سبقت محدودیت‌های گازی از فصل زمستان، اقتصادسرآمد گزارش می دهد؛
«قطعی زمستانه گاز» و «خاموشی تابستانه برق» چالش پیش روی صنایع
گروه انرژی- فرزانه قادری - ناترازی گاز مساله جدیدی نیست و هرساله با شروع زمستان با آن مواجه می‌شویم پیش بینی‌ها حاکی از آن است که در سال جاری ناترازی ۳۰۰ میلیون متر مکعبی را در خوش بینانه ترین حالت ممکن تجربه خواهیم کرد. در هفته اول دومین ماه از پاییز و کاهش چند درجه‌ای هوا محدودیت گازی برای صنایع و پتروشیمی‌ها آغاز شد. از طرف دیگر محدودیت‌های گازی برای تمامی واحدهای فولادی امسال زودتر از موعد آغاز شده است. این در حالی است که فولادی‌ها هنوز در شوک کمبود برق در تابستان بودند که باعث شده بود تا تولید در 6 ماهه اول سال کاهش پیدا کند. اما عدم تامین انرژی تنها میزان تولید را کاهش نمی‌دهد بلکه می‌تواند هزینه‌های تولید را افزایش داده و به برخی تجهیزات آسیب وارد کند. محدودیت‌های فزاینده برق که تا مهرماه هم ادامه داشت، تولید ۶ ماهه فولاد میانی کشور را حدود ۱.۱ میلیون تن به ارزش بیش از ۴۵۰ میلیون دلار کاهش داده است.
در حالی که کشور با تنگنای ارزی در بخش نفت مواجه است، دلارهای بدست آمده از باقی بخش‌ها می‌تواند اهمیت دوچندانی داشته باشد. از این‌رو محدودیت‌های اگر به افت صادرات ختم شود، چالش جدیدی را در نیمه دوم سال متوجه سیاستگذار ارزی نیز خواهد کرد. در روزهای سرد زمستان بیش از یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون مترمکعب گاز برای تأمین بخش‌های خانگی، تجاری، اداری، صنایع، نیروگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و کشاورزی نیاز داریم که از این رقم در بیشترین میزان، امکان تأمین ۸۵۰ میلیون مترمکعب گاز را برای مصارف داخلی داریم. که نشان دهنده بیش از ۲۵۰ میلیون متر مکعب ناترازی است که با تخصیص فرآورده‌های نفتی به صنایع و نیروگاه‌ها و محدودیت و قطع گاز پتروشیمی‌ها و صنایع سعی بر جبران آن می‌شود می‌شود.
یکی از راهکارهای کاهش ناترازی گاز جایگزینی وسایل پر بازده و پرداخت تسهیلات تا چنین امکانی برای خانوارها و صنایعی که از تجهیزات قدیمی استفاده می‌کنند وجود داشته باشد حتی سال گذشته در دولت سیزدهم طرح جایگزینی بخاری‌های راندمان بالا در نظر گرفته شد؛ چرا که در صورت محدودیت برای پتروشیمی‌ها و صنایع زیان‌های هنگفتی برای کشور و عدم نفع آنها وجود دارد، چرا که ارزآوری کشور ارتباط مستقیمی با صنایع دارد. که در صورت ذخیره سازی گاز در شش ماهه ابتدایی سال توسط صنایع این امر می‌توانست راهگشا باشد.
ناترازی گاز مساله جدیدی نیست و طی سال‌های اخیر بیش از پیش نمود پیدا کرده است به همین دلیل دولت چهاردهم از همین ابتدای کار باید راهکارهایی نظیر ذخیره سازی توسط پتروشیمی‌ها و صنایع که در دولت قبل هم مطرح شد اما آنطور که گفته می‌شود راه پر پیچ و خمی دارد را در نظر بگیرد و تسهیلات ویژه ای به آنها پرداخت کند تا در زمستان‌ها با چنین مشکلی دست و پنجه نرم نکرده و بدون ایجاد مشکل برای پتروشیمی‌ها و صنایع از زمستان گذر کنیم.
