سعيد قبيتی به روزنامه دریایی سرآمد می‌گوید: بانکرينگ، پيشران توسعه حمل و نقل دريايي
ضرورت ايجاد زيرساخت سوخت‌رساني کشتی به بندرچابهار
پالايشگاه اصفهان 1404 سوخت کم سولفور را توليد می‌کند؟
هم‌زمان با توسعه کشتیرانی در کشورهای مختلف، افزایش حمل و نقل دریایی، توسعه نفتکش‌ها و جابه‌جایی‌های انرژی در آب‌های آزاد نیاز به سوخت‌رسانی کشتی‌ها، روز به روز گسترده‌تر و به رشته‌ای از فعالیت‌ها منجر شد که صنعت بانکرینگ نامیده می‌شود. برای بررسی اولیه وضعیت صنعت بانکرینگ با مهندس سعيد قبيتی، کارشناس حوزه بانکرینگ هم صحبت شده ایم که مشروح آن را در ذیل با هم دنبال می‌کنیم.
سعيد قبيتی، کارشناس حوزه بانکرینگ با ارئه تعریفی از مقوله بانکرينگ، می‌گوید: بانکرینگ به زنجیره فعاليت و همچنین سوخت‌رساني به شناورها گفته مي‌شود که عمدتاً با سوخت سنگين آغاز شده و با توجه به الزاماتي که به آن اضافه شد و پس از آن موارد دیگر به آن هم وارد اين صنعت شد. همان‌طور که می‌دانید بيش از 90درصد حمل کالاي جهان از راه دريا و کشتي انجام مي‌شود. شناورها با توجه به ظرفيت کم سوختي آن‌ها، براساس کوتاهي يا بلندي مسير از خدمات شركت‌هاي سوخت‌رسان استفاده مي‌کنند و شايد مجبور شوند در حين مسير سوخت‌گيري مجدد هم کنند.
وی افزود: اين سوخت‌گيري به دو صورت انجام مي‌شود، از طريق لوله‌هاي تعبيه شده در کنار سواحل و اسكله‌هاي بنادر و يا از طريق شناورها سوخت‌گيري صورت مي‌گيرد. در واقع معني اصلي بانکرينگ از قديم سوخت‌رساني از شناورهاي کوچک به شناورهاي ذينفع و کشتي‌هاي تجاري است که ممکن است نفتکش، حمل فله يا چند منظوره باشند. این دانش آموخته مهندسی دریا در ادامه می‌گوید: قبل از الزامات 2020 نفت کوره از پالايشگاه خليج فارس به سايت و از سايت به شناورهاي سوخت‌رسان مجموعه منتقل مي‌شد. اين فعاليت تا سال 2020 که استفاده از نفت کوره در آب‌هاي بين‌المللي ممنوع شد ادامه داشت. شناورها مجبور بودند از سوخت کم سولفوراستفاده کنند. تنها پالايشگاه شازند اراک مي‌توانست اين سوخت را توليد کند که با دستور شوراي عالي امنيت ملي و مجوز وزارت نفت به پالايشگاه با ماهيانه 12000تن در اسفند 98شروع شد و در ابتدا حمل آن زميني و از طريق جاده به سايت بندرعباس منتقل مي‌شد و در مخازن تخليه و از آنجا مجدد از طريق شناورهاي سوخت‌گيري به کشتي‌هاي ناوگان جمهوري اسلامي و گاهي هم به ساير ناوها البته به صورت موردي با ارائه مجوز منتقل مي‌شود.قبیتی درباره ضرورت راه اندازی بانکریگ در چابهار افزود: کشتیرانی جمهوری اسلامی به طرح توسعه این صنعت در بندر چابهار است، که اگر زيرساخت‌ها آماده شوند، مخازن ايجاد و توسعه داده می شود. در حال حاضر گویا تا زمان ساخت مخازن با شناور سوخت را به چابهار منتقل می کنند تا شناورهايي که از هند يا چين به آنجا تردد دارند مشکل سوخت نداشته باشند. وی موانع سر راه توسعه صنعت بانکرینگ در چابهار نبود ريل راه آهن است يکي از زيرساخت ها و نيازمبرم بانکرينگ در مسير چابهار است. يا اینکه در شرایط فعلی يک جاده مناسب که بایستی از طريق مسير زميني سوخت به چابهار منتقل شود چون در همین شرایط انتقال سوخت شازند یا بندرعباس از مسير دريايي مقرون به صرفه نيست و زمان بر است.
