بررسی« اقتصادسرآمد» از برنامه دولت چهاردهم برای قیمت بنزین در سال آینده؛
پیششرطهای اقدامات بنزینی چیست ؟
پالسهای بنزینی در بودجه سال 1404
گروه انرژی- زهرا عسکری - اولین روز آبان ماه و در جلسه تقدیم لایحه بودجه 1404 توسط دولت به مجلس، اظهاراتی در رابطه با بنزین ۸۰۰۰ تومانی از سوی رئیس دولت مطرح شد. او با حضور در پشت تریبون مجلس، اعلام کرد که مصرف بنزین در سال جاری ۴۰ درصد بالاتر از سال ۹۸ بوده و هزینه تمامشده تولید بنزین بدون لحاظ قیمت نفت حدود ۸۰۰۰ تومان است. پزشکیان تاکید کرد: قیمت تمام شده لیتر بنزین وارداتی ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان است. رییس جمهوری همچنین گفت: امسال حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان و در صورت ادامه وضع موجود در سال آینده باید ۱۳۰ هزار میلیارد تومان واردات بنزین انجام شود. همان زمان بود که برخی رسانه ها گزارش دادند که با توجه به این صحبتهای مسعود پزشکیان بار دیگر بوی افزایش قیمت بنزین به مشام میرسد.
به گزارش روزنامه اقتصادسرآمد، در واکنش به این خبرها بود که سخنگوی ستاد بودجه سازمان برنامه و بودجه با بیان اینکه اساسا بودجه محل تعیین قیمت بنزین نیست، گفت: قیمت فرآوردههای نفتی یک موضوع کلان است و برای تعیین و تغییر قیمت آن باید وفاق عمومی شکل بگیرد. سخنگوی دولت نیز روز گذشته گفت: همانطور که بارها تاکید شده مردم در مورد افزایش قیمت بنزین غافلگیر نخواهند شد. فاطمه مهاجرانی در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران اظهار کرد: همانطور که بارها تاکید شده مردم در مورد افزایش قیمت بنزین غافلگیر نخواهند شد. وی افزود: حتماً اگر موضوع افزایش بنزین به جمعبندی بخواهد برسد با مردم مطرح می شود و بدون آمادگی مردم هیچگونه افزایش قیمت بنزین را نخواهیم داشت. سخنگوی دولت یادآور شد: همه تلاشها هم بر این هست که علیرغم وجود فشارهایی که بر دولت وجود دارد کمترین فشار بر مردم تحمیل بشود.
پزشکیان قیمت تمامشده بنزین را بدون احتساب نفت که شامل هزینه پالایش، هزینه حمل فرآورده و هزینه جایگاهدار است، مطرح میکند. در واقع هزینه استخراج نفت یا عمدا یا سهوا توسط او ذکر نمیشود. هزینه استخراج نفت، موضوعی است که همواره موردمناقشه بوده است. بسیاری از کارشناسان نسبت به احتساب قیمت نفت خام در قیمت تمامشده بنزین انتقادات خود را بیان کردهاند. بنا بر نظر این گروه از کارشناسان، نفت کالایی ملی است و پیشتر به پالایشگاهها داده میشد و آنها حقالعمل دریافت میکردند. اما اکنون رویه تفاوت دارد. قیمت تمامشده بنزین اگر با احتساب نفت خام باشد، یعنی هزینه استخراج، هزینه پالایش، هزینه حمل و هزینه جایگاهدار در آن محاسبه شده است.
مسئله بنزین پس از آبان 98، یک موضوع حیاتی و امنیتی در جامعه به حساب میآید. از این رو، مقامات باید نسبت به هر اظهارنظری در مورد بنزین دقت کافی به خرج دهند. با توجه به اظهارات امروز پزشکیان، مشخص شد که این گونه نیست و از لایحه بودجه سال آینده بوی افزایش قیمت بنزین بلند شده است. از جمله آنکه رئیس دولت علاوه بر تکرار چندباره هزینه ۸۰۰۰ تومانی بنزین، بر موضوع اصلاح یارانههای انرژی هم تاکید کرد. این بدان معناست که اگر قرار است هر اقدامی به جهت اصلاح در یارانههای انرژی صورت بگیرد، رقم بنزین درنهایت به ۸۰۰۰ تومان خواهد رسید. چراکه این رقم، عددی است که رئیس دولت چهاردهم به عنوان قیمت غیریارانهای بنزین مطرح کرده است. نکته جالب توجه آن جاست که ناصر عاشوری، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت در گفتوگو با صداوسیما در ابتدای مهرماه سال جاری اعلام کرد طبق آخرین محاسبات، قیمت تمامشده بنزین در کشور با احتساب نفت خام 30 هزار تومان است.