جریمه پر مصرف‌ها یکی از راهکارهایی که می‌تواند به عنوان یک عامل بازدارنده به کار گرفته شود، سیاست‌های قیمتی است؛ این موضوع به اندازه‌ای حائز اهمیت است که اخیراً رضا نوشادی مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز گفته است سال گذشته ۴ همت از ۸ همت درآمد شرکت ملی گاز از محل گاز خانگی و تجاری به مردم پاداش صرفه‌جویی داده شد، اما از سوی دیگر از پرمصرف‌ها، حداقل دهک‌های ۸ تا ۱۰ جامعه هم انتظار می‌رود که قیمت واقعی گاز را بپردازند. نوشادی با بیان اینکه باید برای بدمصرف‌ها قیمت گاز را واقعی کنیم و حتی صنایع نیز قیمت واقعی گاز را پرداخت کنند، گفت: اکنون صنایعی مثل فولاد، سیمان و یا پتروشیمی درآمد بالایی دارند بنابراین باید قیمت واقعی گاز را بپردازند، زمانی فولاد و پتروشیمی به گاز ۱۷ سنتی معترض بودند و آن را تا متر مکعبی ۱۳ سنت، ۱۰ سنت و در نهایت ۷ سنت رساندند و اکنون بهای گاز ۵ هزار تومان در هر متر مکعب است و این در حالی است که شرکت ملی گاز از هر کدام از این صنایع هزاران میلیارد تومان طلبکار است که پرداخت نمی‌کنند.
حال بد پتروشیمی‌ها از ناترازی گاز
احمد مهدوی ابهری، دبیرکل انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی در رابطه با محدودیت گاز پتروشیمی‌ها می‌گوید: سرمای زود هنگام در برخی از استان‌ها و با توجه به اینکه در ماه آبان هستیم موجب ایجاد محدودیت برای شرکت‌های پتروشیمی شده است. وی ادامه داد: به دلیل برودت هوا محدودیت‌های گازی برای ما آغاز شده است و برخی از پتروشیمی‌ها کاملاً از مدار خارج شده اند و برخی تنها با یک فاز مشغول به فعالیت هستند. مهدوی ابهری با اشاره به آغاز زود هنگام محدودیت‌ها ی گازی خاطر نشان کرد: در چنین شرایطی به نظر می‌رسد عدم النفع ما بیشتر از سال گذشته باشد به طوری که سال گذشته ۷۵۰ میلیون دلار عدم النفع داشتیم و بخش اعظمی از صادرات و ارزآوری کاهش پیدا کرد و امسال هم این عدم النفع بیشتر می‌شود. به گفته وی متأسفانه ما باید زود تر فکری به حال این مسئله می‌کردیم و در در مواردی نظیر صرفه جویی، واردات از همسایگان و... صورت می‌گرفت و صرفه جویی آنطور که باید انجام نشد به همین علت پتروشیمی‌ها در حال زیان هستند؛ مخصوصاً پتروشیمی‌هایی که از خوراک گاز استفاده می‌کنند.
مهدوی خاطرنشان کرد: ما برای جلوگیری از قطعی گاز در میادین گازی سرمایه گذاری کردیم و امیدواریم با چنین اقدامی دیگر شاهد کمبود گاز در واحدهای پتروشیمی نباشیم. وی افزود: اقدامی در دستور کار داریم که مشترکان خانگی در فصل سرد سال نسبت به سال گذشته صرفه‌جویی داشته باشند، گاز صرفه‌جویی شده به قیمت خوراک پتروشیمی خریداری می‌شود و این پول به جیب مردم می‌رود. این طرح به صورت پایلوت در یک یا دو استان کرمانشاه و خراسان در حال پیگیری هستیم و در صورتی که موفق باشد در سایر استان‌ها نیز اجرایی می‌شود. مهدوی ادامه داد: در صورت اجرایی شدن این طرح اگر مشترکی سال گذشته هزار متر مکعب مصرف داشته است و اکنون با صرفه‌جویی به ۵۰۰ متر مکعب رسیده است گاز صرفه‌جویی شده به ازای هر متر مکعب بین ۴ تا ۵ هزار تومان خریداری می‌شود. اگر در دو طرح پایلوت موفق شویم این اقدام را در تمامی استان‌های سردسیر اجرا می‌کنیم، چراکه خرید گاز با قیمت مناسب مردم را ترغیب به صرفه‌جویی می‌کند. وی ادامه داد: اکنون برخی از واحدها از مدار خارج شده اند و پیش بینی می‌کنیم در فصل سرد واحدهای گازی تماماً از مدار خارج شوند. دبیرکل انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی اضافه کرد: سرمایه گذاری در میادین در برخی از شرکت‌های پتروشیمی که پیگیر آن هستند به انتهای کار رسیده است و وزارت نفت و هیأت مدیره شرکت ملی نفت مصوب کرده اند و هفته آینده در شورای اقتصادی می‌شود و سپس مراحل اجرایی آن آغاز می‌شود.
