«خارک»زیر ذره بین تاریخ کهن ایران؛ «روزنامه دریایی سرآمد» گزارش می‌دهد
دلایل مهاجرت ساکنان «جزیره خارک» چیست؟
گروه دانش دریا - مهدی بیرانوند روژمان - دُر یتیم خلیج فارس یا همان جزیزه «خارگ» یکی از جزایر استراتژیک خلیج همیشه فارس می باشد. جزیره ای که در ساخت و ساز و ایجاد زیرساخت های اقتصادی و گردشگری توجهی به آن نشده است. این جزیره مرجانی زیبا می تواند مقصدی ویژه برای گردشگران حوزه دریایی شود. که این امر در گروه فعالیت و توجه مسئولان مربوطه و جذب سرمایه گذار می باشد.
ظهور خارگ در نقشه‌های اروپایی خلیج‌فارس و اقیانوس هند از سده ۱۶. م، مشاهده می‌شود. درست از زمان‌هایی که نقش آن در امور بازرگانی و نظامی هلند و انگلیس و همچنین رویکرد مؤثر آن در منطقه به سبب پشتیبانی از دریانوردان و ناخدایان کشتی‌های بادبانی در مسیر بندر بصره اهمیت یافته و از همین روی این جزیره با وجود کوچک بودن، مدتها پیش از انجام هرگونه کار باستان‌شناسی در محل، مورد توجه دانشجویان «عصر روشن‌گری» و دانشجویان قرن نوزدهم تاریخ و جغرافیای تاریخی قرار گرفته‌است. یکی از اولین بحث‌های طولانی خارگ در سال ۱۷۶۴. م، توسط نقشه‌کش مشهور فرانسوی «ژان باپتیست بورگیگنون د/آنویل» ۱۷۸۲. م – ۱۶۹۷) منتشر شد و شایسته مطالعه و بررسی است.
کمبود آب آشاميدني نيز ازجمله ديگر مشکلات ساکنان جزيزه خارگ است. مشکلي که شايد در حال حاضر در بسياري از شهرها و استان‌هاي کشور خودنمايي مي کند اما در اين جزيره به يک معضل تبديل شده است. در طي چند سال اخير کمبود آب آشاميدني در جزيره خارگ به حدي بوده که در تمام شبانه روز اهالي اين جزيره فقط دو تا سه ساعت از آب شرب بهره مند مي شدند. اين در حالي است که روزانه به طور ميانگين بيش از 8 هزار مترمکعب آب شرب از سدهاي اطراف از جمله سد کوثر وارد خارگ مي شود اما اين ميزان تنها به مصرف اهالي بومي نمي رسد و منطقه نيروي دريايي ارتش و پدافند هوايي و ساير دستگاه‌هاي فعال در اين جزيره نيز از اين ذخيره آب استفاده مي کنند. اين مشکل چند سالي است که به عنوان معضل زندگي در اين منطقه مطرح شده اما اراده جدي براي رفع آن وجود نداشت، تا اينکه بالاخره پس از مدتها تلاش اهالي و برخي مسئولان جزيره، چند روز پيش مدیر امور فنی شرکت پایانه های نفتی ایران از افزايش ضريب تامين آب آشاميدني خبر داد. صادق دراوی پور تعمیر اساسی سیستم تقطیر آب و دستگاه های آب شیرین کن را از جمله اقدامات انجام شده براي رفع مشکل کمبود آب شرب اين جزيره عنوان کرد و افزود: دستگاه های آب شیرین کن و سیستم تقطیر تولید آب جزیره خارگ دارای ظرفیت تولید روزانه چهار هزار مترمکعب آب است که در سال های گذشته به عنوان تنها تامین کننده آب آشامیدنی این جزیره به شمار می‌آمد.
بنا به گفته اين مسئول، در حال حاضر آب آشامیدنی جزیره خارگ از طریق یک خط لوله زیر دریایی 30 اینچی به طول 35 کیلومتر از سد کوثر در استان کهگیلویه و بویراحمد تامین می شود و با وجود تامین آب مورد نیاز جزیره خارگ از طریق این سد، آب تولید شده از دستگاه‌های آب شیرین کن و سیستم های تقطیر آب این شرکت فقط جنبه پشتیبانی در تامین آب جزیره خارگ را دارد که با اين اقدام ضريب تامين آب آشاميدني اين جزيره چهار هزار متر مکعب افزايش يافته است.
