«روزنامه دریایی سرآمد» ضرورت تامین برق اتمی در حاشیه دریاها را بررسی می‌کند؛
برنامه ساخت راکتور اتمی در استان‌های ساحلی
تولید ۲۰ هزار مگاوات برق هستهای در استان‌های ساحلی تحقق می‌یابد؟
گروه توسعه دریایی– سعید قلیچی- هفته گذشته بود که محمد اسلامی، معاون رئیس‌جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی در دیداری با استاندار گلستان در شرح برنامه‌ها و سیاست‌های سازمان انرژی اتمی در مسیر تحقق اهداف سند جامع راهبری و نیز سند مطالعات آمایش سرزمینی، اعلام کرد که براساس اهداف تعیین شده برای تحقق تولید۲۰ هزار مگاوات برق هستهای و ساخت راکتورهای اتمی در استان‌های ساحلی، برنامه‌ریزی شده است.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، این اولین مرتبه نیست که مسئولان سازمان انرژی اتمی ایران از ساخت راکتورهای اتمی در استان‌های ساحلی صحبت می‌کنند. پیش از این هم بارها موضوع تامین برق هستهای برای عبور ایران از ناترازی انرژی توسط راکتورهای اتمی مورد توجه قرار گرفته بود. از همان ابتدا نیز موضوع ساخت راکتورهای هستهای در استان‌هایی که دسترسی به آب فراوان دارند، مورد توجه بود. بر همین اساس هدف‌گذاری ساخت نیروگاه‌ها و راکتورهای هستهای در استان‌های ساحلی با دسترسی نامحدود به آب مورد صورت گرفته است.
محمد اسلامی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی کشور در صحبت‌های خود با استاندار گلستان تاکید کرده بود که برای تحقق تولید ۲۰ هزار مگاوات برق هستهای و ساخت راکتورهای اتمی، در استان گلستان نیز اقداماتی در زمینه انتخاب عرصه مناسب برای استقرار ساخت نیروگاه تولید برق هستهای، آغاز مطالعات محیطی و انجام آزمایش‌های زمین شناختی در محل پیشنهادی برای ساخت نیروگاه انجام شده است.
تولید برق اتمی و راکتورهای تحقیقاتی در ایران
به نظر می‌رسد برنامه ساخت راکتورهای جدید اتمی برای تامین برق در ایران وارد مرحله جدیدی از برنامه‌ریزی و اجرا شده است. شهریورماه گذشته بود که امیرعباس محمدی کوشکی، سرپرست تیم اختراعات ایران و عضو رسمی ویکی آمار سازمان ملل متحد در گفتگویی، اعلام کرد: نیروگاه هستهای بوشهر به عنوان اولین نیروگاه هستهای ایران، از سال ۲۰۱۱ به شبکه برق کشور متصل شد و در سال ۲۰۱۳ به بهره‌برداری تجاری رسیده است. این نیروگاه با ظرفیت الکتریکی خالص ۹۱۵ مگاوات نقش مهمی در تأمین انرژی کشور ایفا می‌کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد تا پایان سال ۲۰۲۳، ایران یکی از ۱۰ کشوری بود که در حال ساخت راکتورهای تحقیقاتی جدید بودند. این راکتورها برای اهداف گوناگونی از جمله آزمایش مواد و سوخت‌های هستهای و همچنین تولید رادیوایزوتوپ‌های پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این راکتورهای تحقیقاتی بخش مهمی از توانایی‌های فنی و علمی ایران در زمینه فناوری هستهای را نشان می‌دهند و امکان انجام آزمایش‌های پیشرفته را فراهم می‌کنند.
براساس این گزارش‌ها ایران در میان کشورهای در حال توسعه انرژی هستهای قرار دارد و برنامه‌های خود را برای گسترش ظرفیت تولید انرژی هستهای ادامه می‌دهد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز به طور فعال از ایران در این مسیر حمایت کرده و به توسعه زیرساخت‌های هستهای لازم در این کشور کمک می‌کند. این حمایت شامل همکاری‌های فنی و مشاوره‌های تخصصی در زمینه ایمنی، امنیت و مدیریت چرخه سوخت هستهای است.
