«روزنامه دریایی سرآمد» گزارش می‌دهد؛
«جوامع محلی» حلقه مفقوده رونق گردشگری دریایی
استان‌های ساحلی با چه چالش‌هایی در گردشگری مواجه‌اند؟
گروه توسعه دریاپایه - کیان اسماعیلی- درآمد ناشی از گردشگری از درآمدهای نفتی در بسیاری از کشورهای دارای نفت نیز بالاتر رفته است. با این حال مساله مهم درباره توسعه گردشگری و بویژه پیشرفت و رونق گردشگری دریایی در ایران موضوع بسیج امکانات و توانمندی‌ها و همچنین فرهنگ‌سازی در میان مردم است. در شمال و جنوب ایران بنادر متعددی وجود دارد. این بنادر نیازمند ایجاد زیرساخت‌های کامل و مناسب تفریحی و گردشگری دریایی جهت استقبال و بازدید گردشگران داخلی و خارجی هستند.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، در بنادر مختلف کشور از جمله چابهار، کیش، قشم گرفته تا بنادری که در استان‌های شمالی کشور وجود دارد، امکانات بسیار خوبی جهت استقرار پیدا کرده است. به نظر می‌رسد که با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته شرایط برای بازدید گردشگران دریایی توسط سازمان بنادر و دریانوردی تاحدودی فراهم شده است. با این حال آنطور که کارشناسان می‌گویند، توسعه و رونق گردشگری دریایی در کشور، نیازمند تغییر نگرش مردم در گردشگری از خشکی به دریاست.
گردشگری دریایی تعریف خاص خود دارد اینکه فردی برای تحصیل و یا تجارت عازم جزایری مانند، کیش، قشم یا شود، گردشگری دریایی نیست. بنابراین باید افزایش اقامت مردم باهدف بهره‌گیری از جاذبه‌های دریا و طبیعت‌گردی برنامه‌ریزی‌های راهبردی داشت، متأسفانه در کشور ما یک سازمان خاص به‌منظور ساماندهی گردشگری دریایی وجود ندارد درواقع اداره بنادر و کشتیرانی اغلب کشتی‌ها را باهدف تجارت دریایی می‌سازد و نه باهدف جابجایی گردشگری دریایی از طرف سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور چه برآوردی از افزایش تعداد گردشگران دریایی تا سال‌های آتی انجام داده است تا برای آن برنامه‌ریزی خاص صورت گیرد. البته باید گفت که در حوزه گردشگری دریایی نیازمند تهیه سیاست‌ها و رویکردهای کلی و همچنین اراده در ایجاد زیرساخت‌ها و همچنین بازاریابی و تبلیغ این مقوله هستیم، چراکه سواحل بکر و زیبای استان‌های ساحلی و جزایر ایران برای هر فردی جالب‌توجه است.
اراده دولت چهاردهم برای گردشگری دریایی
ابتدای آذرماه سال جاری بود که وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اعلام کرد: دستور اکید رهبری انقلاب این است که اقتصاد دریا فعال شود. همچنین رئیس‌جمهوری نیز نماینده خاصی را برای این منظور تعیین کرده و خوشبختانه جلسات بسیار خوبی نیز برگزار شده است. آنطور که مشخص است دولت چهاردهم برای رونق گردشگری به همراه تحقق برنامه های اقتصاد دریا محور و توسعه صادرات با کشورهای حاشیه دریای خزر و همچنین کشورهای حوزه خلیج فارس می‌خواهد با اعتماد به بخش خصوصی و توانمندی‌های موجود در نزد جوامع محلی تا ضمن حمایت از تولیدکنندگان ملی، شرایط را برای بهبود وضعیت تجهیزات و زیرساخت های گردشگری دریایی فراهم کند.
با این اوصاف تاکنون فرهنگ سازی عمومی مناسبی به منظور توسعه گردشگری دریایی صورت نگرفته است و مردم اطلاعات لازم و کافی را در این زمینه ندارند. بسیاری از فعالان حوزه گردشگری دریایی و صاحب‌نظران حوزه اقتصاد و توسعه دریاپایه در کشور معتقدند که هنوز نتوانسته‌ایم از ظرفیتهای دریایی بهره‌مند شویم.