دلایل مهاجرت ساکنان خارگ
از آن‌جا كه رفاه شهروندی دارای نقشی اساسی در شكل گيری رضايتمندی اجتماعی و فراهم شدن بستر مناسب برای شكل دهی سرمايه اجتماعی در ساختار شهر به شمار می رود، التفات به اين امر اهميتی اساسی در مديريت ساختار شهری دارد؛ لذا، ذكر اين نكته نيز اساسی به نظر می‌رسد كه رفاه و تامين اجتماعی مهمترين پيش نياز توسعه محسوب می‌شود.
بنابراین مديريت شهری بايد بر آن باشد تا از طریق بهبود سطح رفاه شهروندان در ساختار شهری؛ امكان بهره گيری متناسب از خدمات و تسهيلات رفاهی را در بستر عدالت اجتماعی فراهم كند. مسائل مشکلات خارگ اکثراً ریشه قدیمی دارند، باید با یک برنامه ریزی اصولی راه حل برون رفت از مشکلات را در نظر بگیریم، اگر هر سال یک مشکل، از مشکلات عمده و بی شمار خارگ حل می شد ، تابه‌حال و در یک برهه کوتاه زمانی مشکلات اين جزیره حل شده بود. متاسفانه تصویب طرح جامع خارگ خیلی زمان‌بر شده و درعين حال به نتیجه‌ای ختم نشده است در صورتی که آینده جزیره خارگ مستقیما به نتیجه این طرح گره خورده است.
طرح جامع، جزو قوانین وزارت کشور بوده و بی شک وجودش برای هر شهر لازم است، با این طرح حقوق شهروندان احقاق و حریم شهر بهتر نمایان می‌شود.
حدود ۱۴ سال و طی چندین دوره شورای شهر بی وقفه برای مصوب کردن طرح جامع شهری خارگ تلاش کردند اما تاکنون به نتیجه ای مطلوب دست نيافته اند. طرح جامع شهری حق مردم خارگ است؛ مردمی که پای این نظام ایستاده‌اند حق دارند از برکات طرح جامع شهری بهره‌‌مند شوند. مردم انتظار زیادی ندارند و فقط جاری شدن قوانین کشور را می‌خواهند اما پس از سال‌ها انتظار طرح جامع خارگ به کریدور تصمیم‌گیری ۳ وزارتخانه رسیده است و باید دید در آينده چه خواهند شد.
باتوجه به نقش مهم و استراتژیک جزیره خارگ و اینكه بیش از 90 درصد صادرات نفت كشور از این جزیره صادر می شود، می‌بایست توجه بیشتری به اشتغال جوانان بومی در خارگ شود.
متاسفانه علی‌رغم وعده‌های متعددی كه تاكنون برای ساماندهی اشتغال در جزیره خارگ شنیده‌ایم ، اما هنوز هم مردم جزیره مشکلات زیادی در این راستا داشته اند، معضل اشتغال یكی از دغدغه‌های اصلی بومیان جزیره محسوب می‌شود.
باید گفت، ظرفیت‌های متعددی در جزیره خارگ وجود دارد و با وجود اينکه مردم این جزیره در کنار سختی‌ها و مشکلات جزیره ایستادگی کرده‌اند، مشکلات عدیده‌ای نیز هنوز در خارگ وجود دارد که تاکنون حل نشده است.
هر چند از اشتغال به عنوان یکی از مهمترین مشکلات و چالش‌های موجود در کشور یاد می‌شود ولی شرایط جزیره خارگ متفاوت است و بیکاری به هیچ وجه زیبنده جوانان این جزیره نیست.
در خصوص بازار خارگ لازم به توضیح می باشد که، بازار خارگ متاسفانه راكد است و این وضعيت درخورشان ونام بازاریان و كسبه خارگ نیست، باید خرید شركت‌های مستقر در جزیره خارگ ساماندهی شود؛ كسبه خارگ با مشكلات فراوان مالی مواجه هستند و پیمانكاران بومی جزیره خارگ اكثرا خانه نشین شده‌اند.
مشکلات درماني جزیره خارگ
با کمی تحقیق حتما برایتان سوالی پیش خواهند آمد که چرا جزیره ای مثل خارگ که ريشه درنفت دارد ، از درون زیرساخت های لازم و متناسب با شرایط زندگی شهروندان را در خود آنچنان که باید و شاید نداشته است؟
یکی از اساسی‌ترین و مهمترین خواسته ای که قشر بانوان جزیره اکثرا با آن درگیر بوده اند ، عدم حضور متخصص سونوگرافی می باشد.
