلمات و احساسات است. این عشق باید به عمل و مسئولیت‌پذیری تبدیل شود. برای ساختن آینده‌ای بهتر برای ایران، اقدامات ما باید هوشمندانه، مشترک و پایدار باشد. در این مسیر، می‌توانیم به چند اصل و اقدام مهم پایبند باشیم:
همبستگی و اتحاد ملی
همدلی و همبستگی اولین و مهم‌ترین قدم است. ما باید اختلافات را کنار بگذاریم و به نقاط مشترک توجه کنیم. زمانی که همه‌ی ما در یک جهت حرکت کنیم، نیرویی قوی‌تر خواهیم بود. تقویت ارتباطات میان گروه‌ها و اقشار مختلف جامعه، باعث می‌شود صدای یکدیگر را بهتر بشنویم و درک متقابل‌مان افزایش یابد.
اقدام آگاهانه و مسئولانه
آگاهی‌بخشی و آموزش در سطوح مختلف جامعه، از مدارس تا دانشگاه‌ها و حتی در سطح عمومی، ضروری است. همه ما باید درک بهتری از مسائل کشور داشته باشیم و برای حل آنها دست به اقدام بزنیم. پذیرش مسئولیت‌های فردی و جمعی برای حل مشکلات اجتماعی و اقتصادی بسیار اساسی است. هر فرد باید سهم خود را در بهبود وضعیت کشور ایفا کند، چه از طریق فعالیت‌های اجتماعی، چه از طریق حرفه و تخصص خود.
تقویت نهادهای مدنی و اجتماعی
تشکیل و حمایت از نهادهای مدنی و اجتماعی که می‌توانند به عنوان واسطه‌ای بین مردم و دولت عمل کنند، ضروری است. این نهادها می‌توانند مطالبات مردم را به گوش مسئولان برسانند و در پیگیری و اجرای طرح‌های توسعه‌ای و اجتماعی نقش‌آفرینی کنند. مشارکت در طرح‌ها و پروژه‌های محلی و ملی که به بهبود زیرساخت‌ها، آموزش، بهداشت و رفاه اجتماعی منجر می‌شود، باید کماکان در دستور کار قرار گیرند.
توسعه پایدار و انسان‌نگر
ترویج و اجرای مهندسی انسان‌نگر در پروژه‌های عمرانی و زیربنایی باید نه فقط در شعار و موضوع نشست‌های علمی بیان گردند، بلکه باید اجرایی و پایش شوند. همه‌ی ما باید اطمینان حاصل کنیم که توسعه‌ای که دنبال می‌کنیم به نفع انسان‌ها و محیط‌زیست است و به تعادل بین مناطق مختلف کشور کمک می‌کند. به جهت حفظ و بهبود محیط‌زیست و ارتقای سرمایه اجتماعی، ایران تنها از طریق توسعه پایدار می‌تواند به آینده‌ای روشن دست یابد.
ارتقای عدالت اجتماعی
مبارزه با نابرابری‌ها و تبعیض‌ها از طریق حمایت از سیاست‌ها و برنامه‌هایی که به توزیع عادلانه منابع و فرصت‌ها در سراسر کشور کمک می‌کند. تقویت رفاه عمومی و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه شعار چنددهه اخیر بوده و هست. همه ما باید اطمینان حاصل کنیم که هیچ‌کس از مسیر توسعه عقب نمی‌ماند.
نوآوری و استفاده از دانش بومی
لازم است حمایت از نوآوری و کارآفرینی به‌ویژه در میان جوانان صورت پذیرد. ما باید از استعدادها و توانمندی‌های موجود در کشور برای ایجاد کسب‌وکارهای جدید و ارائه راه‌حل‌های خلاقانه برای مشکلات موجود بهره بگیریم. لذا استفاده از دانش و تجربه‌های بومی در کنار تکنولوژی‌های جدید، برای یافتن راه‌حل‌های پایدار و موثر ضروری است.
پیگیری و پافشاری
پافشاری بر حقوق و مطالبات اجتماعی به صورت مسالمت‌آمیز و از طریق راه‌های قانونی یکی دیگر از این راهکارهاست. تغییرات بزرگ نیازمند پیگیری مداوم و ناامید نشدن در مواجهه با چالش‌ها است. مشارکت در انتخابات و فرآیندهای مردم‌سالار و تلاش برای افزایش شفافیت و پاسخگویی مسئولان باید مورد توجه قرار گیرد.
امید و ایمان به آینده
حفظ امید به آینده و باور به این که تغییر ممکن است. باید بدانیم که هر قدمی که امروز برداشته می‌شود، می‌تواند به ساختن آینده‌ای بهتر کمک کند. تقویت روحیه‌ی همیاری و باور به این که با هم می‌توانیم بر مشکلات فائق آییم.
