بررسی« روزنامه دریایی سرآمد» پتانسیل‌های انرژی های تجدیدپذیردر آذربایجان
سرمایه‌گذاری آذربایجان در پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر
گروه انرژی - توحید ورستان - انتظار می‌رود بیست و نهمین اجلاس سران COP از ۱۱ تا ۲۲ نوامبر ۲۰۲۴ در باکو، پایتخت آذربایجان برگزار می‌شود. در این اجلاس که پیش‌بینی می‌شود بزرگترین رویداد بین‌المللی در تاریخ آذربایجان باشد، دولت باکو نقشه راه انتقال انرژی سبز جهانی و مسئله فزاینده تغییرات آب و هوا را اعلام کند. در نتیجه مکانیسم‌های جهانی تحت تأثیر بحران‌های فزاینده پس از سال ۲۰۲۱، اجرای سیاست‌های انتقال انرژی سبز و تغییرات آب و هوایی به طور فزاینده‌ای به تعویق می‌افتد. با این حال، باوجود تأثیرات منفی هر دوره بحرانی، فرصت‌هایی را برای افزایش همکاری‌های منطقه‌ای ایجاد می‌کند و درها را به روی اقداماتی می‌گشاید که به نفع کشورهای منطقه است. برای نمونه، به رابطه آذربایجان و ترکیه اشاره کرد.
اهمیت و مزایای کریدور سبز
به گزارش اقتصادسرآمد مرکز آنکسام آورده است: ترکیه و آذربایجان هم اکنون در حال کار بر روی تکمیل یکپارچه‌سازی زیرساخت‌های انرژی از طریق نخجوان و انجام صادرات انرژی هستند. پس از پیروزی آذربایجان در جنگ دوم قره باغ با همکاری ترکیه، راه را برای پیشرفت در بسیاری از بخش‌ها، به‌ویژه انرژی هموار کرده است. اخیرا، پرویز شهبازوف، وزیر نیرو آذربایجان، اعلام کرد که کشورش برای ایجاد تاسیسات تولید مبتنی بر انرژی‌های تجدیدپذیر با ظرفیت یک گیگاوات در نخجوان و تامین انرژی بازار ترکیه است. شهبازوف با تاکید بر بخش انرژی به عنوان یک حوزه حیاتی همکاری بین آذربایجان و ترکیه، خاطرنشان کرد که این دو کشور سهم قابل توجهی در امنیت انرژی منطقه و اروپا دارند. سرمایه‌گذاری‌هایی مانند خط لوله باکو-تفلیس-جیهان، خط لوله گاز طبیعی باکو-تفلیس-ارزروم و خط لوله گاز طبیعی ترانس آناتولی (TANAP) به امنیت تامین منطقه کمک می‌کند. آذربایجان قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۷۰ درصد از ظرفیت انرژی سبز خود را صادر کند و هدف آن ایجاد کریدورهای انرژی سبز مانند مسیرهای خزر-دریای سیاه-اروپا، آذربایجان-ترکیه-اروپا و آذربایجان-آسیای مرکزی-اروپا است.
هسته اصلی سیاست‌های آذربایجان که همچنین بر ترکیه متمرکز است، دومین نشست وزیران شورای مشورتی انرژی سبز اتحادیه اروپا و آذربایجان است که در ۴ مارس ۲۰۲۴ برگزار شد. در این نشست، یادداشت تفاهم بین بخش انرژی اروپا امضا شد. استراتژی آذربایجان در پایه‌گذاری روابط خود با کشورهای اتحادیه اروپا براساس دیپلماسی انرژی بوده که این روابط را دائمی‌تر و ملموس‌تر می‌کند. در نشست وزرای انرژی سازمان کشورهای ترک که در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۴ در بیشکک برگزار شد و کریدورهای انرژی جدید بین کشورهای عضو طراحی و نقشه راه یکپارچه‌سازی و صادرات انرژی با تمرکز بر همه کشورها از آسیا تا اروپا ایجاد شد. کریدورهای انرژی سبز خزر-دریای سیاه-اروپا، آذربایجان-قزاقستان-ازبکستان و آذربایجان-ترکیه-اروپا به عنوان پروژه‌های انرژی آتی محتمل دیده می‌شوند.
