«روزنامه دریایی سرآمد» تحلیل می‌کند
جهش کشورهای حاشیه خلیج فارس در گردشگری دریایی
گروه گردشگری دریایی - مهدی بیرانوند روژمان - ایران با داشتن اقلیم چهار فصل و نوار ساحلی ۵۸۰۰ کیلومتری شمال و جنوب و جاذبه های ساحلی بسیار زیاد جهت بهره برداری از گردشگری دریایی است.علی رغم این همه نوار ساحلی ارزشمند سهم بسیار ناچیزی از درآمدهای گردشگری دریایی جهان و خاورمیانه را به خود اختصاص داده ایم و حتی نتوانسته ایم گردشگران داخلی را پاسخگو باشیم به گونه‌ای که حتی هموطنان خودمان ترجیح می دهند از امکانات و تفریحات گردشگری دریایی کشورهای منطقه چون امارات و ترکیه استفاده کنند. در ایران گردشگری دریایی به تفریحات آبی و اندک گردشگاه های ساحلی محدود شده است و از ظرفیت های موجود جهت رشد و توسعه گردشگری دریایی استفاده نشده است.
عربستان سعودی اعلام کرده که از پروژه‌ای به نام (The Rigبه معنی دکل) رونمایی کرده است این نخستین جاذبه گردشگری ساخته شده روی دکل خواهد بود. انتظار می‌رود این پروژه تا پیش از پایان سال ۲۰۲۵ به اتمام برسد.
جالب این‌جاست که پروژه دکل در یکی از سکوهای نفتی عربستان واقع در خلیج فارس مراحل ساخت خود را طی می‌کند. در جایی که ایران دکل‌های نفتی و سکوهای نفتی زیادی را دارد که برخی از آنها بلااستفاده مانده‌اند و هیچ اقدامی برای استفاده از آنها انجام نمی‌شود. اما ایده عربستان سعودی نشان داد که می‌توان حتی از دکل‌ها نیز برای گردشگری استفاده کرد.
این ایده و پرداختن به چنین ظرفیتی پیش از این نیز از طریق رسانه‌ها به گوش مسئولان رسیده بود. ایده‌ای که می‌شد به جای عربستان، به نام ایران در جهان رقم بخورد و ایران اولین جاذبه گردشگری نفتی را در خلیج فارس ایجاد کند.
نمونه‌هایی موفق از طرح های گردشگری دریایی در جهان
در سال های متوالی کشورهایی مانند فرانسه، اسپانیا، یونان در اروپا در جذب گردشگران سهم قابل ملاحظه ای را به خود اختصاص داده اند. همچنین مراکز و مقاصد جدید گردشگری در حاشیه دریای مدیترانه در حال رشد و توسعه هستند.
کشورهایی مانند مراکش، تونس، الجزایر و مصر نیز جزء 20 کشور مقصد جهان در صنعت گردشگری قلمداد می شوند. همچنین مقصدهای نو ظهور مانند کشورهای جنوب شرقی آسیا به خصوص کشورهای تایلند، مالزی، اندونزی، سنگاپور، هنگ کنگ و ژاپن به عنوان موتور محرکه رشد جهانگردی جهان شناخته شده اند. مهم ترین جذابیت کشورهای ذکر شده سواحل زیبا و منابع دریایی است.
جزیره بالی و جاوه در اندونزی یک نمونه موفق از گردشگری دریایی است. در این دو جزیره تورهای دریایی به مقصد بازدید از مناطق دور افتاده و سفرهای ماجراجویانه بازار رو به رشدی دارند.
گشت های دریایی در تایلند، مالزی، مالدیو و سایر کشورهای آسیای جنوب شرقی نیز به خوبی توسعه یافته است. مالزی برای ایجاد گردشگری پایدار در این کشور، پارک های دریایی جزایر تیکا را گسترش داده و کشور اندونزی نیز با استفاده از تلفیق شیوه های سنتی و مدرن که اصطلاحا پست مدرن نام دارد گردشگری دریایی را روز به روز توسعه می دهد. در این نوع گردشگری، گردشگران با فرهنگ آداب و رسوم جزیره نشینان آشنا می شوند و با استفاده از تسهیلات، خدمات ساحلی، خرید اقلام و صنایع دستی منافع اقتصادی خوبی را نصیب جزیره نشینان می کنند. این امر باعث ترقی و آبادانی این جزایر می گردد. حوزه دریایی کارائیب در آمریکای مرکزی به دلیل داشتن شرایط آب و هوایی مساعد و جذابیت های دریا یکی از مقصد های مهم جهان است که گردشگران کشورهای آمریکایی و اروپایی را به سمت خود جذب می کند.
