ضرورت صیانت از «فرهنگ سنتی» در سواحل ایران روزنامه دریایی سرآمد تحلیل می‌کند؛
حکمرانی دریامحور به سبک عبادی‌زاده
مانع جشنواره «خواجه عطا» نشوید، اما نظارت کنید
گروه فرهنگ دریایی - امید اسماعیلی - یکی از مهمترین تفاوت‌هایی را که انیشتین در نسبیت عام نسبت به فیزیک کلاسیک رقم زد، افزودن بعد چهارم یعنی زمان به ابعاد سه گانه فیزیک کلاسیک است که در فضا-زمان، سنگ بنای درک ما از قوانین و پیش‌بینی‌های فیزیکی است که معمولاً به این صورت تبیین می‌شود که اگر نوری را از یک ستاره در آسمان شب می‌بینیم، با توجه به بُعد و فاصله آن از زمین که معمولاً چندین و چند میلیون سال نوری از ما فاصله دارند، به زمانی در گذشته اشاره دارند و به بیانی این ستاره‌ها به گذشته اشاره دارند و می‌توانند راهنمای درک زمان گذشته باشند.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، انسان همواره به گذشته و تاریخ خود تعلق خاطر دارد و گذشته به صورت جزیی از هویت او محسوب شده و خودآگاهی تاریخی بخشی از هویت ریشه‌دار وی را تشکیل می‌دهد. درک گذشته هر جامعه معمولاً از طریق شخصیت‌هایی ممکن می‌گردد که به صورت ستاره‌هایی در آسمان فرهنگ کشور می‌توانند راهنمای بازیابی جایگاه خویشتن انسان باشند.
تاریخ به طور انکارناپذیری از مؤلفه‌های مهم تشخص بخشیدن به هویت ملی محسوب می‌شود و افتخارات ملی، محلی، نژادی، ادبی، فرهنگی و دینی با ایجاد پیوند عمیق با هویت و اصالت جامعه سبب شناخت بهتر و بیشتر افراد از خود و علایق و دلبستگی ملی می‌شوند.
خواجه کمال الدین عطا از رجال قدرتمند و تاثیرگذار سده‌های نهم و دهم هجری قمری در خلیج‌فارس و اولین قهرمان مبارزه با استعمار در تاریخ ایران است که که تا زمانی که زنده بود، اجازه نداد پرتغالی‌ها جزیره هرمز را از آن خود کنند و فقط بعد از مرگ خواجه عطا توانستند طی حمله سوم، جزیره هرمز را از آن خود کنند و استعمار صد و اندی ساله خود را در خلیج‌فارس شروع کنند و تا زمانی که امامقلی خان ابتدا قشم را و سپس هرمز را با همکاری بومیان جزیره از سیطره‌ی پرتغالی‌ها و اسپانیایی‌ها پایان دهند، در آنجا ماندند.
امروز اگر هر ایرانی که به خلیج‌فارس به عنوان نماد هویتی خود می‌نگرد و با شنیدن نام آن، تپیدن قلبش شدت می‌گیرد، باید بداند در هنگام بازدید از قلعه پرتغالی‌های قشم، ستاره ای در تاریخ خلیج‌فارس وجود دارد که بخشی از هویت امروز ما از درایت و سیاست بزرگ مردی نشأت می‌گیرد اولین قهرمان مبارزه با استعمار این سرزمین است و اگر امروز با افتخار به نام خلیج‌فارس می‌بالیم در نتیجه اقدامات رستم گونه شخصیت‌هایی مانند خواجه عطا و شهید امام قلی خان می‌باشد.
تکیه بر این ستون‌های تاریخی می‌تواند تکیه‌گاهی برای فرهنگ و هویت امروز مردم ما باشد و خواجه کمال الدین عطا به عنوان چهره ماندگار حکمرانی دریامحور خلیج فارس، چند سالی است به عنوان یک نماد هویت بخش تاریخی، محمل برگزاری جشنواره فرهنگی شده است که اصلی‌ترین هدف آن، بزرگداشت رسوم و سنت‌های مردم ساحل‌نشین در بندرعباس می‌باشد و سومین دوره آن در اولین هفته دی‌ماه سال‌جاری برگزار شد.