چالش ایمنی و پسماند در نیروگاه‌های اتمی
یکی از چالش‌های اصلی در مدیریت نیروگاه‌های هستهای، نگهداری و تعمیر تجهیزات است. هوش مصنوعی می‌تواند با استفاده از داده‌های حسگرها و سیستم‌های پایش وضعیت تجهیزات، خرابی‌های احتمالی را پیش‌بینی کرده و نیاز به تعمیرات را قبل از وقوع مشکلات اساسی تشخیص دهد. این رویکرد نگهداری پیشگیرانه می‌تواند باعث کاهش خاموشی‌های اجباری و افزایش زمان کارکرد ایمن نیروگاه شود.ایمنی در نیروگاه‌های هستهای از اهمیت بالایی برخوردار است. سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند به‌صورت مداوم داده‌های ایمنی را رصد کرده و شرایط غیرعادی را شناسایی کنند. در مواقع بحرانی، AI می‌تواند با تحلیل سریع داده‌ها، به تصمیم‌گیری‌های اضطراری کمک کند و از طریق شبیه‌سازی‌های پیشرفته، اقدامات لازم برای جلوگیری از حوادث را ارائه دهد. به این ترتیب، خطرات ناشی از خطاهای انسانی یا حوادث فنی کاهش می‌یابد.
در نیروگاه‌های هستهای، مدیریت صحیح مواد رادیواکتیو و زباله‌های هستهای از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هوش مصنوعی می‌تواند در پایش و مدیریت مواد رادیواکتیو، به ویژه در فرآیندهای مرتبط با سوخت‌گذاری و دفع پسماند، مورد استفاده قرار گیرد و به کاهش ریسک‌های زیست‌محیطی کمک کند.
ارزان بودن، مزیت نیروگاه‌های هستهای
نیروگاه‌های هستهای یکی از ارزان‌ترین نیروگاه‌های تولید برق در جهانند و دلیل اقبال بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته به این نیروگاه‌ها نیز همین بحث قیمت پایین تولید برق در آنهاست. براساس گزارش های منتشر شده توسط نهادهای بین المللی، از جهت اقتصادی، نیروگاه‌های هستهای کاملا توجیه اقتصادی دارند و در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نکته را هم اضافه می‌کنم که آژانس بین‌المللی انرژی، از بین تمام نیروگاه‌هایی که در کشورهای مختلف بررسی کرده؛ در گزارش خود مدعی شده ارزان‌ترین برقی که همین الان در جهان تولید می‌شود، توسط یک نیروگاه هستهای است.
یکی از موانع توسعه نیروه‌گاه‌های هستهای در ایران، هزینه بالای سرمایه‌گذاری آنهاست. پیشنهاد خوب و قابلیت پیگیری، این است که ایران با چینی‌ها پروژه‌های مشترکی را تعریف کند و چین هم جزء کشورهایی است که تقریبا بسیاری از فناوری‌های مختلف نیروگاه‌های هستهای اعم از غربی و شرقی را داراست. چین هم‌اکنون رکورددار بیشترین تعداد نیروگاه هستهای در حال ساخت در دنیاست و چینی‌ها برای پاکستان هم نیروگاه اتمی می‌سازند.
در همین حال کارشناسان می گویند که اگر ایران بتواند با چین تعامل کند و پروژه ساخت نیروگاه‌های هستهای را نه به صورت نقدی بلکه به صورت تهاتر از محل نفت انجام دهد. بسیاری معتقند که ایران همچنین می‌تواند با روسیه در فناوری‌های های‌تک که در حوزه نیروگاه‌های هستهای دارند مثل نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس همکاری داشته باشد. بحث انتقال فناوری نیروگاه‌های کوچک مقیاس که قابلیت جابه‌جایی داشته باشند، می‌تواند یکی از موارد همکاری بین ایران و روسیه در سند جامع همکاری باشد.