پتانسیل بالای تجدیدپذیرها در آذربایجان
علاوه بر ذخایر سوخت فسیلی موجود، موقعیت جغرافیایی آذربایجان مناطق متنوع و حاصلخیز برای انرژی‌های تجدیدپذیر را برای این کشور فراهم می‌کند. آذربایجان پتانسیل انرژی خورشیدی قابل توجهی دارد و بر اساس داده‌های وزارت نیرو، پتانسیل فنی انرژی خورشیدی کشور حدود ۲۳۰۰۰ مگاوات است. آذربایجان با دریافت سالانه بین ۲۴۰۰ تا ۳۲۰۰ ساعت نور خورشید در مقایسه با استانداردهای بین المللی بسیار کارآمد است. علاوه بر این، شدت تابش خورشیدی این کشور حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلووات ساعت بر متر مربع است. کارآمدترین منابع خورشیدی در دره‌های رودخانه مرکزی و همچنین مناطق شمالی و شمال غربی قرار دارند. همچنین، آذربایجان به عنوان یک کشور بادخیز به ویژه در کنار سواحل دریای خزر برجسته بوده و وزارت نیرو پتانسیل فنی انرژی بادی کشور را ۳۰۰۰ مگاوات شناسایی کرده است. از این پتانسیل، ۸۰۰ مگاوات از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است و می‌تواند سالانه ۲.۴ تراوات ساعت انرژی تولید و ۱ میلیون تن سوخت معمولی را ذخیره کند و در نتیجه انتشار دی اکسید کربن را کاهش دهد. به ویژه شبه جزیره آبشرون دارای میانگین سرعت باد سالانه ۷.۹ تا ۸.۱ متر در ثانیه است. میانگین کلی سرعت باد در کشور حدود ۶ متر بر ثانیه است که پتانسیل اقتصادی و فنی آن را تقویت می‌کند. در حال حاضر، برق آبی بزرگترین منبع انرژی تجدیدپذیر آذربایجان است، اما هنوز به پتانسیل کامل خود نرسیده است. وزارت نیرو پتانسیل کوچک برق آبی کشور را ۵۲۰ مگاوات اعلام کرده که می‌تواند سالانه ۳.۲ تراوات ساعت انرژی تولید کند. آژانس انرژی‌های تجدیدپذیر زیر نظر وزارت نیرو، پتانسیل انرژی زمین گرمایی آذربایجان را ۸۰۰ مگاوات گزارش می‌دهد. این کشور دارای ۱۱ منطقه زمین گرمایی با دمای آب از ۳۰ درجه سانتیگراد تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد است که می‌توان از آن‌ها برای تولید برق یا گرمایش استفاده کرد. در منطقه «قوبا» دمای آب از ۳۶ تا ۸۵ درجه سانتیگراد متغیر است، در حالی که در حوضه کورا ارس تا ۹۵ درجه سانتیگراد می‌رسد.