نبود متخصص سونوگرافی بصورت مداوم به یک معضل جدی برای شهروندان بالاخص بانوان باردار تبدیل شده است، در این روزهایی که کرونا به اوج و شدت خود بیش از پیش رسیده و همه شاهد هستیم طی روزهای اخیر در استان بوشهر آمارهای بالایی از مبتلایان منتشر می‌شود اما در همین حین، صرفا به دلیل نبود متخصص سونوگرافی، شهروندان ناچار هستند به بوشهر یعنی درست جایی که احتمال مبتلا شدن به کرون بیش از خارگ وجود دارد سفر کنند.
در خانه(خارگ) بمانیم و پروتوکل‌های بهداشتی را رعایت کنیم یا گاها برای انجام مختصر ترین روند درمانی سونوگرافی به بوشهر یا شهرهای دیگر سفر کنیم؟
همچنین باید گفت، دندان پزشکی واقع در ساختمان جامع سلامت بیش از چندیدن ماه می‌گذرد که تعطیل است و متخصص دندان پزشک بصورت مداوم در بیمارستان صنعت نفت وجود ندارد و مجددا شهروندان ناچارا برای انجام فوریت های پزشکی در این زمینه به دیگر شهر ها سفر کنند.
آیا مشکلات تردد خارگ رفع شده است؟
مشکل ترددهای دریایی به جزیره خارگ با وجود وعده‌های متعدد مسئولان همچنان باقی است و برای رفع آن تلاشی کارساز انجام نشده است.
شرايط تردد مخصوصا در فصل زمستان بیشتر این‌چنین است که گاها هوا خراب است! نه کشتی می‌رود، صندلی خالی هواپیمایی هم وجود ندارد، نه راهی برای ورود وجود دارد نه برای خروج؛ بنابراین جزیره از دسترس خارج می شود.
در عصری که ایاب و ذهاب به عنوان یک مشکل ابتدایی قلمداد می‌شود و بسیاری به راحتی هزاران کیلومتر را بدون هیچ دغدغه‌ای طی می‌کنند؛متاسفانه مشکل تردد برای اهالی جزیره خارگ دردی قدیمی است که در شرایط نامساعد جوی حادتر می شود.
در قدیم سفرهای دریایی به این جزیره با لنج‌های باری و قایق صورت می‌گرفت که با پیشرفت روز افزون صنعت دریانوردی در خارگ هم شناورهای جدیدتر با قابلیت های بهتر جایگزین شدند اما با اینکه شرایط نسبت به گذشته بهتر شده است ولی کماکان مشکل تردد نیازمند توجه ویژه مسئولان استانی و کشوری است.
ظهور خارگ در نقشه‌های اروپایی خلیج‌فارس و اقیانوس هند از سده ۱۶. م، مشاهده می‌شود. درست از زمان‌هایی که نقش آن در امور بازرگانی و نظامی هلند و انگلیس و همچنین رویکرد مؤثر آن در منطقه به سبب پشتیبانی از دریانوردان و ناخدایان کشتی‌های بادبانی در مسیر بندر بصره اهمیت یافته و از همین روی این جزیره با وجود کوچک بودن، مدتها پیش از انجام هرگونه کار باستان‌شناسی در محل، مورد توجه دانشجویان «عصر روشن‌گری» و دانشجویان قرن نوزدهم تاریخ و جغرافیای تاریخی قرار گرفته‌است. یکی از اولین بحث‌های طولانی خارگ در سال ۱۷۶۴. م، توسط نقشه‌کش مشهور فرانسوی «ژان باپتیست بورگیگنون د/آنویل» ۱۷۸۲. م – ۱۶۹۷) منتشر شد و شایسته مطالعه و بررسی است.