سهم نیروگاه اتمی بوشهر از تولید برق
براساس گزارش‌های منتشر شده واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر تا پایان نیمه نخست سال جاری، ۶۲۲۴۷ میلیون کیلووات ســاعت تحویل شــبکه برق سراسری شده است. واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر در مجموع در سال‌های راه‌اندازی از سال ۱۳۹۰ و بهره‌بــرداری تجاری از مهرماه ۱۳۹۲ تا پایان نیمه نخســت ۱۴۰۳، بــه میزان ۶۸۳۵۳ میلیون کیلووات ســاعت برق تولید کرده و میزان ۶۲۲۴۷ میلیون کیلووات ســاعت تحویل شــبکه برق سراسری شده است. گفتنی است واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر از آغاز ۱۴۰۳ تا پایان شــهریور ۱۴۰۳، حدود ۲۷۴۴ میلیون کیلو وات ســاعت برق تولید کرده و به میزان ۲۴۸۶ میلیون کیلو وات ســاعت برق به شبکه برق سراسری تحویل داده است. همچنین شایان ذکر است، تاکنون برای انجام تعمیرات نیمه اساسی، ۹ بار سوخت این نیروگاه تعویض شده است.
نیروگاه اتمی بوشهر برای ساخت و بهره‌برداری از سه واحد راکتور اتمی طراحی شده است. هم اکنون واحد یکم این نیروگاه با توان ۱۰۰۰ مگاوات الکتریک در حال بهره‌برداری بوده و واحدهای ۲ و ۳ آن، هرکدام با توان ۱۰۵۷ مگاوات، در حال طراحی و ساخت هستند. سهم تولید برق هستهای در کشور، بر اساس گزارش آمار صنعت آب و برق که از ســوی معاونت تحقیقات و منابع انســانی وزارت نیرو برای بازه زمانی منتهی به مرداد ۱۴۰۳، تعیین شده است، ۱.۱ درصد از مجموع برق تولیدی در کشور است.
گروه توسعه دریایی– سعید قلیچی- هفته گذشته بود که محمد اسلامی، معاون رئیس‌جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی در دیداری با استاندار گلستان در شرح برنامه‌ها و سیاست‌های سازمان انرژی اتمی در مسیر تحقق اهداف سند جامع راهبری و نیز سند مطالعات آمایش سرزمینی، اعلام کرد که براساس اهداف تعیین شده برای تحقق تولید۲۰ هزار مگاوات برق هستهای و ساخت راکتورهای اتمی در استان‌های ساحلی، برنامه‌ریزی شده است.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، این اولین مرتبه نیست که مسئولان سازمان انرژی اتمی ایران از ساخت راکتورهای اتمی در استان‌های ساحلی صحبت می‌کنند. پیش از این هم بارها موضوع تامین برق هستهای برای عبور ایران از ناترازی انرژی توسط راکتورهای اتمی مورد توجه قرار گرفته بود. از همان ابتدا نیز موضوع ساخت راکتورهای هستهای در استان‌هایی که دسترسی به آب فراوان دارند، مورد توجه بود. بر همین اساس هدف‌گذاری ساخت نیروگاه‌ها و راکتورهای هستهای در استان‌های ساحلی با دسترسی نامحدود به آب مورد صورت گرفته است.
محمد اسلامی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی کشور در صحبت‌های خود با استاندار گلستان تاکید کرده بود که برای تحقق تولید ۲۰ هزار مگاوات برق هستهای و ساخت راکتورهای اتمی، در استان گلستان نیز اقداماتی در زمینه انتخاب عرصه مناسب برای استقرار ساخت نیروگاه تولید برق هستهای، آغاز مطالعات محیطی و انجام آزمایش‌های زمین شناختی در محل پیشنهادی برای ساخت نیروگاه انجام شده است.