دردسرهای فولادسازان با قطعی گاز
سید فرهنگ حسینی، کاشناس اقتصادی، در گفت‌وگو با « اقتصادسرآمد» درباره قطعی گاز صنایع فولادی در فصل زمستان گفت: یکی از چالش‌های اصلی صنایع انرژی‌بر از چند سال گذشته، کمبود گاز در فصول سرد بوده است و در فصول گرم به صورت قطعی برق خود را نشان می‌دهد. وی ادامه داد: قطعی برق در فصل تابستان سال جاری عملا بر صنعت فولاد بیشترین اثرگذاری را داشته است؛ تا حدی که برخی از شرکت‌های فولادی کاهش بیش از 80 درصدی تولید را تجربه کردند. به طور معمول، بهار و پاییز فصل مناسب و مطلوب برای بورس است، چراکه این بازار انتظار دارد، شرکت‌ها بتوانند بدون قطعی برق و گاز تولید بالایی را کسب کنند.
حسینی اظهار کرد: شرکت‌های فولادی در فصل تابستان که میزان گاز مناسب در کشور فراهم است، بر تولید فولاد اسفنجی متمرکز می‌شوند و در زمستان که قطعی گاز رخ می‌دهد، از میزان آهن اسفنجی دپو شده در واحد فولادسازی استفاده می‌کنند تا شمش فولاد تولید شود. این کارشناس بازار مالی افزود: تحلیلگران و فعالان بازار سرمایه محدودیت گاز از اواخر پاییز و به‌خصوص آذرماه را پیش بینی می‌کنند و معتقدند که قطعی زودهنگام، سبب کاهش تولید فولادی‌ها به خصوص در واحد اسفنجی خواهد شد.
حسینی تصریح کرد: هرچند به دلیل دپوی مناسب فولاد اسفنجی در فصل تابستان، قطعی گاز احتمالا اثر خاصی بر تولید شمش فولاد در پاییز ندارد، اما در صورت عدم جبران کمبود گاز در ماه‌های پیش رو، سبب کاهش شدید تولید فولاد اسفنجی خواهد شد. او خاطرنشان کرد: به تبع آن کاهش تولید شمش فولاد در زمستان محتمل است. لذا شرکت‌های فولادی تحت تاثیر این موضوع، با کاهش تولید روبرو خواهند شد.
در حالی که کشور با تنگنای ارزی در بخش نفت مواجه است، دلارهای بدست آمده از باقی بخش‌ها می‌تواند اهمیت دوچندانی داشته باشد. از این‌رو محدودیت‌های اگر به افت صادرات ختم شود، چالش جدیدی را در نیمه دوم سال متوجه سیاستگذار ارزی نیز خواهد کرد. در روزهای سرد زمستان بیش از یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون مترمکعب گاز برای تأمین بخش‌های خانگی، تجاری، اداری، صنایع، نیروگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و کشاورزی نیاز داریم که از این رقم در بیشترین میزان، امکان تأمین ۸۵۰ میلیون مترمکعب گاز را برای مصارف داخلی داریم. که نشان دهنده بیش از ۲۵۰ میلیون متر مکعب ناترازی است که با تخصیص فرآورده‌های نفتی به صنایع و نیروگاه‌ها و محدودیت و قطع گاز پتروشیمی‌ها و صنایع سعی بر جبران آن می‌شود می‌شود.