ضرورت ايجاد زيرساخت سوخت‌رساني به بندرچابهار
این کارشناس حوزه بانکرینگ با بیان اینکه بحث ايجاد زيرساخت از زمان کريدور جنوب به شمال استارت خورد و قوت گرفت که اکنون هم به نحوي انجام مي‌شود. باحضور کشتي‌هاي کانتينري جمهوري اسلامي و آوردن بار از هند و چين،کار اين کريدور آغاز شد و قسمتي از آن با حمل ترکيبي توسط کشتيراني خزر به آسياي ميانه انتقال مي‌يابد. با توجه به اينکه در چابهار انسجام کافي وجود نداشته و تعدادکشتي‌هاي در تردد با چابهار محدود است قابل سرمايه‌گذاري نيست به همين سبب در حال حاضر اولويت، ايجاد زيرساخت سوخت رساني به چابهار است اگر ريل راه آهن کامل شود و به چابهار وصل شود قدم‌هاي بزرگي برداشته مي‌شود.
قبیتی، چالش‌هاي اصلي حوزه بانکرینگ را نبود زيرساخت عنوان کرد و گفت: اصلي‌ترين چالش در این حوزه، منابع توليد سوخت کم سولفور است که در حال حاضر فقط پالايشگاه شازند اراک مي‌تواند توليد کند. به عنوان مثال ارديبهشت امسال پالايشگاه اورهال شد. اين پالايشگاه هر ماه 40000 تن توليد دارد بعد ناگهان در يک ماه هيچ توليدي ندارد و مجبور شديم کسري را از فجيره يا جاهاي ديگر تامين کنيم همين امر منجر به خروج ارز از کشور شد.
پالايشگاه اصفهان تا سال 1404 سوخت کم سولفور را توليد می‌کند
این دانش آموخته مهندسی دریا در گفت و گو با خبرنگار روزنامه دریایی اقتصادسرآمد ادامه داد: اميدواريم با توجه به مذاکرات صورت گرفته با پخش و پالايش، پالايشگاه اصفهان تا سال 1404 سوخت کم سولفور را توليد کند و اگر پالايشگاه ستاره خليج فارس بندرعباس استارت توليد سوخت کم سولفور را بزند، شايد 90 درصد از مشکلات حل شود چون مي‌توان با خطوط لوله، سوخت را از آنجا به کشتي سوخت‌رسان برسانيم تا عمليات توزيع انجام شود. هزينه انتقال سوخت کم سولفور از پالايشگاه شازند اراک به سايت سوخت رساني هر سال افزایش می‌یابد و همین افزایش تعرفه حمل و نقل جاده‌اي و ريلي مزيد برعلت است که مشکلات این حوزه افزایش یابد.
وی گفت: توليد سوخت کم سولفور نيازمند يک سرمايه‌گذاري بسيار سنگيني هم از نظر بازه زماني و هم مالي است، با اين حال توليد اين نوع سوخت ارزش افزوده زيادي دارد البته براي شرکت‌هاي بانکرینگ دارای مخازن و تجهیزات که زيرساخت‌هاي آن‌ها برقرار باشد.