این جشنواره که با حضور 15 هزار نفری مردم بندرعباس و سایر شهرهای دوستدار استان هرمزگان با رویکرد سبک زندگی ساحلی دریایی در بندرعباس برگزار شد که مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز قرار دارد که در سیاست‌های ابلاغی توسعه دریامحور بر «تدوین طرح جامع توسعه دریامحور با پهنه‌بندی دریا، کرانه و پس‌کرانه و تعیین سهم و جغرافیای جمعیت، تجارت، صنعت، کشاورزی و گردشگری، خصوصاً در سواحل و جزایر جنوب و بالاخص سواحل مکران با تاکید بر هویت ایرانی-اسلامی» تصریح شده است.
برگزاری سومین دوره جشنواره خواجه عطا، هر چند در ساحل بندرعباس با عنوان استقبال از دریانوردان و اجرای مراسم ازدواج سنتی و در یک فضای شاد برگزار شد، اما با انتقاداتی هم از سوی متدینین هم همراه بوده است که در برخی رسانه‌ها این نقدها عمومی شده است.
در مقاله‌ای تحت عنوان «پنج رویکرد حکمرانی دریامحور» در برداشت کلی از اندیشه رهبر انقلاب آورده شده است، رویکرد فرهنگی، اجتماعی یکی از رویکردهای اصلی برشمرده شده است که با توجه به عنصر فرهنگ و انتقال فرهنگ دریایی به‌عنوان یک عامل حیاتی و پیش‌برنده در زمینه بهره‌مندی از ظرفیت‌های دریایی مطرح می‌شود و بی‌شک بدون مشارکت مردم خصوصاً استان‌های ساحلی در برنامه پیشرفت، موفقیت حاصل نخواهد شد. همین رویکرد فرهنگی که انتقال فرهنگ دریایی و مشارکت مردمی را مدنظر قرار می‌دهد را می‌توان در سخنرانی آیت الله دکتر عبادی‌زاده، نماینده ولی فقیه در استان هرمزگان و امام جمعه بندعباس در تریبون نماز جمعه 14 دی ماه مشاهده کرد.
وی با اشاره به برخی ناهنجاری‌هایی که در حین برگزاری جشنواره اتفاق افتاد و موجب اعتراض مومنین شد، تأکید کرد: 15 برای قضاوت و داوری باید ابعاد مسأله روشن کرد.
امام جمعه بندرعباس، حفاظت و صیانت از فرهنگ سنتی را مسأله مهمی دانست، گفت: ما همه حامل یک فرهنگ و سنت قدیمی هستیم که در عزاداری‌ها، عروسی‌ها، شیوه‌های مختلف رفتاری، در صید و صیادی، در سنت‌ها و آداب و رسوم محلی، در دید و بازدیدها، در احترام به ریش سفیدها، رفتن به خانه آنها برای تبریک ایام عید، این سنت‌های ارزشمند فرصت بروز می‌یابد که نقطه قوت جامعه هستند و باید صیانت و حفظ شود.
فرهنگ سنتی در مواقع لزوم به جنگ ناهنجاری‌ها می‌آیند
عبادی‌زاده، با اشاره به هویت بخشی فرهنگ سنتی افزود: فرهنگ سنتی در مواقع لزوم به امداد ما می‌آیند و به جنگ ناهنجاری‌ها می‌آیند. در گذشته در استان هرمزگان، عروسی‌ها و مجالس عروسی بسیار زیبا و با برنامه‌های مناسب، خوب و پرنشاط بود که همه ریش سفیدهای عزیز در یاد دارند و این برنامه‌ها در تام عروسی‌ها برگزار می‌شد.
فرهنگ‌های سنتی، سدی در برابر لجن پراکنی‌های دشمن
وی با فرهنگ‌های سنتی را سدی در برابر لجن پراکنی‌های دشمن و فسادهایی که گاه وارد عروسی‌ها می‌شود، دانست و تأکید کرد: در زمان گذشته، طی یک برنامه داماد را به مکان مذهبی می‌بردند تا روز اول زندگی اش را در یک زیارتگاهی که در نزدیکی محل زندگی‌اش است شروع کند. در موقع حنابندان سنت‌های خوب و ارزشمندی داشتیم؛ آیا این سنت‌ها بیان شود؟ بله، باید بیان شود!