یکی از راهکارهای کاهش ناترازی گاز جایگزینی وسایل پر بازده و پرداخت تسهیلات تا چنین امکانی برای خانوارها و صنایعی که از تجهیزات قدیمی استفاده می‌کنند وجود داشته باشد حتی سال گذشته در دولت سیزدهم طرح جایگزینی بخاری‌های راندمان بالا در نظر گرفته شد؛ چرا که در صورت محدودیت برای پتروشیمی‌ها و صنایع زیان‌های هنگفتی برای کشور و عدم نفع آنها وجود دارد، چرا که ارزآوری کشور ارتباط مستقیمی با صنایع دارد. که در صورت ذخیره سازی گاز در شش ماهه ابتدایی سال توسط صنایع این امر می‌توانست راهگشا باشد.
ناترازی گاز مساله جدیدی نیست و طی سال‌های اخیر بیش از پیش نمود پیدا کرده است به همین دلیل دولت چهاردهم از همین ابتدای کار باید راهکارهایی نظیر ذخیره سازی توسط پتروشیمی‌ها و صنایع که در دولت قبل هم مطرح شد اما آنطور که گفته می‌شود راه پر پیچ و خمی دارد را در نظر بگیرد و تسهیلات ویژه ای به آنها پرداخت کند تا در زمستان‌ها با چنین مشکلی دست و پنجه نرم نکرده و بدون ایجاد مشکل برای پتروشیمی‌ها و صنایع از زمستان گذر کنیم.
جریمه پر مصرف‌ها یکی از راهکارهایی که می‌تواند به عنوان یک عامل بازدارنده به کار گرفته شود، سیاست‌های قیمتی است؛ این موضوع به اندازه‌ای حائز اهمیت است که اخیراً رضا نوشادی مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز گفته است سال گذشته ۴ همت از ۸ همت درآمد شرکت ملی گاز از محل گاز خانگی و تجاری به مردم پاداش صرفه‌جویی داده شد، اما از سوی دیگر از پرمصرف‌ها، حداقل دهک‌های ۸ تا ۱۰ جامعه هم انتظار می‌رود که قیمت واقعی گاز را بپردازند. نوشادی با بیان اینکه باید برای بدمصرف‌ها قیمت گاز را واقعی کنیم و حتی صنایع نیز قیمت واقعی گاز را پرداخت کنند، گفت: اکنون صنایعی مثل فولاد، سیمان و یا پتروشیمی درآمد بالایی دارند بنابراین باید قیمت واقعی گاز را بپردازند، زمانی فولاد و پتروشیمی به گاز ۱۷ سنتی معترض بودند و آن را تا متر مکعبی ۱۳ سنت، ۱۰ سنت و در نهایت ۷ سنت رساندند و اکنون بهای گاز ۵ هزار تومان در هر متر مکعب است و این در حالی است که شرکت ملی گاز از هر کدام از این صنایع هزاران میلیارد تومان طلبکار است که پرداخت نمی‌کنند.
حال بد پتروشیمی‌ها از ناترازی گاز
احمد مهدوی ابهری، دبیرکل انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی در رابطه با محدودیت گاز پتروشیمی‌ها می‌گوید: سرمای زود هنگام در برخی از استان‌ها و با توجه به اینکه در ماه آبان هستیم موجب ایجاد محدودیت برای شرکت‌های پتروشیمی شده است. وی ادامه داد: به دلیل برودت هوا محدودیت‌های گازی برای ما آغاز شده است و برخی از پتروشیمی‌ها کاملاً از مدار خارج شده اند و برخی تنها با یک فاز مشغول به فعالیت هستند. مهدوی ابهری با اشاره به آغاز زود هنگام محدودیت‌ها ی گازی خاطر نشان کرد: در چنین شرایطی به نظر می‌رسد عدم النفع ما بیشتر از سال گذشته باشد به طوری که سال گذشته ۷۵۰ میلیون دلار عدم النفع داشتیم و بخش اعظمی از صادرات و ارزآوری کاهش پیدا کرد و امسال هم این عدم النفع بیشتر می‌شود. به گفته وی متأسفانه ما باید زود تر فکری به حال این مسئله می‌کردیم و در در مواردی نظیر صرفه جویی، واردات از همسایگان و... صورت می‌گرفت و صرفه جویی آنطور که باید انجام نشد به همین علت پتروشیمی‌ها در حال زیان هستند؛ مخصوصاً پتروشیمی‌هایی که از خوراک گاز استفاده می‌کنند.