باید گفت که تفاوت ارقام ارائهشده توسط مقامات مختلف، به دلیل لحاظ شدن قیمت نفت در روند محاسبات قیمت بنزین است. موضوعی که به دلیل ملی بودن نفت، همواره مناقشات بسیاری را با خود به همراه داشته است. از این رو، باید گفت که وقتی از هزینه 30 هزار تومانی بنزین صحبت به میان میآید، در واقع فضا به حاشیه میرود. چراکه قیمت تمامشده بنزین، طبق اظهارات پزشکیان 30 هزار تومان نیست و در واقع بدون احتساب نفت خام باید محاسبه شود. لازم است که مقامات در ارائه اعداد و ارقام دقت کنند؛ چراکه جامعه نمیتواند به سادگی از کنار موضوع قیمت حاملهای انرژی بگذرد.
پیششرطهای اقدامات بنزینی
کارشناسان پیش از این بارها تاکید کردهاند که قبل از هرگونه اقدامی به جهت اصلاح قیمت حاملهای انرژی، باید در مورد خودروهای پرمصرف و کیفیت پایین بنزین تولیدی، اقداماتی انجام شود. خودروهای در حال تردد در ایران، بیش از سه تا چهار برابر خودروهای خارجی بنزین مصرف میکنند. این بدان معناست که بخش عمده افزایش مصرف بنزین به دلیل وجود خودروهای پرمصرف و اسقاطی در حال تردد است. نکته دیگر موضوع کیفیت پایین بنزین تولیدی است. ناصر عاشوری، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی پالایش نفت، اول مهرماه در یک گفتوگوی تلویزیونی اعلام کرد به منظور تولید بنزین بیشتر و تامین نیازهای کشور، دولت درخواست کرده بنزین یورو۴ و یورو۵ کمتری تولید شود. این بدان معناست که مسئولان عمدا کیفیت بنزین را پایین نگه داشتند تا بتوانند بیشتر تولید کنند. حال آنکه در نظر نگرفتهاند که کیفیت پایین بنزین تولیدی به معنی مصرف بیشتر است. خودروها وقتی مجبور به سوخترسانی از طریق بنزین بیکیفیت میشوند، علنا با مصرف و سوختگیری بیشتری توسط موتور خودرو مواجه خواهند شد.
دولت به خیال خود راهکاری به جهت جبران ناترازی پیدا کرده است اما خود موجب افزایش مصرف بنزین شده است. مسئولان شبانهروز در مورد افزایش مصرف بنزین گلایه میکنند و آن را عامل ناترازی بنزین میدانند. در حالی که افزایش مصرف بنزین مستقیما به دلیل سیاستهای دولت در زمینه کاهش کیفیت بنزین و وجود خودروهای پرمصرف رقم خورده است. باید گفت در کنار مناقشات موجود در مورد قیمت تمامشده بنزین، باید به پیششرطهای اقدامات قیمتی در زمینه بنزین توجه شود. مردمی که روز به روز شاهد تورم و افزایش هزینهها هستند، تاب و توان تحمل افزایش هزینهها و ثابت ماندن درآمدهای خود را ندارند. هر ساله دستمزدهای افراد از هزینههای آنها عقب میماند و این موضوع نمیتواند بیش از این ادامهدار باشد. این موارد، تنها بخشی از موضوعاتی هستند که دولت چهاردهم قبل از هر اقدامی در زمینه بنزین باید به آن توجه کرده و با کارشناسان این حوزه مشورت کند و تمامی جوانب را در نظر بگیرد. در غیر این صورت، بنزین موضوع سادهای نیست و قطعا بحرانهای اقتصادی، اجتماعی و اقتصادی بزرگی را با خود به همراه خواهد آورد.