«روزنامه دریایی سرآمد» منتشر می‌کند؛
ابهام در سرنوشت مصوبه 5 میلیارد یورویی برای توسعه مَکُران
تکالیف وزارتخانه‌ها برای تسریع اجرای پروژه‌های زیرساختی چه بود؟
گروه اقتصاد دریا -سعید قلیچی- توسعه منطقه مَکُران، یکی از مهم‌ترین اقدامات در دست دولت باید باشد. موضوعی که رئیس‌جمهوری نیز به آن اشاره و عنوان کرده است که کیفیت آنچه قرار است در این سواحل صورت گیرد، به هیچ وجه نباید از اقدامات کشورهای همسایه پایین‌تر باشد. اما چرا تاکنون اقدامات اساسی در این زمینه انجام نشده است؟
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، منطقه مکران، واقع در جنوب‌شرقی ایران و سواحل دریای عمان، از اهمیت اقتصادی و ژئوپلیتیکی بالایی برخوردار است. توسعه این منطقه نه‌تنها می‌تواند به ارتقای جایگاه ایران در تجارت بین‌المللی کمک کند، بلکه منجر به توسعه و رفاه خود منطقه خواهد شد. تجارت نیوز در گزارشی نوشته است: توسعه زیرساخت‌های بندری این منطقه مانند بندر چابهار، می‌تواند جایگاه ایران را در کریدورهای بین‌المللی تقویت کند. اما این منطقه تاکنون آن‌چنان مورد توجه مسئولان نبوده و با توجه به وجود طرح‌های متعدد جهت ارتقای این منطقه، هنوز بهبودی حاصل نشده است.
مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری، در جلسه روز چهارشنبه 24 آذرماه هیئت دولت، در مورد توسعه سواحل مکران، با اشاره به مباحث مطرح‌شده از سوی چند تن از اعضای هیات دولت تاکید کرد: تاکنون یک طرح کلان و کلی به عنوان نقشه راه توسعه مکران وجود نداشته و دستگاه‌های مختلف هر کدام به اقتضای ماموریت‌ها و مسئولیت‌های خود در این زمینه اقداماتی انجام داده‌اند. وی با بیان اینکه در ماه‌های گذشته جلساتی با محوریت توسعه دریامحور و تعیین نقشه راه منطقه مکران در هیئت دولت برگزار شده، افزود: کیفیت آنچه قرار است در این سواحل صورت گیرد، به هیچ وجه نباید از اقدامات کشورهای همسایه پایین‌تر باشد، لذا هماهنگی‌های لازم صورت گرفته است تا از مشاوران تراز اول بین‌المللی برای تهیه طرح کلان و نقشه راه توسعه منطقه مکران بهره گرفته شود.
تقویت اقتصادهای بومی منطقه، تامین زیرساخت‌های لازم در حوزه انرژی با تکیه بر انرژی‌های تجدید‌پذیر، تسریع در تکمیل کریدورهای منطقه با همکاری شرکای بین‌المللی و جذب و متمرکز کردن سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در مکران، به عنوان چهار راهکار و پیشنهاد مهم و فوری برای شتاب‌بخشی به آماده‌سازی زمینه‌های لازم برای توسعه مکران در جلسه‌های هیات دولت تاکنون مطرح شده است. با توجه به لزوم تکمیل و اجرای طرح پروژه‌های زیرساختی منطقه مکران، تصویب‌نامه ۱۳ بندی در این زمینه ابلاغ و در تاریخ 12 آذرماه سال جاری به تائید رئیس جمهوری رسید. از این رو، مشخص نیست که چرا با وجود تائید این تصویب‌نامه 13بندی، پزشکیان از نبود نقشه راه سخن به میان آورده است.
برداشت ۵ میلیارد یورو از صندوق
توسعه ملی به کجا رسید؟
وزیران عضو شورای توسعه سواحل مکران، مصوبه‌ای با محوریت توسعه منطقه مکران تصویب کردند. طبق این مصوبه، وزارت امور اقتصادی و دارایی، دبیرخانه شورای توسعه سواحل مکران و صندوق توسعه ملی موظفند برای حمایت از سرمایه‌گذاران و تسریع در تامین اعتبارات طرح پروژه‌های منطقه، اقدامات لازم برای اخذ مجوزهای قانونی برای برداشت پنج میلیارد یورو از صندوق توسعه ملی را ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ این تصویب نامه انجام دهند.
از تاریخ تائید این تصویب‌نامه بیش از 10 روز می‌گذرد و تاکنون باید مجوزهای قانونی برای برداشت پنج میلیارد یورو از صندوق توسعه ملی فراهم می‌شد. اما تاکنون هیچ خبری در مورد اخذ مجوزهای لازم برای انجام این طرح ارائه نشده و رئیس‌جمهوری پس از این مصوبه‌ها از لزوم برنامه‌ریزی برای این منطقه سخن به میان آورده است.