مهدوی خاطرنشان کرد: ما برای جلوگیری از قطعی گاز در میادین گازی سرمایه گذاری کردیم و امیدواریم با چنین اقدامی دیگر شاهد کمبود گاز در واحدهای پتروشیمی نباشیم. وی افزود: اقدامی در دستور کار داریم که مشترکان خانگی در فصل سرد سال نسبت به سال گذشته صرفه‌جویی داشته باشند، گاز صرفه‌جویی شده به قیمت خوراک پتروشیمی خریداری می‌شود و این پول به جیب مردم می‌رود. این طرح به صورت پایلوت در یک یا دو استان کرمانشاه و خراسان در حال پیگیری هستیم و در صورتی که موفق باشد در سایر استان‌ها نیز اجرایی می‌شود. مهدوی ادامه داد: در صورت اجرایی شدن این طرح اگر مشترکی سال گذشته هزار متر مکعب مصرف داشته است و اکنون با صرفه‌جویی به ۵۰۰ متر مکعب رسیده است گاز صرفه‌جویی شده به ازای هر متر مکعب بین ۴ تا ۵ هزار تومان خریداری می‌شود. اگر در دو طرح پایلوت موفق شویم این اقدام را در تمامی استان‌های سردسیر اجرا می‌کنیم، چراکه خرید گاز با قیمت مناسب مردم را ترغیب به صرفه‌جویی می‌کند. وی ادامه داد: اکنون برخی از واحدها از مدار خارج شده اند و پیش بینی می‌کنیم در فصل سرد واحدهای گازی تماماً از مدار خارج شوند. دبیرکل انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی اضافه کرد: سرمایه گذاری در میادین در برخی از شرکت‌های پتروشیمی که پیگیر آن هستند به انتهای کار رسیده است و وزارت نفت و هیأت مدیره شرکت ملی نفت مصوب کرده اند و هفته آینده در شورای اقتصادی می‌شود و سپس مراحل اجرایی آن آغاز می‌شود.
دردسرهای فولادسازان با قطعی گاز
سید فرهنگ حسینی، کاشناس اقتصادی، در گفت‌وگو با « اقتصادسرآمد» درباره قطعی گاز صنایع فولادی در فصل زمستان گفت: یکی از چالش‌های اصلی صنایع انرژی‌بر از چند سال گذشته، کمبود گاز در فصول سرد بوده است و در فصول گرم به صورت قطعی برق خود را نشان می‌دهد. وی ادامه داد: قطعی برق در فصل تابستان سال جاری عملا بر صنعت فولاد بیشترین اثرگذاری را داشته است؛ تا حدی که برخی از شرکت‌های فولادی کاهش بیش از 80 درصدی تولید را تجربه کردند. به طور معمول، بهار و پاییز فصل مناسب و مطلوب برای بورس است، چراکه این بازار انتظار دارد، شرکت‌ها بتوانند بدون قطعی برق و گاز تولید بالایی را کسب کنند.
حسینی اظهار کرد: شرکت‌های فولادی در فصل تابستان که میزان گاز مناسب در کشور فراهم است، بر تولید فولاد اسفنجی متمرکز می‌شوند و در زمستان که قطعی گاز رخ می‌دهد، از میزان آهن اسفنجی دپو شده در واحد فولادسازی استفاده می‌کنند تا شمش فولاد تولید شود. این کارشناس بازار مالی افزود: تحلیلگران و فعالان بازار سرمایه محدودیت گاز از اواخر پاییز و به‌خصوص آذرماه را پیش بینی می‌کنند و معتقدند که قطعی زودهنگام، سبب کاهش تولید فولادی‌ها به خصوص در واحد اسفنجی خواهد شد.
حسینی تصریح کرد: هرچند به دلیل دپوی مناسب فولاد اسفنجی در فصل تابستان، قطعی گاز احتمالا اثر خاصی بر تولید شمش فولاد در پاییز ندارد، اما در صورت عدم جبران کمبود گاز در ماه‌های پیش رو، سبب کاهش شدید تولید فولاد اسفنجی خواهد شد. او خاطرنشان کرد: به تبع آن کاهش تولید شمش فولاد در زمستان محتمل است. لذا شرکت‌های فولادی تحت تاثیر این موضوع، با کاهش تولید روبرو خواهند شد.