بهره‌برداری سیاسی باکو
آذربایجان با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر می‌تواند هدف خود را برای تبدیل شدن نه تنها به تامین‌کننده سوخت فسیلی، بلکه به تامین‌کننده انرژی سبز نشان دهد و در نتیجه یک تصویر بین‌المللی تاثیرگذار ایجاد کند. به عنوان مثال، پروژه‌های متمرکز بر پتانسیل انرژی بادی و خورشیدی می‌توانند به اهداف انرژی تجدیدپذیر اروپا کمک کنند. این وضعیت به آذربایجان اجازه می‌دهد تا تصویر پایدارتری در انتقال انرژی جهانی به دست آورد و نقش فعالی در دیپلماسی زیست محیطی ایفا کند. ادغام با اروپا در بخش انرژی احتمالا به آذربایجان کمک کند تا حمایت اتحادیه اروپا را در مسائل منطقه‌ای مانند وضعیت منطقه قره باغ جلب کند. وابستگی اروپا به آذربایجان برای موضوع امنیت انرژی می‌تواند اتحادیه اروپا را به اتخاذ سیاست‌هایی سوق دهد که در مسائل مختلف از این کشور حمایت می‌کند. این امر می‌تواند موقعیت آذربایجان را در صحنه بین‌المللی تقویت کند.
اهمیت و مزایای کریدور سبز
به گزارش اقتصادسرآمد مرکز آنکسام آورده است: ترکیه و آذربایجان هم اکنون در حال کار بر روی تکمیل یکپارچه‌سازی زیرساخت‌های انرژی از طریق نخجوان و انجام صادرات انرژی هستند. پس از پیروزی آذربایجان در جنگ دوم قره باغ با همکاری ترکیه، راه را برای پیشرفت در بسیاری از بخش‌ها، به‌ویژه انرژی هموار کرده است. اخیرا، پرویز شهبازوف، وزیر نیرو آذربایجان، اعلام کرد که کشورش برای ایجاد تاسیسات تولید مبتنی بر انرژی‌های تجدیدپذیر با ظرفیت یک گیگاوات در نخجوان و تامین انرژی بازار ترکیه است. شهبازوف با تاکید بر بخش انرژی به عنوان یک حوزه حیاتی همکاری بین آذربایجان و ترکیه، خاطرنشان کرد که این دو کشور سهم قابل توجهی در امنیت انرژی منطقه و اروپا دارند. سرمایه‌گذاری‌هایی مانند خط لوله باکو-تفلیس-جیهان، خط لوله گاز طبیعی باکو-تفلیس-ارزروم و خط لوله گاز طبیعی ترانس آناتولی (TANAP) به امنیت تامین منطقه کمک می‌کند. آذربایجان قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۷۰ درصد از ظرفیت انرژی سبز خود را صادر کند و هدف آن ایجاد کریدورهای انرژی سبز مانند مسیرهای خزر-دریای سیاه-اروپا، آذربایجان-ترکیه-اروپا و آذربایجان-آسیای مرکزی-اروپا است.
هسته اصلی سیاست‌های آذربایجان که همچنین بر ترکیه متمرکز است، دومین نشست وزیران شورای مشورتی انرژی سبز اتحادیه اروپا و آذربایجان است که در ۴ مارس ۲۰۲۴ برگزار شد. در این نشست، یادداشت تفاهم بین بخش انرژی اروپا امضا شد. استراتژی آذربایجان در پایه‌گذاری روابط خود با کشورهای اتحادیه اروپا براساس دیپلماسی انرژی بوده که این روابط را دائمی‌تر و ملموس‌تر می‌کند. در نشست وزرای انرژی سازمان کشورهای ترک که در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۴ در بیشکک برگزار شد و کریدورهای انرژی جدید بین کشورهای عضو طراحی و نقشه راه یکپارچه‌سازی و صادرات انرژی با تمرکز بر همه کشورها از آسیا تا اروپا ایجاد شد. کریدورهای انرژی سبز خزر-دریای سیاه-اروپا، آذربایجان-قزاقستان-ازبکستان و آذربایجان-ترکیه-اروپا به عنوان پروژه‌های انرژی آتی محتمل دیده می‌شوند.