کمبود آب آشاميدني نيز ازجمله ديگر مشکلات ساکنان جزيزه خارگ است. مشکلي که شايد در حال حاضر در بسياري از شهرها و استان‌هاي کشور خودنمايي مي کند اما در اين جزيره به يک معضل تبديل شده است. در طي چند سال اخير کمبود آب آشاميدني در جزيره خارگ به حدي بوده که در تمام شبانه روز اهالي اين جزيره فقط دو تا سه ساعت از آب شرب بهره مند مي شدند. اين در حالي است که روزانه به طور ميانگين بيش از 8 هزار مترمکعب آب شرب از سدهاي اطراف از جمله سد کوثر وارد خارگ مي شود اما اين ميزان تنها به مصرف اهالي بومي نمي رسد و منطقه نيروي دريايي ارتش و پدافند هوايي و ساير دستگاه‌هاي فعال در اين جزيره نيز از اين ذخيره آب استفاده مي کنند. اين مشکل چند سالي است که به عنوان معضل زندگي در اين منطقه مطرح شده اما اراده جدي براي رفع آن وجود نداشت، تا اينکه بالاخره پس از مدتها تلاش اهالي و برخي مسئولان جزيره، چند روز پيش مدیر امور فنی شرکت پایانه های نفتی ایران از افزايش ضريب تامين آب آشاميدني خبر داد. صادق دراوی پور تعمیر اساسی سیستم تقطیر آب و دستگاه های آب شیرین کن را از جمله اقدامات انجام شده براي رفع مشکل کمبود آب شرب اين جزيره عنوان کرد و افزود: دستگاه های آب شیرین کن و سیستم تقطیر تولید آب جزیره خارگ دارای ظرفیت تولید روزانه چهار هزار مترمکعب آب است که در سال های گذشته به عنوان تنها تامین کننده آب آشامیدنی این جزیره به شمار می‌آمد.
بنا به گفته اين مسئول، در حال حاضر آب آشامیدنی جزیره خارگ از طریق یک خط لوله زیر دریایی 30 اینچی به طول 35 کیلومتر از سد کوثر در استان کهگیلویه و بویراحمد تامین می شود و با وجود تامین آب مورد نیاز جزیره خارگ از طریق این سد، آب تولید شده از دستگاه‌های آب شیرین کن و سیستم های تقطیر آب این شرکت فقط جنبه پشتیبانی در تامین آب جزیره خارگ را دارد که با اين اقدام ضريب تامين آب آشاميدني اين جزيره چهار هزار متر مکعب افزايش يافته است.
دلایل مهاجرت ساکنان خارگ
از آن‌جا كه رفاه شهروندی دارای نقشی اساسی در شكل گيری رضايتمندی اجتماعی و فراهم شدن بستر مناسب برای شكل دهی سرمايه اجتماعی در ساختار شهر به شمار می رود، التفات به اين امر اهميتی اساسی در مديريت ساختار شهری دارد؛ لذا، ذكر اين نكته نيز اساسی به نظر می‌رسد كه رفاه و تامين اجتماعی مهمترين پيش نياز توسعه محسوب می‌شود.
بنابراین مديريت شهری بايد بر آن باشد تا از طریق بهبود سطح رفاه شهروندان در ساختار شهری؛ امكان بهره گيری متناسب از خدمات و تسهيلات رفاهی را در بستر عدالت اجتماعی فراهم كند. مسائل مشکلات خارگ اکثراً ریشه قدیمی دارند، باید با یک برنامه ریزی اصولی راه حل برون رفت از مشکلات را در نظر بگیریم، اگر هر سال یک مشکل، از مشکلات عمده و بی شمار خارگ حل می شد ، تابه‌حال و در یک برهه کوتاه زمانی مشکلات اين جزیره حل شده بود. متاسفانه تصویب طرح جامع خارگ خیلی زمان‌بر شده و درعين حال به نتیجه‌ای ختم نشده است در صورتی که آینده جزیره خارگ مستقیما به نتیجه این طرح گره خورده است.
طرح جامع، جزو قوانین وزارت کشور بوده و بی شک وجودش برای هر شهر لازم است، با این طرح حقوق شهروندان احقاق و حریم شهر بهتر نمایان می‌شود.
حدود ۱۴ سال و طی چندین دوره شورای شهر بی وقفه برای مصوب کردن طرح جامع شهری خارگ تلاش کردند اما تاکنون به نتیجه ای مطلوب دست نيافته اند. طرح جامع شهری حق مردم خارگ است؛ مردمی که پای این نظام ایستاده‌اند حق دارند از برکات طرح جامع شهری بهره‌‌مند شوند. مردم انتظار زیادی ندارند و فقط جاری شدن قوانین کشور را می‌خواهند اما پس از سال‌ها انتظار طرح جامع خارگ به کریدور تصمیم‌گیری ۳ وزارتخانه رسیده است و باید دید در آينده چه خواهند شد.
باتوجه به نقش مهم و استراتژیک جزیره خارگ و اینكه بیش از 90 درصد صادرات نفت كشور از این جزیره صادر می شود، می‌بایست توجه بیشتری به اشتغال جوانان بومی در خارگ شود.