ناتوانی در بهره‌مندی از ظرفیتهای اقتصاد دریا
ایران هنوز نتوانسته از ظرفیت های اقتصاد دریا به خوبی بهره‌مند شود. مهمترین مساله تایید کننده این گزاره، افزایش سهم اقتصاد ساحلی از تولید ناخالص داخلی است که آمار دقیقی در این رابطه وجود ندارد اما عدد برآورد شده از سهم اقتصاد ساحلی از تولید ناخالص داخلی حدود 2 درصد است. این در حالی است که در کشورهای دریایی بیش از 40 درصد از GDP از بخش اقتصاد ساحلی تامین می‌شود. استفاده از منابع دریایی، محیط زیست و موضوعات متعدد دریایی در عین حال که باعث رشد اقتصادی می‌شود به تعاملات بین المللی کمک می‌کند، از این رو حفظ دریا و منابع آن مورد توجه است.
در حوزه حمل‌ونقل دریایی نیز اقدامات خوبی صورت گرفته است. خوشبختانه ایران توانسته با تخصص‌هایی که داشته به خصوص در دوران تحریم‌ها، می‌توانیم بگوییم در این بخش مشکل اساسی در ارتباطات بین‌المللی نداریم و در آیمو جزو 10 کشور برتر دنیا هستیم. با این حال باید پذیرفت که در زمینه‌های عمومی و دریا را فرهنگ‌سازی کرده و مردم را به این سمت سوق دهد خیلی فعال نبوده‌ایم. با این حال این امیدواری در دولت چهاردهم وجود دارد که با تغییر نگرش در حوزه دریا، بتوانیم روح جدیدی به فعالیت‌های کسب و کار افرادی که در آینده می‌خواهند آینده ایران را رقم بزنند، بدمیم. امیدواریم این فرهنگ و اقن اقدام روز به روز گسترش یابد و برای اشاعه اقدامات بعدی در حوزه دریا کمک خواهیم کرد.
پیشرفت مهم و جدید دیگری که باعث تثبیت و تامین امنیت در گردشگری دریایی چه در سطح آب و یا زیر سطح آب می‌شود توسعه و پسشرفت وسایل ناوبری و کمک ناوبری است. اگرچه وجه اول این پیشرفت‌ها از آن صنایع نظامی، تجاری، مسافربری است اما همگون‌سازی این وسایل با تجهیزات به کار گرفته شده در گردشگری دریایی این امکان را فراهم می‌آورد تا گردشگران با خاطری آسوده‌تر سفر نمایند.
ظرفیتهای بالقوه گردشگری در دریا و خشکی
بررسی ظرفیتهای گردشگری ایران بیانگر بالقوه بودن بسیاری از عوامل موثر در جذب گردشگر است که با وجود اینکه کشورهای جهان به خصوص کشورهای همسایه ایران از آن استفاده کرده‌اند اما هنوز برنامه‌ریزی جامعی پیرامون آن در کشور ایران صورت نگرفته است. پرداختن به جاذبه‌های اکوتوریسم و نیز برقراری اقلیمی متناسب با چهارفصل در کشور خود گویای این توانایی است. سرزمین ایران با آثار تاریخی، هنر، میراث گران سنگ فرهنگی خویش به طور قطع برای جهانگردان عهد قدیم، یکی از بهترین مقصدهای توریستی محسوب می‌شده است و این موضوع در سفرها افزوده شده که توسعه گردشگری داخلی و خارجی از نتایج آن است.
قرار گرفتن ایران در مرکزیت خاورمیانه و میان دریای خزر و خلیج فارس خود یکی از ظرفیتهای اصلی برای این موضوع است. این پتانسیل چشم‌اندازی را متصور می‌سازد که با توجه به ابعاد ژیواکونومیکی موجود گردشگری به عنوان یکی از صنایع پر سود در کشور بدل گردد. اگرچه گذر جاده ابریشم از ایران خود گویای اهمیت اقتصادی ایران است. اما کشف و زوایای جدیدی از توسعه اقتصادی ممکن نمی‌شود مگر با به کارگیری توانمندی‌های جغرافیایی جهت جذب گردشگر که وجود دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب یکی از مهمترین پتانسیل‌های جذب گردشگری دریایی است..