تکالیف وزارتخانه‌ها برای تسریع اجرای پروژه‌های زیرساختی
طبق این تصویب‌نامه وزارت راه و شهرسازی مکلف شده است که برنامه‌های خود در زمینه تسریع در اجرای طرح پروژه‌های زیرساختی مانند طرح توسعه بندر شهید بهشتی، بندر کوه مبارک و مطالعات راه آهن کوه مبارک – بندر عباس، فرودگاه کوه مبارک، راه‌های ساحلی، مواصلاتی و شبکه داخلی را ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب‌نامه به دبیرخانه شورای توسعه سواحل مکران ارائه کند. همچنین وزارت نفت مکلف است با هماهنگی دبیرخانه شورای توسعه سواحل مکران متناسب با روند توسعه منطقه نسبت به تامین گاز مورد نیاز پروژه‌ها از قبیل صنایع پتروشیمی فولاد شیلات، نیروگاه آب‌شیرین‌کن و تکمیل زنجیره صنعتی و همچنین سوخت موردنیاز برای پروژه‌های مذکور اقدام کند.
با توجه به این تصویب‌نامه باید دستگاه‌های اجرایی برای جذب سرمایه‌گذار توسعه طرح‌های مذکور و همچنین شناسایی میادین نفت و گاز در منطقه مکران اقدام کنند. این تصویب‌نامه در کل یک نقشه راه مهم برای توسعه این منطقه است و اگر مسئولان توجه کافی و لازم به آن داشته باشند، توسعه این منطقه می‌تواند یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای توسعه ایران باشد.
طرح جاده ابریشم نوین و نقش منطقه مکران
در بهمن ماه سال 1401، گزارشی توسط معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران منتشر شد که در آن، به اهمیت منطقه مکران در افزایش فعالیت‌های ترانزیتی کشور اشاره شده است. رویدادهای ژئوپلتیکی در اقیانوس هند، از جمله رقابت چین و هند و درگیری هند و پاکستان باعث شده اقیانوس هند و بخش غربی آن بیش از پیش در تجارت جهان مهم شود. منطقه مکران می‌تواند شاهد یک توسعه اقتصادی دریامحور باشد و در این زمینه چابهار با توجه به ظرفیت بندری خود، می‌تواند به مرکز مبادله کالا برای سه کشور ایران، هند و افغانستان تبدیل شود. اگر ایران برای توسعه این منطقه عمل نکند، کریدورهای رقیب مانند کریدور عرب-مد که هند نیز تلاش جدی برای ایجاد آن دارد، جایگزین ایران شده و کشورهای عربی با همکاری هند، به محل ترانزیت کالا و خدمات به اروپا خواهند شد.
ضرورت تکمیل راه‌آهن و گازرسانی برای توسعه منطقه
محمدعلی نشاطی، عضو اتاق بازرگانی زاهدان نیز در گفتگویی عنوان کرد: توسعه سواحل مکران و بندر چابهار، نقش مهمی در توسعه ایران خواهد داشت. اتاق بازرگانی امید دارد که این مصوبه‌ها به توسعه این منطقه کمک کند. از موارد مهمی که در این زمینه وجود دارد، توسعه راه‌آهن چابهار-زاهدان است. تاکنون بیش از 50 درصد از پروژه راه‌آهن چابهار-زاهدان انجام شده و امید است که با توجه به تسهیلاتی که قرار است از طریق صندوق توسعه ملی برای نیازهای این منطقه به کار برده شود، این پروژه تکمیل شود. وی ادامه داد: موضوع گازرسانی به صنایع فولادی و پتروشیمی استان نیز نقش مهمی در توسعه این منطقه دارد. خوش‌بختانه گاز این منطقه تامین شده و امید است که ضرورت این صنایع نیز بر همگان مشخص شود.
نشاطی تشریح کرد: توسعه بندر چابهار در این زمینه، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که باید به آن توجه شود. بندر اقیانوسی چابهار نقش مهمی در صادرات و واردات کشور و ارتباط با همسایگان دارد و در حال حاضر نیز از این مسیر، صادرات انجام می‌شود. عضو اتاق بازرگانی زاهدان در ادامه در مورد نقش سواحل مکران در طرح جاده ابریشم نوین گفت: این منطقه، منطقه‌ای استراتژیک بوده و امید است که به نقش مهم آن توجه شود. اتاق بازرگانی ایران در این زمینه مطالعاتی انجام داده و با توجه به ارائه تصویب‌نامه‌ها توسط دولت و تامین منابع از طریق صندوق توسعه ملی، امید است که روند توسعه این منطقه هرچه سریع‌تر محقق
شود.