در نهایت، زمانی که همه ما این اصول را در زندگی روزمره و تلاش‌های اجتماعی خود به کار بگیریم، می‌توانیم نقش موثری در ساختن ایران آینده ایفا کنیم. این مسئولیت همه‌ی ماست که به جای انتظار از دیگران، خود وارد میدان شویم و برای ساختن ایرانی بهتر و انسانی‌تر تلاش کنیم. جامعه ایران احتیاج به رهبری فکری دارد تا بتواند کارهای جدید و افتخارآفرین انجام دهد.
مهدی استادی جعفری، دکتری شهرسازی و مشاور توسعه در مطلبی به روزنامه اقتصادسرآمد نوشت: توسعه یک واژه صد‌ساله است و از زمانی مطرح شد که جمعیت رو به افزایش گذاشت و شروع به تجاوز از ظرفیت‌های زمین کرد. از آن زمان کارشناس‌ها به تکاپو افتادند که توسعه را در افزایش زیرساخت‌وساز بیشتر نشان دهند. در حالی که زیرساخت‌ها ابزار توسعه هستند. توسعه هنگامی به وجود می‌آید که افراد جامعه، خانواده‌ها و مردم به آینده امید داشته باشند، از زندگی خود راضی باشند، اشتغال، درآمد و زیست انسانی داشته باشند و مردم شب‌ها که در خانواده دور هم جمع می‌شوند، از زندگی خود راضی باشند. این تعریف توسعه است و به آن کیفیت زندگی، نیکبختی و خوشبختی می‌گویند.
در جای‌جای این کتاب بیان گردید که جریان مهندسی در کشور از سویه‌های اجتماعی و دانش و فرهنگ بومی در مسیر توسعه غفلت ورزیده است. باید پذیرفت که توسعه خریدنی نیست. توسعه وارد کردنی هم نیست. توسعه به‌صورت دفعی نیز ایجاد نمی‌شود و از درون همین سختی‌ها و ناملایمات با دست اندیشه و اندیشیدن در کاستی‌های امروز و برای فردای بهتر بیرون می‌آید. توسعه یک فرآیند فرهنگی است که باید در جامعه نشسته باشد. برای مثال در ایران فرودگاه‌ها و سدهای نامناسبی که تا به امروز ساخته شده همگی ناشی از عدم حضور کارشناسان جامعه‌شناسی در فرآیند توسعه فیزیکی است. مهندسان مشاور هیچوقت موظف نبودند که مطالعات کارشناسی جامع‌نگر کنند؛ در شرح خدمات آنان مطالعات اجتماعی بوده، ولی محدود به بیان طیف سنی و هرم سنی گردید و هرگز روح جامعه، فطرت جامعه، انتظارات و امید جامعه مطرح نمی‌شد و کسی به دنبال واقع‌گرایی و واقع‌بینی برای آینده نبود.
بیایید قبول کنیم که امروز جامعه ما توسعه‌ناپذیر و حکومت توسعه‌گریز است. تا زمانی که ما بین این دو نهاد آشتی برقرار نکنیم و گفت‌وگو ایجاد نکنیم کشور ما نجات پیدا نخواهد کرد. اگر گفت‌وگو بلد باشیم نهادهای مدنی ما که بیش از 800 نهاد با 400 هزار عضو هستند موفق خواهند بود، اما این نهادها کمتر موفق هستند و در جایگاه حقیقی خود نقش‌آفرینی می‌کنند. امروز اتاق بازرگانی با 100 سال سابقه و مهندسان مشاوران ایران با بیش از 50 سال بعنوان بزرگترین نهادهای مدنی صنفی چه میزان با هم گفتگوی موثر دارند؟ به‌نظر می‌رسد این رسالت به کمک حرفه جامعه‌شناسان و استادان علوم انسانی و اجتماعی می‌تواند تقویت شود.
وقتی که همه‌ی ما، در کنار هم، سروده‌ی وطن را زمزمه می‌کنیم، باید به این آگاهی برسیم که وطن‌دوستی و عشق به میهن فراتر از کلمات و احساسات است. این عشق باید به عمل و مسئولیت‌پذیری تبدیل شود. برای ساختن آینده‌ای بهتر برای ایران، اقدامات ما باید هوشمندانه، مشترک و پایدار باشد. در این مسیر، می‌توانیم به چند اصل و اقدام مهم پایبند باشیم:
همبستگی و اتحاد ملی
همدلی و همبستگی اولین و مهم‌ترین قدم است. ما باید اختلافات را کنار بگذاریم و به نقاط مشترک توجه کنیم. زمانی که همه‌ی ما در یک جهت حرکت کنیم، نیرویی قوی‌تر خواهیم بود. تقویت ارتباطات میان گروه‌ها و اقشار مختلف جامعه، باعث می‌شود صدای یکدیگر را بهتر بشنویم و درک متقابل‌مان افزایش یابد.