در حال حاضر خيلي از کشورها با مشکل پروسه توليد سوخت کم سولفور مواجه‌اند
قبیتی افزود: در کشورمان تکليف توليد سوخت كم سولفور از مراجع بالادستي به وزارت نفت ابلاغ شده و اين وزارتخانه نيز در اين فرصت کم خيلي سريع به اين موضوع پرداخته است، در حال حاضر خيلي از کشورها با مشکل پروسه توليد سوخت کم سولفور مواجه اند. در سال 2020 که استفاده از سوخت کم سولفور اجباري شد فجيره هم آنچنان توليدي نداشت و با بلندينگ شروع کرد در اين ميان قطر اولين کشوري بود که سوخت کم سولفور را توليد کرد. ما اولين محموله‌هاي کم سولفور را از آنجا وارد مي‌کرديم. در حال حاضرکشورهاي قطر و امارات خود را بروز کرده‌اند.
روند مذاکره با تولیدکنندگان سوخت کشتی
توسط دانش بنیان‌ها
وی اظهارداشت: خبردارم که در همین رابطه دلسوزان صنعت بانکرینگ کشورمان با دو شرکت دانش‌بنيان مذاکره کرده‌اند و نتایج نسبتا خوبی هم به بار داشته است به طوری که سوخت معمولی را تحویل گرفته و پس از انجام فعل و انفعالات روی آن، سوخت کم سولفور تحويل شده است.
شرکت ديگري عمليات دي سولفور را روي 60تن سوخت انجام داده است که با توجه به چالش‌هاي پيش رو از جمله مجوزهاي گمرکي ، بانکي و شرکت نفت و بندري هنوز هم موفق نشده است اين سوخت را به مرحله انتقال به شناورها برسانند.
وی اضافه کرد: درحالی که آن شرکت دانش‌بنيان اعلام کرده که توان تولید روزانه 100تن عمليات دي سولفور را دارد امیدوارم این پروسه با تست ميداني آن به نتیجه برسد که در صورت تاييد همان رويه را ادامه یابد. قبیتی تصریح کرد: تا جایی که خبردار شده‌ام پروسه پیش رو مرحله آزمايشگاه را گذرانده است و طبق آناليز صورت گرفته میزان سولفور آن به حد استاندارد رسيده است اما با توجه به هزينه اوليه تمام شده بالا و مدت طولاني براي ظرفيت‌سازي و بهره‌برداري و با توجه به اینکه يک طرح بزرگ ملي است نیازمند توجه حمایت جدی و در سطح
ملی است.
هم‌زمان با توسعه کشتیرانی در کشورهای مختلف، افزایش حمل و نقل دریایی، توسعه نفتکش‌ها و جابه‌جایی‌های انرژی در آب‌های آزاد نیاز به سوخت‌رسانی کشتی‌ها، روز به روز گسترده‌تر و به رشته‌ای از فعالیت‌ها منجر شد که صنعت بانکرینگ نامیده می‌شود. برای بررسی اولیه وضعیت صنعت بانکرینگ با مهندس سعيد قبيتی، کارشناس حوزه بانکرینگ هم صحبت شده ایم که مشروح آن را در ذیل با هم دنبال می‌کنیم.
سعيد قبيتی، کارشناس حوزه بانکرینگ با ارئه تعریفی از مقوله بانکرينگ، می‌گوید: بانکرینگ به زنجیره فعاليت و همچنین سوخت‌رساني به شناورها گفته مي‌شود که عمدتاً با سوخت سنگين آغاز شده و با توجه به الزاماتي که به آن اضافه شد و پس از آن موارد دیگر به آن هم وارد اين صنعت شد. همان‌طور که می‌دانید بيش از 90درصد حمل کالاي جهان از راه دريا و کشتي انجام مي‌شود. شناورها با توجه به ظرفيت کم سوختي آن‌ها، براساس کوتاهي يا بلندي مسير از خدمات شركت‌هاي سوخت‌رسان استفاده مي‌کنند و شايد مجبور شوند در حين مسير سوخت‌گيري مجدد هم کنند.