گروه اقتصاد دریا -سعید قلیچی- توسعه منطقه مَکُران، یکی از مهم‌ترین اقدامات در دست دولت باید باشد. موضوعی که رئیس‌جمهوری نیز به آن اشاره و عنوان کرده است که کیفیت آنچه قرار است در این سواحل صورت گیرد، به هیچ وجه نباید از اقدامات کشورهای همسایه پایین‌تر باشد. اما چرا تاکنون اقدامات اساسی در این زمینه انجام نشده است؟
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، منطقه مکران، واقع در جنوب‌شرقی ایران و سواحل دریای عمان، از اهمیت اقتصادی و ژئوپلیتیکی بالایی برخوردار است. توسعه این منطقه نه‌تنها می‌تواند به ارتقای جایگاه ایران در تجارت بین‌المللی کمک کند، بلکه منجر به توسعه و رفاه خود منطقه خواهد شد. تجارت نیوز در گزارشی نوشته است: توسعه زیرساخت‌های بندری این منطقه مانند بندر چابهار، می‌تواند جایگاه ایران را در کریدورهای بین‌المللی تقویت کند. اما این منطقه تاکنون آن‌چنان مورد توجه مسئولان نبوده و با توجه به وجود طرح‌های متعدد جهت ارتقای این منطقه، هنوز بهبودی حاصل نشده است.
مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری، در جلسه روز چهارشنبه 24 آذرماه هیئت دولت، در مورد توسعه سواحل مکران، با اشاره به مباحث مطرح‌شده از سوی چند تن از اعضای هیات دولت تاکید کرد: تاکنون یک طرح کلان و کلی به عنوان نقشه راه توسعه مکران وجود نداشته و دستگاه‌های مختلف هر کدام به اقتضای ماموریت‌ها و مسئولیت‌های خود در این زمینه اقداماتی انجام داده‌اند. وی با بیان اینکه در ماه‌های گذشته جلساتی با محوریت توسعه دریامحور و تعیین نقشه راه منطقه مکران در هیئت دولت برگزار شده، افزود: کیفیت آنچه قرار است در این سواحل صورت گیرد، به هیچ وجه نباید از اقدامات کشورهای همسایه پایین‌تر باشد، لذا هماهنگی‌های لازم صورت گرفته است تا از مشاوران تراز اول بین‌المللی برای تهیه طرح کلان و نقشه راه توسعه منطقه مکران بهره گرفته شود.
تقویت اقتصادهای بومی منطقه، تامین زیرساخت‌های لازم در حوزه انرژی با تکیه بر انرژی‌های تجدید‌پذیر، تسریع در تکمیل کریدورهای منطقه با همکاری شرکای بین‌المللی و جذب و متمرکز کردن سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در مکران، به عنوان چهار راهکار و پیشنهاد مهم و فوری برای شتاب‌بخشی به آماده‌سازی زمینه‌های لازم برای توسعه مکران در جلسه‌های هیات دولت تاکنون مطرح شده است. با توجه به لزوم تکمیل و اجرای طرح پروژه‌های زیرساختی منطقه مکران، تصویب‌نامه ۱۳ بندی در این زمینه ابلاغ و در تاریخ 12 آذرماه سال جاری به تائید رئیس جمهوری رسید. از این رو، مشخص نیست که چرا با وجود تائید این تصویب‌نامه 13بندی، پزشکیان از نبود نقشه راه سخن به میان آورده است.
برداشت ۵ میلیارد یورو از صندوق
توسعه ملی به کجا رسید؟
وزیران عضو شورای توسعه سواحل مکران، مصوبه‌ای با محوریت توسعه منطقه مکران تصویب کردند. طبق این مصوبه، وزارت امور اقتصادی و دارایی، دبیرخانه شورای توسعه سواحل مکران و صندوق توسعه ملی موظفند برای حمایت از سرمایه‌گذاران و تسریع در تامین اعتبارات طرح پروژه‌های منطقه، اقدامات لازم برای اخذ مجوزهای قانونی برای برداشت پنج میلیارد یورو از صندوق توسعه ملی را ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ این تصویب نامه انجام دهند.
از تاریخ تائید این تصویب‌نامه بیش از 10 روز می‌گذرد و تاکنون باید مجوزهای قانونی برای برداشت پنج میلیارد یورو از صندوق توسعه ملی فراهم می‌شد. اما تاکنون هیچ خبری در مورد اخذ مجوزهای لازم برای انجام این طرح ارائه نشده و رئیس‌جمهوری پس از این مصوبه‌ها از لزوم برنامه‌ریزی برای این منطقه سخن به میان آورده است.