نماینده ولی فقیه در استان هرمزگان همچنین به اهمیت نشاط اشاره کرد و گفت: پیامبر عزیز اسلام از جایی رد می‌شدند، تعدادی جمعیت آنجا بود، اما سوت و کور بود. فرمودند: چه خبر است؟ گفتند: اینجا عروسی هست. فرمودند: عروسیه؟ چرا سوت و کور است؟ چرا سر وصدا و هلهله‌ای نیست؟
اهمیت ظرفیت‌های دریا در نزد رهبر انقلاب
امام جمعه بندرعباس به اهمیت ظرفیت‌های دریا در نزد رهبر انقلاب اشاره کرد و گفت: رهبر بزرگ انقلاب فرمودند دریا دارای ظرفیت‌ها و فرصت‌هایی است که باید به فرهنگ عمومی مردم ساحل‌نشین و سبک زندگی مردم ساحل‌نشین تبدیل شود؛ ما صبوری را داریم؛ ما نشاط را داریم؛ صیاد ما وقتی صبح زود برمی‌خاست تور ماهیگیری و قایق اش را برمی‌داشت، نظم و انضباط خود را نشان می‌داد. گاهی وقت‌ها اشعاری را که صیادان می‌خوانند، سنت‌هایی است که باید ماندگار شود. نوع پوشش زنان و بانوان بندری‌ها باید حفظ شود. کسی مخالف با این مسأله نیست. نه تنها مخالف نیستیم، بلکه بخش‌هایی از فرهنگ ما توسط سمن‌ها و سازمان‌های مردم نهاد برای مقابله با ولنگاری‌های که از طرف غربی‌ها به صورت فرهنگ وارداتی وارد کشور می‌شود، باید احیا شود.
همچنان که مولا علی (ع) فرمود: عقل، بازدارنده از منکر و امر به معروف است. بنابراین امر به معروف و نهی از منکر موتور محرکة جامعة ایمانی و رمز پویایی آن است و پویایی این فریضة الهی در جامعة ایمانی، نشانة سلامت اخلاقی و تعالی معنوی جامعه و ضامن امنیت و حرکت آن بر مدار آموزه‌های دینی و احکام الهی است. براین اساس، وجه دیگر کلام امام جمعه، باید مبتنی بر عقل حکمرانی تفسیر گردد که مراقبت و مواظبت حین اجرای جشنواره‌های فرهنگی خواجه عطا را گوشزد کرده است.
وی ادامه داد: در عروسی باید نشاط و شادابی وجود داشته باشد. عقبه فرهنگی هرمزگان به حمدالله خیلی غنی است. اینکه عده‌ای جوانان عزیز با این هدف ورود کنند و بخواهند این فرهنگ‌ها را نشان بدهند تا عروسی ما به سمت ابتذال نرود، اقدام مناسبی است.
تذکر عبادی‌زاده به دستگاه‌های اداری
عبادی‌زاده در ادامه سخنرانی خود به دستگاه‌های اداری تذکر داد و گفت: دستگاه‌های اداری وقتی برای چنین برنامه‌های طبق قانون مجوز می‌دهند، باید نظارت کنند. در همین رویداد دل برخی از مومنین رنجید. بعضی اتفاقات که در این جشنواره برگزار شد رقص‌های مختلط زن و مرد اتفاق افتاد که رقص مختلط حرام است؛ رقص خودش فی النفسه حرام است.
وی گفت: در قشم و درگهان با یک سری چوبی که در دستشان هست، تعدادی حرکت‌های موزون انجام می‌دهند که عنوان رقص ندارد و حرکت‌های متوازن است؛ اما این رقصی که یک زن خودش را در میان مردان قرار بدهد قطعاً حرام است و نباید ترویج کرد.