وی افزود: اين سوخت‌گيري به دو صورت انجام مي‌شود، از طريق لوله‌هاي تعبيه شده در کنار سواحل و اسكله‌هاي بنادر و يا از طريق شناورها سوخت‌گيري صورت مي‌گيرد. در واقع معني اصلي بانکرينگ از قديم سوخت‌رساني از شناورهاي کوچک به شناورهاي ذينفع و کشتي‌هاي تجاري است که ممکن است نفتکش، حمل فله يا چند منظوره باشند. این دانش آموخته مهندسی دریا در ادامه می‌گوید: قبل از الزامات 2020 نفت کوره از پالايشگاه خليج فارس به سايت و از سايت به شناورهاي سوخت‌رسان مجموعه منتقل مي‌شد. اين فعاليت تا سال 2020 که استفاده از نفت کوره در آب‌هاي بين‌المللي ممنوع شد ادامه داشت. شناورها مجبور بودند از سوخت کم سولفوراستفاده کنند. تنها پالايشگاه شازند اراک مي‌توانست اين سوخت را توليد کند که با دستور شوراي عالي امنيت ملي و مجوز وزارت نفت به پالايشگاه با ماهيانه 12000تن در اسفند 98شروع شد و در ابتدا حمل آن زميني و از طريق جاده به سايت بندرعباس منتقل مي‌شد و در مخازن تخليه و از آنجا مجدد از طريق شناورهاي سوخت‌گيري به کشتي‌هاي ناوگان جمهوري اسلامي و گاهي هم به ساير ناوها البته به صورت موردي با ارائه مجوز منتقل مي‌شود.قبیتی درباره ضرورت راه اندازی بانکریگ در چابهار افزود: کشتیرانی جمهوری اسلامی به طرح توسعه این صنعت در بندر چابهار است، که اگر زيرساخت‌ها آماده شوند، مخازن ايجاد و توسعه داده می شود. در حال حاضر گویا تا زمان ساخت مخازن با شناور سوخت را به چابهار منتقل می کنند تا شناورهايي که از هند يا چين به آنجا تردد دارند مشکل سوخت نداشته باشند. وی موانع سر راه توسعه صنعت بانکرینگ در چابهار نبود ريل راه آهن است يکي از زيرساخت ها و نيازمبرم بانکرينگ در مسير چابهار است. يا اینکه در شرایط فعلی يک جاده مناسب که بایستی از طريق مسير زميني سوخت به چابهار منتقل شود چون در همین شرایط انتقال سوخت شازند یا بندرعباس از مسير دريايي مقرون به صرفه نيست و زمان بر است.
ضرورت ايجاد زيرساخت سوخت‌رساني به بندرچابهار
این کارشناس حوزه بانکرینگ با بیان اینکه بحث ايجاد زيرساخت از زمان کريدور جنوب به شمال استارت خورد و قوت گرفت که اکنون هم به نحوي انجام مي‌شود. باحضور کشتي‌هاي کانتينري جمهوري اسلامي و آوردن بار از هند و چين،کار اين کريدور آغاز شد و قسمتي از آن با حمل ترکيبي توسط کشتيراني خزر به آسياي ميانه انتقال مي‌يابد. با توجه به اينکه در چابهار انسجام کافي وجود نداشته و تعدادکشتي‌هاي در تردد با چابهار محدود است قابل سرمايه‌گذاري نيست به همين سبب در حال حاضر اولويت، ايجاد زيرساخت سوخت رساني به چابهار است اگر ريل راه آهن کامل شود و به چابهار وصل شود قدم‌هاي بزرگي برداشته مي‌شود.
قبیتی، چالش‌هاي اصلي حوزه بانکرینگ را نبود زيرساخت عنوان کرد و گفت: اصلي‌ترين چالش در این حوزه، منابع توليد سوخت کم سولفور است که در حال حاضر فقط پالايشگاه شازند اراک مي‌تواند توليد کند. به عنوان مثال ارديبهشت امسال پالايشگاه اورهال شد. اين پالايشگاه هر ماه 40000 تن توليد دارد بعد ناگهان در يک ماه هيچ توليدي ندارد و مجبور شديم کسري را از فجيره يا جاهاي ديگر تامين کنيم همين امر منجر به خروج ارز از کشور شد.