تکالیف وزارتخانه‌ها برای تسریع اجرای پروژه‌های زیرساختی
طبق این تصویب‌نامه وزارت راه و شهرسازی مکلف شده است که برنامه‌های خود در زمینه تسریع در اجرای طرح پروژه‌های زیرساختی مانند طرح توسعه بندر شهید بهشتی، بندر کوه مبارک و مطالعات راه آهن کوه مبارک – بندر عباس، فرودگاه کوه مبارک، راه‌های ساحلی، مواصلاتی و شبکه داخلی را ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این تصویب‌نامه به دبیرخانه شورای توسعه سواحل مکران ارائه کند. همچنین وزارت نفت مکلف است با هماهنگی دبیرخانه شورای توسعه سواحل مکران متناسب با روند توسعه منطقه نسبت به تامین گاز مورد نیاز پروژه‌ها از قبیل صنایع پتروشیمی فولاد شیلات، نیروگاه آب‌شیرین‌کن و تکمیل زنجیره صنعتی و همچنین سوخت موردنیاز برای پروژه‌های مذکور اقدام کند.
با توجه به این تصویب‌نامه باید دستگاه‌های اجرایی برای جذب سرمایه‌گذار توسعه طرح‌های مذکور و همچنین شناسایی میادین نفت و گاز در منطقه مکران اقدام کنند. این تصویب‌نامه در کل یک نقشه راه مهم برای توسعه این منطقه است و اگر مسئولان توجه کافی و لازم به آن داشته باشند، توسعه این منطقه می‌تواند یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای توسعه ایران باشد.
طرح جاده ابریشم نوین و نقش منطقه مکران
در بهمن ماه سال 1401، گزارشی توسط معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران منتشر شد که در آن، به اهمیت منطقه مکران در افزایش فعالیت‌های ترانزیتی کشور اشاره شده است. رویدادهای ژئوپلتیکی در اقیانوس هند، از جمله رقابت چین و هند و درگیری هند و پاکستان باعث شده اقیانوس هند و بخش غربی آن بیش از پیش در تجارت جهان مهم شود. منطقه مکران می‌تواند شاهد یک توسعه اقتصادی دریامحور باشد و در این زمینه چابهار با توجه به ظرفیت بندری خود، می‌تواند به مرکز مبادله کالا برای سه کشور ایران، هند و افغانستان تبدیل شود. اگر ایران برای توسعه این منطقه عمل نکند، کریدورهای رقیب مانند کریدور عرب-مد که هند نیز تلاش جدی برای ایجاد آن دارد، جایگزین ایران شده و کشورهای عربی با همکاری هند، به محل ترانزیت کالا و خدمات به اروپا خواهند شد.
ضرورت تکمیل راه‌آهن و گازرسانی برای توسعه منطقه
محمدعلی نشاطی، عضو اتاق بازرگانی زاهدان نیز در گفتگویی عنوان کرد: توسعه سواحل مکران و بندر چابهار، نقش مهمی در توسعه ایران خواهد داشت. اتاق بازرگانی امید دارد که این مصوبه‌ها به توسعه این منطقه کمک کند. از موارد مهمی که در این زمینه وجود دارد، توسعه راه‌آهن چابهار-زاهدان است. تاکنون بیش از 50 درصد از پروژه راه‌آهن چابهار-زاهدان انجام شده و امید است که با توجه به تسهیلاتی که قرار است از طریق صندوق توسعه ملی برای نیازهای این منطقه به کار برده شود، این پروژه تکمیل شود. وی ادامه داد: موضوع گازرسانی به صنایع فولادی و پتروشیمی استان نیز نقش مهمی در توسعه این منطقه دارد. خوش‌بختانه گاز این منطقه تامین شده و امید است که ضرورت این صنایع نیز بر همگان مشخص شود.
نشاطی تشریح کرد: توسعه بندر چابهار در این زمینه، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که باید به آن توجه شود. بندر اقیانوسی چابهار نقش مهمی در صادرات و واردات کشور و ارتباط با همسایگان دارد و در حال حاضر نیز از این مسیر، صادرات انجام می‌شود. عضو اتاق بازرگانی زاهدان در ادامه در مورد نقش سواحل مکران در طرح جاده ابریشم نوین گفت: این منطقه، منطقه‌ای استراتژیک بوده و امید است که به نقش مهم آن توجه شود. اتاق بازرگانی ایران در این زمینه مطالعاتی انجام داده و با توجه به ارائه تصویب‌نامه‌ها توسط دولت و تامین منابع از طریق صندوق توسعه ملی، امید است که روند توسعه این منطقه هرچه سریع‌تر محقق
شود.