گردشگری پایدار با همراهی جوامع محلی
چالش‌های پیش روی صنعت گردشگری در بخش دریا تنها مختص به یک یا دو استان دریایی و دارای ساحل در کشور نیست و این مشکلات در اغلب مناطق ساحلی کشور وجود دارد درواقع، بحث گردشگری دریایی آنطور که باید و شاید مورد استفاده بهینه نگرفته است، ظرفیتی که می‌تواند صنعت گردشگری استان‌های ساحلی را رونق ویژه بخشد. در بررسی نقاط ضعف گردشگری دریایی چند نکته مهم همچون ادغام مفهوم گردشگری دریایی و مسافرت دریایی، بیگانگی مردم با ظرفیت دریایی و دیگری نبود زیرساخت‌های متناسب با ظرفیتهای موجود قابل بیان است. رونق گردشگری پایدار می‌تواند توسط بومیان هر شهر یا منطقه ساحلی و حتی جزایر در برنامه قرار گیرد و با تغییر نگرش و فرهنگ، به‌عنوان یک شغل پنداشته شود. موضوعی که تاکنون از آن غافل بوده‌ایم و تنها دریکی دو منطقه از استان هرمزگان به‌صورت جدی باعث درآمدزایی شده است.
بیشترین فعالیت در عرصه های و سواحل آبی کشورمان در محدوده‌های شهری و روستایی مربوط به تأسیسات بندری و نظامی است که این فعالیت ها فقط پنج درصد سواحل را به خود اختصاص داده و ۹۵ درصد ظرفیت ساحلی کشورمان، بدون استفاده باقی مانده است، در حالیکه این مناطق با برخورداری از اهمیت راهبردی در مقیاس جهانی و منطقه‌ای، به عنوان یکی از مهمترین نواحی ارزشمند سیاسی و اقتصادی جهان به شمار می‌رود و می‌تواند با توسعه مناسب، نقش اقتصادی و سیاسی بالایی در سطوح منطقه‌ای و جهانی ایفا کند.
گروه توسعه دریاپایه - کیان اسماعیلی- درآمد ناشی از گردشگری از درآمدهای نفتی در بسیاری از کشورهای دارای نفت نیز بالاتر رفته است. با این حال مساله مهم درباره توسعه گردشگری و بویژه پیشرفت و رونق گردشگری دریایی در ایران موضوع بسیج امکانات و توانمندی‌ها و همچنین فرهنگ‌سازی در میان مردم است. در شمال و جنوب ایران بنادر متعددی وجود دارد. این بنادر نیازمند ایجاد زیرساخت‌های کامل و مناسب تفریحی و گردشگری دریایی جهت استقبال و بازدید گردشگران داخلی و خارجی هستند.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، در بنادر مختلف کشور از جمله چابهار، کیش، قشم گرفته تا بنادری که در استان‌های شمالی کشور وجود دارد، امکانات بسیار خوبی جهت استقرار پیدا کرده است. به نظر می‌رسد که با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته شرایط برای بازدید گردشگران دریایی توسط سازمان بنادر و دریانوردی تاحدودی فراهم شده است. با این حال آنطور که کارشناسان می‌گویند، توسعه و رونق گردشگری دریایی در کشور، نیازمند تغییر نگرش مردم در گردشگری از خشکی به دریاست.
گردشگری دریایی تعریف خاص خود دارد اینکه فردی برای تحصیل و یا تجارت عازم جزایری مانند، کیش، قشم یا شود، گردشگری دریایی نیست. بنابراین باید افزایش اقامت مردم باهدف بهره‌گیری از جاذبه‌های دریا و طبیعت‌گردی برنامه‌ریزی‌های راهبردی داشت، متأسفانه در کشور ما یک سازمان خاص به‌منظور ساماندهی گردشگری دریایی وجود ندارد درواقع اداره بنادر و کشتیرانی اغلب کشتی‌ها را باهدف تجارت دریایی می‌سازد و نه باهدف جابجایی گردشگری دریایی از طرف سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور چه برآوردی از افزایش تعداد گردشگران دریایی تا سال‌های آتی انجام داده است تا برای آن برنامه‌ریزی خاص صورت گیرد. البته باید گفت که در حوزه گردشگری دریایی نیازمند تهیه سیاست‌ها و رویکردهای کلی و همچنین اراده در ایجاد زیرساخت‌ها و همچنین بازاریابی و تبلیغ این مقوله هستیم، چراکه سواحل بکر و زیبای استان‌های ساحلی و جزایر ایران برای هر فردی جالب‌توجه است.