به اصل فستیوال ایرادی نداریم. اما نظارت کنید
امام جمعه بندرعباس تصریح کرد: به دستگاه‌های اداری توصیه می‌کنم که اگر شما مجوز دادید که طبق قانون می‌باشد، به اصل فستیوال ایرادی نداریم. اما نظارت کنید. نظارت را رها نکنید. بعد بخواهید از زیر مسئولیت در بروید. خیلی از دستگاه‌ها لوگوی خودشان را در زیر بنرها و پوسترهای جشنواره قرار دادند و از برکات آن استفاده کردند، اما وقتی مورد سؤال واقع می‌شوند می‌گویند ما نبودیم. شما بودید یا مجوز دادید و یا کمک مالی کردید، این اقدامات اشکالی ندارد، اما نظارت هم بکنید. دوستان گفتند که این کار 90 درصد خوب بود و 10 درصد آن حاشیه داشت. خوب آن 10 درصد را اصلاح کنند و جلوگیری کنند. مانع این جشنواره نشوند اما نظارت کنند.
قدردانی از سازمان‌های مردم نهاد
وی در ادامه ضمن قدردانی از سازمان‌های مردم نهاد در برگزاری این چشنواره، گفت: دومین توصیه من به سمن‌های مردم نهاد است که این رویداد را انجام می‌دهند، شما عزیزان هم مسئولیت دارید. وقتی یک سمن مجوزی برای یک جشنواره فرهنگی مجوزی می‌گیرد، کار نظارت برعهده خودشان است. پاسخگوی آن بخش خود هم باید باشند و باید نظارت بکنند. اصل کار شما نباید تحت شعاع یک سری حواشی قرار نگیرد.
عبادی‌زاده، با شااره به اینکه بعضی از این جوانانی که در این چشنواره پیشگام بودند می‌شناسد، گفت: این جوانان آدم‌های خوش طینتی هستند و افراد با انگیزه‌ای هستند که سنت‌ها و فرهنگ کشور ما بویژه استان ما را ترویج می‌کنند، اما باید مراقب باشند و مواظبت بکنند.
وی به اهمیت امر به معروف و نهی از منکر در پویایی و سلامت جامعه اشاره کرد و افزود: از متدینین، از زنان و از مردان و از جوانان؛ چه در فضای مجازی و چه با مسئولین تماس گرفتند و انتقاد و اعتراض کردند تشکر می‌کنم که اگر اینها نباشد جامعه دچار رخوت می‌شود.
امام جمعه بندرعباس در پایان سخنان خود، از مسئولان و سازمان‌های مردم نهاد درخواست کرد که مسئولیت را بپذیرند، نظارت بکنند؛ مراقبت بکنند که برخی از ناهنجاری‌ها اتفاق نیفتد؛ قلوب بخشی از جامعه متدین ما را هم جریحه دار نکند و گفت: متدینین عزیز هم باید مراقب باشید که دشمن و فرصت‌طلبان، ما را در دام دو قطبی نیندازند. جامعه ما را دوقطبی نکنند. فرصت‌طلبانی هستند که اگر یک انسان متدینی در جایی امر به معروف کرد نسبت به بخش‌های ناهنجار جامعه تذکر داد، فوری می‌گویند که اینها مخالف نشاط مردم هستند؛ نه مخالف نشاط نیستند. مواظب باشیم دچار دوقطبی موافق نشاط و مخالف نشاط مردم نشویم و در این دام نیفتیم.
در پایان کلام، آنچه که باید مورد اعتنای همه باشد این است که تمام اقداماتی که حول نام خواجه عطا برای برگزاری یک جشنواره با سبک زندگی ساحلی برگزار شد، با بهره‌گیری از نام یک شخصیت تاریخی برای هویت بخشی و قوام بخشی به هویت ملی ایرانی ما رقم خورده است که این هویت جان مایه تمامی کسانی است که هم این جشنواره را برگزار و شرکت می‌کنند و هم در صورت وجود نقصی نقد سازنده را طرح می‌کنند، چراکه این هویت ملی وحدت بخش روح ایرانی ماست که باید پرنشاط بماند تا طفلی به نامِ شادی، با چشم‌های روشنِ برّاق، با گیسویی بلند، به بالای آرزو، با نشانی؛ یک‌سو، خلیج فارس، سویِ دگر، خزر دیری گم نشود.