پالايشگاه اصفهان تا سال 1404 سوخت کم سولفور را توليد می‌کند
این دانش آموخته مهندسی دریا در گفت و گو با خبرنگار روزنامه دریایی اقتصادسرآمد ادامه داد: اميدواريم با توجه به مذاکرات صورت گرفته با پخش و پالايش، پالايشگاه اصفهان تا سال 1404 سوخت کم سولفور را توليد کند و اگر پالايشگاه ستاره خليج فارس بندرعباس استارت توليد سوخت کم سولفور را بزند، شايد 90 درصد از مشکلات حل شود چون مي‌توان با خطوط لوله، سوخت را از آنجا به کشتي سوخت‌رسان برسانيم تا عمليات توزيع انجام شود. هزينه انتقال سوخت کم سولفور از پالايشگاه شازند اراک به سايت سوخت رساني هر سال افزایش می‌یابد و همین افزایش تعرفه حمل و نقل جاده‌اي و ريلي مزيد برعلت است که مشکلات این حوزه افزایش یابد.
وی گفت: توليد سوخت کم سولفور نيازمند يک سرمايه‌گذاري بسيار سنگيني هم از نظر بازه زماني و هم مالي است، با اين حال توليد اين نوع سوخت ارزش افزوده زيادي دارد البته براي شرکت‌هاي بانکرینگ دارای مخازن و تجهیزات که زيرساخت‌هاي آن‌ها برقرار باشد.
در حال حاضر خيلي از کشورها با مشکل پروسه توليد سوخت کم سولفور مواجه‌اند
قبیتی افزود: در کشورمان تکليف توليد سوخت كم سولفور از مراجع بالادستي به وزارت نفت ابلاغ شده و اين وزارتخانه نيز در اين فرصت کم خيلي سريع به اين موضوع پرداخته است، در حال حاضر خيلي از کشورها با مشکل پروسه توليد سوخت کم سولفور مواجه اند. در سال 2020 که استفاده از سوخت کم سولفور اجباري شد فجيره هم آنچنان توليدي نداشت و با بلندينگ شروع کرد در اين ميان قطر اولين کشوري بود که سوخت کم سولفور را توليد کرد. ما اولين محموله‌هاي کم سولفور را از آنجا وارد مي‌کرديم. در حال حاضرکشورهاي قطر و امارات خود را بروز کرده‌اند.
روند مذاکره با تولیدکنندگان سوخت کشتی
توسط دانش بنیان‌ها
وی اظهارداشت: خبردارم که در همین رابطه دلسوزان صنعت بانکرینگ کشورمان با دو شرکت دانش‌بنيان مذاکره کرده‌اند و نتایج نسبتا خوبی هم به بار داشته است به طوری که سوخت معمولی را تحویل گرفته و پس از انجام فعل و انفعالات روی آن، سوخت کم سولفور تحويل شده است.
شرکت ديگري عمليات دي سولفور را روي 60تن سوخت انجام داده است که با توجه به چالش‌هاي پيش رو از جمله مجوزهاي گمرکي ، بانکي و شرکت نفت و بندري هنوز هم موفق نشده است اين سوخت را به مرحله انتقال به شناورها برسانند.
وی اضافه کرد: درحالی که آن شرکت دانش‌بنيان اعلام کرده که توان تولید روزانه 100تن عمليات دي سولفور را دارد امیدوارم این پروسه با تست ميداني آن به نتیجه برسد که در صورت تاييد همان رويه را ادامه یابد. قبیتی تصریح کرد: تا جایی که خبردار شده‌ام پروسه پیش رو مرحله آزمايشگاه را گذرانده است و طبق آناليز صورت گرفته میزان سولفور آن به حد استاندارد رسيده است اما با توجه به هزينه اوليه تمام شده بالا و مدت طولاني براي ظرفيت‌سازي و بهره‌برداري و با توجه به اینکه يک طرح بزرگ ملي است نیازمند توجه حمایت جدی و در سطح
ملی است.