اقدام آگاهانه و مسئولانه
آگاهی‌بخشی و آموزش در سطوح مختلف جامعه، از مدارس تا دانشگاه‌ها و حتی در سطح عمومی، ضروری است. همه ما باید درک بهتری از مسائل کشور داشته باشیم و برای حل آنها دست به اقدام بزنیم. پذیرش مسئولیت‌های فردی و جمعی برای حل مشکلات اجتماعی و اقتصادی بسیار اساسی است. هر فرد باید سهم خود را در بهبود وضعیت کشور ایفا کند، چه از طریق فعالیت‌های اجتماعی، چه از طریق حرفه و تخصص خود.
تقویت نهادهای مدنی و اجتماعی
تشکیل و حمایت از نهادهای مدنی و اجتماعی که می‌توانند به عنوان واسطه‌ای بین مردم و دولت عمل کنند، ضروری است. این نهادها می‌توانند مطالبات مردم را به گوش مسئولان برسانند و در پیگیری و اجرای طرح‌های توسعه‌ای و اجتماعی نقش‌آفرینی کنند. مشارکت در طرح‌ها و پروژه‌های محلی و ملی که به بهبود زیرساخت‌ها، آموزش، بهداشت و رفاه اجتماعی منجر می‌شود، باید کماکان در دستور کار قرار گیرند.
توسعه پایدار و انسان‌نگر
ترویج و اجرای مهندسی انسان‌نگر در پروژه‌های عمرانی و زیربنایی باید نه فقط در شعار و موضوع نشست‌های علمی بیان گردند، بلکه باید اجرایی و پایش شوند. همه‌ی ما باید اطمینان حاصل کنیم که توسعه‌ای که دنبال می‌کنیم به نفع انسان‌ها و محیط‌زیست است و به تعادل بین مناطق مختلف کشور کمک می‌کند. به جهت حفظ و بهبود محیط‌زیست و ارتقای سرمایه اجتماعی، ایران تنها از طریق توسعه پایدار می‌تواند به آینده‌ای روشن دست یابد.
ارتقای عدالت اجتماعی
مبارزه با نابرابری‌ها و تبعیض‌ها از طریق حمایت از سیاست‌ها و برنامه‌هایی که به توزیع عادلانه منابع و فرصت‌ها در سراسر کشور کمک می‌کند. تقویت رفاه عمومی و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه شعار چنددهه اخیر بوده و هست. همه ما باید اطمینان حاصل کنیم که هیچ‌کس از مسیر توسعه عقب نمی‌ماند.
نوآوری و استفاده از دانش بومی
لازم است حمایت از نوآوری و کارآفرینی به‌ویژه در میان جوانان صورت پذیرد. ما باید از استعدادها و توانمندی‌های موجود در کشور برای ایجاد کسب‌وکارهای جدید و ارائه راه‌حل‌های خلاقانه برای مشکلات موجود بهره بگیریم. لذا استفاده از دانش و تجربه‌های بومی در کنار تکنولوژی‌های جدید، برای یافتن راه‌حل‌های پایدار و موثر ضروری است.
پیگیری و پافشاری
پافشاری بر حقوق و مطالبات اجتماعی به صورت مسالمت‌آمیز و از طریق راه‌های قانونی یکی دیگر از این راهکارهاست. تغییرات بزرگ نیازمند پیگیری مداوم و ناامید نشدن در مواجهه با چالش‌ها است. مشارکت در انتخابات و فرآیندهای مردم‌سالار و تلاش برای افزایش شفافیت و پاسخگویی مسئولان باید مورد توجه قرار گیرد.
امید و ایمان به آینده
حفظ امید به آینده و باور به این که تغییر ممکن است. باید بدانیم که هر قدمی که امروز برداشته می‌شود، می‌تواند به ساختن آینده‌ای بهتر کمک کند. تقویت روحیه‌ی همیاری و باور به این که با هم می‌توانیم بر مشکلات فائق آییم.
در نهایت، زمانی که همه ما این اصول را در زندگی روزمره و تلاش‌های اجتماعی خود به کار بگیریم، می‌توانیم نقش موثری در ساختن ایران آینده ایفا کنیم. این مسئولیت همه‌ی ماست که به جای انتظار از دیگران، خود وارد میدان شویم و برای ساختن ایرانی بهتر و انسانی‌تر تلاش کنیم. جامعه ایران احتیاج به رهبری فکری دارد تا بتواند کارهای جدید و افتخارآفرین انجام دهد.