اراده دولت چهاردهم برای گردشگری دریایی
ابتدای آذرماه سال جاری بود که وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اعلام کرد: دستور اکید رهبری انقلاب این است که اقتصاد دریا فعال شود. همچنین رئیس‌جمهوری نیز نماینده خاصی را برای این منظور تعیین کرده و خوشبختانه جلسات بسیار خوبی نیز برگزار شده است. آنطور که مشخص است دولت چهاردهم برای رونق گردشگری به همراه تحقق برنامه های اقتصاد دریا محور و توسعه صادرات با کشورهای حاشیه دریای خزر و همچنین کشورهای حوزه خلیج فارس می‌خواهد با اعتماد به بخش خصوصی و توانمندی‌های موجود در نزد جوامع محلی تا ضمن حمایت از تولیدکنندگان ملی، شرایط را برای بهبود وضعیت تجهیزات و زیرساخت های گردشگری دریایی فراهم کند.
با این اوصاف تاکنون فرهنگ سازی عمومی مناسبی به منظور توسعه گردشگری دریایی صورت نگرفته است و مردم اطلاعات لازم و کافی را در این زمینه ندارند. بسیاری از فعالان حوزه گردشگری دریایی و صاحب‌نظران حوزه اقتصاد و توسعه دریاپایه در کشور معتقدند که هنوز نتوانسته‌ایم از ظرفیتهای دریایی بهره‌مند شویم.
ناتوانی در بهره‌مندی از ظرفیتهای اقتصاد دریا
ایران هنوز نتوانسته از ظرفیت های اقتصاد دریا به خوبی بهره‌مند شود. مهمترین مساله تایید کننده این گزاره، افزایش سهم اقتصاد ساحلی از تولید ناخالص داخلی است که آمار دقیقی در این رابطه وجود ندارد اما عدد برآورد شده از سهم اقتصاد ساحلی از تولید ناخالص داخلی حدود 2 درصد است. این در حالی است که در کشورهای دریایی بیش از 40 درصد از GDP از بخش اقتصاد ساحلی تامین می‌شود. استفاده از منابع دریایی، محیط زیست و موضوعات متعدد دریایی در عین حال که باعث رشد اقتصادی می‌شود به تعاملات بین المللی کمک می‌کند، از این رو حفظ دریا و منابع آن مورد توجه است.
در حوزه حمل‌ونقل دریایی نیز اقدامات خوبی صورت گرفته است. خوشبختانه ایران توانسته با تخصص‌هایی که داشته به خصوص در دوران تحریم‌ها، می‌توانیم بگوییم در این بخش مشکل اساسی در ارتباطات بین‌المللی نداریم و در آیمو جزو 10 کشور برتر دنیا هستیم. با این حال باید پذیرفت که در زمینه‌های عمومی و دریا را فرهنگ‌سازی کرده و مردم را به این سمت سوق دهد خیلی فعال نبوده‌ایم. با این حال این امیدواری در دولت چهاردهم وجود دارد که با تغییر نگرش در حوزه دریا، بتوانیم روح جدیدی به فعالیت‌های کسب و کار افرادی که در آینده می‌خواهند آینده ایران را رقم بزنند، بدمیم. امیدواریم این فرهنگ و اقن اقدام روز به روز گسترش یابد و برای اشاعه اقدامات بعدی در حوزه دریا کمک خواهیم کرد.