متاسفانه علی‌رغم وعده‌های متعددی كه تاكنون برای ساماندهی اشتغال در جزیره خارگ شنیده‌ایم ، اما هنوز هم مردم جزیره مشکلات زیادی در این راستا داشته اند، معضل اشتغال یكی از دغدغه‌های اصلی بومیان جزیره محسوب می‌شود.
باید گفت، ظرفیت‌های متعددی در جزیره خارگ وجود دارد و با وجود اينکه مردم این جزیره در کنار سختی‌ها و مشکلات جزیره ایستادگی کرده‌اند، مشکلات عدیده‌ای نیز هنوز در خارگ وجود دارد که تاکنون حل نشده است.
هر چند از اشتغال به عنوان یکی از مهمترین مشکلات و چالش‌های موجود در کشور یاد می‌شود ولی شرایط جزیره خارگ متفاوت است و بیکاری به هیچ وجه زیبنده جوانان این جزیره نیست.
در خصوص بازار خارگ لازم به توضیح می باشد که، بازار خارگ متاسفانه راكد است و این وضعيت درخورشان ونام بازاریان و كسبه خارگ نیست، باید خرید شركت‌های مستقر در جزیره خارگ ساماندهی شود؛ كسبه خارگ با مشكلات فراوان مالی مواجه هستند و پیمانكاران بومی جزیره خارگ اكثرا خانه نشین شده‌اند.
مشکلات درماني جزیره خارگ
با کمی تحقیق حتما برایتان سوالی پیش خواهند آمد که چرا جزیره ای مثل خارگ که ريشه درنفت دارد ، از درون زیرساخت های لازم و متناسب با شرایط زندگی شهروندان را در خود آنچنان که باید و شاید نداشته است؟
یکی از اساسی‌ترین و مهمترین خواسته ای که قشر بانوان جزیره اکثرا با آن درگیر بوده اند ، عدم حضور متخصص سونوگرافی می باشد.
نبود متخصص سونوگرافی بصورت مداوم به یک معضل جدی برای شهروندان بالاخص بانوان باردار تبدیل شده است، در این روزهایی که کرونا به اوج و شدت خود بیش از پیش رسیده و همه شاهد هستیم طی روزهای اخیر در استان بوشهر آمارهای بالایی از مبتلایان منتشر می‌شود اما در همین حین، صرفا به دلیل نبود متخصص سونوگرافی، شهروندان ناچار هستند به بوشهر یعنی درست جایی که احتمال مبتلا شدن به کرون بیش از خارگ وجود دارد سفر کنند.
در خانه(خارگ) بمانیم و پروتوکل‌های بهداشتی را رعایت کنیم یا گاها برای انجام مختصر ترین روند درمانی سونوگرافی به بوشهر یا شهرهای دیگر سفر کنیم؟
همچنین باید گفت، دندان پزشکی واقع در ساختمان جامع سلامت بیش از چندیدن ماه می‌گذرد که تعطیل است و متخصص دندان پزشک بصورت مداوم در بیمارستان صنعت نفت وجود ندارد و مجددا شهروندان ناچارا برای انجام فوریت های پزشکی در این زمینه به دیگر شهر ها سفر کنند.
آیا مشکلات تردد خارگ رفع شده است؟
مشکل ترددهای دریایی به جزیره خارگ با وجود وعده‌های متعدد مسئولان همچنان باقی است و برای رفع آن تلاشی کارساز انجام نشده است.
شرايط تردد مخصوصا در فصل زمستان بیشتر این‌چنین است که گاها هوا خراب است! نه کشتی می‌رود، صندلی خالی هواپیمایی هم وجود ندارد، نه راهی برای ورود وجود دارد نه برای خروج؛ بنابراین جزیره از دسترس خارج می شود.
در عصری که ایاب و ذهاب به عنوان یک مشکل ابتدایی قلمداد می‌شود و بسیاری به راحتی هزاران کیلومتر را بدون هیچ دغدغه‌ای طی می‌کنند؛متاسفانه مشکل تردد برای اهالی جزیره خارگ دردی قدیمی است که در شرایط نامساعد جوی حادتر می شود.
در قدیم سفرهای دریایی به این جزیره با لنج‌های باری و قایق صورت می‌گرفت که با پیشرفت روز افزون صنعت دریانوردی در خارگ هم شناورهای جدیدتر با قابلیت های بهتر جایگزین شدند اما با اینکه شرایط نسبت به گذشته بهتر شده است ولی کماکان مشکل تردد نیازمند توجه ویژه مسئولان استانی و کشوری است.