تولید برق اتمی و راکتورهای تحقیقاتی در ایران
به نظر می‌رسد برنامه ساخت راکتورهای جدید اتمی برای تامین برق در ایران وارد مرحله جدیدی از برنامه‌ریزی و اجرا شده است. شهریورماه گذشته بود که امیرعباس محمدی کوشکی، سرپرست تیم اختراعات ایران و عضو رسمی ویکی آمار سازمان ملل متحد در گفتگویی، اعلام کرد: نیروگاه هستهای بوشهر به عنوان اولین نیروگاه هستهای ایران، از سال ۲۰۱۱ به شبکه برق کشور متصل شد و در سال ۲۰۱۳ به بهره‌برداری تجاری رسیده است. این نیروگاه با ظرفیت الکتریکی خالص ۹۱۵ مگاوات نقش مهمی در تأمین انرژی کشور ایفا می‌کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد تا پایان سال ۲۰۲۳، ایران یکی از ۱۰ کشوری بود که در حال ساخت راکتورهای تحقیقاتی جدید بودند. این راکتورها برای اهداف گوناگونی از جمله آزمایش مواد و سوخت‌های هستهای و همچنین تولید رادیوایزوتوپ‌های پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این راکتورهای تحقیقاتی بخش مهمی از توانایی‌های فنی و علمی ایران در زمینه فناوری هستهای را نشان می‌دهند و امکان انجام آزمایش‌های پیشرفته را فراهم می‌کنند.
براساس این گزارش‌ها ایران در میان کشورهای در حال توسعه انرژی هستهای قرار دارد و برنامه‌های خود را برای گسترش ظرفیت تولید انرژی هستهای ادامه می‌دهد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز به طور فعال از ایران در این مسیر حمایت کرده و به توسعه زیرساخت‌های هستهای لازم در این کشور کمک می‌کند. این حمایت شامل همکاری‌های فنی و مشاوره‌های تخصصی در زمینه ایمنی، امنیت و مدیریت چرخه سوخت هستهای است.
چالش ایمنی و پسماند در نیروگاه‌های اتمی
یکی از چالش‌های اصلی در مدیریت نیروگاه‌های هستهای، نگهداری و تعمیر تجهیزات است. هوش مصنوعی می‌تواند با استفاده از داده‌های حسگرها و سیستم‌های پایش وضعیت تجهیزات، خرابی‌های احتمالی را پیش‌بینی کرده و نیاز به تعمیرات را قبل از وقوع مشکلات اساسی تشخیص دهد. این رویکرد نگهداری پیشگیرانه می‌تواند باعث کاهش خاموشی‌های اجباری و افزایش زمان کارکرد ایمن نیروگاه شود.ایمنی در نیروگاه‌های هستهای از اهمیت بالایی برخوردار است. سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند به‌صورت مداوم داده‌های ایمنی را رصد کرده و شرایط غیرعادی را شناسایی کنند. در مواقع بحرانی، AI می‌تواند با تحلیل سریع داده‌ها، به تصمیم‌گیری‌های اضطراری کمک کند و از طریق شبیه‌سازی‌های پیشرفته، اقدامات لازم برای جلوگیری از حوادث را ارائه دهد. به این ترتیب، خطرات ناشی از خطاهای انسانی یا حوادث فنی کاهش می‌یابد.
در نیروگاه‌های هستهای، مدیریت صحیح مواد رادیواکتیو و زباله‌های هستهای از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هوش مصنوعی می‌تواند در پایش و مدیریت مواد رادیواکتیو، به ویژه در فرآیندهای مرتبط با سوخت‌گذاری و دفع پسماند، مورد استفاده قرار گیرد و به کاهش ریسک‌های زیست‌محیطی کمک کند.