یکی از دلایل اصلی پیشرفت این صنعت در این کشور ها، خطوط کشتیرانی تفریحی این منطقه است که یکی از زیباترین خطوط کشتیرانی ها در جهان است. استرالیا نیز به دلیل داشتن تنوع زیست دریایی و داشتن نهنگ به عنوان یک مقصد دریایی در جهان مطرح است، سالانه هزاران نفر جذب این سرزمین می شوند. همچنین شکل جدیدی از گردشگری دریایی که امروزه توجه طرفداران بیشماری را به خود جلب کرده، پرواز بر فراز دریاها است.
امروزه کشورها با رقابتی شدید در صدد گرفتن بازارهای جدید و گسترده تری هستند. گردشگری دریایی نیز با توجه به ایجاد امکانات در کشورهایی که مرز آبی دارند، به جایگاه واقعی خویش دست می یابد. به دلیل مزیت های برشمرده شده گردشگری، بسیاری از کشورها یا زیر ساخت لازم ر ا برای ورود گردشگران دریایی پی ریزی کرده اند و یا در حال برنامه ریزی برای توسعه این صنعت بدون دود و پرسود هستند.
یکی از اهدافی که مقامات دبی درصدد تحقق آن هستند تبدیل شدن این شیخ نشین به مرکز کشتی های مسافرتی -کشتی های کروز - در منطقه است. این شیخ زاده ها در تلاشند تا امارات متحده عربی به عنوان یک منطقه پیشرو در بخش گردشگری مطرح شود.به عقیده کارشناسان این صنعت و با استناد به آمار منتشر شده از آمار جهانی گردشگری درآمدهای این کشور از این بخش در سال ۲۰۱۵ به ۵۰ میلیارد دلار رسید و در آینده ای نزدیک امارات به قطب گردشگری ساحلی بدل خواهد شد.
طبق اسناد در سال ۲۰۰۷ حدود ۸۰ هزار مسافر از ترمینال کروز دبی عبور کرده اند. علاوه بر این تشکیلات دولتی توسعه نخیل با ۲۰ میلیارد دلار سه جزیره مصنوعی به شکل نخل را طراحی و پی ریزی نمود و برای جلب گردشگر خارجی قصد دارد بقایای دو هواپیمای جنگی و چند جمبوجت و هفت قایق را به اعماق دریا بفرستد تا برای غواصان یک پارک زیر دریایی موضوع دار به وجود بیاورند.
چه باید کرد؟
علی رغم اینکه ایران یکی از کشور های مستعد در زمینه گردشگری محسوب می شود اما به دلایل بسیاری رشد این بخش در کشورمان در مقایسه با سایر کشور های منطقه مطلوب و قابل توجه نبوده است.
۱- ضعف مدیریت کلان در صنعت گردشگری- تعدد مدیریت و در نتیجه نداشتن هماهنگی و کارایی لازم بین ارگان های متولی
۲- عدم توجه به توسعه منابع انسانی در صنعت گردشگری
۳- ضعف در اطلاع رسانی و تبلیغات در زمینه جذب گردشگر
۴- ایجاد جنگ روانی و تبلیغات منفی کشور های غربی علیه امنیت ایران
حال با تفاسیر و شرایط موجود دو راه پیش روی ماست. اول آنکه به همین منوال ادامه دهیم و راه و شیوه مسئولین و مدیران پیشین را در پیش بگیریم و یا آنکه با ایجاد تحولی بنیادین در تمام اقشار جامعه موجبات تغییر نگرش کلی آحاد مردم را نسبت به این موضوع فراهم آوریم. تغییر و تحول در جامعه ای رخ نداهد داد مگر آنکه تمام افراد آن جامعه به دنبال تغییر باشند. بایستی اهمیت دادن به مقوله گردشگری در تمام سازمان ها، تمام مدارس، تمام مراجع ذی ربط آموزش داده شود و پرداختن به ارزیابی راهکار های توسعه آن در تمامی سمینار ها و همایش های مربوطه به تفضیل پرداخته شود.
مجلس شورای اسلامی با تصویب قوانین به روز تر و کارآمد تر می تواند به دولت در زمینه اجرای بهتر دستور العمل ها و مقررات رفت و آمد گردشگران خارجی به کشور، یاری رساند. همچنین سرمایه گذاران داخلی و خارجی می توانند با مطالعه موردی شهر های مختلف ساحلی کشور و شناخت پتانسیل های هر کدام نسبت به ساخت شهرک های ساحلی و مراکز تفریحی مجلل تر اقدام نمایند. اما همانطور که بر همگان مشخص است این مهم جز با اراده جمعی کشور میسر نخواهد گشت. انباشت سرمایه و به اصطلاح انبار نقدینگی کل کشور در دو بازار خودرو و ارز سبب گشته است توجه به توسعه سایر بخش ها به حاشیه برود.