پتانسیل بالای تجدیدپذیرها در آذربایجان
علاوه بر ذخایر سوخت فسیلی موجود، موقعیت جغرافیایی آذربایجان مناطق متنوع و حاصلخیز برای انرژی‌های تجدیدپذیر را برای این کشور فراهم می‌کند. آذربایجان پتانسیل انرژی خورشیدی قابل توجهی دارد و بر اساس داده‌های وزارت نیرو، پتانسیل فنی انرژی خورشیدی کشور حدود ۲۳۰۰۰ مگاوات است. آذربایجان با دریافت سالانه بین ۲۴۰۰ تا ۳۲۰۰ ساعت نور خورشید در مقایسه با استانداردهای بین المللی بسیار کارآمد است. علاوه بر این، شدت تابش خورشیدی این کشور حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلووات ساعت بر متر مربع است. کارآمدترین منابع خورشیدی در دره‌های رودخانه مرکزی و همچنین مناطق شمالی و شمال غربی قرار دارند. همچنین، آذربایجان به عنوان یک کشور بادخیز به ویژه در کنار سواحل دریای خزر برجسته بوده و وزارت نیرو پتانسیل فنی انرژی بادی کشور را ۳۰۰۰ مگاوات شناسایی کرده است. از این پتانسیل، ۸۰۰ مگاوات از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است و می‌تواند سالانه ۲.۴ تراوات ساعت انرژی تولید و ۱ میلیون تن سوخت معمولی را ذخیره کند و در نتیجه انتشار دی اکسید کربن را کاهش دهد. به ویژه شبه جزیره آبشرون دارای میانگین سرعت باد سالانه ۷.۹ تا ۸.۱ متر در ثانیه است. میانگین کلی سرعت باد در کشور حدود ۶ متر بر ثانیه است که پتانسیل اقتصادی و فنی آن را تقویت می‌کند. در حال حاضر، برق آبی بزرگترین منبع انرژی تجدیدپذیر آذربایجان است، اما هنوز به پتانسیل کامل خود نرسیده است. وزارت نیرو پتانسیل کوچک برق آبی کشور را ۵۲۰ مگاوات اعلام کرده که می‌تواند سالانه ۳.۲ تراوات ساعت انرژی تولید کند. آژانس انرژی‌های تجدیدپذیر زیر نظر وزارت نیرو، پتانسیل انرژی زمین گرمایی آذربایجان را ۸۰۰ مگاوات گزارش می‌دهد. این کشور دارای ۱۱ منطقه زمین گرمایی با دمای آب از ۳۰ درجه سانتیگراد تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد است که می‌توان از آن‌ها برای تولید برق یا گرمایش استفاده کرد. در منطقه «قوبا» دمای آب از ۳۶ تا ۸۵ درجه سانتیگراد متغیر است، در حالی که در حوضه کورا ارس تا ۹۵ درجه سانتیگراد می‌رسد.
بهره‌برداری سیاسی باکو
آذربایجان با سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر می‌تواند هدف خود را برای تبدیل شدن نه تنها به تامین‌کننده سوخت فسیلی، بلکه به تامین‌کننده انرژی سبز نشان دهد و در نتیجه یک تصویر بین‌المللی تاثیرگذار ایجاد کند. به عنوان مثال، پروژه‌های متمرکز بر پتانسیل انرژی بادی و خورشیدی می‌توانند به اهداف انرژی تجدیدپذیر اروپا کمک کنند. این وضعیت به آذربایجان اجازه می‌دهد تا تصویر پایدارتری در انتقال انرژی جهانی به دست آورد و نقش فعالی در دیپلماسی زیست محیطی ایفا کند. ادغام با اروپا در بخش انرژی احتمالا به آذربایجان کمک کند تا حمایت اتحادیه اروپا را در مسائل منطقه‌ای مانند وضعیت منطقه قره باغ جلب کند. وابستگی اروپا به آذربایجان برای موضوع امنیت انرژی می‌تواند اتحادیه اروپا را به اتخاذ سیاست‌هایی سوق دهد که در مسائل مختلف از این کشور حمایت می‌کند. این امر می‌تواند موقعیت آذربایجان را در صحنه بین‌المللی تقویت کند.