ارزان بودن، مزیت نیروگاه‌های هستهای
نیروگاه‌های هستهای یکی از ارزان‌ترین نیروگاه‌های تولید برق در جهانند و دلیل اقبال بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته به این نیروگاه‌ها نیز همین بحث قیمت پایین تولید برق در آنهاست. براساس گزارش های منتشر شده توسط نهادهای بین المللی، از جهت اقتصادی، نیروگاه‌های هستهای کاملا توجیه اقتصادی دارند و در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نکته را هم اضافه می‌کنم که آژانس بین‌المللی انرژی، از بین تمام نیروگاه‌هایی که در کشورهای مختلف بررسی کرده؛ در گزارش خود مدعی شده ارزان‌ترین برقی که همین الان در جهان تولید می‌شود، توسط یک نیروگاه هستهای است.
یکی از موانع توسعه نیروه‌گاه‌های هستهای در ایران، هزینه بالای سرمایه‌گذاری آنهاست. پیشنهاد خوب و قابلیت پیگیری، این است که ایران با چینی‌ها پروژه‌های مشترکی را تعریف کند و چین هم جزء کشورهایی است که تقریبا بسیاری از فناوری‌های مختلف نیروگاه‌های هستهای اعم از غربی و شرقی را داراست. چین هم‌اکنون رکورددار بیشترین تعداد نیروگاه هستهای در حال ساخت در دنیاست و چینی‌ها برای پاکستان هم نیروگاه اتمی می‌سازند.
در همین حال کارشناسان می گویند که اگر ایران بتواند با چین تعامل کند و پروژه ساخت نیروگاه‌های هستهای را نه به صورت نقدی بلکه به صورت تهاتر از محل نفت انجام دهد. بسیاری معتقند که ایران همچنین می‌تواند با روسیه در فناوری‌های های‌تک که در حوزه نیروگاه‌های هستهای دارند مثل نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس همکاری داشته باشد. بحث انتقال فناوری نیروگاه‌های کوچک مقیاس که قابلیت جابه‌جایی داشته باشند، می‌تواند یکی از موارد همکاری بین ایران و روسیه در سند جامع همکاری باشد.
سهم نیروگاه اتمی بوشهر از تولید برق
براساس گزارش‌های منتشر شده واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر تا پایان نیمه نخست سال جاری، ۶۲۲۴۷ میلیون کیلووات ســاعت تحویل شــبکه برق سراسری شده است. واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر در مجموع در سال‌های راه‌اندازی از سال ۱۳۹۰ و بهره‌بــرداری تجاری از مهرماه ۱۳۹۲ تا پایان نیمه نخســت ۱۴۰۳، بــه میزان ۶۸۳۵۳ میلیون کیلووات ســاعت برق تولید کرده و میزان ۶۲۲۴۷ میلیون کیلووات ســاعت تحویل شــبکه برق سراسری شده است. گفتنی است واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر از آغاز ۱۴۰۳ تا پایان شــهریور ۱۴۰۳، حدود ۲۷۴۴ میلیون کیلو وات ســاعت برق تولید کرده و به میزان ۲۴۸۶ میلیون کیلو وات ســاعت برق به شبکه برق سراسری تحویل داده است. همچنین شایان ذکر است، تاکنون برای انجام تعمیرات نیمه اساسی، ۹ بار سوخت این نیروگاه تعویض شده است.
نیروگاه اتمی بوشهر برای ساخت و بهره‌برداری از سه واحد راکتور اتمی طراحی شده است. هم اکنون واحد یکم این نیروگاه با توان ۱۰۰۰ مگاوات الکتریک در حال بهره‌برداری بوده و واحدهای ۲ و ۳ آن، هرکدام با توان ۱۰۵۷ مگاوات، در حال طراحی و ساخت هستند. سهم تولید برق هستهای در کشور، بر اساس گزارش آمار صنعت آب و برق که از ســوی معاونت تحقیقات و منابع انســانی وزارت نیرو برای بازه زمانی منتهی به مرداد ۱۴۰۳، تعیین شده است، ۱.۱ درصد از مجموع برق تولیدی در کشور است.