پیشرفت مهم و جدید دیگری که باعث تثبیت و تامین امنیت در گردشگری دریایی چه در سطح آب و یا زیر سطح آب می‌شود توسعه و پسشرفت وسایل ناوبری و کمک ناوبری است. اگرچه وجه اول این پیشرفت‌ها از آن صنایع نظامی، تجاری، مسافربری است اما همگون‌سازی این وسایل با تجهیزات به کار گرفته شده در گردشگری دریایی این امکان را فراهم می‌آورد تا گردشگران با خاطری آسوده‌تر سفر نمایند.
ظرفیتهای بالقوه گردشگری در دریا و خشکی
بررسی ظرفیتهای گردشگری ایران بیانگر بالقوه بودن بسیاری از عوامل موثر در جذب گردشگر است که با وجود اینکه کشورهای جهان به خصوص کشورهای همسایه ایران از آن استفاده کرده‌اند اما هنوز برنامه‌ریزی جامعی پیرامون آن در کشور ایران صورت نگرفته است. پرداختن به جاذبه‌های اکوتوریسم و نیز برقراری اقلیمی متناسب با چهارفصل در کشور خود گویای این توانایی است. سرزمین ایران با آثار تاریخی، هنر، میراث گران سنگ فرهنگی خویش به طور قطع برای جهانگردان عهد قدیم، یکی از بهترین مقصدهای توریستی محسوب می‌شده است و این موضوع در سفرها افزوده شده که توسعه گردشگری داخلی و خارجی از نتایج آن است.
قرار گرفتن ایران در مرکزیت خاورمیانه و میان دریای خزر و خلیج فارس خود یکی از ظرفیتهای اصلی برای این موضوع است. این پتانسیل چشم‌اندازی را متصور می‌سازد که با توجه به ابعاد ژیواکونومیکی موجود گردشگری به عنوان یکی از صنایع پر سود در کشور بدل گردد. اگرچه گذر جاده ابریشم از ایران خود گویای اهمیت اقتصادی ایران است. اما کشف و زوایای جدیدی از توسعه اقتصادی ممکن نمی‌شود مگر با به کارگیری توانمندی‌های جغرافیایی جهت جذب گردشگر که وجود دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب یکی از مهمترین پتانسیل‌های جذب گردشگری دریایی است..
گردشگری پایدار با همراهی جوامع محلی
چالش‌های پیش روی صنعت گردشگری در بخش دریا تنها مختص به یک یا دو استان دریایی و دارای ساحل در کشور نیست و این مشکلات در اغلب مناطق ساحلی کشور وجود دارد درواقع، بحث گردشگری دریایی آنطور که باید و شاید مورد استفاده بهینه نگرفته است، ظرفیتی که می‌تواند صنعت گردشگری استان‌های ساحلی را رونق ویژه بخشد. در بررسی نقاط ضعف گردشگری دریایی چند نکته مهم همچون ادغام مفهوم گردشگری دریایی و مسافرت دریایی، بیگانگی مردم با ظرفیت دریایی و دیگری نبود زیرساخت‌های متناسب با ظرفیتهای موجود قابل بیان است. رونق گردشگری پایدار می‌تواند توسط بومیان هر شهر یا منطقه ساحلی و حتی جزایر در برنامه قرار گیرد و با تغییر نگرش و فرهنگ، به‌عنوان یک شغل پنداشته شود. موضوعی که تاکنون از آن غافل بوده‌ایم و تنها دریکی دو منطقه از استان هرمزگان به‌صورت جدی باعث درآمدزایی شده است.
بیشترین فعالیت در عرصه های و سواحل آبی کشورمان در محدوده‌های شهری و روستایی مربوط به تأسیسات بندری و نظامی است که این فعالیت ها فقط پنج درصد سواحل را به خود اختصاص داده و ۹۵ درصد ظرفیت ساحلی کشورمان، بدون استفاده باقی مانده است، در حالیکه این مناطق با برخورداری از اهمیت راهبردی در مقیاس جهانی و منطقه‌ای، به عنوان یکی از مهمترین نواحی ارزشمند سیاسی و اقتصادی جهان به شمار می‌رود و می‌تواند با توسعه مناسب، نقش اقتصادی و سیاسی بالایی در سطوح منطقه‌ای و جهانی ایفا کند.