جزیره ای عمل کردن سازمان های متولی در تصمیم گیری و بهانه کردن کسری بودجه و مال خود نمودن درصد بالایی از مساحت ساحل توسط سازمان های فرهنگی، آموزشی و بهره های بسیار بالای وام های بانکی و درخواست ضامن های گوناگون سدی سترگ در راه پیشرفت گردشگری است و بعضا موجب ناامیدی بخش خصوصی در سرمایه گذاری در بخش گردشگری شده است.
عربستان سعودی اعلام کرده که از پروژه‌ای به نام (The Rigبه معنی دکل) رونمایی کرده است این نخستین جاذبه گردشگری ساخته شده روی دکل خواهد بود. انتظار می‌رود این پروژه تا پیش از پایان سال ۲۰۲۵ به اتمام برسد.
جالب این‌جاست که پروژه دکل در یکی از سکوهای نفتی عربستان واقع در خلیج فارس مراحل ساخت خود را طی می‌کند. در جایی که ایران دکل‌های نفتی و سکوهای نفتی زیادی را دارد که برخی از آنها بلااستفاده مانده‌اند و هیچ اقدامی برای استفاده از آنها انجام نمی‌شود. اما ایده عربستان سعودی نشان داد که می‌توان حتی از دکل‌ها نیز برای گردشگری استفاده کرد.
این ایده و پرداختن به چنین ظرفیتی پیش از این نیز از طریق رسانه‌ها به گوش مسئولان رسیده بود. ایده‌ای که می‌شد به جای عربستان، به نام ایران در جهان رقم بخورد و ایران اولین جاذبه گردشگری نفتی را در خلیج فارس ایجاد کند.
نمونه‌هایی موفق از طرح های گردشگری دریایی در جهان
در سال های متوالی کشورهایی مانند فرانسه، اسپانیا، یونان در اروپا در جذب گردشگران سهم قابل ملاحظه ای را به خود اختصاص داده اند. همچنین مراکز و مقاصد جدید گردشگری در حاشیه دریای مدیترانه در حال رشد و توسعه هستند.
کشورهایی مانند مراکش، تونس، الجزایر و مصر نیز جزء 20 کشور مقصد جهان در صنعت گردشگری قلمداد می شوند. همچنین مقصدهای نو ظهور مانند کشورهای جنوب شرقی آسیا به خصوص کشورهای تایلند، مالزی، اندونزی، سنگاپور، هنگ کنگ و ژاپن به عنوان موتور محرکه رشد جهانگردی جهان شناخته شده اند. مهم ترین جذابیت کشورهای ذکر شده سواحل زیبا و منابع دریایی است.
جزیره بالی و جاوه در اندونزی یک نمونه موفق از گردشگری دریایی است. در این دو جزیره تورهای دریایی به مقصد بازدید از مناطق دور افتاده و سفرهای ماجراجویانه بازار رو به رشدی دارند.
گشت های دریایی در تایلند، مالزی، مالدیو و سایر کشورهای آسیای جنوب شرقی نیز به خوبی توسعه یافته است. مالزی برای ایجاد گردشگری پایدار در این کشور، پارک های دریایی جزایر تیکا را گسترش داده و کشور اندونزی نیز با استفاده از تلفیق شیوه های سنتی و مدرن که اصطلاحا پست مدرن نام دارد گردشگری دریایی را روز به روز توسعه می دهد. در این نوع گردشگری، گردشگران با فرهنگ آداب و رسوم جزیره نشینان آشنا می شوند و با استفاده از تسهیلات، خدمات ساحلی، خرید اقلام و صنایع دستی منافع اقتصادی خوبی را نصیب جزیره نشینان می کنند. این امر باعث ترقی و آبادانی این جزایر می گردد. حوزه دریایی کارائیب در آمریکای مرکزی به دلیل داشتن شرایط آب و هوایی مساعد و جذابیت های دریا یکی از مقصد های مهم جهان است که گردشگران کشورهای آمریکایی و اروپایی را به سمت خود جذب می کند.
یکی از دلایل اصلی پیشرفت این صنعت در این کشور ها، خطوط کشتیرانی تفریحی این منطقه است که یکی از زیباترین خطوط کشتیرانی ها در جهان است. استرالیا نیز به دلیل داشتن تنوع زیست دریایی و داشتن نهنگ به عنوان یک مقصد دریایی در جهان مطرح است، سالانه هزاران نفر جذب این سرزمین می شوند. همچنین شکل جدیدی از گردشگری دریایی که امروزه توجه طرفداران بیشماری را به خود جلب کرده، پرواز بر فراز دریاها است.
امروزه کشورها با رقابتی شدید در صدد گرفتن بازارهای جدید و گسترده تری هستند. گردشگری دریایی نیز با توجه به ایجاد امکانات در کشورهایی که مرز آبی دارند، به جایگاه واقعی خویش دست می یابد. به دلیل مزیت های برشمرده شده گردشگری، بسیاری از کشورها یا زیر ساخت لازم ر ا برای ورود گردشگران دریایی پی ریزی کرده اند و یا در حال برنامه ریزی برای توسعه این صنعت بدون دود و پرسود هستند.
یکی از اهدافی که مقامات دبی درصدد تحقق آن هستند تبدیل شدن این شیخ نشین به مرکز کشتی های مسافرتی -کشتی های کروز - در منطقه است. این شیخ زاده ها در تلاشند تا امارات متحده عربی به عنوان یک منطقه پیشرو در بخش گردشگری مطرح شود.به عقیده کارشناسان این صنعت و با استناد به آمار منتشر شده از آمار جهانی گردشگری درآمدهای این کشور از این بخش در سال ۲۰۱۵ به ۵۰ میلیارد دلار رسید و در آینده ای نزدیک امارات به قطب گردشگری ساحلی بدل خواهد شد.
طبق اسناد در سال ۲۰۰۷ حدود ۸۰ هزار مسافر از ترمینال کروز دبی عبور کرده اند. علاوه بر این تشکیلات دولتی توسعه نخیل با ۲۰ میلیارد دلار سه جزیره مصنوعی به شکل نخل را طراحی و پی ریزی نمود و برای جلب گردشگر خارجی قصد دارد بقایای دو هواپیمای جنگی و چند جمبوجت و هفت قایق را به اعماق دریا بفرستد تا برای غواصان یک پارک زیر دریایی موضوع دار به وجود بیاورند.
چه باید کرد؟
علی رغم اینکه ایران یکی از کشور های مستعد در زمینه گردشگری محسوب می شود اما به دلایل بسیاری رشد این بخش در کشورمان در مقایسه با سایر کشور های منطقه مطلوب و قابل توجه نبوده است.
۱- ضعف مدیریت کلان در صنعت گردشگری- تعدد مدیریت و در نتیجه نداشتن هماهنگی و کارایی لازم بین ارگان های متولی
۲- عدم توجه به توسعه منابع انسانی در صنعت گردشگری
۳- ضعف در اطلاع رسانی و تبلیغات در زمینه جذب گردشگر
۴- ایجاد جنگ روانی و تبلیغات منفی کشور های غربی علیه امنیت ایران
حال با تفاسیر و شرایط موجود دو راه پیش روی ماست. اول آنکه به همین منوال ادامه دهیم و راه و شیوه مسئولین و مدیران پیشین را در پیش بگیریم و یا آنکه با ایجاد تحولی بنیادین در تمام اقشار جامعه موجبات تغییر نگرش کلی آحاد مردم را نسبت به این موضوع فراهم آوریم. تغییر و تحول در جامعه ای رخ نداهد داد مگر آنکه تمام افراد آن جامعه به دنبال تغییر باشند. بایستی اهمیت دادن به مقوله گردشگری در تمام سازمان ها، تمام مدارس، تمام مراجع ذی ربط آموزش داده شود و پرداختن به ارزیابی راهکار های توسعه آن در تمامی سمینار ها و همایش های مربوطه به تفضیل پرداخته شود.
مجلس شورای اسلامی با تصویب قوانین به روز تر و کارآمد تر می تواند به دولت در زمینه اجرای بهتر دستور العمل ها و مقررات رفت و آمد گردشگران خارجی به کشور، یاری رساند. همچنین سرمایه گذاران داخلی و خارجی می توانند با مطالعه موردی شهر های مختلف ساحلی کشور و شناخت پتانسیل های هر کدام نسبت به ساخت شهرک های ساحلی و مراکز تفریحی مجلل تر اقدام نمایند. اما همانطور که بر همگان مشخص است این مهم جز با اراده جمعی کشور میسر نخواهد گشت. انباشت سرمایه و به اصطلاح انبار نقدینگی کل کشور در دو بازار خودرو و ارز سبب گشته است توجه به توسعه سایر بخش ها به حاشیه برود.
جزیره ای عمل کردن سازمان های متولی در تصمیم گیری و بهانه کردن کسری بودجه و مال خود نمودن درصد بالایی از مساحت ساحل توسط سازمان های فرهنگی، آموزشی و بهره های بسیار بالای وام های بانکی و درخواست ضامن های گوناگون سدی سترگ در راه پیشرفت گردشگری است و بعضا موجب ناامیدی بخش خصوصی در سرمایه گذاری در بخش گردشگری شده است.